ΔΙΔΑΚΤΙΚΑ ΜΕΣΑ (συνέχεια και τέλος)   05/04/2017   1/39

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ (1/3) 05/04/2017  Comenius (1592 - 1670), τόνισε την αναγκαιότητα και την ιδιαίτερη αξία της εποπτείας και δίκαια θεωρείται ο πατέρας της εποπτικής διδασκαλίας Σημαντικοί υποστηρικτές και θεμελιωτές της «Αρχής της Εποπτείας»: - Rousseau (1721 - 1778) - Pestalozzi (1746 - 1827) ο οποίος αναγνώρισε την εποπτεία ως την σπουδαιότερη βασική αρχή της διδασκαλίας και το θεμέλιο κάθε πρακτικής γνώσης - Herbart (1776 - 1841) - Fröbel (1782 - 1852) με την επίδραση του οποίου η εποπτική διδασκαλία αρχίζει να γίνεται ενεργητική Τι είναι η εποπτεία;  Η Εποπτεία α) κυριολεκτικά είναι η οπτική αναπαράσταση ενός αντικειμένου β) από ψυχολογική και διδακτική άποψη δηλώνει την αντίληψη που σχηματίζεται από τις εντυπώσεις των διαφόρων αισθήσεων και την εσωτερική κατανόηση 2/39

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ (2/3) 05/04/2017  Μπαίνοντας στο 1900 μαζί με την «Αρχή της Εποπτείας» προβάλλεται και υποστηρίζεται και η «Αρχή της Αυτενέργειας», η οποία είχε ως κεντρική ιδέα την αισθητηριακή άσκηση των μαθητών  Επέκταση της παρατήρησης που αφήνει το παιδί παθητικό και χρήση πειραμάτων, που δίνει πλέον στο παιδί ενεργητικό ρόλο  Εκπρόσωποι της αυτής της αρχής είναι οι: Kerschenstein, Gauding, Scheibner, εκπρόσωποι του «σχολείου εργασίας» στη Γερμανία Dewey, Parkhurst, εκπρόσωποι της «προοδευτικής παιδείας» στην Αμερική Decroly, Cousinet, Freinet, εκπρόσωποι της «Νέας Αγωγής» στις Γαλλόφωνες χώρες (ενεργητικές μέθοδοι και εξελίξεις από εκπαίδευση ενηλίκων) Montessori, Ιταλίδα γιατρός και παιδαγωγός 3/39

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ (3/3) 05/04/2017  Μετά το 1950 χάρη στην πρόοδο της τεχνολογίας αναπτύχθηκαν και διαδόθηκαν τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας (τηλεόραση - ραδιόφωνο)  Στην αρχή η παιδαγωγική αποστασιοποιήθηκε από την εξέλιξη καθώς οι δάσκαλοι δεν έβλεπαν δυνατότητα αξιοποίησης των «τεχνικών αυτών νεωτερισμών» στην εκπαίδευση και τη διδασκαλία  Από το 1965 και μετά εμφανίζεται μια κριτική στάση απέναντι στα ΜΜΕ Τα ΜΜΕ και την Εκπαιδευτική Τεχνολογία τα θεωρούμε απαραίτητα για: 1. τον εμπλουτισμό της διδασκαλίας και 2. την αύξηση της αποτελεσματικότητάς της μόνο στο βαθμό που δεν καταδικάζουν τον μαθητή σε παθητική στάση και άκριτη αποδοχή όσον προσφέρουν    Τι είναι η εκπαιδευτική τεχνολογία (προβληματισμός;)  Η Εκπαιδευτική Τεχνολογία είναι η διδασκαλία που ρυθμίζεται ολικά ή μερικά από τεχνικά μέσα 4/39

Ταξινόμηση των Διδακτικών Μέσων 05/04/2017  Οι πρώτες προσπάθειες συστηματικής μελέτης και ταξινόμησης των ΔΜ άρχισαν στη δεκαετία 1960 (κίνητρα θεωρητικά)  Οι επιστήμονες της διδακτικής μεθοδολογίας επεδίωκαν να διαχωρίσουν τα διάφορα παραδοσιακά και οπτικοακουστικά μέσα και να δημιουργήσουν έναν ανεξάρτητο κλάδο διδακτικής  Όμως ενδιαφέρον για την ταξινόμηση των ΔΜ δεν έδειξαν μόνο οι επιστήμονες αλλά και οι παραγωγοί των μέσων διδασκαλίας και οι εκπ/κοί που ουσιαστικά τα χρησιμοποιούσαν  Το ενδιαφέρον ως προς τα μέσα διδασκαλίας απέκτησε μια τεχνολογική διάσταση και έπαψε να είναι καθαρά θεωρητικό  Στην συνέχεια θα παρουσιαστούν 4 διαφορετικές ταξινομήσεις των Διδακτικών Μέσων: 1. Ο Κώνος της εμπειρίας, 2. Τα οπτικοακουστικά μέσα διδασκαλίας – μάθησης, 3. Οι Συσκευές και το Λογισμικό και τα 4. Απρόσωπα και τα Προσωπικά μέσα διδασκαλίας 5/39

