Η ΕΞΥΓΙΑΝΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΣΤΗ ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΚΡΙΣΗ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟΝ ΕΒΕΑ Η ΕΞΥΓΙΑΝΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΣΤΗ ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΚΡΙΣΗ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟΝ ΠΤΩΧΕΥΤΙΚΟ ΚΩΔΙΚΑ Αθήνα, 11 Φεβρουαρίου 2010

ΣΠΥΡΟΣ Γ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΗΣ, ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ, LL.M. ΤΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΠΥΡΟΣ Γ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΗΣ, ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ, LL.M.   1

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ Τι ίσχυε πριν τη θέση σε ισχύ των διατάξεων του νέου Πτωχευτικού Κώδικα; Τι ισχύει σήμερα; Το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο υπηρετεί την εξυγίανση των επιχειρήσεων; Χρειάζεται βελτίωση;. 2 3

Α’ ΕΝΟΤΗΤΑ Τι ίσχυε πριν τη θέση σε ισχύ των διατάξεων του νέου Πτωχευτικού Κώδικα;. Κατάργηση με το ν. 3588/2007 (ΠτΚ) δύο βασικών νομοθετημάτων: Πτωχευτική Νομοθεσία (άρθρα 525 έως 707 ΕΝ και α.ν. 635/1937) Δίκαιο Εξυγίανσης (άρθρα 44-46γ ν.1892/1990 με τις τροποποιήσεις τους). Η σημερινή νομοθετική ρύθμιση (άρθρα 99 επ. και 107 επ. Πτ.Κ), είναι στην ουσία ένα «πάντρεμα» των καταργηθεισών διατάξεων: άρθρο 44 ν. 1892 Σήμερα άρθρα 99 και 107 και επ. Πτ.Κ. Το άρθρο 45 ν. 1892 (επίτροπος). Σήμερα το άρθρο 100 παρ. 1 εδ. α’ ΠτΚ. (μεσολαβητής). Άρθρο 46α ν. 1892 και η Πτωχευτική Νομοθεσία– Σήμερα τα άρθρα 101, 107, 132 ΠτΚ. προβλέπουν αντίστοιχα την ρευστοποίηση της επιχείρησης ως συνόλου ή τμηματικά. 3 4

Β’ ΕΝΟΤΗΤΑ Τι ισχύει σήμερα; «Διαδικασία της Συνδιαλλαγής» (άρθρα 99 επ. ΠτΚ) που λαμβάνει χώρα πριν τη πτώχευση της επιχείρησης, όταν αυτή αντιμετωπίζει οικονομική αδυναμία «Σχέδιο Αναδιοργάνωσης» (άρθρα 107 επ.), που είναι εφικτό με την πτώχευση του οφειλέτη, (προϋπόθεση της πτώχευσης η παύση πληρωμών ή επαπειλούμενη παύση πληρωμών). 4 5

Ι. «ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΣΥΝΔΙΑΛΛΑΓΗΣ» (άρθρα 99-106 ΠτΚ). Τι σημαίνει «Διαδικασία Συνδιαλλαγής»; Γιατί την χρειαζόμαστε; Συλλογική (ατελής) διαδικασία συμβιβασμού βάσει πλειοψηφίας των απαιτήσεων μεταξύ του οφειλέτη και των πιστωτών υπό την εποπτεία του Δικαστηρίου. Η θέσπισή της υπηρετεί την ιδέα διάσωσης της επιχείρησης πριν από την πτώχευσή της. 5 6

Σε πόσα στάδια διακρίνεται η «Διαδικασία Συνδιαλλαγής»; Σε πόσα στάδια διακρίνεται η «Διαδικασία Συνδιαλλαγής»; α’ Απόφαση (Επιτρέπει το άνοιγμα της διαδικασίας συνδιαλλαγής και διορίζει μεσολαβητή για τη διεξαγωγή των διαπραγματεύσεων- άρθρο 100 ΠτΚ) β’ Απόφαση (Επικυρώνει ή μη την συμφωνία μεταξύ οφειλέτη και πιστωτών με τη συμμετοχή του μεσολαβητή – άρθρο 101 παρ. 1 ΠτΚ), γ’ Απόφαση (Διατάσσει τη λύση της συμφωνίας λόγω μη εκπλήρωσης των όρων αυτής (άρθρο 105 ΠτΚ). 7

