ΗΜΕΡΙΔΑ ΓΕΩΤΕΕ-ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΓΤΡΟΔΑΣΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ Αγροδασοπονία: Μια νέα χρήση γης στα πλαίσια της ΚΑΠ 2014-2020 Θεσσαλονίκη, 5 Απριλίου 2013 Αγροδασικά συστήματα στα πλαίσια της ΚΑΠ και προοπτικές εφαρμογής τους στην Ελλάδα Βασίλειος Π. Παπαναστάσης Ελληνικό Αγροδασικό Δίκτυο

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) Μέχρι τη 10ετία του ’90 Στόχος: Μεγιστοποίηση της παραγωγής Συνέπειες: Εντατικοποίηση της παραγωγής Μεγάλο κόστος παραγωγής Πλεονάσματα προϊόντων Απομάκρυνση των δένδρων από τα χωράφια Καταστροφή του περιβάλλοντος και του τοπίου

Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) Στη 10ετία του ‘90 και, ιδιαίτερα, μετά το 2003 Στόχος: Βελτίωση της ποιότητας της παραγωγής με παράλληλη προστασία του περιβάλλοντος Εργαλεία: Αποσύνδεση της άμεσης ενίσχυσης των γεωργών από το ύψος της παραγωγής και το είδος της καλλιέργειας. Ενιαία ενίσχυση των παραγωγών αντί των προϊόντων τους. Κανόνες πολλαπλής συμμόρφωσης για θέματα περιβάλλοντος και γεωργικών πρακτικών. Έμφαση στην αγροτική ανάπτυξη με αγροπεριβαλλοντικές δράσεις, όπως είναι η αγροδασοπονία.

Δασική παραγωγή Στην Ευρώπη Στην Ελλάδα Έλλειμμα σε τεχνική ξυλεία υψηλής ποιότητας Μεγάλες ανάγκες Εισαγωγή από τροπικές χώρες Καταστροφή των δασών στον τρίτο κόσμο Στην Ελλάδα Ελλειμματική σε τεχνική ξυλεία Εγχώρια παραγωγή: 390.000 κ.μ. Εισαγωγές: 2.660.000 κ.μ. (συμπεριλαμβάνεται και η ξυλεία επιπλοποιίας) Τρίτα σε συνάλλαγμα τα προϊόντα ξύλου

Δάσωση γεωργικών γαιών Το χωράφι καλύπτεται πλήρως με δένδρα Ο γεωργός διακόπτει τη γεωργική καλλιέργεια Επένδυση σε ξυλώδη όγκο, όχι σε ποιότητα ξύλου Η ξυλεία κύριο και μοναδικό εισόδημα

Αγροδασοπονία Τα δένδρα καλύπτουν μέρος του χωραφιού Ο γεωργός συνεχίζει να καλλιεργεί το χωράφι με γεωργικά φυτά Έμφαση στην ποιότητα του ξύλου, όχι στην ποσότητα Η ξυλεία συμπληρωματικό εισόδημα

ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ ΤΗΣ ΚΑΠ

ΚΑΠ: Προγραμματική περίοδος 2007-2013 1ος Πυλώνας Χωράφια με περισσότερα από 50 δένδρα το εκτάριο δεν είναι επιλέξιμα για άμεση ενίσχυση. Επιπτώσεις Κοπή των δένδρων στα παραδοσιακά συστήματα. Άμβλυνση του προβλήματος μετά το 2006 που εφαρμόστηκε η ενιαία ενίσχυση.

ΚΑΠ: Προγραμματική περίοδος 2007-2013 2ος Πυλώνας Υπάρχει η αγροδασοπονία στην τρέχουσα προγραμματική περίοδο ως αγροπεριβαλλοντικό μέτρο 222. Χρηματοδοτείται η «πρώτη εγκατάσταση αγροδασικών συστημάτων σε γεωργική γη» με 80% επιδότηση (Καν. 1698/2005). Υπήρξε εισήγηση το 2007 να εφαρμοστεί και στην Ελλάδα σε 33.000 στρέμματα με επιδότηση 3.300.00€ ή 100€ το στρέμμα, αλλά το μέτρο αποσύρθηκε την τελευταία στιγμή από το πρόγραμμα «Αλέξανδρος Μπαλτατζής» από την πολιτική ηγεσία.

ΚΑΠ: Προγραμματική περίοδος 2014-2020 1ος Πυλώνας Η αγροδασοπονία δεν περιλαμβάνεται στις επιλέξιμες εκτάσεις για άμεση ενίσχυση. Το όριο των δένδρων ανά εκτάριο έχει ανεβεί στα 250 από 50. Περιλαμβάνεται στις περιοχές οικολογικής εστίασης (7%).

ΚΑΠ: Προγραμματική περίοδος 2014-2020 2ος Πυλώνας Υπάρχει πάλι η αγροδασοπονία ως αγροπεριβαλλοντικό μέτρο, αλλά σαφώς βελτιωμένο. Δίνει δικαίωμα εγκατάστασης όχι μόνο σε ιδιώτες, αλλά και σε οργανώσεις. Χρηματοδοτεί την περιποίηση των δένδρων τα πρώτα 5 έτη μετά τη φυτεία.

ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ

Παραδοσιακά συστήματα Η Ελλάδα διαθέτει πολλά και σημαντικά αγροδασικά συστήματα τόσο σε γεωργικές, όσο και σε δασικές εκτάσεις. Ελιές + κηπευτικά Καρυδιές + αμπέλι Μ. πεύκη + λιβάδι Δρύες + σιτηρά

Παραδοσιακά συστήματα Εθνικός στόχος: Διατήρηση και αξιοποίηση των παραδοσιακών αγροδασικών συστημάτων. Απαραίτητες δράσεις: Κλάδεμα δένδρων Αραίωση Φυτεία νέων δένδρων Εισαγωγή πιο παραγωγικών ποικιλιών Δεν υπάρχει ειδικό περιβαλλοντικό μέτρο στον 2ο Πυλώνα της ΚΑΠ. Μπορούν να ενταχθούν σε άλλα μέτρα (π.χ. Μέτρο για τις γεωργικές ενισχύσεις).

Σύγχρονα συστήματα Λόγοι εγκατάστασης : Οικονομικοί Αναλογία ισοδύναμης επιφάνειας (LER): Η έκταση που απαιτείται με μονοκαλλιέργεια σε αναλογία με την έκταση με συγκαλλιέργεια για ισόποση παραγωγή κάτω από τις ίδιες διαχειριστικές συνθήκες.

Σύγχρονα συστήματα Λόγοι εγκατάστασης : Περιβαλλοντικοί

Σύγχρονα συστήματα Περιοχές εγκατάστασης : Οι μεγάλες πεδιάδες της χώρας (π.χ. Θεσσαλίας, Μακεδονίας, Θράκης, Πελοποννήσου). Ορισμένες ημιορεινές εκτάσεις. Ακατάλληλες οι ορεινές περιοχές. Πεδινή Ημιορεινή Ορεινή

Σύγχρονα συστήματα Κατάλληλα χωράφια : Όσα δεν έχουν δένδρα. Όσα δεν έχουν δένδρα. Όσα έχουν σχετικά μεγάλο μέγεθος (π.χ. πάνω από 10 στρέμματα). Όσα έχουν κατάλληλες συνθήκες υγρασίας ή μπορούν να αρδευτούν. Όσα έχουν περιβαλλοντικά προβλήματα (π.χ. αλάτωση, νιτρικά).

Σύγχρονα συστήματα Είδη δένδρων και καλλιεργειών: Δασικά δένδρα (ευγενή πλατύφυλλα) με οποιαδήποτε καλλιέργεια. Όχι οπωροφόρα!

Σύγχρονα συστήματα Πυκνότητα δένδρων : 30-150 δένδρα στο εκτάριο. 100 δένδρα στο εκτάριο ένας καλός μέσος όρος.

Σύγχρονα συστήματα Διάταξη δένδρων: Στα όρια των χωραφιών, όταν το μέγεθος είναι μικρό. Σε γραμμές μέσα στο χωράφι, όταν το μέγεθος είναι μεγάλο. Απόσταση μεταξύ γραμμών: > από διπλάσιο ύψος δένδρων στην ωριμότητά τους (25-35 μ.). Απόσταση μέσα στις γραμμές: 4-10 μ.

Σύγχρονα συστήματα Περιποίηση δένδρων: Συχνό κλάδεμα για άκλαδους κορμούς τουλάχιστο 3μ. Προστασία δένδρων:Με πλαστικούς σωλήνες Δεσμευόμενη επιφάνεια: 5-15%

Σύγχρονα συστήματα Οικονομική απόδοση Δασοπονικό είδος (αξία του ξύλου): π.χ. καρυδιά: 1000-1300 €/ κ.μ., αγριοκερασιά: 700-800 €/κ.μ. Εδαφοκλιματικές συνθήκες: Σε γόνιμα εδάφη και ξηρικές συνθήκες η καρυδιά φτάνει τα 65 εκ. διάμετρο στα 45 έτη, ενώ σε ποτιστικές τα 35 έτη. Περιποίηση: Συχνό κλάδεμα τα πρώτα 10-20 έτη για να σχηματιστεί καθαρός κορμός τουλάχιστο 3 μ. ύψους. Παράδειγμα: Σε γόνιμο έδαφος, μια ξηρική φυτεία καρυδιάς ηλικίας 45 ετών, με 100 δένδρα στο εκτάριο, μπορεί να παράγει 100 κ.μ. τεχνικής ξυλείας περίπου που ισοδυναμεί με 100.000 €/ha.

Σύγχρονα συστήματα Οικονομική απόδοση:

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ - ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Γιατί πρέπει ο γεωργός να φυτέψει δασικά δένδρα στο χωράφι του; Γιατί πρέπει ο γεωργός να φυτέψει δασικά δένδρα στο χωράφι του; Επιπλέον χρήματα από την ξυλεία Σταθερότερο εισόδημα Βελτίωση του περιβάλλοντος και του τοπίου Τουριστική αξιοποίηση του αγροκτήματος Διαφοροποίηση των δραστηριοτήτων Απασχόληση με κλάδεμα Ζωντανή κληρονομιά στους απογόνους

Προτάσεις Παραδοσιακά συστήματα Σύγχρονα συστήματα Εθνικός στόχος η προστασία και διατήρησή τους. Χρησιμοποίηση των μέτρων της ΚΑΠ για ανανέωση και αειφορική διαχείριση. Σύγχρονα συστήματα Ενημέρω ση όλων των φορέων και ιδιαίτερα των γεωργών για τη σπουδαι ότητά τους στην αγροτική ανάπτυξ η και το περιβάλλ ον. Υλοποίηση του αγροδασικού περιβαλλοντικού μέτρου στη νέα προγραμματική περίοδο.

Ευχαριστώ!