1. Ο κώνος της εμπειρίας 05/04/2017  Ο Κώνος της Εμπειρίας του Edgar Dale είναι η πιο γνωστή ταξινόμηση των μέσων διδασκαλίας    Η θεωρητική του βάση είναι οι διαφορετικές μορφές εμπειρίας, δηλαδή η άμεση εμπειρία, η εμπειρία των εικόνων και η εμπειρία των συμβόλων  Ο Κώνος της Εμπειρίας - βοηθά τον δάσκαλο να προσδιορίσει πόσο άμεση είναι η εμπειρία ενός συγκεκριμένου μέσου διδασκαλίας - μάθησης,   - δίνει τη γενική αντιστοίχηση εμπειρίας - μάθησης: - άμεση εμπειρία - μάθηση με δράση, - εμπειρία εικόνων - μάθηση με παρατήρηση, - εμπειρία συμβόλων - μάθηση με εξήγηση, χωρίς να καθοδηγεί τον παιδαγωγό στο να διαλέγει το καταλληλότερο μέσο το οποίο εξυπηρετεί τους συγκεκριμένους σκοπούς κάθε φορά (ελευθερία ως προς τον τρόπο διδασκαλίας) 6/39

1. Ο κώνος της εμπειρίας του DALE 05/04/2017 Οπτικά σύμβολα Γλωσσικά Σύμβολα Ηχογραφήσεις, ραδιόφωνο Ακίνητες εικόνες Κινητές εικόνες,τηλεόραση Εκθέματα Εκδρομές Επιδείξεις Δραματοποιημένη εμπειρία Έμμεση (επινοημένη) εμπειρία Άμεση, σκόπιμη, εμπειρία Μάθηση με εξήγηση Μάθηση με παρατήρηση Μάθηση με δράση Πραγματοποίηση της διαδικασίας Προσομοίωση της διαδικασίας 7/39

2. Τα οπτικοακουστικά μέσα διδασκαλίας – μάθησης 05/04/2017  Τα οπτικοακουστικά μέσα διδασκαλίας – μάθησης είναι η ταξινόμηση που γίνεται με βάση τα διάφορα αισθητήρια όργανα  Τα διάφορα μέσα διδασκαλίας χωρίζονται σε 4 κατηγορίες: οπτικά, ακουστικά, οπτικοακουστικά, άλλων αισθήσεων  Η κατάταξη των μέσων σ’ αυτές τις κατηγορίες είναι σημαντική καθώς όπως γνωρίζουμε οι δυνατότητες των διάφορων αισθήσεων ποικίλουν σημαντικά  Έρευνες έχουν δείξει τα παρακάτω ποσοστά % για τη συμμετοχή των αισθήσεων στην αντίληψη του περιβάλλοντος: 83% όραση 11% ακοή 3,5% όσφρηση 1,5% αφή 1% γεύση    Tα οπτικά και ακουστικά μέσα είναι πολύ σημαντικοί παράγοντες στη διδασκαλία 8/39

2. Τα οπτικοακουστικά μέσα διδασκαλίας – μάθησης 05/04/2017 Οπτικά (σχεδιαγράμματα, εικόνες σύμβολα) Ακουστικά (μαγνητοταινίες, δίσκοι, ραδιοφωνικές εκπομπές) Οπτικοακουστικά (κινηματογραφικές ταινίες, εκπαιδευτική τηλεόραση) Άλλων αισθήσεων -απτικά - οσφρητικά 9/39

2. Τα οπτικοακουστικά μέσα διδασκαλίας 05/04/2017  Ακοή και όραση λειτουργούν μαζί στη διαδικασία της μάθησης  Τα μέσα που χρησιμοποιεί ο εκπ/κός σε αυτή την περίπτωση είναι τα οπτικοακουστικά (π.χ. κινηματογραφικές ταινίες, τηλεοπτικές προβολές  ΠΡΟΣΟΧΗ: τα οπτικοακουστικά μέσα συμπληρώνουν το έργο του δασκάλου και σε καμιά περίπτωση δεν θα πρέπει να τον αντικαθιστούν  Μια προβολή μπορεί να χρησιμοποιηθεί: - για να δείξει ένα τρόπο κατασκευής - για να γίνει μια εισαγωγή σε μια νέα διδακτική ενότητα - για να γίνει ανακεφαλαίωση του περιεχομένου του αναλυτικού προγράμματος που έχει διδαχθεί - για να τονιστούν τα κύρια σημεία μιας ενότητας  Σημαντικά στοιχεία: - οι προβολές να συνδέονται άμεσα με τους στόχους του μαθήματος ο εκπ/κός να έχει τον έλεγχο της προβολής ώστε να παρεμβαίνει όταν κρίνει αναγκαίο - να προετοιμάζονται οι μαθητές για την προβολή και να ακολουθεί εποικοδομητική συζήτηση μετά το τέλος της 10/39

