ΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ Υπεύθυνη Καθηγήτρια Μαρία Θ. Σγουρίδη

Τα Ανθρώπινα Δικαιώματα ΟΡΙΣΜΟΙ Ανθρώπινα δικαιώματα είναι τα δικαιώματα που απολαμβάνει ο άνθρωπος λόγω της ανθρώπινης ιδιότητάς του και ανεξάρτητα από φυλή , εθνικότητα , θρήσκευμα και τόπο διαμονής. Με τον όρο ανθρώπινα δικαιώματα εννοούμε τη δυνατότητα του ανθρώπου να ζει και να δραστηριοποιείται σύμφωνα με τους νόμους , για να ολοκληρώνεται και να πετυχαίνει τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής του σε όλους τους τομείς.

Τα Ανθρώπινα Δικαιώματα ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΑΥΤΑ Τα σημαντικότερα από τα δικαιώματα αυτά είναι : το δικαίωμα στη ζωή , στην ιδιοκτησία , στην περιουσία , στην εργασία , στην εκπαίδευση , στην ελεύθερη μετακίνηση στο εσωτερικό ή στο εξωτερικό.

Τα Ανθρώπινα Δικαιώματα Επίσης ανθρώπινα δικαιώματα είναι : η ελευθερία του λόγου και της σκέψης , η προστασία από τα βασανιστήρια και τη δουλεία , η προστασία του ιδιωτικού απορρήτου και του οικογενειακού ασύλου αλλά και η ανεξιθρησκία.

Τα Ανθρώπινα Δικαιώματα ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΣΤΑΘΜΟΙ Οι σημαντικότεροι σταθμοί στην ιστορία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι : «Η Διακήρυξη της Αμερικάνικης ανεξαρτησίας» το 1776 , «Η Διακήρυξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου και του πολίτη» στα πλαίσια της Γαλλικής Επανάστασης του 1789 καθώς και «η Οικουμενική Διακήρυξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου» που ψηφίστηκε από το νεοσύστατο το 1948 ΟΗΕ , με νωπές τις μνήμες του Ολοκαυτώματος και των καταστροφών του Β Παγκοσμίου πολέμου.

Τα Ανθρώπινα Δικαιώματα Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Όλες οι χώρες μέλη του ΟΗΕ έχουν υπογράψει την παραπάνω διακήρυξη κι ως εκ τούτου η τελευταία έχει αναγορευθεί σε μήτρα για την κυοφορία ενός διεθνούς νομοθετικού πλέγματος ανθρωπίνων δικαιωμάτων , το οποίο ενσωματώνεται στη νομοθεσία της κάθε χώρας που το επικυρώνει. Το πλέγμα αυτό που συνεχώς επεκτείνεται και εξειδικεύεται αποτελεί τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα.

Τα Ανθρώπινα Δικαιώματα Τα δικαιώματα αυτά αποτελούν τη βάση για περιφερειακές διεθνείς νομοθεσίες , για Εθνικά συντάγματα και για τη δράση πολλών μη κυβερνητικών οργανώσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αυτό που θα μπορούσε όμως να διακρίνει ο αντικειμενικός παρατηρητής είναι ότι τα δικαιώματα μέχρι την εποχή μας , όχι μόνο παραβιάζονται από διάφορα κράτη , αλλά και υποσκάπτονται κάτω από την αδιαφορία ή και την ανοχή του ίδιου του ΟΗΕ. Στις μέρες μας είναι αισθητή η απόσταση ανάμεσα στο σύστημα αξιών που το διεθνές νομοθετικό πλαίσιο των δικαιωμάτων πρεσβεύει και σε αυτά που καθημερινά διαδραματίζονται. Αναλυτικότερα:

Τα Ανθρώπινα Δικαιώματα Εκπομπές τύπου «Big Brother» που παραβιάζουν το ιδιωτικό απόρρητο και δημοσιοποιούν την ιδιωτική ζωή. Εισβολή των τηλεοπτικών καναλιών στην ιδιωτική ζωή των ανθρώπων και προβολή των οικογενειακών δραμάτων , με σκοπό την αύξηση της ακροαματικότητας. Κάμερες παρακολούθησης και επιτήρησης των πολιτών σε πολλά σημεία των σύγχρονων μεγαλουπόλεων αλλά και μέσα σε πολλούς εργασιακούς χώρους. Χρήση της τεχνολογίας από την εξουσία , προκειμένου να παρακολουθούνται οι πολίτες – καταπάτηση των δικαιωμάτων τους με πρόσχημα την καταστολή της τρομοκρατίας και της εγκληματικότητας – κατασταλτικοί μηχανισμοί που συχνά ξεπερνούν τα όρια και οδηγούνται σε κατάχρηση εξουσίας και βίας εναντίον πολιτών.

Τα Ανθρώπινα Δικαιώματα Γενετική - κλωνοποίηση Φαινόμενα παιδικής εργασίας. Ανεργία σε πολλές χώρες. Βασανιστήρια σε χώρες με δικτατορικά καθεστώτα. Υπάρχουν ακόμη λαοί που τους αρνούνται την εθνική χειραφέτηση. Πολεμικές επιχειρήσεις στα πλαίσια των οποίων καταπατούνται δικαιώματα αμάχων. Φαινόμενα κοινωνικού ρατσισμού. Εμπορευματοποίηση αγαθών όπως η υγεία και η παιδεία , με αποτέλεσμα να τα απολαμβάνουν οι οικονομικά ισχυροί.

Τα Ανθρώπινα Δικαιώματα Ποιες είναι οι αιτίες αυτών των φαινομένων; Οικονομικά συμφέροντα που δε σταματούν πουθενά. Πολιτικά συμφέροντα που υπαγορεύουν συγκεκριμένες πολιτικές συμπεριφορές. Η αλαζονεία που καταλαμβάνει τους ανθρώπους της εξουσίας και μεγιστοποιεί την επιθυμία τους να ελέγχουν το άτομο. Προφανές είναι ότι στα δικτατορικά καθεστώτα η κατάσταση αυτή είναι πιο έντονη. Γενικότερο κλίμα αδιαφορίας , αποπνευματοποίησης και εμπορευματοποίησης των πάντων που απαξιώνει τον άνθρωπο και τη ζωή του.

Τα Ανθρώπινα Δικαιώματα Γενικότερο κλίμα αδιαφορίας , αποπνευματοποίησης και εμπορευματοποίησης των πάντων που απαξιώνει τον άνθρωπο και τη ζωή του. Ο ηγεμονισμός και η μονοκρατορία της μίας υπερδύναμης στον κόσμο. Η παγκοσμιοποίηση. Η εγκληματική δράση της τρομοκρατίας. Η άγνοια των δικαιωμάτων από την πλευρά των πολιτών. Το χαμηλό πνευματικό επίπεδο και η έλλειψη παιδείας. Η αλματώδης ανάπτυξη της τεχνολογίας.

Τα Ανθρώπινα Δικαιώματα Τι πρέπει να γίνει Επαγρύπνηση και λήψη μέτρων σε κρατικό και διεθνές επίπεδο. Καταπολέμηση προκαταλήψεων και φανατισμών. Απόκτηση κοινωνικής και πολιτικής συνείδησης. Καλλιέργεια και διάδοση των ανθρωπιστικών ιδεωδών , όπως ο αλτρουισμός , η δικαιοσύνη , η ισότητα , η ειρήνη. Ενίσχυση του ρόλου των διεθνών οργανισμών (ΟΗΕ , UNESCO , Διεθνής Αμνηστία , Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης) που θεωρούνται οι προστάτες των ανθρωπίνων δικαιωμάτων , ώστε να αυξηθεί η μέριμνα για την επιβολή του διεθνούς δικαίου , την τήρηση των δικαιωμάτων και την καταστολή των παραβιάσεων.

