ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Ιατρική Σχολή ΑΠΘ Έτος Επιμελητές : ΑΕΜ Καλ λ ινικίδης Σωτήριος Ναούμ Συμεών Προύσαλη Ευθυμία Φονταλής Ανδρέας Καραβασίλης Χρήστος 30239

ΤΙΤΛΟΣ ΑΡΘΡΟΥ MEDICAL EDUCATION PAST PRESENT AND FUTURE Handling on learning SIR KENNETH C.CALMAN KCB MD PhD FRCS FMedSci FRSE Vice-Chancellor, University of Durham, UK Foreword by BILL BRYSON

ΣΚΕΠΤΙΚΟ ΑΡΘΡΟΥ Ο συγγραφέας του συγκεκριμένου άρθρου κάνει λόγο για την πορεία-εξέλιξη της ιατρικής και της ιατρικής εκπαίδευσης ανά τους αιώνες. Παραβάλει και αναλύει την συμβολή διαφόρων παραγόντων (κινήματα,άτομα,σχολές,ανακαλύψεις) οι οποίοι είχαν καθοριστικό ρόλο στην τελική-σημερινή μορφή της ιατρικής εκπαίδευση ς

Επιπρόσθετα, ο συγγραφέας αντιπαραθέτοντας όλες τις πηγές και τις πληροφορίες του, στο τέλος αφήνει το αναγνωστικό κοινό να αναρωτηθεί για την περαιτέρω ανάπτυξη-εξέλιξη της ιατρικής και ιατρικής εκπαίδευσης,μετά τον 21 ο αιώνα.

ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΑΡΘΟΥ 1. Στόχος του άρθρου είναι να αναδείξει το πώς επηρεάστηκε η ιατρική εκπαίδευση και η ιατρική γενικά του Διαφωτισμού και της Αναγέννησης από : T ην πρόοδο της γνώσης του ανθρωπίνου σώματος Τις συνθήκες που επικρατούσαν στον ιατρικό κόσμο της εποχής Την μεταρρυθμιστική ιδεολογία των πνευματικών ανθρώπων της εποχής 2. Καθώς και να δημιουργήσει μια πρώτη προσέγγιση στα βασικά χαρακτηριστικά του ρόλου του γιατρού

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ  Συμβολή κοινωνικών - πολιτικών - πολιτισμικών παραγόντων στην εξέλιξη της ιατρικής εκπαίδευσης  Τυπογραφία  Ανάπτυξη ανατομικής  Αίμα και κυκλοφορία  Άλλοι γιατροί που συνέβαλαν στην εξέλιξη της επιστήμης  Ανάπτυξη της χειρουργικής  Αντιπαλότητα πρακτικών γιατρών και χειρουργών  Ιατρικές σχολές της Αναγέννησης  Προσφορά ιατρικής περίθαλψης από τον απλό λαό  Οι φιλόσοφοι  Εκπαιδευτικός στόχος

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ - ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ - ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ :  Εμφάνιση νέων κοινωνικών τάξεων (μέση τάξη)  Επιστροφή στα έργα των Αρχαίων Ελλήνων(Αριστοτέλης,Πλάτωνας)  Μετάφραση αρχαίων ιατρικών κειμένων στα Λατινικά( π.χ κείμενα Ιπποκράτη)  Συμβολή του Da Vinci στην ιατρική με την ανάπτυξη ανατομικής

ΜΕ ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ …. Οι κοινωνικές,πολιτισμικές,πολιτικές και θρησκευτικές αλλαγές που συνέβησαν κατά την Αναγέννηση και το Διαφωτισμό «άνοιξαν» τα μάτια των ανθρώπων τις εποχής, απαλλάχτηκαν από τον σκοταδεισμό και τις παλαιωμένες και προπαγανδιστικές αντιλήψεις τις Εκκλησίας και ξεκινούν να πειραματίζονται και να ασχολούνται πιο διεξοδικά και συστηματικά με την ΕΠΙΣΤΗΜΗ της ιατρικής

