Δημήτρης Γερμανός, Καθηγητής ΑΠΘ (Ανα) Σχεδιασμός του σχολικού χώρου για αναβάθμιση του εκπαιδευτικού περιβάλλοντος Δημήτρης Γερμανός, Καθηγητής ΑΠΘ

1. Μια βασική ρήξη στο υφιστάμενο μοντέλο εκπαιδευτικού περιβάλλοντος

Δημήτρης Γερμανός, Καθηγητής ΑΠΘ, german@nured.auth.gr Αλλαγή του ενιαίου προτύπου χώρου & εκπαιδευτικής διαδικασίας που επιβιώνει από το 1895 Στην αίθουσα διδασκαλίας Πρότυπη αίθουσα, 1895, που έχει ουσιαστικές λειτουργικές ομοιότητες με τα ισχύοντα πρότυπα Δημήτρης Γερμανός, Καθηγητής ΑΠΘ, german@nured.auth.gr 22/4/2010

Δημήτρης Γερμανός, Καθηγητής ΑΠΘ, german@nured.auth.gr «Παιδαγωγικός σχεδιασμός του χώρου»: 4 άξονες παρέμβασης στο χώρο και την εκπαιδευτική διαδικασία για την αναβάθμιση του εκπαιδευτικού περιβάλλοντος 1. Διαρρύθμιση του χώρου σε περιοχές Κριτήριο: ο τρόπος συνύπαρξης των μαθητών (ατομικά, σε μικρές ομάδες, σε μεγάλη ομάδα-τάξη) 2. Ευελιξία του χώρου Δυνατότητα πολλών εναλλακτικών διατάξεων, για την εφαρμογή διαφορετικών μεθόδων διδασκαλίας και μάθησης 3. Οικεία ατμόσφαιρα στο χώρο Αισθητική που συμβάλλει στη διαμόρφωση θετικού ψυχολογικού κλίματος στο εκπαιδευτικό περιβάλλον 4. Δημιουργία παιδαγωγικών μικροπεριβαλλόντων Διαμόρφωση «τόπων» στο χώρο, που συμβάλλουν στην αλληλεπίδραση και το ευ ζην στην τάξη Δημήτρης Γερμανός, Καθηγητής ΑΠΘ, german@nured.auth.gr 22/4/2010

1. Διαρρύθμιση του χώρου σε περιοχές: εφαρμογή στην τυπική αίθουσα διδασκαλίας/ 1 Έργο: Παιδαγωγικός ανασχεδιασμός του 3ου/6ου Δημοτικού Σχολείου Συκεών Θεσσαλονίκης Ερευνητικό έργο 83611 της Ε.Ε. ΑΠΘ - Ολοκλήρωση της παρέμβασης: 2010 – Χρηματοδότηση: Δήμος Συκεών Καθιστικό Νησίδα πολυμέσων Περιοχή εργασίας σε μικρές ομάδες ή ατομικά (πίνακας & βιβλιοθήκη) Τύπος Α: Α΄- Δ΄ τάξη Η αίθουσα ΠΡΙΝ από τον ανασχεδιασμό της Δημήτρης Γερμανός, Καθηγητής ΑΠΘ, german@nured.auth.gr 22/4/2010

Δημήτρης Γερμανός, Καθηγητής ΑΠΘ, german@nured.auth.gr 1. Διαρρύθμιση του χώρου σε περιοχές: εφαρμογή στην τυπική αίθουσα διδασκαλίας/ 2 Έργο: Παιδαγωγικός ανασχεδιασμός του 3ου/6ου Δημοτικού Σχολείου Συκεών Θεσσαλονίκης Ερευνητικό έργο 83611 της Ε.Ε. ΑΠΘ - Ολοκλήρωση της παρέμβασης: 2010 – Χρηματοδότηση: Δήμος Συκεών Νησίδα πολυμέσων Μελέτη βιβλιογραφίας Περιοχή εργασίας σε μικρές ομάδες ή ατομικά (πίνακας & βιβλιοθήκη) Τύπος Β: Ε΄- Στ΄ τάξη Δημήτρης Γερμανός, Καθηγητής ΑΠΘ, german@nured.auth.gr 22/4/2010

