ΕΡΓΑΣΙΑ-ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ

ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΔΙΑΣΑΦΗΣΕΙΣ Πρόκειται για έννοιες που συνήθως συγχέονται λόγω της νοηματικής τους συνάφειας. Στην πραγματικότητα, όμως, υπάρχουν σαφείς διαφορές μεταξύ τους. Πιο συγκεκριμένα, η εργασία ορίζεται ως η καταβολή σωματικών και πνευματικών δυνάμεων για την παραγωγή ενός έργου. Μπορεί, επομένως, να είναι μια οποιαδήποτε σύντομη ή έκτακτη δραστηριότητα, όπως, για παράδειγμα, η φροντίδα του κήπου, η μελέτη για το σχολείο ή η τακτοποίηση του νοικοκυριού. Αντίθετα, στο επάγγελμα η δραστηριότητα αποβλέπει καθαρά στις οικονομικές απολαβές. Πρόκειται, επομένως, για κάθε εργασία, κοινωνικά ή νομικά αποδεκτή, που ασκείται επί μικρό ή μεγάλο χρονικό διάστημα με σκοπό τον βιοπορισμό. Από τα παραπάνω γίνεται κατανοητό ότι η εργασία αποτελεί ευρύτερη έννοια η οποία περιλαμβάνει και το επάγγελμα. Απασχόληση ή ενασχόληση: Στην περίπτωση των δύο αυτών εννοιών οι διαφορές είναι λεπτές. Ο όρος απασχόληση χρησιμοποιείται κυρίως για να δηλώσει άλλοτε τη συ­στηματική επαγγελματική δραστηριότητα -για παράδειγμα γίνεται λόγος για «εποχιακή /μόνιμη /πλήρη /μερική απασχόληση»- και άλλοτε καταχρηστικά, για να δηλώσει απλώς την ασχολία, όπως στο παράδειγμα: «η απασχόληση των παιδιών με το παιχνίδι πρέπει να είναι δημιουργική». Αντίθετα η ενασχόληση είναι η δραστηριότητα -συνήθως πνευματι­κή- που αναπτύσσει κανείς πέρα από την επαγγελματική του ζωή ή στο περιθώριο αυ­τής. Για παράδειγμα, διαβάζουμε για «ψυχαγωγικές ενασχολήσεις» η ότι «το βιβλίο αυτό είναι προϊόν μακρόχρονης και σοβαρής ενασχόλησης του συγγραφέα με το θέατρο».

ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΠΟΥ ΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ Στο πλαίσιο του γενικότερου εκδημοκρατισμού που συντελέστηκε στον προηγού­μενο αιώνα, τα κράτη και οι διεθνείς οργανισμοί συνέταξαν χάρτα των ανθρώπινων δι­καιωμάτων (Παγκόσμια Διακήρυξη των Ανθρώπινων Δικαιωμάτων, 1948) στην οποία συμπεριέλαβαν δικαιώματα που συνδέονται με την εργασία. Στις δεκαετίες που ακολού­θησαν πραγματοποιήθηκε σημαντική διεύρυνση και εμβάθυνση των προστατευόμενων δικαιωμάτων, πέρα από τη Διακήρυξη του 1948. Έτσι, θεσμοθετήθηκαν: Το δικαίωμα της εργασίας και η προστασία από την ανεργία. Η ελεύθερη επιλογή του επαγγέλματος. Οι ικανοποιητικές συνθήκες εργασίας. Η προστασία της ασφάλειας και της υγείας στον εργασιακό χώρο. Η δίκαιη και ικανοποιητική αμοιβή, ώστε ο εργαζόμενος να εξασφαλίζει μια αξιοπρε­πή ζωή. Η ίση αμοιβή για ίση εργασία. Η απουσία διακρίσεων όσον αφορά την εργασία και την απασχόληση Η συμπλήρωση της αμοιβής με άλλα μέσα κοινωνικής προστασίας (κοινωνική ασφά­ λιση και περίθαλψη). Η ίδρυση συνδικάτων και η συμμετοχή των εργαζομένων σε αυτά για την προάσπιση των συμφερόντων τους. Η απαγόρευση του εξαναγκασμού και της εκμετάλλευσης. Η απαγόρευση της παιδικής εργασίας.