3. Οι Συσκευές και το Λογισμικό 05/04/2017 3. Οι Συσκευές και το Λογισμικό  Οι Συσκευές και το Λογισμικό.  Οι λόγοι που οδήγησαν στη δημιουργία αυτής της ταξινόμησης των μέσων διδασκαλίας είναι: α. η πρόοδος της εκπαιδευτικής τεχνολογίας και β. η κατασκευή νέων τεχνικών συσκευών και μηχανών μάθησης  Για να έχουμε μέσο διδασκαλίας χρειαζόμαστε και τα δύο μέρη, α. τις συσκευές και β. το λογισμικό  Το ένα είναι απαραίτητο συμπλήρωμα του άλλου    Σχηματικά η ταξινόμηση αυτή απεικονίζεται ως εξής: 11/39

3. Οι Συσκευές και το Λογισμικό 05/04/2017 3. Οι Συσκευές και το Λογισμικό Μέσα διδασκαλίας Λογισμικό (Καταγραφές σε υλικό software) Συσκευές (Μηχανικός εξοπλισμός) Μηχανές προβολής (σχεδιαγράμματα, εικόνες σύμβολα) Όργανα παρατήρησης και πειραματισμού (βολτόμετρο, μικροσκόπιο, διαβήτης) Προβαλλόμενα (ταινίες, διαφάνειες, εικόνες) Μη προβαλλόμενα (διαγράμματα, γελοιογραφίες) 12/39

4. Απρόσωπα και Προσωπικά μέσα διδασκαλίας 05/04/2017  Οι παραπάνω τρεις ταξινομήσεις βοηθούν σ’ ένα βαθμό τον εκπ/κό - να επιλέξει σωστά και - να χρησιμοποιήσει αποτελεσματικά τα διάφορα μέσα όταν προετοιμάζει ή διεξάγει τη διδασκαλία του    Χρειάζεται μια αναλυτική περιγραφή των σπουδαιότερων μέσων επικοινωνίας, διδασκαλίας και μάθησης με τις δυνατότητες χρησιμοποίησής τους, τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά τους  Μια τέτοια προσπάθεια αναλυτικής παρουσίασης των ΔΜ αποτελεί η ακόλουθη ταξινόμηση:  Στην ταξινόμηση αυτή ως κριτήριο θεωρείται ο φορέας του μέσου 1. Προσωπικά και 2. Απρόσωπα 13/39

4. Απρόσωπα και Προσωπικά μέσα διδασκαλίας 05/04/2017  Ως προσωπικά μέσα ορίζονται όλα τα μέσα που έχουν ως φορέα ένα πρόσωπο (δάσκαλος - μαθητής) και χωρίζονται σε: α. Σύνθετα, β. Λεκτικά και γ. Μη λεκτικά   Ως απρόσωπα μέσα ορίζονται εκείνα που έχουν ως φορέα ένα αντικείμενο ή ένα τεχνικά μέσο και χωρίζονται σε: α. Εποπτικά, β. Οπτικοακουστικά και γ. Σύγχρονη εκπαιδευτική τεχνολογία  Σχηματικά η ταξινόμηση αυτή απεικονίζεται ως εξής: 14/39

4. Απρόσωπα και Προσωπικά μέσα διδασκαλίας 05/04/2017 Μέσα διδασκαλίας επικοινωνίας και μάθησης Προσωπικά Μέσα Μη λεκτικά (γενική εμφάνιση, πρόσωπο, βλέμμα, χειρονομίες) Λεκτικά (γλώσσα, μονόλογος, διάλογος) Σύνθετα (δραματοποίηση) Απρόσωπα Μέσα Σύγχρονη εκπαιδευτική τεχνολογία Εποπτικά και Οπτικοακουστικά Πραγματικά αντικείμενα (εκδρομές, σχολικός κήπος, συλλογές) Απομιμήσεις (πειράματα, διδακτικά παιχνίδια) Απεικονίσεις (πραγματικές, συμβολικές, σχηματικές) Ήχοι (ακουστικά μέσα, ραδιόφωνο, μαγνητόφωνο) Σύμβολα (Μέσα παρουσίασης συμβόλων, χάρτες, πίνακες, βιβλία)

Σύγχρονη εκπαιδευτική τεχνολογία 05/04/2017 Απρόσωπα Μέσα Σύγχρονη εκπαιδευτική τεχνολογία Προγραμματισμένη διδασκαλία (α. γραμμική, β.διακλαδωτή) Ηλεκτρονικός υπολογιστής   Η προγραμματισμένη διδασκαλία    Η προγραμματισμένη διδασκαλία ή προγραμματισμένη μάθηση είναι μια μορφή αυτοδιδασκαλίας, που στηρίζεται σε ένα διδακτικό πρόγραμμα που αποτελείται από πάρα πολλά μικρά βήματα, τα πλαίσια (frames)  Κάθε πλαίσιο δίνει ορισμένες πληροφορίες στο μαθητή και τον καλεί να απαντήσει σε μια ερώτηση  Αν ο μαθητής δώσει τη σωστή απάντηση, προχωρεί στο επόμενο βήμα 16/39