Τα Ανθρώπινα Δικαιώματα Ισότιμη αντιμετώπιση όλων των χωρών από αυτούς τους οργανισμούς – όχι όργανα στα χέρια των δυνατών. Δημιουργία νέων θεσμών στο πλαίσιο της λειτουργίας των διεθνών οργανισμών με αποκλειστικές δικαιοδοσίες και δυνατότητες επιβολής κυρώσεων , οικονομικών και άλλων , σ’ εκείνες τις χώρες και τις κυβερνήσεις που αγνοούν τους διεθνείς όρους και κανονισμούς. Ευαισθητοποίηση όλων των πολιτών με γνώμονα ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα αποτελούν την κορωνίδα του σεβασμού και της αξιοπρέπειας του ανθρώπου.

Τα Ανθρώπινα Δικαιώματα Απαραίτητη προϋπόθεση για την αποτελεσματική εφαρμογή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αποτελεί ο σεβασμός τριών βασικών αρχών :

Τα Ανθρώπινα Δικαιώματα Η πρώτη θεμελιώδης αρχή είναι η οικουμενικότητα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τα οποία δεν επιτρέπεται να καταπατούνται με πρόφαση τον σεβασμό των εθνικών, πολιτισμικών, θρησκευτικών και άλλων ιδιαιτεροτήτων.

Τα Ανθρώπινα Δικαιώματα Η δεύτερη είναι : ο αδιαίρετος χαρακτήρας των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Τόσο τα ατομικά όσο και τα κοινωνικά και πολιτικά δικαιώματα πρέπει να αναγνωρίζονται και να προστατεύονται στον ίδιο βαθμό διότι ο σεβασμός των δικαιωμάτων κάθε μιας από τις κατηγορίες αυτές αποτελεί προϋπόθεση της άσκησης των δικαιωμάτων της άλλης.

Τα Ανθρώπινα Δικαιώματα Τρίτη βασική αρχή είναι η κοινωνική ευθύνη του φορέα των δικαιωμάτων, που έχει και καθήκοντα απέναντι στο κοινωνικό σύνολο.

Τα Ανθρώπινα Δικαιώματα Στις μέρες μας αναπτύσσεται ένας έντονος προβληματισμός σχετικά με τις επιπτώσεις των νέων τεχνολογιών (στον χώρο της βιοϊατρικής, της πληροφορικής, της επικοινωνίας κλπ.) στα ανθρώπινα δικαιώματα, ενώ συνειδητοποιείται η ανάγκη να διασφαλισθούν τα δικαιώματα της «τρίτης γενιάς» (όπως το δικαίωμα στο περιβάλλον).

Τα Ανθρώπινα Δικαιώματα Στις διακρατικές σχέσεις τα ανθρώπινα δικαιώματα έχουν μια ολοένα και σημαντικότερη θέση. Κράτη που παραβιάζουν τις θεμελιώδεις ελευθερίες των πολιτών τους και δεν αναπτύσσουν τους δημοκρατικούς θεσμούς απομονώνονται από τη διεθνή κοινότητα και δεν γίνονται δεκτά σε διεθνείς οργανισμούς, ενώ περιορίζονται οι δυνατότητες οικονομικής τους ενίσχυσης. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η συμβολή του Συμβουλίου της Ευρώπης και της Ευρωπαϊκής Ενωσης στη νέα αυτή πραγματικότητα. Εξάλλου μάχες δίνονται και κερδίζονται για την κατάργηση της ασυλίας και της ατιμωρησίας των υπαιτίων για δολοφονίες, βασανιστήρια και άλλες προσβολές της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.

Τα Ανθρώπινα Δικαιώματα Στον αγώνα για την προάσπιση των θεμελιωδών ελευθεριών, η Ελλάδα επιδιώκει να διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο. Ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχει γίνει σημαντική παράμετρος της εξωτερικής πολιτικής μας.

Τα Ανθρώπινα Δικαιώματα Η χώρα μας έχει προχωρήσει στην υπογραφή και την επικύρωση διεθνών συμβάσεων προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η Ελλάδα έχει, μεταξύ άλλων, επικυρώσει : το Διεθνές Σύμφωνο για τα Ατομικά και τα Πολιτικά Δικαιώματα, τη Σύμβαση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και τη Βιοϊατρική, το Πρόσθετο Πρωτόκολλο στον Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Χάρτη που προβλέπει σύστημα συλλογικών αναφορών, το Έκτο Πρωτόκολλο στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου σχετικά με την κατάργηση της θανατικής ποινής.