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ - ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ - ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ : ΣΣύγκρουση με την Εκκλησία, δημιουργία αιρέσεων, «απαλλαγή από το θειική παντοδυναμία», κριτική σκέψη ΠΠαύση ενοποιήσης Ευρώπης, δημιουργία και χρήση νέων γλωσσών ΝΝέες μεταφράσεις, διεύρυνση πνευματικών οριζόντων, διάθεση για πειραματισμούς ΕΕμφάνιση πρώτης υποτροφίας

Gutenberg- Τυπογραφία  Τεράστια συμβολή της εφεύρεσης της τυπογραφίας και του βιβλίου από τον Gutenberg  Δυνατότητα για εκτύπωση μεγάλης ποσότητας βιβλίων, μαζική ενημέρωση, μειωμένο κόστος-χρόνος, διαθεσιμότητα σε περισσότερα άτομα  Δημιουργία αρχείων-βιβλιοθηκών (ακόμα και σε ατομικό επίπεδο)

ΑΝΑΤΟΜΙΚΗ -Andre Vesalius  Μελέτη ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ σώματος  Κατανόηση δομής-αρχιτεκτονικής και λειτουργίας  Έκδοση βιβλίου “Fabrica”, πρώτος άτλας ανατομικής ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ σώματος  “Epitome”,βελτιωμένη έκδοση του “Fabrica” (πιο περιληπτική και κατάλληλη για μελέτη για ΜΑΘΗΤΕΣ)

ΑΙΜΑ ΚΑΙ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ  HARVEY σπούδασε στο Canterbury και το Cambridge και ήταν ο πρώτος που ανακάλυψε την κυκλοφορία του αίματος  Αμφισβήτησε την άποψη του Γαλινού ότι το αίμα δεν κυκλοφορούσε και πρότεινε εναλλακτική λύση ότι το αίμα κινείται συνεχώς σε ένα κύκλο στο σώμα  Το 1628 δημοσίευσε τη θεωρία του με το έργο «Η κίνηση του αίματος και της καρδιάς στα ζώα»  Το σημαντικότερο όλων ήταν ότι προσπάθησε να βρει αποδείξεις για τις θεωρίες του  Ο Harvey παρατήρησε ότι τα δηλητήρια διαχέονταν ταχύτατα και ότι τα αγγεία ήταν διαφόρων μεγεθών με αυτά που ήταν κοντά στην καρδιά να είναι παχύτερα ώστε να αντέχουν την πίεση  Ακόμη και σε μεγάλη ηλικία (80) συνέχιζε να ασχολείται και να ενδιαφέρεται για αυτούς τους τομείς  Συνέβαλε καθοριστικά στο εκπαιδευτικό έργο της εποχής

 Η σημασία του εκπαιδευτικού έργου του Harvey ήταν η εξής : 1. Επέκτεινε τη γνώση του σώματος με μεγάλες ανατομικές μελέτες και άρχισε να αλλάζει το πρόγραμμα σπουδών των μαθητών 2. Έδειξε ότι τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με προσεκτικά πειράματα και μετρήσεις 3. Άλλαξε τον τρόπο με τον οποίο οι γιατροί έβλεπαν το σώμα 4. Αν και οι ανακαλύψεις του δεν είχαν άμεση θεραπευτική εφαρμογή, παρ’ όλα αυτά άλλαξε τον τρόπο αντίληψης της εργασίας και άνοιξε το δρόμο για πολλές ανατομικές ανακαλύψεις και πρόοδο στον τομέα της φυσιολογίας

ΑΛΛΟΙ ΓΙΑΤΡΟΙ ΠΟΥ ΣΥΝΕΒΑΛΑΝ ΣΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ  ΠΑΡΑΚΕΛΣΟΣ ( ) σπούδασε στη Βασιλεία και ήταν από τις πιο αμφιλεγόμενες μορφές της εποχής  Τα βασικά σημεία της δράσης του συνοψίζονται στα παρακάτω :  Ήθελε να αποσαφηνίσει τον ηθικό χαρακτήρα της Ιατρικής και επέδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη θεραπεία των φτωχών  Στράφηκε ενάντια στους πρακτικούς γιατρούς, τους οποίους θεωρούσε επικίνδυνους  Ενδιαφερόταν ειδικά για τη χημεία και τη θεωρούσε ωσ μέσο για να προχωρήσει μπροστά η ιατρική  HIERONYMOUS FRACASTORIUS ( )  Έγραψε ένα από τα πρώτα συγγράματα στην επιδημιολογία στο οποίο κατέτασσε την εξάπλωση των μολύνσεων ανάλογα με την άμεση επαφή η τη μετάδοση από απόσταση

