Μ. Βιβίτσου, Ν. Λαμπροπούλου, Αλ. Γκίκας, Ι. Χαρδαλούπα Διδάσκοντας και μαθαίνοντας με συνεργατικά εργαλεία και εφαρμογές του Web 2.0 Μ. Βιβίτσου, Ν. Λαμπροπούλου, Αλ. Γκίκας, Ι. Χαρδαλούπα

Η Μάθηση είναι διαδικασία… Μετασχηματίζουσα (αλλαγή προοπτικής) Συν-διαλογική, κοινωνική Εσωτερική, και όχι μόνο Η Μάθηση μέσω Διαδικτύου… Έλεγχος, προσαρμογή δεδομένων Διάδραση / Παραγωγή περιεχομένου Κοινωνική δικτύωση (κοινωνικό Web)

Διαδικτυακή Συνεργατική Μάθηση Ενεργός συμμετοχή, ανάπτυξη δεξιοτήτων Σύνδεση του σχολείου με την πραγματική ζωή Σταδιακή αυτονόμηση (μάθηση μέσω της εξερεύνησης και της επικοινωνίας, διαμόρφωση άποψης, καλλιέργεια κριτικής σκέψης) Επικοινωνία σε α/σύγχρονο περιβάλλον Ανάπτυξη κουλτούρας συμμετοχής και δια-λογικής συν-εργασίας

Εργαλεία και εφαρμογές Web 2.0 Βασίζονται στη γνώση και την οικοδόμηση περιεχομένου με νόημα Περιεχόμενο που αντανακλά το σύστημα αξιών του δημιουργού Κατάθεση επιχειρημάτων, διαπραγμάτευση νοήματος, θέσεων και αντιθέσεων Προώθηση της κριτικής σκέψης Αναστοχασμός / διαπραγμάτευση περιεχομένου Αλληλεπίδραση χρηστών, οικοδόμηση γνώσης σε κοινωνικό πλαίσιο Ανάπτυξη γλωσσικών, συνεργατικών, διαδικτυακών δεξιοτήτων

Παγκόσμιος Ιστός 2.0 και εκπαίδευση Δίκτυα Σχολείων

Διαδικτυακές Κοινότητες Συνεργασίας και Μάθησης Διαδικτυακές Κοινότητες Συνεργασίας και Μάθησης Διαμόρφωση στάσεων, αξιών, απόψεων Νέες πρακτικές Αίσθημα του ‘ανήκειν’ Ενεργός κοινότητα Διδακτικές προσεγγίσεις Μαθησιακές θεωρίες Εξελίξεις παιδαγωγικής Διδακτικές προτάσεις Σχέδια εργασίας Η συνεργατική μάθηση μέσω διαδικτύου είναι ένα πεδίο που προσφέρεται για έρευνα, καθώς, σύμφωνα με τον ορισμό του Koschmann (1996), η πρακτική της οικοδόμησης νοήματος σαν αποτέλεσμα κοινής δραστηριότητας, όπως για παράδειγμα κοινής επεξεργασίας ενός θέματος ή προσπάθειας επίλυσης προβλήματος έχει πρόσφατα αναδειχθεί σε αντικείμενο μελέτης. Η ΔΣΜ αποτελεί πρόκληση για τους εκπαιδευτικούς. Κυρίως όμως αποτελεί αναγκαιότητα, αφού μπορεί να καλύψει την ανεπάρκεια των επιμορφωτικών σεμιναρίων, όπως καταδεικνύουν έρευνες στην Ελλάδα (Τσετσίλας, 2006) και το εξωτερικό (Guskey, 2002, Huberman, 2001). Μπορεί επίσης να γίνει η γέφυρα που θα μειώσει το χάσμα ανάμεσα στην παλιά και τη νέα, ψηφιακή γενιά. Η εξοικείωση και η επαφή με τα μέσα δεν ανοίγει κανάλια επικοινωνίας και ενημέρωσης μόνο. Συντελεί επίσης στη διαμόρφωση των προσδοκιών των μαθητών για μια νέα εκπαίδευση που στοχεύει σε ένα πιο διαδραστικό τύπο μάθησης. Σύμφωνα με τον Philip (2007), η οπτική αυτή συνδέεται άμεσα και είναι απόρροια της χρήσης των ψηφιακών μέσων (Βιβίτσου κ.ά., ΕΕΕΠ 2007).