1. Διαρρύθμιση του χώρου σε περιοχές: εφαρμογή στην τυπική αίθουσα διδασκαλίας/ 3 Έργο: Παιδαγωγικός ανασχεδιασμός του Παιδικού Κέντρου ΑΠΘ Μελέτη: 2007/8 - Ολοκλήρωση της παρέμβασης: 2008 – Χρηματοδότηση: ΑΠΘ Βιβλιοθήκες Περιοχή της ομάδας-τάξης («καθιστικό») Περιοχή δημιουργικών δραστηριοτήτων και αναψυχής «Σπιτάκι» Βιβλιοθήκες- Οργανοθήκες Περιοχή εργασίας σε μικρές ομάδες ή ατομικά «Φωλίτσα» (Βάση της τοιχοποιίας) Χώρος του εκπαιδευτικού Αίθουσα 17 Δημήτρης Γερμανός, Καθηγητής ΑΠΘ, german@nured.auth.gr 22/4/2010

2. Ευελιξία του χώρου: εφαρμογή στην τυπική αίθουσα διδασκαλίας/ 1 2. Ευελιξία του χώρου: εφαρμογή στην τυπική αίθουσα διδασκαλίας/ 1 Διαμόρφωση πιλοτικής αίθουσας διδασκαλίας-Σπουδαστηρίου στο Γυμνάσιο Μετεώρων Θεσσαλονίκης Έργο 4973 Ε. Ε. ΑΠΘ: Πιλοτικά προγράμματα ενισχυτικής διδασκαλίας – 1998/99– Χρηματοδότηση: ΕΠΕΑΕΚ 1 2 Φωτογραφικό αρχείο Δ. Γερμανού 3 4 1: Χολ του κτιρίου ΠΡΙΝ από την παρέμβαση για δημιουργία αίθουσας. 2,3,4: Η αίθουσα διδασκαλίας που δημιουργήθηκε στον ίδιο χώρο ΜΕΤΑ από την παρέμβαση Εναλλακτικές διατάξεις: 2. Σε σχήμα «Π». 3. Για διδασκαλία σε ομάδες. 4. Για προβολή & συζήτηση Δημήτρης Γερμανός, Καθηγητής ΑΠΘ, german@nured.auth.gr 22/4/2010

2. Ευελιξία του χώρου: εφαρμογή στην τυπική αίθουσα διδασκαλίας/ 2 2. Ευελιξία του χώρου: εφαρμογή στην τυπική αίθουσα διδασκαλίας/ 2 Εναλλακτικές διατάξεις στην τυπική αίθουσα διδασκαλίας του Δημοτικού Σχολείου Πομού Μελέτη- εφαρμογή: 1998/99 – Χρηματοδότηση: Σύνδεσμος Γονέων και τοπικοί παράγοντες 1 2 3 4 Δημήτρης Γερμανός, Καθηγητής ΑΠΘ, german@nured.auth.gr 22/4/2010

3. Οικεία ατμόσφαιρα στο χώρο: εφαρμογή στην τυπική αίθουσα διδασκαλίας Διαμόρφωση πιλοτικής αίθουσας διδασκαλίας-Σπουδαστηρίου στο 2ο Δημοτικό Σχολείο Περαίας Θεσσαλονίκης Έργο 4973 Ε. Ε. ΑΠΘ: Πιλοτικά προγράμματα ενισχυτικής διδασκαλίας – 1998/99 – Χρηματοδότηση: ΕΠΕΑΕΚ Παιχνίδι χρωμάτων, φωτός, σχημάτων, υλικών… Φωτογραφικό αρχείο Δ. Γερμανού Ο χώρος (σκηνή θεάτρου) ΠΡΙΝ από τον ανασχεδιασμό Δημήτρης Γερμανός, Καθηγητής ΑΠΘ, german@nured.auth.gr 22/4/2010

4. Δημιουργία παιδαγωγικών μικροπεριβαλλόντων Διαμόρφωση «τόπων» στο χώρο, που συμβάλλουν στην αλληλεπίδραση και το ευ ζην στην τάξη Φωτογραφικό αρχείο Δ. Γερμανού Δημήτρης Γερμανός, Καθηγητής ΑΠΘ, german@nured.auth.gr 22/4/2010

2. Εφαρμογές: Αίθουσες διδασκαλίας/ σχολικές βιβλιοθήκες

2ο Δημοτικό Σχολείο Σταυρούπολης/ 1 Πειραματική αίθουσα διδασκαλίας / Σχολική Βιβλιοθήκη. Μελέτη, υλοποίηση: 2007. Χρηματοδότηση: Σύλλογος Γονέων Φωτογραφικό αρχείο Δ. Γερμανού Η αίθουσα ΠΡΙΝ από τον ανασχεδιασμό της Δημήτρης Γερμανός, Καθηγητής ΑΠΘ, german@nured.auth.gr 22/4/2010