 THOMAS LINACRE( )  Εκπαιδεύτηκε ως φυσιοθεραπευτής στη Μπολόνια και ίδρυσε ο ίδιος ένα σώμα φυσιοθεραπευτών το οποίο έγινε αργότερα το Βασιλικό Κολλέγιο Φυσιοθεραπευτών του Λονδίνου  JOHN CAIUS( )  Ίδρυσε το δικό του κολλέγιο το 1557 στο Cambridge  NICHOLAS CULPEPER( )  Έγινε γνωστός εξαιτίας του έργου του που κυκλοφόρησε «Βοτανολογία»  Χρησιμοποίησε ένα νέο σύστημα φαρμακευτικής και έγραψε ένα από τα αρχαιότερα βιβλία που δίνει οδηγίες στο κοινό για να τους συμβουλέψει ώστε να γιατρεύουν οι ίδιοι τις ασθένειές τους  Το έργο του δίνει μεγάλη έμφαση στην αναλυτική επεξήγηση και την απόδειξη

 THOMAS SYDENHAM( ) : ήταν γνωστός ως ο Άγγλος Ιποκκράτης  Ενδιαφερόταν κυρίως για την πρακτική άσκηση της ιατρικής σε αρρώστους στο κρεβάτι, όπου με καθαρές παρατηρήσεις και ένα άρτιο ιστορικό προσπαθούσε να αναλύσει την ασθένεια  Πίστευε στη θεωρία των τεσσάρων χυμών  Χαρακτηριστικά σε κάποιο έργο του αναφέρει «Η τέχνη της ιατρικής πρέπει να διδάσκεται μόνο μέσω της πρακτικής και της εξάσκησης»  Κάποιες από τις σπουδαιότερες δουλειές του ήταν στο αντικείμενο της επιδημιολογίας και πιο συγκεκριμένα στον πυρετό  Το έργο του «Ιατρικές παρατηρήσεις» χρησιμοποιήθηκε ευρύτατα και περιέχει αξιοσημείωτες παρατηρήσεις ενώ συνεχώς αναφέρεται στη δύναμη της φύσης και στην ανάγκη να αποκατασταθεί η ισορροπία με αυτή  Ήταν κριτικός με τη γνώση που προερχόταν από βιβλία  Τόνιζε συνεχώς τη σημασία της φύσης και την κλινική πλευρά της ασθένειας ενώ επηρέασε γενεές γιατρών με τη διδασκαλία του και τις ακριβείς κλινικές παρατηρήσεις

 JOHN LOCKE( ) ήταν μαθητής του Sydenham και με το έργο του «Κάποιες σκέψεις για την Εκπαίδευση» έδινε ιδιαίτερη έμφαση στην εκπαίδευση στα παιδιά, όπου υποστήριζε ότι η περιέργειά τους πρέπει να ενθαρρύνεται ενώ όλες οι ερωτήσεις θα πρέπει να απαντώνται και τα θέματα να εξηγούνται σε κατανοητή γλώσσα  MARCELLO MALPIGI( ) ήταν καθηγητής στη Μπολόνια και παρείχε μικροσκοπικές εικόνες των τριχοειδών αγγείων ενσωματώνοντας το έργο του Harvey  Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ CHAMBERLENS  O William Chamberlen( ) άφησε δύο γιούς που που εξάσκησαν τη χειρουργική. Σε έναν από αυτούς ανήκει η ανακάλυψη της μαιευτικής λαβίδας

 ROBERT BOYLE( ) γεννήθηκε στο Δουβλίνο από πολύ πλούσιους γονείς και επηρεάστηκε πολύ από τα έργα του Γαλιλαίου. Ήταν φίλος του Sydenham και στάθηκε πρωτοπόρος της φαρμακευτικής και της εργαστηριακής ιατρικής. Είχε το δικό του εργαστήριο και το βιβλίο του «Η χρησιμότητα της πειραματικής φιλοσοφίας» τόνιζε ότι η πειραματική επιστήμη ήταν ο μόνος δρόμος για την πρόοδο. Θεωρούσε μαζί με τον Sydenham ότι ο γιατρός είχε το ηθικό καθήκον να προάγει την ιατρική πρακτική. Ακόμη θεωρούσε ότι ο άνθρωπος αλληλεπιδρά με το περιβάλλον.