Προγραμματισμένη διδασκαλία 05/04/2017  Τα κύρια χαρακτηριστικά της προγραμματισμένης διδασκαλίας είναι:           Οι τελικοί και οι επιμέρους στόχοι του προγράμματος είναι απόλυτα συγκεκριμένοι και διατυπώνονται με σαφήνεια       Το πρόγραμμα περιέχει μια λογικά διαρθρωμένη αλληλουχία βημάτων        Τα διαδοχικά βήματα είναι πολύ μικρά, ώστε να μειώνεται στο ελάχιστο ή να αποκλείεται η πιθανότητα να απαντήσει λάθος ο μαθητής       Η σωστή απάντηση του μαθητή επιβεβαιώνεται κι έτσι ενισχύεται η συμπεριφορά του       Ο μαθητής προχωρεί στο επόμενο βήμα και πλησιάζει συνεχώς τον τελικό στόχο με βάση τις γνώσεις που αποκτά 17/39

Μορφές προγραμματισμένης διδασκαλίας – α. Γραμμική 05/04/2017  α. Το ευθύγραμμο ή γραμμικό πρόγραμμα (Iinear) - επινοήθηκε από το Skinner και αποτελείται από μια απλή σειρά πλαισίων  Ο μαθητής τα ακολουθεί και προχωρεί σε ευθεία γραμμή προς τον τελικό στόχο. Κάθε διδακτικό βήμα περιλαμβάνει 4 στοιχεία: 1) μια πληροφορία, 2) μια ερώτηση, 3) ένα κενό για να δοθεί η απάντηση από το μαθητή, και 4) τη σωστή απάντηση  Όταν ο μαθητής επεξεργαστεί το πρώτο βήμα, προχωρεί με τη σειρά στα επόμενα, μέχρι να ολοκληρωθεί το πρόγραμμα  Η δυσκολία των βημάτων είναι τέτοια, ώστε κάθε μαθητής να μπορεί να απαντήσει σωστά στο 90-95% των ερωτήσεων 18/39

Μορφές προγραμματισμένης διδασκαλίας - β Μορφές προγραμματισμένης διδασκαλίας - β. Διακλαδωτή ή διακλαδισμένη (branching) 05/04/2017  Επινοήθηκε από τον Crowder  Τα πλαίσια είναι μεγαλύτερα και ακολουθούνται από τρεις ή περισσότερες απαντήσεις (μορφή ερωτήσεων πολλαπλής εκλογής)  Ο μαθητής επιλέγει την απάντηση που θεωρεί σωστή  Κάθε απάντηση παραπέμπει σε διαφορετικό πλαίσιο - Αν ο μαθητής επιλέξει λανθασμένη απάντηση παραπέμπεται σ' ένα πλαίσιο, που του εξηγεί γιατί η απάντησή του είναι λάθος και τον παρακινεί να μελετήσει πάλι το αρχικό πλαίσιο  Το διακλαδωτό πρόγραμμα του Crowder έχει τη μορφή ανακατεμένου βιβλίου (στο βιβλίο αυτό, οι σελίδες είναι αριθμημένες με το συνηθισμένο τρόπο αλλά δε διαβάζονται με τη σειρά)  Κάθε σελίδα αποτελεί ένα πλαίσιο. Όταν ο μαθητής τη διαβάσει, παραπέμπεται σε κάποια σελίδα του βιβλίου, όπου βεβαιώνεται ότι η απάντησή του είναι σωστή ή βρίσκει συμπληρωματικές επεξηγήσεις και η μελέτη του προγράμματος συνεχίζεται με τον ίδιο τρόπο 19/39

Διαφορά γραμμικής – διακλαδωτής διδασκαλίας 05/04/2017  Βασική διάφορα γραμμική και διακλαδωτής διδασκαλίας (προβληματισμός)  Βασική διάφορα στον τρόπο αντιμετώπισης των λαθών του μαθητή  Ο Skinner πιστεύει ότι τα βήματα του προγράμματος πρέπει να είναι τόσο μικρά, ώστε να αποφεύγεται το λάθος. Όταν ο μαθητής δώσει λανθασμένη απάντηση, του προσφέρεται η σωστή  Ο Crowder, αντίθετα, υποστηρίζει ότι το λάθος αποτελεί ουσιαστικό στοιχείο στη διαδικασία της μάθησης. Όταν ο μαθητής κάνει λάθος, του δίνονται συμπληρωματικές επεξηγήσεις, για να το ξεπεράσει ΓΕΝΙΚΑ:  Οι δυνατότητες της προγραμματιζόμενης διδασκαλίας απορρέουν από την ιδιαιτερότητά της, είναι ένα σύστημα αυτοδιδασκαλίας με άμεση ανατροφοδότηση  Εξασφαλίζει τη μάθηση χωρίς δάσκαλο το οποίο συνεπάγεται την τοπική και χρονική ανεξαρτησία του μαθητή, την άνεση των συνθηκών μάθησης και τον καθορισμό του ρυθμού μάθησης από τον ίδιο το μαθητή 20/39