Διαδικτυακά Εργαλεία Κοινωνικής διάδρασης Διαδικτυακά Εργαλεία Κοινωνικής διάδρασης για εκπαιδευτικούς, μαθητές Διαδικτυακή παρουσία Συνεπής Δυναμική Ευέλικτη Ιστολόγια Wikis RSS feeds Podcasting Webcasting Videoconferencing Η συνεργατική μάθηση μέσω διαδικτύου είναι ένα πεδίο που προσφέρεται για έρευνα, καθώς, σύμφωνα με τον ορισμό του Koschmann (1996), η πρακτική της οικοδόμησης νοήματος σαν αποτέλεσμα κοινής δραστηριότητας, όπως για παράδειγμα κοινής επεξεργασίας ενός θέματος ή προσπάθειας επίλυσης προβλήματος έχει πρόσφατα αναδειχθεί σε αντικείμενο μελέτης. Η ΔΣΜ αποτελεί πρόκληση για τους εκπαιδευτικούς. Κυρίως όμως αποτελεί αναγκαιότητα, αφού μπορεί να καλύψει την ανεπάρκεια των επιμορφωτικών σεμιναρίων, όπως καταδεικνύουν έρευνες στην Ελλάδα (Τσετσίλας, 2006) και το εξωτερικό (Guskey, 2002, Huberman, 2001). Μπορεί επίσης να γίνει η γέφυρα που θα μειώσει το χάσμα ανάμεσα στην παλιά και τη νέα, ψηφιακή γενιά. Η εξοικείωση και η επαφή με τα μέσα δεν ανοίγει κανάλια επικοινωνίας και ενημέρωσης μόνο. Συντελεί επίσης στη διαμόρφωση των προσδοκιών των μαθητών για μια νέα εκπαίδευση που στοχεύει σε ένα πιο διαδραστικό τύπο μάθησης. Σύμφωνα με τον Philip (2007), η οπτική αυτή συνδέεται άμεσα και είναι απόρροια της χρήσης των ψηφιακών μέσων (Βιβίτσου κ.ά., ΕΕΕΠ 2007).

Πιο συγκεκριμένα: Ιστολόγιο Σημείο συνάντησης του ατόμου, των μελών της κοινότητας και των ιδεών τους (Efimova, 2004) Συλλογή δεδομένων, επικοινωνία και συνεργασία (Sessums, 2006, Warlick, 2005); Εργαλείο: για έρευνα (Mortensen & Walker, 2002) ανάπτυξης δεξιοτήτων (π.χ. κριτικής και αναλυτικής σκέψης, Eide & Eide, 2005)

Πιο συγκεκριμένα: Wiki Συνεργατική παραγωγή γραπτού λόγου Ανάπτυξη δεξιοτήτων παραγωγής γραπτού λόγου Παιδαγωγική χρήση: συλλογή πληροφοριών, αναστοχασμός e-portfolio καταγραφή αποτελεσμάτων έρευνας δημοσίευση σχεδίων εργασίας (project)