 Σε ότι αφορά τις μεθόδους και τη σημασία του εκπαιδευτικού του έργου έχουμε να επισημάνουμε τα εξής : 1. Χρησιμοποιούσε την υπόθεση και τον πειραματισμό και ήθελε να διευρύνει την ιατρική βάση γνώσεων 2. Πίστευε ότι οι γιατροί θα ωφελούνταν από την οργάνωση των θεμάτων με ένα λογικό και ορθολογικό τρόπο 3. Αυτό σε συνδυασμό με την προσθήκη νέων γνώσεων θα άλλαζε και θα προωθούσε την ιατρική 4. Επεδίωξε τη συστηματοποίηση και την κατάταξη των γνώσεων ώστε να υπάρχει κάποια οργάνωση

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ  Αμβρόσιος Παρέ ( ): Πατέρας της σύγχρονης χειρουργικής  Η εξάσκηση γινόταν κυρίως στον πόλεμο  Η θεραπεία των τραυμάτων βασιζόταν στη χρήση πυρακτωμένου σιδήρου και ζεστού λαδιού  Εισαγωγή της επίδεσης τραύματος ως εξίσου αποτελεσματικής  Ο Παρέ ήταν πρακτικός και οι υπόλοιποι μάθαιναν από την εμπειρία του  Η επίδρασή του στη Χειρουργική ήταν μεγάλη, παρά τις δύσκολες συνθήκες απουσίας αναισθησίας και αντισηψίας και των περιορισμένων γνώσεων σε ανατομία, φυσιολογία, παθολογία εκείνη την εποχή

 Peter Lowe:  Εκπαιδεύτηκε στη χειρουργική στο Παρίσι κατά τη διάρκεια των πολέμων με την Ισπανία  Εξέδωσε το σύγγραμμα “A discourse of the whole art of Chircugerie”  Σε αυτό περιέγραφε επεμβάσεις, επιδέσεις τραυμάτων και αντικείμενα χειρουργικής  Πίστευε πως ο χειρουργός πρέπει να διαθέτει έξι αντικείμενα: γάντια, ξυράφι, νυστέρι, στηθοσκόπιο, βελόνα, λαβίδα. Μέχρι και σήμερα αυτά είναι τα απαραίτητα εργαλεία της χειρουργικής  Ήθελε να μεταδώσει τις γνώσεις του και θεωρούσε τη χειρουργική ιδιαίτερα σημαντική  Στα κείμενά του συναντάμε πολλές ομοιότητες με τα κείμενα του Αμβροσίου Παρέ, τον οποίο και αποδεχόταν

ΑΝΤΙΠΑΛΟΤΗΤΑ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ ΓΙΑΤΡΩΝ ΚΑΙ ΧΕΙΡΟΥΡΓΩΝ Αυτήν την εποχή αναπτύχθηκε μεγάλος αριθμός ανειδίκευτων πρακτικών γιατρών Ο Παρέ χαρακτηριστικά υποστηρίζει ότι η χειρουργική μαθαίνεται μέσα από την ενεργή εξάσκηση, ενώ οι υπόλοιποι γιατροί καθηλώνονται σε μία καρέκλα Αυτήν την εποχή άνθισαν πολλές σχολές και αυξήθηκε η καθοδήγηση. Αυτό είχε ως στόχο τη δημιουργία μίας μάζας εκπαιδευμένων γιατρών, το οποίο όμως συνέβη σε μικρό βαθμό.

ΙΑΤΡΙΚΕΣ ΣΧΟΛΕΣ ΤΗΣ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗΣ Στην Ευρώπη ιδρύθηκαν κολλέγια με στόχο να συγκεντρώσουν ειδικευόμενους γιατρούς, να πραγματοποιήσουν εξετάσεις, να προσφέρουν βιβλιοθήκες και ομιλητές καθώς και μέρη συζήτησης και ανάλυσης για τους γιατρούς. Στον πληθυσμό όμως υπήρχαν πολλοί πρακτικοί χωρίς άδεια. Οι σημαντικότερες Ιατρικές Σχολές της Αναγέννησης ήταν στην Padua, στο Παρίσι, στη Μπολόνια και στο Montpellier.