Γενική θεώρηση προγραμματισμένης διδασκαλίας 05/04/2017  Τα πλεονεκτήματα αυτά είναι κοινά στην προγραμματισμένη διδασκαλία και σε άλλα οπτικοακουστικά μέσα, όπως οι διαφάνειες, οι δίσκοι ή τα βιβλία  Το ειδικό πλεονέκτημα της προγραμματισμένης διδασκαλίας βρίσκεται στα μικρά βήματα και στη συνεχή ανατροφοδότηση, που διασφαλίζουν την κατάκτηση των επιδιωκόμενων στόχων  Αν και υποστηρίζεται από πολλούς ότι τα μικρά βήματα και η συνεχής ενίσχυση ενεργοποιούν το μαθητή και αυξάνουν την παρώθησή του, φαίνεται ότι κάτι τέτοιο δεν ευσταθεί  Τα όρια της προγραμματισμένης διδασκαλίας βρίσκονται στη θεωρητική της βάση και στον αυτοματισμό της  Η απομόνωση του μαθητή με τη διδακτική μηχανή ή με το προγραμματισμένο βιβλίο τού στερεί τη διαπροσωπική επικοινωνία και όλες τις ανθρώπινες ιδιότητες του δάσκαλου 21/39

Η ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠ/ΣΗ 05/04/2017  Για την πληροφορική στην εκπαίδευση έχουν αναπτυχθεί 3 διαφορετικές προσεγγίσεις Η πληροφορική εισάγεται στην εκπαίδευση ως:  1. Αντικείμενο μάθησης  2. Εργαλείο μάθησης  3. Στοιχείο γενικής κουλτούρας Οι επόμενες διαφάνειες αποτελούν επανάληψη   1. Η πληροφορική ως αντικείμενο μάθησης - Η προσέγγιση αυτή έχει στόχο την απόκτηση γνώσεων για τη λειτουργία των υπολογιστών, - το ρόλο του υλικού, - την εισαγωγή στον προγραμματισμό και γενικότερα - τις λειτουργίες του λογισμικού 22/39

1. Η πληροφορική ως αντικείμενο μάθησης 05/04/2017  Η πληροφορική αντιμετωπίζεται ως σύνθεση τριών βασικών επιστημονικών χώρων: α) Της θεωρίας η οποία θεωρείται ότι περιλαμβάνει το μαθηματικό υπόβαθρο της λειτουργίας των ηλεκτρονικών υπολογιστών (θεωρίες, αλγόριθμοι, αρχές προγραμματισμού). β) Των πειραματικών επιστημών οι οποίες αποτελούνται από θέματα που αφορούν στην ανάπτυξη των τεχνολογιών και υλικών γ) Της τεχνολογίας που αφορά στις επιλογές εκείνες οι οποίες σε συνδυασμό με γνώση από τους δύο προηγούμενους χώρους καθιστούν την πληροφορική ικανή στην επίλυση προβλημάτων της καθημερινής ζωής  Θεώρηση της πληροφορικής ως σύνθεσης επιστημονικών χώρων αποκτά ιδιαίτερη σημασία για την ανάπτυξη υψηλού επιπέδου γνωστικών δεξιοτήτων όπως: - οι γενικεύσεις και η ανάπτυξη της κριτικής σκέψης με στόχο την ικανοποίηση της ανάγκης επίλυσης προβλημάτων της καθημερνής ζωής 23/39

2. Η πληροφορική ως εργαλείο μάθησης 05/04/2017 2. Η πληροφορική ως εργαλείο μάθησης  Οι υπολογιστές αντιμετωπίζονται ως εργαλείο το οποίο διαχέεται σε όλα τα επίπεδα μάθησης προκειμένου να βοηθήσει στη διδασκαλία και τη μάθηση τους  Η επίδραση των Η/Υ στη μαθησιακή διαδικασία οφείλεται στις δυνατότητες κατασκευής διερευνητικών ενεργητικών και κατασκευαστικών περιβαλλόντων μάθησης  Οι δυνατότητες αυτές οφείλονται στην ικανότητα:  1. Δημιουργίας πολλαπλών και διασυνδεδεμένων αναπαραστάσεων εννοιών η πληροφοριών  2. Άμεσης διαχείρισης υπολογιστικών αντικειμένων στην οθόνη του υπολογιστή ως ενδιάμεσων μεταξύ των φυσικών αντικειμένων και των αφηρημένων εννοιών τους  3. Δημιουργίας προσομοιώσεων φυσικών και γενικότερα πραγματικών καταστάσεων της καθημερινής ζωής 24/39

