Εισαγωγή στην Οικονομική ΤΟΜΟΣ Β’ David Begg S. Fischer, R. Dornbusch

22 Χρήμα και Τράπεζες

Κάποια βασικά ερωτήματα Γιατί η κοινωνία χρειάζεται το χρήμα; Γιατί οι κυβερνήσεις επιθυμούν να επηρεάσουν την προσφορά χρήματος; Πώς αλληλεπιδρούν οι χρηματοοικονομικές αγορές με την πραγματική οικονομία; Ποια είναι η σχέση μεταξύ χρήματος και επιτοκίων;

Χρήμα Κάθε γενικά αποδεκτό μέσο πληρωμών για την παράδοση αγαθών ή για τον διακανονισμό χρεών. Νόμιμο χρήμα - χαρτονομίσματα και κέρματα. Πιστωτικό χρήμα - χρήμα που βασίζεται στις οφειλές μιας επιχείρησης ή ενός ατόμου. - π.χ. τραπεζικές καταθέσεις

Το χρήμα και οι λειτουργίες του Μέσο συναλλαγών - το χρήμα αποτελεί ένα μέσο για τις ανταλλαγές αγαθών και υπηρεσιών το οποίο είναι σαφώς πιο αποτελεσματικό από τον αντιπραγματισμό. Λογιστική μονάδα - η μονάδα στην οποία εκφράζονται οι τιμές και τηρούνται οι λογαριασμοί. Μέσο διαφύλαξης αξιών - το χρήμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για μελλοντικές αγορές. Μέσο πραγματοποίησης μελλοντικών πληρωμών - διαχρονική λογιστική μονάδα – η λειτουργία αυτή ενθαρρύνει το δανεισμό.

Σύγχρονη τραπεζική Χρηματοπιστωτικός οργανισμός - ένας οργανισμός που ειδικεύεται στο να φέρνει σε επαφή δανειστές και δανειζόμενους. - π.χ. μια εμπορική τράπεζα που έχει κρατική άδεια να χορηγεί δάνεια και να δέχεται καταθέσεις. - συμπεριλαμβανομένων των καταθέσεων έναντι των οποίων μπορούν να εκδίδονται επιταγές. Σύστημα συμψηφισμού - ένα σύνολο κανονισμών μέσω των οποίων ρυθμίζονται τα χρέη μεταξύ των τραπεζών.

Οδηγός χρηματοοικονομικών αγορών για αρχάριους Χρηματοοικονομικός τίτλος - ένα χαρτί που δίνει στον κάτοχό του το δικαίωμα να εισπράττει τόκους για μια καθορισμένη χρονική περίοδο. Ρευστά διαθέσιμα - χαρτονομίσματα και κέρματα που δεν αποφέρουν τόκο. - το πλέον ρευστό περιουσιακό στοιχείο. Βραχυπρόθεσμοι τίτλοι - χρηματοοικονομικοί τίτλοι οι οποίοι θα επαναγοραστούν από τον αρχικό τους κάτοχο σε λιγότερο από έναν χρόνο και σε γνωστή ημερομηνία. - χαρακτηρίζονται από μεγάλη ρευστότητα. Ομόλογα - μακροπρόθεσμοι χρηματοοικονομικοί τίτλοι - λιγότερο ρευστά λόγω της αβεβαιότητας των μελλοντικών εισοδηματικών ροών.

Οδηγός χρηματοοικονομικών αγορών για αρχάριους (συνέχεια) Ομόλογα απεριόριστης διάρκειας - μια ακραία μορφή ομολόγου, δεν εξαγοράζονται ποτέ από τον αρχικό τους εκδότη ο οποίος πληρώνει τόκους στο διηνεκές. - π.χ. Consols Εγγυημένα χρεόγραφα - κρατικά ομόλογα του ΗΒ. Μετοχές εταιρειών - τίτλοι που δίνουν δικαίωμα είσπραξης μερίσματος. - όχι ιδιαίτερα υψηλής ρευστότητας.

Δημιουργία χρήματος από τις τράπεζες Οι εμπορικές τράπεζες είναι υποχρεωμένες να διακρατούν μόνο ένα ποσοστό των καταθέσεών τους ως ρευστά διαθέσιμα. - αυτό τους επιτρέπει να δημιουργούν χρήμα μέσω του δανεισμού. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: - έστω ότι το κοινό χρειάζεται ένα σταθερό ποσό 10 εκ. λιρών για συναλλαγές - και η εμπορική τράπεζα έχει ποσοστό ρευστών διαθεσίμων 10%.

Δημιουργία χρήματος - παράδειγμα Διακράτηση χρήματος από το κοινό Εμπορική τράπεζα: % ρευστών διαθεσίμων Παθητικό Ενεργητικό Προσφορά χρήματος Καταθέσεις Μετρητά Δάνεια Σύνολο Αρχική φάση: 100 10 90 100 10 10 110 Η κεντρική τράπεζα εκδίδει 10 εκ. λίρες επιπλέον. Το κοινό καταθέτει τα χρήματα αυτά στην τράπεζα. 110 20 90 110 1 18.2 10 120 110 11 99 110 2 10 19 129 119 20 99 119 3 16.8 10 129 200 20 180 200 n 10 210

Η νομισματική βάση και ο πολλαπλασιαστής χρήματος - η ποσότητα χαρτονομισμάτων και κερμάτων που βρίσκονται σε κυκλοφορία συν την ποσότητα που βρίσκεται στη διάθεση του τραπεζικού συστήματος. Ο πολλαπλασιαστής χρήματος - η μεταβολή της ποσότητας χρήματος λόγω της μεταβολής κατά 1 λίρα της νομισματικής βάσης.

Ο πολλαπλασιαστής χρήματος Έστω ότι οι τράπεζες επιθυμούν να διακρατούν ρευστά διαθέσιμα R σε ποσοστό cb των καταθέσεων D, ενώ ο ιδιωτικός τομέας διακρατεί μετρητά σε κυκλοφορία C σε ποσοστό cp των καταθέσεων D. Τότε R=cbD και C=cpD Νομισματική βάση H = C + R = (cb + cp) D Προσφορά χρήματος = C + D = (cp + 1) D Άρα M = (cp + 1) (cp + cb) H Προσφορά χρήματος = πολλαπλασιαστής χρήματος × νομισματική βάση