Ιατρική Σχολή της Padua  Ήταν η πιο δημοφιλής το 16 ο και 17 ο αιώνα  Ο Harvey, ο Vesalius και άλλοι διακεκριμένοι επιστήμονες πέρασαν από αυτήν και μετέδωσαν τις γνώσεις τους  Πραγματοποιούνταν εξετάσεις και συγγραφή διατριβής  Μεγάλο πλεονέκτημά της ήταν η κλινική διδασκαλία  Τα μαθήματα γίνονταν κοντά στους ασθενείς με παρατήρηση της εμφάνισής τους, των συμπτωμάτων, του σφυγμού τους  Η ιατρική εκπαίδευση έγινε ακόμη πιο πρακτική  Το ωράριο των μαθημάτων και οι κανονισμοί ήταν αυστηροί  Εκεί ξεκίνησε η Ανατομία με τη συμβολή του Vesalius

Ιατρική Σχολή στο Παρίσι  Τον 17 ο αιώνα έγινε μεγάλο κέντρο ιατρικής εκπαίδευσης  Οι μαθητές παρακολουθούσαν τους ομιλητές για κάποια χρόνια ώστε να αποκτήσουν το πτυχίο  Οι απόφοιτοι έπρεπε να πάρουν δεύτερο πτυχίο για να εξασκηθούν στην πόλη  Παρουσίαζαν τις γνώσεις τους δίνοντας ομιλίες, προφορικές εξετάσεις, λαμβάνοντας πρακτική εξάσκηση και μελετώντας τους αρχαίους  Το πρόγραμμα των μαθημάτων περιελάμβανε 5 μέρη: Φυσιολογία Σημειολογία Παθολογία Υγιεινή Θεραπευτική  Επίσης, πραγματοποιούνταν μαθήματα σε Ανατομία, Βοτανολογία, Χειρουργική και Φαρμακευτική  Η κλινική εξάσκηση ήταν πολύ περιορισμένη

ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΒΙΕΝΝΗΣ  Αυτή η ιατρική σχολή αποτέλεσε τον 19 ο αιώνα μία από τις σημαντικότερες σχολές της Ευρώπης. Ιδρύθηκε το 1389 και οι φοιτητές της ήταν οι πρώτοι που προμηθεύτηκαν φωτοτυπημένο εγχειρίδιο ιατρικής, για να τους βοηθήσει στη μελέτη τους, το οποίο ονομάστηκε “Liber”. Το Liber εκδόθηκε το 1520 με άνθρωπο κλειδί αυτής της έκδοσης τον Martin Stainpeis και αποτελούνταν από 136 σελίδες, οι οποίες ήταν χωρισμένες σε 7 βιβλία.

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΦΟΙΤΗΤΩΝ Προκειμένου να πάρουν πτυχίο οι φοιτητές όφειλαν να έχουν συγκεκριμένο αριθμό ετών παρακολούθησης των ιατρικών μαθημάτων της σχολής και κατά τη διάρκεια των εξετάσεων οι κρίση των φοιτητών πραγματοποιούνταν από 2 γιατρούς, η εξέταση όμως γινόταν υπό την παρακολούθηση όλων των ιατρών της σχολής. Επιπρόσθετα οι γνώσεις αλλά και ο χαρακτήρας των φοιτητών κρίνονταν σε όλη την διάρκεια της φοίτησής τους, γεγονός πολύ σημαντικό για την μετέπειτα πορεία τους.

Όσον αφορά τις υποχρεώσεις τους, οι φοιτητές όφειλαν να μελετούν και να διαβάζουν επιπλέον από τα ιατρικά και άλλα εξωιατρικά βιβλία, με σκοπό να συνηθίσουν το διάβασμα και να κατανοήσουν τη γενικότερη σημασία του στη ζωή τους. Η σημαντικότερη υποχρέωσή τους όμως ήταν η υπακοή στον εσωτερικό κανονισμό που είχε δημιουργήσει η σχολή στην καθημερινή τους εκπαίδευση, οποίος αποτελούνταν από 14 κανόνες στους οποίους έπρεπε να υπακούουν τυφλά οι φοιτητές.

ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΠΕΡΙΘΑΛΨΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΠΛΟ ΛΑΟ Αυτή την περίοδο υπήρχαν πολλοί απλοί πολίτες που είχαν την ικανότητα να προσφέρουν ιατρική περίθαλψη χωρίς να έχουν αποφοιτήσει από κάποιο πανεπιστήμιο και να έχουν εξειδικευμένες γνώσεις. Σε αυτούς συγκαταλέγονταν : μέλη της οικογένειας, ιερείς, γείτονες, μαμές κ.α. Μάλιστα αυτοί οι ανεκπαίδευτοι «ιατροί» ήταν περισσότερο αποδεκτοί από τον λαό σε σχέση με τους απόφοιτους των πανεπιστήμιων. Το ο αριθμός τους ήταν σημαντικά αυξημένος με χαρακτηριστικό το παράδειγμα του Λονδίνου όπου αντιστοιχούσε 1 ανά 400 πολίτες. Επίσης την εποχή αυτή άρχιζαν να διαδραματίζουν και οι γυναίκες ρόλο στην άσκηση της ιατρικής.

NORWICH Εδώ υπήρχαν αρκετοί ιατροί αναγνωρισμένης αξίας, που είχαν αποφοιτήσει από τα σημαντικότερα πανεπιστήμια της Αγγλίας. Αυτοί παραχωρούσαν διαλέξεις ανά 3 εβδομάδες στο λαό και φρόντιζαν για την ιατρική περίθαλψη των φτωχών και των άπορων. Στο πανεπιστήμιο του Norwich υπήρχαν κοινά τμήματα αντρών και γυναικών στα πλαίσια της γενικής ισότητας των 2 φύλων. Η ιατρική περίθαλψη προσφέρονταν κυρίως από εξωπανεπιστημιακά ασκούμενους ιατρούς λόγω των ισχυρών δεσμών που είχαν αναπτύξει αυτοί με τους απλούς πολίτες.

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΤΟΥ LEIDEN  Άλλο ένα πολύ σπουδαίο πανεπιστήμιο της εποχής, το οποίο ιδρύθηκε το 1575 και αποτέλεσε δωρεά του “William of Orange” στο λαό της πόλης. Το πανεπιστήμιο αυτό στο τέλος του 17ου αιώνα και στις αρχές του 18ου εξελίχθηκε στο κέντρο της Ευρωπαϊκής Ιατρικής. Απόδειξη αυτού αποτελεί το γεγονός ότι από το Leiden αποφοίτησε ο Nicholas Tulp o οποίος εξελίχθηκε σε έναν από τους σημαντικότερους ανατόμους όλων των εποχών.

 Γενικότερα αυτήν την εποχή υπήρχαν πολλοί φιλόσοφοι, συγγραφείς και διανοούμενοι,οι οποίοι εμπλέκονταν στην άσκηση της ιατρικής. Σε αυτούς συμπεριλαμβάνονται τα πολύ σπουδαία ονόματα των Μολιέρου και Σαίξπηρ, οι οποίοι εξύμνησαν τον ρόλο και τη φύση της ιατρικής άσκησης.

Οι Φιλόσοφοι  Ομάδα Αναγεννησιακών Ακαδημαϊκών και φιλοσόφων οι οποίοι συνέβαλαν με τα γραπτά έργα τους και την διδασκαλία τους στη διαμόρφωση του πνεύματος της ιατρικής και στην δημιουργία ενός βασικού πλαισίου ιατρικής εκπαίδευσης.  Σε αυτούς ανήκουν οι προαναφερθέντες Erasmus και John Locke καθώς επίσης και ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει για τους:  Sir Thomas More ( )  Francis Bacon ( )  Rene Descartes ( )