3. Η πληροφορική ως στοιχείο γενικής κουλτούρας 05/04/2017  Προσέγγιση πραγματολογική (συνδυασμός και των 2 προηγουμένων)  Στα πλαίσια αυτής της προσέγγισης αναδεικνύονται οι γνωστικές αλλά και οι κοινωνικές επιδράσεις της πληροφορικής στην εκπαίδευση  Στην χώρα μας η εισαγωγή της πληροφορικής στην εκπαίδευση ξεκίνησε με βάση την τεχνοκρατική προσέγγιση  Το λογισμικό που χρησιμοποιήθηκε τα πρώτα χρόνια ήταν λογισμικό που δεν είχε σχεδιαστεί για τις ανάγκες των μαθητών της διδασκαλίας και της μάθησης  Στη διάρκεια της δεκαετίας του 1980 και μέχρι σήμερα κατασκευάστηκαν προγράμματα λογισμικού που εισήγαγαν νέες διαστάσεις στην εκπαίδευση 25/39

Διδασκαλία με Η/Υ (1/7) 05/04/2017  Οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές (Η/Υ) και οι μικροϋπολογιστές είναι μηχανές, που με τη χρήση της ψηφιακής και σπανιότερα της αναλογικής τεχνολογίας μπορούν να αποθηκεύσουν τεράστιες ποσότητες δεδομένων και να τις επεξεργαστούν με μεγάλη ταχύτητα και καταπληκτική ακρίβεια    Σήμερα τα κύρια προγράμματα της διδασκαλίας-μάθησης με Η/Υ είναι: 1. Τα προγράμματα γυμνασμάτων και ασκήσεων (drill and practice programs) 2. Τα προγράμματα εξατομικευμένης διδασκαλίας (tutorial programs) 3. Τα ηλεκτρονικά διδακτικά παιγνίδια (instructional games) 4. Τα προγράμματα προσομοίωσης (simulation programs) 5. Τα προγράμματα επίλυσης προβλημάτων (problem solving programs) 6. Η Logo και η γεωμετρία της χελώνας (turtle geometry) 7. Η χρησιμοποίηση των τραπεζών επεξεργασίας δεδομένων (database management-processing) 8. Ο επεξεργαστής κειμένου ή κειμενογράφος (word processing) 9. Τα διαλογικά προγράμματα (dialogue programs) 26/39

Διδασκαλία με Η/Υ (2/7) 05/04/2017  1. Τα προγράμματα γυμνασμάτων και ασκήσεων Οι ασκήσεις συντάσσονται από το δάσκαλο, αποθηκεύονται στον Η/Υ και παρουσιάζονται στο μαθητή, όταν τα ζητήσει ο ίδιος ή όταν το αποφασίσει ο δάσκαλος. Είναι απλά ευθύγραμμα προγράμματα, που μεταδίδουν γνώσεις με τη διαδικασία της προγραμματισμένης διδασκαλίας: ερώτηση- απάντηση - ανατροφοδότηση  2. Τα προγράμματα εξατομικευμένης διδασκαλίας (tutorial programs)   - Ανταποκρίνονται, περισσότερο από τα προηγούμενα, στα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα και στον ατομικό ρυθμό μάθησης του κάθε μαθητή. - Στηρίζονται στην αρχή των «διακλαδωτών προγραμμάτων» και διευκολύνουν το διάλογο του μαθητή με τον Η/Υ. Το πρόγραμμα συντάσσεται έτσι, ώστε ο μαθητής διδάσκεται με ερωτήσεις που αναφέρονται στις προηγούμενες απαντήσεις του. Ο πραγματικός διάλογος, η ανακάλυψη της γνώσης και η κριτική σκέψη δεν προωθούνται ούτε με τα προγράμματα αυτά 27/39

Διδασκαλία με Η/Υ (3/7) 05/04/2017   3. Τα ηλεκτρονικά διδακτικά παιγνίδια (instructional games)   - Ορισμένα οδηγούν το μαθητή σε μια διαδικασία ανακάλυψης της γνώσης, όπως τα παιγνίδια ταξινόμησης διαφόρων γεωμετρικών σχημάτων - Άλλα δίνουν στο μαθητή την ευκαιρία να δημιουργήσει δικές του ιστορίες ή μουσική, μερικά αποβλέπουν στην κοινωνική και στη συναισθηματική καλλιέργεια του μαθητή, όπως τα παιγνίδια λήψης αποφάσεων ή τα ων παιγνίδια διερεύνησης δικαιωμάτων και υποχρεώσεων - Τα ηλεκτρονικά διδακτικά παιγνίδια, αν χρησιμοποιούνται σωστά και με μέτρο, εμπλουτίζουν τη διδασκαλία και συμβάλλουν ουσιαστικά στη μάθηση. - Η κατάχρησή τους όμως απομακρύνει τα παιδιά από άλλες δημιουργικές δραστηριότητες (φιλίες, παιγνίδι, λογοτεχνία, μουσική) και προκαλεί συχνά αυτό που ονομάστηκε ηλεκτρονική κατατονία 28/39

