ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΣΑΠΟΥΝΙΟΥ Δριμυλή Κατερίνα

Μοναδικό μέσο καθαρισμού ήταν το νερό. Προϊστορικά χρόνια Μοναδικό μέσο καθαρισμού ήταν το νερό.

2300 π.Χ. Μεσοποταμία Κάτι παρόμοιο με το σαπούνι χρησιμοποιείται σαν ένα είδος φάρμακου για τις πληγές και σαν καλλυντικό των μαλλιών.

2200 π.Χ. Βαβυλώνα «Συνταγή» για ένα τύπο σαπουνιού που αποτελείται από νερό, αλκάλια, και έλαιο κάσιας βρέθηκε "γραμμένη" σε πήλινο δίσκο στη Βαβυλώνα γύρω στο 2200 π.Χ.  Είδος κανέλας

1550 π.Χ. Αίγυπτος Ο πάπυρος Ebers δείχνει ότι οι αρχαίοι Αιγύπτιοι λούζονταν τακτικά και συνδύαζαν έλαια ζωικά και φυτικά με αλκαλικά άλατα για να δημιουργήσουν κάτι που έμοιαζε με σαπούνι. Αιγυπτιακά έγγραφα αναφέρουν ότι ουσία παρόμοια με σαπούνι χρησιμοποιήθηκε για την επεξεργασία μαλλιού για ύφανση.

Η «πύελος», το ατομικό λουτρό, είναι γνωστό από την εποχή του Οµήρου. Υπήρχε ιδιαίτερη πρόνοια για τη σωματική καθαριότητα. Βρίσκουμε τόσο δημόσια όπως και ιδιωτικά λουτρά, είτε κρύα είτε θερμά. Η «πύελος», το ατομικό λουτρό, είναι γνωστό από την εποχή του Οµήρου. Αρχαία Ελλάδα Ως καθαριστικά μέσα χρησιμοποιούνταν η κιμωλία, το ανθρακικό νάτριο και το διάλυμα ποτάσας είτε από αλισίβα είτε από ειδική άργιλο, το «χαλεστραίον». 

Ένας μύθος αναφέρει ότι στο νησί της Λέσβου, που γίνονταν θυσίες ζώων στη θεά Άρτεμη, οι νεροποντές πολλές φορές παρέσερναν τα ζωικά υπολείμματα και τα καμένα λίπη, μαζί με τις στάχτες από τα ξύλα της πυρράς σχηματίζοντας ένα κίτρινο ρυάκι που κατέληγε στο ποτάμι. Οι νοικοκυρές που έπλεναν εκεί τα ρούχα τους διαπίστωσαν ότι όταν το νερό γινόταν κίτρινο, τα ρούχα καθάριζαν καλύτερα. Σύμφωνα με τον μύθο το σαπούνι πήρε το όνομά του προς τιμήν της ποιήτριας Σαπφούς που έζησε εκείνη την περίοδο.

Στα ρωμαϊκά λουτρά δεν χρησιμοποιήθηκε το σαπούνι. Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία προ Χριστού εποχή Στα ρωμαϊκά λουτρά δεν χρησιμοποιήθηκε το σαπούνι. Οι Ρωμαίοι ανακάλυψαν τις φαρμακευτικές του ιδιότητες, αλλά και πάλι η χρήση του δεν ήταν αρχικά διαδεδομένη.

50 - 30 π.Χ. Αίγυπτος Στα περίφημα λουτρά της βασίλισσας Κλεοπάτρας της Αιγύπτου το σαπούνι απουσίαζε και τον ρόλο του καθαριστικού είχε μια λευκή άμμος, σαν αλισίβα, με την προσθήκη αιθέριων ελαίων.