Sir Thomas More ( )  Δημιουργός της Utopia που αποτελεί το μοντέλο της ιδεατής κοινωνίας  Στο παραπάνω έργο του παραθέτει προτάσεις για την αντιμετώπιση της φτώχειας, την επίτευξη της κοινωνικής ισότητας και την επίτευξη αποτελεσματικής εκπαίδευσης  Η ιδεατή του πολιτεία θα έχει πληθώρα νοσοκομείων, ο αριθμός των οποίων θα ανταποκρίνεται στο μέγεθος του πληθυσμού  Οι ιατροί οφείλουν να είναι άρτια καταρτισμένοι και οξυδερκείς ώστε να μην καθυστερεί η διάγνωση και να μην γίνονται λάθη στην θεραπεία  Όλοι οι πολίτες θα αφιερώνουν τον ελεύθερο χρόνο τους στην μάθηση  Υπέρμαχος της ευθανασίας ως μέτρο ανακούφισης του ασθενή

Francis Bacon ( )  Έργα του αποτελούν The Advancement of Learning και Organum Novum μαζί με μια σειρά από δοκίμια  Τονίζει την σημασία της φιλοσοφίας την οποία και συντάσσει με την ακαδημαϊκή γνώση για ένα ολοκληρωμένο εκπαιδευμένο άτομο  ‘ιστορία στην μνήμη, ποίηση στην φαντασία, φιλοσοφία στην λογική’  η ιστορία αναφορικά με το ανθρώπινο σώμα διαιρείται σε υγεία, ομορφιά, σθένος και ευχαρίστηση  Διατυπώνει την δυσκολία στον προσδιορισμό της ποιότητας της δουλειάς του ιατρού  Όπως και ο προηγούμενος έτσι και o B. είναι υπέρμαχος της ευθανασίας θεωρώντας ότι ο ρόλος του ιατρού περιλαμβάνει όχι μόνο την θεραπεία αλλά και την ανακούφιση από τον πόνο  Υποστηρίζει ότι η γνώση είναι δύναμη και υπογραμμίζει την σημασία και σπουδαιότητα των βιβλίων

René Descartes ( )  Έργο του το Discourse on Method με πολλές θέσεις πάνω στην ιατρική εκπαίδευση  ‘σημαντικό είναι όχι το δυνατό μυαλό αλλά η δυνατότητα να το εφαρμόσεις σωστά’  ‘ξέρω, υπάρχω πώς μπορώ να εξηγήσω οτιδήποτε άλλο?’ η βάση της λογικής του  Μελέτη της λειτουργίας της καρδιάς και διατύπωση ότι το σώμα είναι μηχανή, κατασκευασμένη από το Θεό και καλύτερη από κάθε μια που μπορεί να φτιάξει ο άνθρωπος  Ο ιδρυτής της Καρτεσιανής Λογικής  Κατανόηση της φύσης μέσα από την μελέτη της ιατρικής

Εκπαιδευτικός Στόχος Μέσα από το άρθρο αυτό ο συγγραφέας επιθυμεί: 1. Την παρουσίαση των σημαντικών σταθμών στην πορεία της εξέλιξης της ιατρικής εκπαίδευσης την περίοδο της Αναγέννησης και του Διαφωτισμού και κατανόηση της απαρχής πολλών ιατρικών πρακτικών 2. Την διάνθιση της προσωπικότητας του μέλλοντος ιατρού με ουμανιστικές αρχές της περιόδου 3. Την εισαγωγή του αναγνώστη ιατρού στην αμφιλεγόμενη συζήτηση των πλαισίων του ρόλου 4. Να δώσει ένα ερέθισμα για την αναζήτηση από τον εκπαιδευόμενο του ιδεατού μοντέλου ιατρικής εκπαίδευσης 5. Τέλος, μια πρώτη επαφή του ατόμου με το πλέον αμφιλεγόμενο ζήτημα, αυτό της ευθανασίας

Βιβλιογραφία - Πηγές J. H. Breasted, The Edwin Smith Surgical Papyrus, University of Chicago Press, 1930 James Henry Breasted, "The Edwin Smith Surgical Papyrus: published in facsimile and hieroglyphic transliteration with translation and commentary in two volumes". (University of Chicago Oriental Institute publications, v Chicago: University of Chicago Press, 1991),9. Edwin Smith papyrus - Britannica Online Encyclopedia P. W. Bryan, The Papyrus Ebers, Geoffrey Bles: London, 1930 Griffith, F. Ll. The Petrie Papyri: Hieratic Papyri from Kahun and Gurob The Kahun Gynaecological Papyrus Helaine Selin, Hugh Shapiro, Medicine Across Cultures: History and Practice of Medicine in Non-Western Cultures, Springer 2003, p.35 H. F. J. Horstmanshoff, Marten Stol, Cornelis Tilburg (2004), Magic and Rationality in Ancient Near Eastern and Graeco-Roman Medicine, p. 99, Brill Publishers, ISBN