Παράδειγμα εργαλείου Web 2.0 Αναστοχασμός Ατομική εργασία Διαδραστικότητα Ομαδική εργασία Γνωρίσαμε τι είναι το Web2.0, τα εργαλεία του και τον τρόπο με τον οποίο μπορούμε να συνεργαστούμε δικτυακά. Άρα είμαστε έτοιμοι να μάθουμε να το χρησιμοποιούμε  Τα ιστολόγια (web+logs= blogs) είναι ιστοσελίδες που κατασκευάζονται εύκολα, ανανεώνονται συχνά και περιέχουν πληροφορίες, σκέψεις και ιδέες που για κάποιους λόγους οι δημιουργοί τους, θεωρούν σημαντικές. Με άλλα λόγια είναι διαδικτυακά διαδραστικά ημερολόγια (Βιβίτσου 2005). Στο ιστολόγιο, με απλά βήματα, εύκολα μπορεί κάποιος να δημοσιεύσει τις σκέψεις του, τις ανησυχίες του, ειδήσεις και οτιδήποτε άλλο στον Παγκόσμιο Ιστό και, το κυριότερο, ότι μπορεί να διαβαστεί και να σχολιαστεί από ανθρώπους που το βλέπουν σε ολόκληρο τον κόσμο. Ας καταλάβουμε και κατανοήσουμε, ότι σήμερα, την εποχή της πληροφορίας, μπορούμε όλοι να συμμετάσχουμε στο Παγκόσμιο Χωριό, ως ισάξια και ισότιμα μέλη. Η δημιουργία και τήρηση προσωπικού ιστολογίου σηματοδοτεί την ανάπτυξη περιβάλλοντος δημοσιοποίησης των ιδεών, σκέψεων, απόψεων, γνώσεων των χρηστών χρησιμοποιώντας το λόγο ως μέσο έκφρασης. Η φύση του λόγου που καταγράφεται σε μορφή κειμένων (σχόλια και απαντήσεις) είναι ιδιότυπη (συνδυάζει στοιχεία προφορικής και γραπτής έκφρασης), ωστόσο δεν παύει το δημοσιευμένο υλικό να αποτελεί πυρήνα οικοδόμησης της γνώσης. Εκτός από το γεγονός ότι το ίδιο το περιβάλλον είναι προϊόν γνωστικής επεξεργασίας, το περιεχόμενό του αντανακλά το σύστημα αξιών, τις απόψεις, τις προσεγγίσεις του δημιουργού του σχετικά με το θέμα που διαπραγματεύεται. Επομένως, δυναμικά μπορεί να ενεργοποιήσει την κατάθεση επιχειρημάτων, θέσεων και αντιθέσεων με αποτέλεσμα την προώθηση της κριτικής σκέψης και των δεξιοτήτων ανάγνωσης και γραφής. Το στοιχείο αυτό, καθώς ενισχύει την προοπτική συμμετοχής και συνεργασίας, καθιστά το ιστολόγιο ένα δυναμικό εργαλείο μάθησης του Παγκόσμιου Ιστού 2.0 (Web 2.0) στη διαδικτυακή εκπαίδευση δεύτερης γενιάς (e-learning 2.0). Επομένως, θα μπορούσε να ειπωθεί, και σύμφωνα με την επισήμανση του Stahl (2006), ότι το ιστολόγιο αποτελεί ένα γνωσιακά-βασισμένο περιβάλλον, καθώς, ως ασύγχρονο εργαλείο, ενθαρρύνει τον αναστοχασμό επί του περιεχομένου και υποστηρίζει τη διαδικασία οικοδόμησης της γνώσης σε κοινωνικό πλαίσιο μέσω της αλληλεπίδρασης μεταξύ δημιουργού και χρηστών-επισκεπτών. Η δυνατότητα δε που προσφέρεται σήμερα από τους παρόχους εικονικού χώρου για την καταχώρηση πολυάριθμων δημοσιεύσεων και σχολίων χωρίς οικονομική επιβάρυνση, χρονικούς περιορισμούς και με διάρκεια που εξαρτάται από τη βούληση του δημιουργού του ιστολογίου, αυξάνει την αίσθηση μονιμότητας και το βαθμό οικειοποίησης του διαδικτυακού περιβάλλοντος (Βιβίτσου κ.ά., ΕΕΕΠ 2007). Στην παιδαγωγική πράξη το ιστολόγιο μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε συνδυασμό με τη δια ζώσης διδασκαλία και, ανάλογα με την ηλικία, το γνωστικό επίπεδο των μαθητών και την εξοικείωσή τους με τα ψηφιακά μέσα, λιγότερο ή περισσότερο ενεργά, με περισσότερη ή λιγότερη παρέμβαση από τον εκπαιδευτικό. Στο πλαίσιο αυτό, το μαθησιακό πρόγραμμα είναι δυνατό να περιλαμβάνει μια σταδιακά αυξανόμενη κοινωνική παρουσία και δικτύωση των μαθητών.

Παιδαγωγική αξιοποίηση… Επεξεργασία, αναστοχασμός επί δεδομένων Δημοσίευση/ ανάρτηση εργασιών (σε ατομικό επίπεδο και συλλογικό) Ασύγχρονη επικοινωνία (π.χ. για τη διατύπωση ερωτημάτων σχετικών με το μάθημα, την εργασία στο σπίτι κλπ) Καταγραφή απόψεων και εμπειριών (π.χ. σχετικά με τη μαθησιακή εμπειρία) Εξέλιξη μαθησιακή πορείας (ατομικός φάκελος) Πρακτική συμμετοχής, συνεργασίας

Αν μπορούμε εμείς μπορείτε και εσείς  Συμπεράσματα Συνεργατικά εργαλεία και εφαρμογές του Νέου Διαδικτύου: Σημασία δεν έχει τι μπορούν να κάνουν τα εργαλεία για εμάς, αλλά πώς ΕΜΕΙΣ μπορούμε να τα αξιοποιήσουμε αποτελεσματικά. Αν μπορούμε εμείς μπορείτε και εσείς  «Το να λες ότι οι τεχνολογίες αυτές θα φέρουν μόνο καλά ή κακά πράγματα, είναι σα να λες ότι ο καιρός θα είναι μόνο καλός ή κακός… Προσδεθείτε λοιπόν και απολαύστε τις…» John Perry Barlow (Grateful Dead)- συνέντευξη στο περιοδικό Uncut.

Ευχαριστούμε για την προσοχή σας! Μαριάννα Βιβίτσου animavit@gmail.com Νίκη Λαμπροπούλου nikilambropoulos@gmail.com Αλέξανδρος Γκίκας alexgkikas@gmail.com Ιωάννα Χαρδαλούπα johanna@sch.gr