Διδασκαλία με Η/Υ (4/7) 05/04/2017   4.  Τα προγράμματα προσομοίωσης (simulation programs)   - Τα προγράμματα αυτά αναπαριστάνουν σχηματικά μια πραγματική κατάσταση ή ένα φαινόμενο. Οι προσομοιώσεις αντλούνται από τη Βιολογία, την Οικολογία, τη Φυσική, τη Χημεία, την Οικονομία, τα Μαθηματικά κτλ. Διακρίνονται σε: α. φυσικές προσομοιώσεις και σε β. προσομοιώσεις διαδικασίας - Οι μαθητές μιμούνται ρόλους π.χ. αποθηκαρίων, πολιτικών ή ελεγκτών εναέριας κυκλοφορίας. Μελετούν επίσης φυσικά ή χημικά φαινόμενα και διατυπώνουν επαγωγικά νόμους, για να τα εξηγήσουν - Μαθαίνουν να αναλύουν φαινόμενα, να επινοούν υποθέσεις, να διατυπώνουν συμπεράσματα, να σκέπτονται λογικά και να αποφασίζουν σωστά - Κίνδυνος να οδηγηθούν οι μαθητές σε λανθασμένη αντίληψη της πραγματικότητας μέσα από την υπεραπλουστευμένη αναπαράσταση συγκεκριμένων καταστάσεων ή φαινομένων 29/39

Διδασκαλία με Η/Υ (5/7) 05/04/2017  5.Τα προγράμματα επίλυσης προβλημάτων (problem solving programs). - Οι μαθητές χρησιμοποιούν τη γλώσσα του Η/Υ για να λύσουν προβλήματα. Η επίλυση προβλημάτων με Η/Υ αφήνει πολλά περιθώρια αυτενέργειας στους μαθητές, καλλιεργεί τη λογική (αναλυτική και συνθετική) σκέψη τους και αναπτύσσει τη δημιουργικότητά τους  6. Η Logo και η γεωμετρία της χελώνας (turtle geometry)   - Η Logo προέρχεται από την ελληνική λέξη "λόγος» - Είναι μια γλώσσα προγραμματισμού, που χρησιμοποιείται, ακόμη και από μικρά παιδιά, για δημιουργικές δραστηριότητες και λύση προβλημάτων - Η Logo δε δίνει ερεθίσματα, με σκοπό να προκαλέσει συγκεκριμένες αντιδράσεις, αλλά αναγκάζει τους μαθητές να αναπτύξουν τις νοητικές και τις δημιουργικές τους ικανότητες με το δικό τους προγραμματισμό - Η πιο γνωστή μορφή της Logo είναι η γεωμετρία της χελώνας 30/39

Διδασκαλία με Η/Υ (6/7) 05/04/2017  7.  Η χρησιμοποίηση των τραπεζών επεξεργασίας δεδομένων (database management-processing).   - Ο μαθητής μεταχειρίζεται τον Η/Υ για να αποθηκεύσει μεγάλες ποσότητες πληροφοριών - Ιδιαίτερα σημαντικό θεωρείται να ενθαρρύνει ο δάσκαλος τους μαθητές να δημιουργούν δικές τους τράπεζες δεδομένων, που θα τους αναγκάζουν να ερευνούν διάφορα θέματα σε βάθος, να αποδελτιώνουν πληροφορίες, να συσχετίζουν δεδομένα, να ανακαλύπτουν τη γνώση    8. Ο επεξεργαστής κειμένου ή κειμενογράφος (word processing). - Ο επεξεργαστής κειμένου επιτρέπει στο μαθητή να διαμορφώσει ένα κείμενο, σύμφωνα με τις επιθυμίες του. Με το πληκτρολόγιο του κειμενογράφου δακτυλογραφείται ένα κείμενο με ελληνικά ή ξενόγλωσσα στοιχεία - Η χρήση του κειμενογράφου ενθαρρύνει τους μαθητές να επινοήσουν κείμενα, να προβληματιστούν για την αισθητική τους διαμόρφωση και να τα επανεξετάσουν, για να διορθώσουν λάθη από απροσεξία ή να τα βελτιώσουν 31/39

Διδασκαλία με Η/Υ (7/7) 05/04/2017    9. Τα διαλογικά προγράμματα (dialogue programs). - Τα προγράμματα αυτά αξιοποιούν τις δυνατότητες των Η/Υ και των άλλων παραδοσιακών και σύγχρονων - Έτσι δημιουργούν εύκαμπτα οπτικοακουστικά προγράμματα, που αυτοπροσαρμόζονται εύκολα στις ιδιαιτερότητες του κάθε μαθητή - Τα διαλογικά προγράμματα επιτρέπουν την αλληλεπίδραση προγράμματος- μαθητή, γι' αυτό είναι γνωστά και ως προγράμματα αλληλεπίδρασης (interactive programs) - Ο μαθητής έχει τη δυνατότητα να απευθύνει ερωτήσεις ή να αναζητήσει και να εντοπίσει πολύ γρήγορα μόνο όσες πληροφορίες τον ενδιαφέρουν (εικόνες, ήχους, σύμβολα λάθη ή συνδυασμό τους) 32/39