 Marten Stol (1993), Epilepsy in Babylonia, p. 55, Brill Publishers, ISBN  H. F. J. Horstmanshoff, Marten Stol, Cornelis Tilburg (2004), Magic and Rationality in Ancient Near Eastern and Graeco-Roman Medicine, p , Brill Publishers, ISBN  Kenneth G. Zysk, Asceticism and Healing in Ancient India: Medicine in the Buddhist Monastery, Oxford University Press, rev. ed. (1998) ISBN  Dominik Wujastyk, ed., The Roots of Ayurveda, Penguin (2003) ISBN  Arab Medicine during the Ages by Hakim Syed Zillur Rahman, Studies in History of Medicine and Science, IHMMR, New Delhi, Vol. XIV, No. 1-2, 1996, p  Unschuld (2003), 1.  Sivin (1993).  Risse, G.B. Mending bodies, saving souls: a history of hospitals. Oxford University Press, p. 56  Askitopoulou, H., Konsolaki, E., Ramoutsaki, I., Anastassaki, E. Surgical cures by sleep induction as the Asclepieion of Epidaurus. The history of anesthesia: proceedings of the Fifth International Symposium, by José Carlos Diz, Avelino Franco, Douglas R. Bacon, J. Rupreht, Julián Alvarez. Elsevier Science B.V., International Congress Series 1242(2002), p  Hippocrates: The "Greek Miracle" in Medicine

 The Father of Modern Medicine: Hippocrates  Schwartz, Richards & Goyal 2006  Singer & Underwood 1962, p. 40  Margotta 1968, p. 70  Garrison 1966, p. 97  Martí-Ibáñez 1961, p. 90  Major 1965  Day, Cyrus L. (1967). Quipus and Witches' Knots. Lawrence, Kansas: University of Kansas Press. pp. 86–89, 124–126.  Mason, A History of the Sciences, p 57  Dear, Peter. Revolutionizing the Sciences: European Knowledge and Its Ambitions, Princeton, NJ: Princeton University Press (2001),  Surgical Instruments from Ancient Rome  Roman period surgery set on show, BBC  William Alexander Greenhill, Chirurgia

 A. Martin-Araguz, C. Bustamante-Martinez, Ajo V. Fernandez-Armayor, J. M. Moreno- Martinez (2002). "Neuroscience in al-Andalus and its influence on medieval scholastic medicine", Revista de neurología 34 (9), p  Bashar Saad, Hassan Azaizeh, Omar Said (October 2005). "Tradition and Perspectives of Arab Herbal Medicine: A Review", Evidence-based Complementary and Alternative Medicine 2 (4), p [476]. Oxford University Press  Husain F. Nagamia (2003), "Ibn al-Nafīs: A Biographical Sketch of the Discoverer of Pulmonary and Coronary Circulation", Journal of the International Society for the History of Islamic Medicine 1, p. 22–28.  Dr. Abu Shadi Al-Roubi (1982), "Ibn Al-Nafis as a philosopher", Symposium on Ibn al-Nafis, Second International Conference on Islamic Medicine: Islamic Medical Organization, Kuwait (Ibn al-Nafis As a Philosopher, Encyclopedia of Islamic World).  Nahyan A. G. Fancy (2006), "Pulmonary Transit and Bodily Resurrection: The Interaction of Medicine, Philosophy and Religion in the Works of Ibn al-Nafīs (died 1288)", p. 3 & 6, Electronic Theses and Dissertations, University of Notre Dame.  Dr. Sulaiman Oataya (1982), "Ibn ul Nafis has dissected the human body", Symposium on Ibn al-Nafis, Second International Conference on Islamic Medicine: Islamic Medical Organization, Kuwait (Ibn ul-Nafis has Dissected the Human Body, Encyclopedia of Islamic World).