Τα Ανθρώπινα Δικαιώματα Έχει δε υπογράψει και πρόκειται να επικυρώσει, μεταξύ άλλων: Τη σύμβαση-πλαίσιο για τα δικαιώματα των εθνικών μειονοτήτων, τη συνθήκη απαγόρευσης των ναρκών κατά προσωπικού, το καταστατικό του νέου Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, τη σύμβαση για την προστασία του περιβάλλοντος μέσω του ποινικού δικαίου κλπ. Οι σημαντικότερες διεθνείς συμβάσεις στον χώρο των δικαιωμάτων του ανθρώπου αποτελούν έτσι μέρος του εσωτερικού μας δικαίου.

Τα Ανθρώπινα Δικαιώματα Εξάλλου σε ορισμένους κρίσιμους τομείς, όπου η Ελλάδα υπολείπονταν του ευρωπαϊκού μέσου όρου, έχουν σημειωθεί θετικά βήματα. Αναφέρουμε : την κατάργηση του άρθρου 19 του Κώδικα Ελληνικής Ιθαγένειας, την αναγνώριση των δικαιωμάτων των αντιρρησιών συνείδησης, τη σημαντική βελτίωση της μεταχείρισης προσώπων που ανήκουν σε θρησκευτικές μειονότητες. Έχουν επίσης εισαχθεί και στη χώρα μας θεσμοί με μακρά παράδοση στο εξωτερικό, όπως : ο Συνήγορος του Πολίτη, η Εθνική Επιτροπή για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και η Επιτροπή για τη Βιοηθική.

Τα Ανθρώπινα Δικαιώματα Επίσης, διευρύνονται τα δικαιώματα των αιτούντων άσυλο και καταβάλλεται προσπάθεια ώστε να διασφαλισθεί η συμμετοχή των μεταναστών στην οικονομική ζωή της χώρας μέσω της χορήγησης της «πράσινης κάρτας». Η ένταξη στον κοινωνικό ιστό των μεταναστών σε συνδυασμό με την ταυτόχρονη καταπολέμηση της εγκληματικότητας αποτελεί το δίπτυχο της πολιτικής μας που δεν επιτρέπει να αναπτυχθούν ο ρατσισμός και η ξενοφοβία

Τα Ανθρώπινα Δικαιώματα Προωθείται η συμμόρφωση της χώρας μας με τις αποφάσεις διεθνών δικαιοδοτικών οργάνων, όπως το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Λαμβάνονται μέτρα ώστε οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που διαπιστώνονται στη χώρα μας να θεραπεύονται και να μην επαναλαμβάνονται.

Τα Ανθρώπινα Δικαιώματα Διευρύνονται οι δίαυλοι επικοινωνίας με τις μη κυβερνητικές οργανώσεις, με σκοπό την αμοιβαία ενημέρωση και ανταλλαγή απόψεων για την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη χώρα μας. Η σημασία που αποδίδει το υπουργείο Εξωτερικών στα θέματα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αποτυπώνεται και στον νέο Οργανισμό του, με τον οποίο συστήθηκε Διεύθυνση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ενώ ως σήμερα δραστηριοποιούνταν στον τομέα αυτόν διάφορες διευθύνσεις του υπουργείου. Το νέο αυτό σχήμα θα επιτρέψει μια συντονισμένη, συνολικότερη και αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση των σχετικών ζητημάτων.

Τα Ανθρώπινα Δικαιώματα Θα αποτελούσε βεβαίως εθελοτυφλία ο ισχυρισμός ότι η κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη χώρα μας είναι ιδανική. Είμαστε αποφασισμένοι να αντιμετωπίσουμε με ευαισθησία και ευρύτητα πνεύματος τα προβλήματα των τσιγγάνων, των ξένων που φιλοξενούνται στη χώρα μας, διαφόρων κοινωνικών ομάδων με ιδιαιτερότητες κλπ. Διότι η εξύψωση του επιπέδου προστασίας των δικαιωμάτων του ανθρώπου αποτελεί θεμελιώδη δέσμευση και υποχρέωση μιας αληθινά δημοκρατικής πολιτείας.