2ο Δημοτικό Σχολείο Σταυρούπολης/ 2 Πειραματική αίθουσα διδασκαλίας / Σχολική Βιβλιοθήκη. Μελέτη, υλοποίηση: 2007. Χρηματοδότηση: Σύλλογος Γονέων Φωτογραφικό αρχείο Δ. Γερμανού Δημήτρης Γερμανός, Καθηγητής ΑΠΘ, german@nured.auth.gr 22/4/2010

4ο Δημοτικό Σχολείο Μενεμένης/ 1 Πειραματική αίθουσα διδασκαλίας / Σχολική Βιβλιοθήκη. Μελέτη, υλοποίηση: 2009. Χρηματοδότηση: ιδιώτης Φωτογραφικό αρχείο Δ. Γερμανού Η αίθουσα ΠΡΙΝ από τον ανασχεδιασμό της Δημήτρης Γερμανός, Καθηγητής ΑΠΘ, german@nured.auth.gr 22/4/2010

4ο Δημοτικό Σχολείο Μενεμένης/ 2 Πειραματική αίθουσα διδασκαλίας / Σχολική Βιβλιοθήκη. Μελέτη, υλοποίηση: 2009. Χρηματοδότηση: ιδιώτης Φωτογραφικό αρχείο Δ. Γερμανού Δημήτρης Γερμανός, Καθηγητής ΑΠΘ, german@nured.auth.gr 22/4/2010

Δημοτικό Σχολείο Πομού (Κύπρος) Αίθουσα της 5ης / 6ης Τάξης. Μελέτη, υλοποίηση: 1998-99. Χρηματοδότηση: Σύνδεσμος Γονέων Φωτογραφικό αρχείο Δ. Γερμανού Η αίθουσα ΠΡΙΝ από τον ανασχεδιασμό της Δημήτρης Γερμανός, Καθηγητής ΑΠΘ, german@nured.auth.gr 22/4/2010

Συγκρότημα νηπιαγωγείων «Μαναβή»/ 1 Αίθουσα διδασκαλίας 1. Μελέτη, υλοποίηση: 2003. Χρηματοδότηση: ιδιώτης Φωτογραφικό αρχείο Δ. Γερμανού Η αίθουσα ΠΡΙΝ από τον ανασχεδιασμό της Δημήτρης Γερμανός, Καθηγητής ΑΠΘ, german@nured.auth.gr 22/4/2010

Συγκρότημα νηπιαγωγείων «Μαναβή»/ 2 Αίθουσα διδασκαλίας 3. Μελέτη, υλοποίηση: 2003. Χρηματοδότηση: ιδιώτης Φωτογραφικό αρχείο Δ. Γερμανού Η αίθουσα ΠΡΙΝ από τον ανασχεδιασμό της Δημήτρης Γερμανός, Καθηγητής ΑΠΘ, german@nured.auth.gr 22/4/2010

3. Νέες κατηγορίες χώρου στο διδακτήριο: Χώροι εκπαίδευσης και πολιτισμού

Μοντέλο παιδαγωγικού πολυχώρου με ευέλικτη λειτουργία Μοντέλο παιδαγωγικού πολυχώρου με ευέλικτη λειτουργία 1. Με μορφή βιβλιοθήκης-Σπουδαστηρίου Δημήτρης Γερμανός, Καθηγητής ΑΠΘ, german@nured.auth.gr 22/4/2010

Μοντέλο παιδαγωγικού πολυχώρου με ευέλικτη λειτουργία Μοντέλο παιδαγωγικού πολυχώρου με ευέλικτη λειτουργία 2. Με μορφή αίθουσας εκδηλώσεων λόγου και τέχνης Δημήτρης Γερμανός, Καθηγητής ΑΠΘ, german@nured.auth.gr 22/4/2010

Εκπαιδευτικό –Πολιτιστικό Κέντρο Δημοτικού Σχολείου Χρυσαυγής Λαγκαδά/ 1 Ανασχεδιασμός αίθουσας πολλαπλών χρήσεων. Μελέτη, υλοποίηση: 1998. Έργο 4973 Ε. Ε. ΑΠΘ: Πιλοτικά προγράμματα ενισχυτικής διδασκαλίας– Χρηματοδότηση: ΕΠΕΑΕΚ Φωτογραφικό αρχείο Δ. Γερμανού Η αίθουσα ΠΡΙΝ από τον ανασχεδιασμό της Δημήτρης Γερμανός, Καθηγητής ΑΠΘ, german@nured.auth.gr 22/4/2010