Η ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Η εργασία, ως θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα, αποτελεί αναγκαίο όρο για την υπαρξιακή δικαίωση και την κοινωνική καταξίωση του ανθρώπου και συντελεστή προόδου του ανθρώπινου πολιτισμού. Πιο συγκεκριμένα: Αποτελεί μέσο βιοπορισμού και προϋπόθεση αξιοπρεπούς διαβίωσης Καθιστά τον άνθρωπο οικονομικά ανεξάρτητο, τον απαλλάσσει από το άγχος της επι­βίωσης και συμβάλλει στη βελτίωση των όρων ζωής του. Συνιστά παράγοντα αυτοπραγμάτωσης και αυτογνωσίας Καλύπτει την υπαρξιακή ανάγκη του ανθρώπου για δημιουργικότητα, από την οποία αντλεί συναισθηματική ικανοποίηση και αυτοεκτίμηση. Ευνοεί την κατάκτηση της αυτογνωσίας, τη γνώση δηλαδή των ιδιαίτερων δυνα­ τοτήτων και αδυναμιών, των έμφυτων κλίσεων και των αναγκών του ανθρώπου. Είναι προϋπόθεση για την ανάπτυξη υγιούς προσωπικότητας Καλλιεργεί τις δεξιότητες του ανθρώπου και διαμορφώνει ισχυρό χαρακτήρα, αφού η καθημερινή ανάγκη επίλυσης των προβλημάτων που σχετίζονται με την εργασία οξύνει την αντίληψη και την επινοητικότητα και καλλιεργεί τη φιλοπονία και την αγω­ νιστικότητα. Αποτελεί συντελεστή κοινωνικοποίησης Προσδιορίζει την κοινωνική θέση και τον βαθμό αποδοχής του ατόμου από το σύνολο. Αναπτύσσει την κοινωνική συνείδηση και την υπευθυνότητα, ως απόρροια της αλληλεξάρτησης και της ομαδικότητας που χαρακτηρίζουν τον εργασιακό χώρο.

Η ΑΠΟΞΕΝΩΣΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΜΑΣ Η ικανοποίηση του ανθρώπου από την εργασία είναι άμεσα συνυφασμένη με την έκφραση της δημιουργικότητάς του, δηλαδή τη δυνατότητα να αξιοποιεί τις δεξιότητες του σε έργα που του προσφέρουν συναισθηματική πληρότητα και τη χαρά της δημιουργίας. Ωστόσο, οι νέες συνθήκες που επέβαλε στις παραγωγικές διαδικασίες η τεχνολογική πρόοδος αλλά και οι ίδιες οι επαγγελματικές επιλογές του ανθρώπου στερούν συχνά από τον άνθρωπο αυτό το αίσθημα της δημιουργικότητας και ευθύνονται για τον καταναγκαστικό και αποξενωτικό χαρακτήρα που προσλαμβάνει η εργασία στην εποχή μας. Ειδικότερα: Η επιλογή επαγγέλματος, όταν αποβλέπει στην ικανοποίηση της ματαιοδοξίας ή υπηρετεί μόνο το στενό οικονομικό συμφέρον, χωρίς να λαμβάνει υπόψη τις βαθύτερες επιθυμίες του ατόμου, καθιστά τον άνθρωπο δυστυχισμένο, καθώς το επάγγελμα προσδιορίζει και τον τρόπο ζωής του ανθρώπου. Η απειλή της ανεργίας εξωθεί, κυρίως τους νέους, σε υποαπασχόληση ή ετεροαπασχόληση, δηλαδή σε επαγγελματικές δραστηριότητες που δεν ανταποκρίνονται στις ικανότητες και τις προσδοκίες τους, με συνέπεια τη στέρηση της δημιουργικότητας. Η εξειδίκευση -κυρίαρχο γνώρισμα της βιομηχανικής κοινωνίας- περιορίζει το αί­σθημα της συνεισφοράς του εργαζόμενου στην επιτέλεση/ολοκλήρωση ενός έργου, καθώς τον απομονώνει σε ένα μικρό τμήμα της παραγωγικής διαδικασίας. Η κυριαρχία της μηχανής και του αυτοματισμού καθιστά την εργασία αφόρητο πνευματικό και ψυχικό καταναγκασμό, αφού η διαρκής επανάληψη των ίδιων κινήσεων αδρανοποιεί το πνεύμα και προκαλεί ανία.

ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑΚΑ ΠΡΟΣΟΝΤΑ Η ΤΗΛΕΡΓΑΣΙΑ

ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΔΙΑΣΑΦΗΣΕΙΣ Η ταχύτατη ανάπτυξη των νέων τεχνολογιών επηρεάζει και τον εργασιακό χώρο. Έτσι, εμφανίζονται όχι μόνο καινούρια επαγγέλματα αλλά και νέες μορφές απασχόλησης, «με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα την τηλεργασία. Ορισμός: πρόκειται για μια μορφή εργασίας που πραγματοποιείται εκτός του εργασιακού χώρου με την αξιοποίηση των δυνατοτήτων που παρέχουν η τεχνολογία της πληροφορικής και των επικοινωνιών. Τα τελευταία χρόνια η νέα αυτή μορφή εργασίας κερδίζει έδαφος στο πλαίσιο της γενικότερης αναδιάρθρωσης της εργασίας που επιβάλει η πρόοδος των νέων τεχνολογιών.

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΗΣ ΤΗΛΕΡΓΑΣΙΑΣ Η επέκταση της τηλεργασίας στην εποχή μας οφείλεται στα πλεονεκτήματα που αυτή σφαλίζει τόσο για τους εργαζόμενους όσο και για την οικονομική ανάπτυξη μιας κοινωνίας. Πιο συγκεκριμένα, η τηλεργασία: Παρέχει στον εργαζόμενο ευελιξία στην οργάνωση του εργάσιμου χρόνου και του ρυθμού εργασίας του. Καταργεί τις απαιτούμενες μετακινήσεις και επιτρέπει την εξοικονόμηση χρόνου και χρημάτων. Απελευθερώνει τον εργαζόμενο από την υποχρέωση οκτάωρης παραμονής στον χώρο εργασίας και εξασφαλίζει περισσότερο ελεύθερο χρόνο. Εξασφαλίζει την ελεύθερη διαμόρφωση των συνθηκών εργασίας με βάση τις προσωπικές επιθυμίες και ανάγκες του εργαζομένου. Συμβάλλει στην αύξηση της παραγωγικότητας, αφού ο τηλεργαζόμενος αποδίδει περισσότερο στον προσωπικό του χώρο. Αποτελεί μέτρο αντιμετώπισης της ανεργίας ιδιαίτερων κατηγοριών του εργατικού δυναμικού, όπως των γυναικών με οικογενειακές υποχρεώσεις, των φοιτητών και των ατόμων με ειδικές ανάγκες.

ΤΑ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΤΗΛΕΡΓΑΣΙΑΣ Από την άλλη πλευρά, η ευρεία επέκταση της τηλεργασίας εμφανίζει και αρνητικές πλευρές για τους εργαζόμενους: Εγκυμονεί τον κίνδυνο κοινωνικής απομόνωσης των τηλεργαζομένων, εξαιτίας της έλλειψης επαγγελματικών συναναστροφών. Δυσχεραίνει τον συνδυασμό των οικογενειακών και επαγγελματικών υποχρεώσεων, προκαλώντας δυσλειτουργίες στην οικογενειακή και επαγγελματική ζωή. Αποτελεί απειλή για τα εργασιακά δικαιώματα (απώλεια προνομίων και επαγγελμα­τικών ευκαιριών, περιορισμός του δικαιώματος πλήρους απασχόλησης, καθιέρωση χαμηλών αποδοχών) και αποδυναμώνει τη δυνατότητα συνδικαλιστικής δράσης και προάσπισης των συμφερόντων των εργαζομένων.

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΤΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΤΗΛΕΡΓΑΣΙΑΣ Η αξιοποίηση των πλεονεκτημάτων και η ελαχιστοποίηση των κινδύνων που απορρέουν από την εφαρμογή της τηλεργασίας προϋποθέτουν: Προσεκτική επιλογή από τους εργοδότες του κατάλληλου προσωπικού και των τομέων εργασίας στους οποίους μπορεί να εφαρμοστεί η τηλεργασία. Καθορισμός σωστής αναλογίας ανάμεσα στην τηλεργασία και τον συμβατικό τρόπο εργασίας. Προστασία των κατακτήσεων των εργαζομένων και ιδιαίτερα του δικαιώματος της πλήρους απασχόλησης.

