Η Ηθική στο Νοσοκομείο Γιώργος Παπαγούνος Ph.D. τ. Καθηγητής Φιλοσοφίας Τζάνειο Γ.Ν.Π. 31 Μαρτίου

Μία Εννοιολογική διευκρίνηση: Οι διαφορές και οι ομοιότητες μεταξύ της Ηθικής, του Δικαίου και της Δεοντολογίας. 2

Η Ηθική συγκροτείται από διάφορα σύνολα αρχών, κανόνων, αξιών και θεωριών που καθορίζουν την συμπεριφορά των μελών των ποικίλων ομάδων ενός κοινωνικού συνόλου και επιτρέπουν την αξιολόγησή της και, κατ’ επέκτασιν, των ενεργούντων προσώπων. Τίποτε άλλο. Επίσης, οι θεωρίες, οι αρχές και οι κανόνες της ηθικής επιτρέπουν την επιλογή ηθικώς αποδεκτών πράξεων και ενεργημάτων. 3

Το Δίκαιο είναι ένα σύνολο αποκρυσταλλωμένων κανόνων της Ηθικής που επιβάλλονται ως νόμοι από την κυρίαρχη ομάδα ενός κοινωνικού συνόλου και καθορίζουν τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των πολιτών. Η διαφορά του Δικαίου από την Ηθική είναι ότι η καταπάτηση του νόμου επισύρει ποινή πράγμα που δεν συμβαίνει με την παράβαση μίας αρχής της Ηθικής. Πράγμα που έχει ως αποτέλεσμα την ηθική απαξίωση του ενεργούντος προσώπου. 4

Οι κώδικες επαγγελματικής Δεοντολογίας διασφαλίζουν και προάγουν τα συμφέροντα μιας ομάδας επαγγελματιών και περιχαρακώνουν και προστατέυουν τα συμφεροντά τους με την επίκληση αρχών της Ηθικής. Επίσης, προσδιορίζουν το εύρος των θεμιτών υπηρεσιών που μπορεί να τους ζητηθεί να προσφέρουν πράγμα που δεν είναι πάντα συμβατό με την Ηθική. 5

Ενίοτε, η Ηθική ταυτίζεται με την Θρησκεία πράγμα που είναι προβληματικό εξ΄αιτίας τις πληθώρας θρησκευτικών δογμάτων τα οποία έχουν συχνά αντιφατικές και ηθικές εντολές τις οποίες οι πιστοί οφείλουν να τηρούν απαρεγκλίτως. 6

Ένα άλλο σημείο το οποίο πρέπει να διευκρινιστεί είναι η ύπαρξη πολλών και αλληλοσυγκουόμενων θεωριών της Ηθικής πράγμα που περιπλέκει τόσο την αξιολόγηση ενεργημάτων και προσώπων όσο και την επιλογή του εκάστοτε πρακτέου. 7

Είναι προφανές ότι ο χώρος του Νοσοκομείου αποτελλεί ένα παραδειγματικό περιβάλλον όπου ανθούν οι συγκρούσεις μεταξύ του Δικαίου, της Δεοντολογίας, της Θρησκείας και της Ηθικής πράγμα που οδήγησε στη δημιουργία της Βιοηθικής ως κλάδου της Ηθικής. Η Βιοηθική καλείται να διαχειριστεί αυτές τις συγκρούσεις και να αναδείξει τις αξίες που εμπλέκονται στην παροχή υπηρεσιών Υγείας δεδομένου ότι πολλές φορές το διακύβευμα είναι η ίδια η ζωή των ασθενών. 8

Η δυσχέρια της αντιμετώπισης αυτών των προβλημάτων και άλλων συναφών ζητημάτων όπως, λ. χ., η σπάνις των πόρων ή η έρευνα, οδήγησαν σε πάρα πολλές περιπτώσεις στη συγκρότηση μέσα στα νοσοκομεία των Επιτροπών Βιοηθικής έτσι ώστε συγκεκριμένες ομάδες ειδικών να καλούνται να τα επιλύσουν. 9

Ενδεικτικά αναφέρω τη συνήθη σύνθεση μιας Επιτροπής Βιοηθικής. Μετέχουν: ο εκάστοτε θεράπων γιατρός του ασθενούς ο κατά περίπτωσιν επικεφαλής του ερευνητικού προγράμματος ένας ειδικός στη Βιοηθική ένας νομικός μια ψυχολόγος ένας ιερέας του δόγματος του ασθενούς και ένα στέλεχος της Διοίκησης του Νοσοκομείου 10

Ωστόσο το έργο των Επιτροπών Βιοηθικής στα Νοσοκομεία θα ήταν και ευκολότερο και αποτελεσματικότερο στην επίλυση προβλημάτων εάν είχε εισαχθεί σε όλες τις Σχολές Επιστημών Υγείας και όχι σε μία ή δύο ή περιστασιακά ως υποχρεωτικό το μάθημα της Βιοηθικής όπως έχει γίνει σε όλες τις αναπτυγμένες χώρες του κόσμου. 11

Ευχαριστώ πολύ. 12