Ποιοι δικαιούνται να ζητήσουν την υπαγωγή τους στη διαδικασία συνδιαλλαγής και με ποιες προϋποθέσεις; Όσοι έχουν πτωχευτική ικανότητα (άρθρα 99 παρ. 1 και 2 παρ. 1 ΠτΚ) Οικονομική αδυναμία επιχείρησης (παρούσα ή προβλέψιμη) χωρίς να ευρίσκεται αυτή σε κατάσταση πτωχεύσεως (άρθρο 99 ΠτΚ). 8

Τι πρέπει να περιέχει η αίτηση (άρθρο 99 παρ Τι πρέπει να περιέχει η αίτηση (άρθρο 99 παρ. 2 ΠτΚ); Πότε είναι δυνατός ο διορισμός πραγματογνώμονα; Αναλυτική περιγραφή της οικονομικής κατάστασης της επιχείρησης Το μέγεθος της επιχείρησης και η κοινωνική της σημασία από άποψη απασχόλησης Περιγραφή προτεινόμενων μέτρων χρηματοδότησης και τα μέσα αντιμετώπισης της κατάστασης αυτής Παράβολο ΤΠΔ 5.000 επί ποινή απαραδέκτου (αμοιβή εμπειρογνώμονα). Επιτρέπεται ο διορισμός πραγματογνώμονα αμέσως μετά την υποβολή της αίτησης (άρθρο 99 παρ. 3 ΠτΚ) 9

Μπορεί να προστατευθεί η επιχείρηση μετά την υποβολή της αιτήσεως έναντι των ατομικών διώξεων ή συλλογικής αναγκαστικής εκτελέσεως ; Λήψη ασφαλιστικών μέτρων (Χορήγηση Προσωρινής Διαταγής)- Προληπτικά μέτρα (αναστολή ατομικών διώξεων και συλλογικών εκτελέσεων – απαγόρευση διάθεσης περιουσιακών στοιχείων από και προς οφειλέτη) 10

Πόσο διαρκεί η διαδικασία συνδιαλλαγής εφόσον διαταχθεί το άνοιγμά της; Δύο (2) μήνες με δυνατότητα παράτασης για ένα (1) μήνα με απόφαση Δικαστηρίου μετά από αίτηση του μεσολαβητή (άρθρο 100 παρ. 1 ΠτΚ). 11

Ποιο το έργο του μεσολαβητή που διορίζεται με την απόφαση του δικαστηρίου για το άνοιγμα της διαδικασίας της συνδιαλλαγής (101 παρ. 1 ΠτΚ); Η επίτευξη συμφωνίας μεταξύ οφειλέτη και πιστωτών με σκοπό: άρση οικονομικών δυσκολιών οφειλέτη, συνέχιση δραστηριότητας και διατήρηση θέσεων εργασίας Υποβολή προτάσεων για τη διάσωση της επιχείρησης (ενδεικτικά: μείωση απαιτήσεων, παράταση του ληξιπροθέσμου, αναδιάρθρωση της επιχείρησης, μετοχοποίηση απαιτήσεων, εκποίηση επιχείρησης). 12

Το Δικαστήριο μπορεί να αρνηθεί την επικύρωση της συμφωνίας στην περίπτωση που αυτή επιτευχθεί ; Η συμφωνία δεν επικυρώνεται όταν συντρέχει οποιαδήποτε από τις ακόλουθες περιπτώσεις (103 παρ. 2 ΠτΚ): Ο οφειλέτης ευρίσκεται σε κατάσταση πτωχεύσεως κατά τη σύναψη της συμφωνίας Οι όροι της συμφωνίας δεν εξασφαλίζουν τη διάρκεια της επιχειρηματικής δραστηριότητας Θίγονται τα συμφέροντα των μη συμβεβλημένων πιστωτών Η διάρκεια της ισχύος της συμφωνίας συνομολογείται για διάστημα πέραν των δύο (2) ετών από την επικύρωσή της. Πότε θίγονται τα συμφέροντα των μη συμβεβλημένων πιστωτών; Παράβαση της αρχής της ίσης μεταχείρισης (άρθρο 113 ΠτΚ – εφαρμόζεται αναλόγως). 13