Ρωμαϊκή αυτοκρατορία 1ος -2ος αιώνας μ.Χ. Οι Ρωμαίοι έμαθαν την κατασκευή σαπουνιού από τους Γαλάτες (κέλτικη φυλή της Γαλατίας) που χρησιμοποιούσαν ζωικό λίπος και στάχτη φυτών για να το φτιάξουν. Ρωμαϊκή αυτοκρατορία 1ος -2ος αιώνας μ.Χ. Saipo ήταν η ονομασία του από όπου και προέρχεται η λέξη soap (σαπούνι).

Η λατινική λέξη για το σαπούνι - sapo - εμφανίζεται για πρώτη φορά στο σύγγραμμα Naturalis Historia του Πλίνιου του Πρεσβύτερου (23-79 μ.Χ.), στο οποίο αναφέρεται και η παρασκευή του, αλλά ως χρήση του αναφέρεται η αλοιφή για τα μαλλιά. Ο Γαληνός (129-199 μ.Χ.), ο δεύτερος σπουδαιότερος γιατρός της αρχαιότητας, μετά τον Ιπποκράτη, αναφέρει πως το σαπούνι μπορεί να χρησιμοποιηθεί στο πλύσιμο για να παρασύρει τις ακαθαρσίες τόσο από το σώμα όσο και από τα ρούχα. 

Μεσαίωνας-Αναγέννηση Ευρώπη Μεσαίωνας-Αναγέννηση Τον 8ο αιώνα το σαπούνι ήταν πια αρκετά διαδεδομένο στην Γαλλία, Ιταλία και Ισπανία. Την εποχή των Φράγκων το σαπούνι αναφέρεται ως ένα από τα προϊόντα που πρέπει να καταγράφουν οι εκπρόσωποι της βασιλικής περιουσίας. Οι σαπωνοποιοί θεωρούνται «ικανοί τεχνίτες».

Το σαπούνι εξαπλώθηκε στην Ευρώπη μετά την Α΄σταυροφορία (1096-1099 μ Το σαπούνι εξαπλώθηκε στην Ευρώπη μετά την Α΄σταυροφορία (1096-1099 μ.Χ.) προερχόμενο από τους Άραβες. Στην περιοχή της Ευρωπαϊκής Μεσογείου τα σαπωνοποιεία που δημιουργήθηκαν αρχικά ανήκαν σε Άραβες τεχνίτες. Τα δε σαπωνοποιεία της Συρίας (Χαλέπι) και της Παλαιστίνης (Ναμπλούς) ήταν πασίγνωστα σε όλη την Μεσόγειο.

Οι Άραβες παρήγαγαν σαπούνι από φυτικά έλαια, όπως ελαιόλαδο ή και από αρωματικά έλαια όπως έλαιο θυμαριού ή δάφνης. Χρωμάτιζαν και αρωμάτιζαν τα σαπούνια τους και τα παρήγαγαν σε στέρεα και υγρή μορφή. Παρότι από τον 10ο αιώνα υπήρχαν σαπωνοποιεία, η παραγωγή σαπουνιού θεωρούταν γυναικεία δουλειά προοριζόμενη για οικιακή χρήση.

Αγγλία 12ος αιώνας Στην Αγγλία η παραγωγή σαπουνιού ξεκίνησε τον 12ο αιώνα, υπήρχε όμως πολύ μεγάλη φορολογία στην παραγωγή του, πράγμα που το έκανε πανάκριβο. Ο βασιλιάς Ιωάννης της Αγγλίας έκανε μπάνιο μόλις μια φορά το μήνα και το κόστος ήταν όσο ένα βδομαδιάτικο!!! O φόρος αυτός αφαιρέθηκε μετά το 1800.