Κίνδυνοι από τη χρησιμοποίηση νέων μέσων διδασκαλίας (1/2) 05/04/2017  Η ραγδαία ανάπτυξη των οπτικοακουστικών μέσων και της εκπαιδευτικής τεχνολογίας ως γνωστό δημιούργησε μια νέα κατάσταση στην ανθρώπινη μάθηση.    Τα σύγχρονα μέσα αποτελούν πηγές «υποκατάστατης εμπειρίας»  Αρχικά σκόπευαν να συμπληρώσουν την άμεση εμπειρία (παρουσίαζαν φαινόμενα ή εμπειρίες που δεν ήταν προσιτές με άλλων τρόπο)  Αργότερα αντικατέστησαν τον δάσκαλο σε ορισμένους ρόλους όπως: - στη μετάδοση της πληροφορίας, στην επανάληψη της διδασκαλίας, - στη διόρθωση και βαθμολόγηση των γραπτών και - στην ατομική βοήθεια σε αδύναμους μαθητές  Έτσι η μάθηση τείνει να αποσυνδεθεί από την φυσική παρουσία του δασκάλου και οι μαθητές αποκτούν μια σχετική αυτονομία.  Η τέλεια προετοιμασμένη διδασκαλία όταν βασίζεται αποκλειστικά σε οπτικοακουστικά μέσα και σε εκπαιδευτική τεχνολογία μπορεί να εμπεριέχει σημαντικούς κίνδυνους, κάποιοι απ’ αυτούς είναι: 33/39

Κίνδυνοι από τη χρησιμοποίηση νέων μέσων διδασκαλίας (2/2) 05/04/2017  1. Ο περιορισμός της πρωτοβουλίας και της δημιουργικότητας τόσο των μαθητών όσο και των δασκάλων, (τρόπος παρουσίασης και μέθοδος επεξεργασίας τις περισσότερες φορές είναι προκαθορισμένα)  2. Η έλλειψη επιστημονικού, εκπαιδευτικού και παιδαγωγικού ελέγχου, καθώς τα προγράμματα αγνοούν τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα και τις ειδικές ανάγκες των αποδεκτών της πληροφορίας που προσφέρουν και έτσι μπορούμε να μιλάμε για δυνατότητα ατομικής μελέτης αλλά όχι για πραγματική εξατομίκευση της διδασκαλίας.  3. Η αδυναμία παρουσίασης αφηρημένων εννοιών με αποτέλεσμα την σύγχυση και την ελλιπής κατανόηση τους  4. Η προώθηση της παθητικής αντίληψης και η εξασθένηση της δημιουργικής σκέψης καθώς οι πληροφορίες παρέχονται έτοιμες    5. Η αποθάρρυνση των αδύναμων μαθητών καθώς δεν έχουν την δυνατότητα να υποβάλουν ερωτήσεις και να ζητήσουν διευκρινίσεις στις τυχόν απορίες που παρουσιαστούν κατά την παρακολούθηση της αυτοματοποιημένης διδασκαλίας 34/39

Η παρουσία του δασκάλου 05/04/2017 Για να αποφευχθούν οι παραπάνω κίνδυνοι και να μπορέσουν οι μαθητές να αξιοποιήσουν την σχετική αυτονομία που τους προσφέρουν τα οπτικοακουστικά μέσα και η εκπαιδευτική τεχνολογία θα πρέπει: - να αποκτήσουν από μικρή ηλικία την κατάλληλη αγωγή, ώστε να γίνουν ενεργητικοί ακροατές και κριτικοί θεατές των όσον τους παρουσιάζονται  Η παρουσία του δασκάλου παίζει σημαντικό ρόλο 35/39

Εποπτικό μέσο για τη διδασκαλία της βιολογίας 05/04/2017 Εποπτικό μέσο για τη διδασκαλία της βιολογίας     36/39

Μερικά εποπτικά μέσα διδασκαλίας 05/04/2017  Ανακλαστικός προβολέας ή γραφοσκόπιο     Το επισκόπιο * Επιδιασκόπιο ή Διδασκόπιο (συνδιασμός των 2 παραπάνω στοιχείων) 37/39

ΑΣΚΗΣΗ ΕΙΔΙΚΗΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ 05/04/2017 ΑΣΚΗΣΗ   Σας δίνεται ο γνωστός κώνος της εμπειρίας του Dale με την ταξινόμηση των διδακτικών μέσων  α) Να εξηγήσετε γιατί τα διδακτικά μέσα είναι κατανεμημένα με βάση το παραπάνω σχήμα από τον Dale στον κώνο της εμπειρίας του.    β) Προσδιορίστε μια συγκεκριμένη διδακτική ενότητα από την ειδικότητα σας (κλάδο σας). Κάντε μια επιλογή αιτιολογημένη ορισμένων διδακτικών μέσων (τουλάχιστον 3) που θα χρησιμοποιούσατε για τη διδασκαλία της παραπάνω ενότητας. Περιγράψτε και σχολιάστε συνοπτικά (τουλάχιστον 300 λέξεις) 38/39

Ο κώνος του Dale 05/04/2017 Dale, E.,1969, Audiovisual Methods in teaching, 1969 39/39