Ποιους δεσμεύει η συμφωνία; Πως προστατεύεται η επιχείρηση από τους μη συμβαλλόμενους πιστωτές – δανειστές; Δεσμεύει μόνο τον οφειλέτη και τους πιστωτές που την υπέγραψαν (104 παρ. 1 περ. ζ) Κατά τη διάρκεια ισχύος της συμφωνίας αναστέλλονται τα μέτρα ατομικής αναγκαστικής εκτέλεσης κατά οφειλέτη, συνεγγυητών και συνοφειλετών εις ολόκληρον για ικανοποίηση απαιτήσεων που έχουν γεννηθεί πριν από την σύναψη της συμφωνίας συνδιαλλαγής (104 παρ. 1 περ. β) Αναστέλλεται για περίοδο έξη (6) μηνών από την έκδοση της επικυρωτικής αποφάσεως η λήψη κάθε μέτρου συλλογικής αναγκαστικής εκτέλεσης (104 παρ. 1 περ. στ). 14

Τρείς σημαντικοί παράγοντες επιτυχίας για τη διάσωση της επιχείρησης Τρείς σημαντικοί παράγοντες επιτυχίας για τη διάσωση της επιχείρησης Φήμη και πελατεία Επενδυτής Πλειοψηφία απαιτήσεων (Τράπεζες) 15

ΙΙ. «ΣΧΕΔΙΟ ΑΝΑΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗΣ » (άρθρα 107-131 ΠτΚ). ΙΙ. «ΣΧΕΔΙΟ ΑΝΑΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗΣ » (άρθρα 107-131 ΠτΚ). Είναι δυνατή η διάσωση της επιχείρησης μετά την κήρυξη του οφειλέτη σε πτώχευση; Σύμφωνα με το άρθρο 107 ΠτΚ είναι εφικτή η διάσωση της επιχείρησης με την υποβολή σχεδίου αναδιοργάνωσης 16

Ποιος δικαιούται να υποβάλει και που το σχέδιο αναδιοργάνωσης; Ποιος δικαιούται να υποβάλει και που το σχέδιο αναδιοργάνωσης; Το σχέδιο υποβάλλεται στο Πτωχευτικό Δικαστήριο είτε από τον οφειλέτη είτε από τον σύνδικο της πτωχεύσεως (108 ΠτΚ). 17

Τι πρέπει να περιλαμβάνει κατ’ ελάχιστο το σχέδιο αναδιοργάνωσης (109 ΠτΚ) ; Πληροφοριακά στοιχεία ως προς την οικονομική κατάσταση του οφειλέτη και τα αίτια αυτής, στοιχεία ενεργητικού – παθητικού και ταμείου της επιχείρησης – κάθε άλλο κρίσιμο στοιχείο που μπορεί να επηρεάσει την εκπλήρωση των υποχρεώσεων Συγκριτικά στοιχεία της προτεινόμενης ικανοποίησης των πιστωτών με βάση το σχέδιο αναδιοργάνωσης και της αντίστοιχης με εκκαθάριση Περιγραφή μέτρων που έχουν ληφθεί ή πρόκειται να ληφθούν και εξασφαλίζουν τα δικαιώματα των πτωχευτικών πιστωτών 18

Απαιτείται έκθεση εμπειρογνώμονα Νομική θέση κάθε πιστωτή και αυτής του οφειλέτη κατά την εκπλήρωση των υποχρεώσεων Στο βαθμό που η ικανοποίηση των πιστωτών πραγματοποιείται με έσοδα της επιχείρησης του οφειλέτη, του ίδιου ή τρίτου απαιτείται εκτίμηση περιουσιακής κατάστασης και της αξίας της συνέχισης αυτής σε αντιπαράθεση με την εκκαθάρισή της Αν οι απαιτήσεις των πιστωτών εξοφλούνται από τρίτο, πρέπει να περιλαμβάνεται και δήλωση αυτού. Απαιτείται έκθεση εμπειρογνώμονα 19

Τίθενται από τον νόμο περιορισμοί ως προς την ικανοποίηση των απαιτήσεων των πιστωτών (110 ΠτΚ); Απαγόρευση της μείωσης των απαιτήσεων σε ποσοστό κάτω του 20% Καταβολή του ελαχίστου ποσού (τμηματικά ή εν όλω) εντός έτους. Η καταβολή που αφορά υπερβάλλοντα ποσά δεν έχει χρονικούς περιορισμούς 20

Τι πλειοψηφία απαιτείται για την αποδοχή του σχεδίου; Η συμφωνία δεσμεύει τους πιστωτές που δεν το αποδέχθηκαν; Απαιτείται πλειοψηφία των πιστωτών που εκπροσωπούν το 60% του συνόλου των απαιτήσεων στο οποίο πρέπει να περιλαμβάνεται και ποσοστό τουλάχιστον 40% των τυχόν εμπραγμάτως ή με ειδικό προνόμιο ή προσημείωση, εξασφαλιζομένων απαιτήσεων (121ΠτΚ) Η τελεσίδικη επικύρωση του σχεδίου έχει δεσμευτική ισχύ έναντι όλων (125 παρ. 1) 21