Το σαπούνι της Μασσαλίας παραμένει μέχρι σήμερα πολύ δημοφιλές. Στο δεύτερο μισό του 15ου αιώνα, η παραγωγή σαπουνιού είχε εξαπλωθεί στην Ευρώπη αλλά οι πιο δημοφιλείς σαπωνοποιίες ήταν στη Γαλλία (ιδιαίτερα στη Μασσαλία) και στο Λονδίνο. Το σαπούνι της Μασσαλίας παραμένει μέχρι σήμερα πολύ δημοφιλές. Είναι ο τύπος του σαπουνιού που έχει παραχθεί κυρίως από ελαιόλαδο (με μικρή αναλογία άλλων φυτικών ελαίων). Αυτό που δεν γνωρίζουμε οι περισσότεροι είναι ότι για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα η σαπωνοποιία της Μασσαλίας χρησιμοποίησε το κρητικό ελαιόλαδο λόγω των καταστροφών της ελαιοπαραγωγής στη Γαλλία στα τέλη του 17ου αιώνα.

Γαλλία 17-18ος αιώνας Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Λουδοβίκου του 14ου στη Γαλλία (1638-1715), το πλύσιμο με σαπούνι συνδέθηκε με ένα παράδοξο περιστατικό. Λέγετε ότι βασιλιάς Λουδοβίκος καρατόμησε 3 σαπωνοποιούς γιατί είχαν φτιάξει μια πλάκα από σαπούνι που ερέθισε το ευαίσθητο βασιλικό δέρμα του! Μπροστά στην απόγνωση οι εναπομείναντες 4 σαπωνοποιοί ενώθηκαν και εφηύραν μια μέθοδο για να παρασκευάσουν σαπούνι απαλότερο και απαλλαγμένο από βλαβερά στοιχεία. Σύμφωνα με αυτή την μέθοδο χρειαζόταν περίπου ένας μήνα για την παραγωγή μιας μόνο πλάκας σαπουνιού!

Διαφημιστικές αφίσες της εποχής 18ος αιώνας Η σαπωνοποιία ήταν κλάδος σχετικά μικρής κλίμακας και τα παραγόμενα σαπούνια ήταν "σκληρά". Το 1789, ο Άντριου Πίαρς (Andrew Pears) παρασκεύασε στο Λονδίνο ένα σχεδόν διάφανο σαπούνι, μικρότερης σκληρότητας. Ο γαμπρός του Thomas Barrat ίδρυσε το πρώτο μεγάλο εργοστάσιο σαπωνοποιίας, το οποίο αργότερα (1920) εξαγοράστηκε από τους Lever Brothers και μετέπειτα μετονομάστηκε σε Unilever. Διαφημιστικές αφίσες της εποχής

Εκείνη την εποχή υιοθετήθηκαν νέες πρακτικές προώθησης του προϊόντος, όπως του Μπέντζαμιν Μπάμπιτ (Benjamin T. Babbitt) που διένειμε δωρεάν δείγματα των σαπουνιών του. 

Σύγχρονη εποχή 1865 ο William Shepphard δημιούργησε το πρώτο υγρό σαπούνι. Αυτό το σαπούνι έδωσε την βάση για την δημιουργία πολλών καθαριστικών όχι μόνο για το σώμα αλλά και για το σπίτι.

1898 ο Β. J. Johnson δημιούργησε το σαπούνι Palmolive (μίξη ελαιολάδου και φοινικέλαιου). Είχε τόσο μεγάλη επιτυχία ώστε έδωσε το όνομά του στην εταιρεία του. Ταυτόχρονα ασχολήθηκε ιδιαίτερα με την διαφήμιση του προϊόντος, πρακτική που υιοθετήθηκε και από τις υπόλοιπες σαπωνοποιίες.

Στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται και σήμερα αρκετές εταιρείες παραγωγής σαπουνιών όπως η Ελαϊδα στη Λάρισα από το 1913 καθώς και άλλοι(Παπουτσάνης, Γ. Μαλικούτης - "Αρκάδι" κτλ.) ενώ μια από τις πλέον γνωστές στην εποχή της εταιρεία ήταν η "Αλεπουδέλης", ιδιοκτησία της οικογένειας του ποιητή Οδυσσέα Ελύτη.

Π Η Γ Ε Σ Sapfo Soaps Soap History