ΤΑ ΕΡΓΑΣΙΑΚΑ ΠΡΟΣΟΝΤΑ Η διαρκής μεταβολή των δεδομένων και ο αυξανόμενος ανταγωνισμός στην αγορά εργασίας έχουν πολλαπλασιάσει τις απαιτήσεις και οι αποδέκτες αυτής της αλλαγής είναι οι ίδιοι οι εργαζόμενοι, οι οποίοι τα τελευταία χρόνια βιώνουν έντονη εργασιακή ανασφάλεια. Ενώ στο πρόσφατο παρελθόν τα τυπικά προσόντα (πτυχίο, μεταπτυχιακό κ.λπ.) αποτελούσαν επαρκή εφόδια για την εξασφάλιση μιας σταθερής θέσης εργασίας και την επαγγελματική ανέλιξη, σήμερα το «διαβατήριο» για την επιτυχημένη σταδιοδρομία είναι κυρίως η προσωπικότητα. Τα στοιχεία τα οποία θεωρούνται, κατά γενική ομολογία, απαραίτητα για την πρόσληψη και τη σταδιοδρομία σε έναν επαγγελματικό χώρο είναι: .

Α. Τυπικά προϊόντα Το πτυχίο πιστοποιεί την κατάκτηση ειδικών γνώσεων που σχετίζονται με το συγκεκριμένο επάγγελμα Η περαιτέρω εξειδίκευση (π.χ. μεταπτυχιακό) σε έναν εργασιακό ή επιστημονικό κλάδο επιβάλλεται συχνά, λόγω της έκρηξης των γνώσεων και του αυξανόμενου ανταγωνισμού. Η γνώση ξένων γλωσσών και η πολύ καλή χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών συνιστούν απαραίτητα εφόδια στην παγκοσμιοποιημένη τεχνολογική κοινωνία μας. Η εργασιακή εμπειρία (προϋπηρεσία) επιβεβαιώνει την εξοικείωση του εργαζόμενου με τις απαιτήσεις του επαγγέλματος και την ικανότητα εφαρμογής των θεωρητικών του γνώσεων. Οι συστατικές επιστολές (συστάσεις) προδιαθέτουν θετικά τον μελλοντικό εργοδότη και αποτελούν τεκμήριο επιτυχημένης επαγγελματικής δραστηριότητας.

Β.Προσόντα που σχετίζονται με την προσωπικότητα Η υπευθυνότητα και η συνέπεια, ως συστατικά στοιχεία του χαρακτήρα και απαραίτητες προϋποθέσεις για την επιτέλεση κάθε έργου. Η γενικότερη παιδεία και καλλιέργεια εξασφαλίζουν ένα ευρύτερο γνωστικό υπόβαθρο που επιτρέπει στον εργαζόμενο να αναλαμβάνει πρωτοβουλίες και να επιλύει με αποτελεσματικό τρόπο τα προβλήματα. Η ευελιξία και η προσαρμοστικότητα στα νέα δεδομένα τον βοηθούν να αντεπεξέρχεται στις διαφορετικές κάθε φορά εργασιακές απαιτήσεις. Η ομαδικότητα και η ικανότητα συνεργασίας, συχνά με άτομα διαφορετικής κουλτούρας, αποτελούν σημαντικά πλεονεκτήματα, ώστε ο εργαζόμενος να απορεί να λειτουργεί αποτελεσματικά στο πλαίσιο μιας ομάδας.

Η συνεχής προσπάθεια βελτίωσης του εργαζόμενου και η ικανότητα αξιοποίησης της αρνητικής κριτικής επιτρέπουν τη μεγιστοποίηση της αποδοτικότητάς του. Η οργανωτικότητα και η ικανότητα σχεδιασμού και μακροπρόθεσμου προγραμματισμού των ενεργειών/δράσεων περιορίζουν τον αυτοσχεδιασμό και την πιθανότητα σφάλματος και διευκολύνουν τη σταδιακή επίτευξη των στόχων. Η διάθεση για συνεχή εμπλουτισμό των γνώσεων και εκσυγχρονισμό του τρόπου εφαρμογής τους κρίνονται απαραίτητα εφόδια στη διαρκώς μεταβαλλόμενη εργασιακή πραγματικότητα. Η ικανότητα επικοινωνίας και η εξωστρέφεια ευνοούν τη διαμόρφωση υγιών επαγγελματικών σχέσεων, που αποτελούν προϋποθέσεις της επαγγελματικής επιτυχίας. Η αποφασιστικότητα, η ψυχραιμία και η νηφαλιότητα συνιστούν χαρακτηριστικά του εγγυώνται, ως έναν βαθμό, τη λήψη ορθών αποφάσεων.