Γ. ΕΝΟΤΗΤΑ (ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ) Το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο υπηρετεί την εξυγίανση των επιχειρήσεων; Χρειάζεται βελτίωση; 22

Η Αιτιολογική του Νόμου Έκθεση εμφανίζει την Συνδιαλλαγή ως «Συλλογική Διαδικασία»,πράγμα αντιφατικό. Η μη δέσμευση όλων των πιστωτών δημιουργεί πιστωτές δύο ταχυτήτων και ανισοκατανομή στην ανάληψη των βαρών της επιχείρησης ιδίως όταν πρόκειται για μείωση των απαιτήσεων των συναινούντων πιστωτών και κατά συνέπεια απροθυμία στην επίτευξη συμφωνίας. Η διάρκεια της ισχύος της συμφωνίας (2 χρόνια) συγκαταλέγεται στα αρνητικά της ρύθμισης, καθόσον δεν επιτρέπει ασφαλώς την ανάκαμψη της επιχείρησης τη στιγμή που μετά τη λήξη της διετίας αναβιώνουν οι ατομικές διώξεις. Κατά συνέπεια επιβάλλεται η επιμήκυνση του χρόνου αυτού. 23

Παρά τις ατέλειές του και αδυναμίες του ο θεσμός της διαδικασίας της συνδιαλλαγής μπορεί να επιτελέσει ένα σοβαρό ρόλο. Τη διάγνωση της υπάρξεως συναινούντων πιστωτών, οι απαιτήσεις των οποίων ανέρχονται σε 60% τουλάχιστον. Η διαπίστωση αυτή μπορεί να έχει δύο θετικές για την επιχείρηση συνέπειες. 24

Μία ενδεικτική αποτίμηση με αριθμούς ΑΙΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΑΝΟΙΓΜΑ ΣΥΝΔΙΑΛΛΑΓΗΣ ΣΤΟ ΠΡΩΤ. ΑΘΗΝΩΝ ΕΤΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΙΤΗΣΕΩΝ ΣΥΖΗΤΗΘΗΚΑΝ ΕΓΙΝΑΝ ΔΕΚΤΕΣ 2007 1 2008 55 34 13 2009 17 68 49 2010 9 ΣΥΝΟΛΟ 182 103 25

ΑΙΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΕΠΙΚΥΡΩΣΗ ΣΤΟ ΠΡΩΤ. ΑΘΗΝΩΝ ΕΤΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΙΤΗΣΕΩΝ ΣΥΖΗΤΗΘΗΚΑΝ ΕΓΙΝΑΝ ΔΕΚΤΕΣ 2007 2008 2009 8 3 5 ματαιώθηκαν 2 2010 11 5 26

Το σχέδιο αναδιοργάνωσης παρέχει τα εχέγγυα ασφαλούς εξυγίανσης ενόψει του δεσμευτικού του χαρακτήρα. Θετικές ρυθμίσεις: Κατηγοριοποίησης των απαιτήσεων (άρθρο 111 ΠτΚ), Αρχή της ίσης μεταχείρισης των πιστωτών της αυτής ομάδος (άρθρο 113 ΠτΚ), η δέσμευση όλων των πιστωτών (άρθρο 125 ΠτΚ).. Αρνητική ρύθμιση: Η προϋπόθεση της πτώχευσης του οφειλέτη, η εξόφληση του 20% εντός έτους. 27

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Επιβάλλεται η άμεση τροποποίηση. Η λύση πιστεύουμε ευρίσκεται κάπου στη μέση. Εκτιμούμε ότι η θέσπιση ενός πλαισίου συλλογικού προπτωχευτικού συμβιβασμού, δεσμευτικού για συμβαλλόμενους και μη πιστωτές με τις εγγυήσεις των ρυθμίσεων που αφορούν το σχέδιο αναδιοργάνωσης θα έδινε μία ουσιαστική λύση στο σημερινό αδιέξοδο. Η μη άμεση τροποποίηση των διατάξεων του ΠτΚ θα έχει ως συνέπεια όχι μόνο την πτώχευση και εξαφάνιση επιχειρήσεων που ευρίσκονται σε οικονομική αδυναμία αλλά και την πτώχευση αυτού του ίδιου του νεότευκτου θεσμού της εξυγίανσης. 28

ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