Εκπαιδευτικό –Πολιτιστικό Κέντρο Δημοτικού Σχολείου Χρυσαυγής Λαγκαδά/ 2 Ανασχεδιασμός αίθουσας πολλαπλών χρήσεων. Μελέτη, υλοποίηση: 1998. Έργο 4973 Ε. Ε. ΑΠΘ: Πιλοτικά προγράμματα ενισχυτικής διδασκαλίας– Χρηματοδότηση: ΕΠΕΑΕΚ Φωτογραφικό αρχείο Δ. Γερμανού Η αίθουσα ΠΡΙΝ από τον ανασχεδιασμό της Δημήτρης Γερμανός, Καθηγητής ΑΠΘ, german@nured.auth.gr 22/4/2010

2ο Εκπαιδευτικό –Πολιτιστικό Κέντρο «Μαναβή» / 1 (21ο Δημοτικό Σχολείο Θεσσαλονίκης) Ανασχεδιασμός αποθήκης και μετατροπή της σε σχολικό κινηματογράφο / αίθουσα διαλέξεων. Μελέτη, υλοποίηση: 2002. – Χρηματοδότηση: Μ. Μαναβή Φωτογραφικό αρχείο Δ. Γερμανού Η αποθήκη ΠΡΙΝ από τον ανασχεδιασμό της Δημήτρης Γερμανός, Καθηγητής ΑΠΘ, german@nured.auth.gr 22/4/2010

2ο Εκπαιδευτικό –Πολιτιστικό Κέντρο «Μαναβή» / 2 (21ο Δημοτικό Σχολείο Θεσσαλονίκης) Ανασχεδιασμός ημιυπόγειου χολ και μετατροπή του σε περιβάλλον εναλλακτικών δραστηριοτήτων εκπαίδευσης και πολιτισμού / Εστιατόριο ολοήμερου σχολείου. Μελέτη, υλοποίηση: 2002. – Χρηματοδότηση: Μ. Μαναβή Το Καθιστικό με το σιντριβάνι Φωτογραφικό αρχείο Δ. Γερμανού Το χολ ΠΡΙΝ από τον ανασχεδιασμό του Δημήτρης Γερμανός, Καθηγητής ΑΠΘ, german@nured.auth.gr 22/4/2010

2ο Εκπαιδευτικό –Πολιτιστικό Κέντρο «Μαναβή» / 3 (21ο Δημοτικό Σχολείο Θεσσαλονίκης) Ανασχεδιασμός λουτρών / ντους στο ημιυπόγειο και μετατροπή τους σε αίθουσα ρυθμικής αγωγής / χορού. Μελέτη, υλοποίηση: 2002. – Χρηματοδότηση: Μ. Μαναβή Φωτογραφικό αρχείο Δ. Γερμανού Δημήτρης Γερμανός, Καθηγητής ΑΠΘ, german@nured.auth.gr 22/4/2010

Εκπαιδευτικό –Πολιτιστικό Κέντρο στο 3ο – 6ο Δημοτικό Σχολείο Συκεών Θεσσαλονίκης /3 Αξονομετρικό 1ου ορόφου. Έργο 83611 της Ε.Ε. του ΑΠΘ. Μελέτη: 2009. Υλοποίηση: 2010. – Χρηματοδότηση: Δήμος Συκεών Γκαλερί (διάδρομος) Περιοχή ανάπτυξης κοινωνικών σχέσεων και αλληλεπίδρασης Δημήτρης Γερμανός, Καθηγητής ΑΠΘ, german@nured.auth.gr 22/4/2010

1ο Εκπαιδευτικό-Πολιτιστικό Κέντρο «Μαναβή» (25ο Δημοτικό Σχολείο Θεσσαλονίκης) Μετά τον ανασχεδιασμό, Γκαλερί σε διαδρόμους του σχολείου. Μελέτη, υλοποίηση: 2003. Χρηματοδότηση: Μ. Μαναβή Φωτογραφικό αρχείο Δ. Γερμανού Ο διάδρομος ΠΡΙΝ από τον ανασχεδιασμό Δημήτρης Γερμανός, Καθηγητής ΑΠΘ, german@nured.auth.gr 22/4/2010

4. Εφαρμογές: Σχολικές αυλές

3ο – 6ο Δημοτικό Σχολείο Συκεών Θεσσαλονίκης /1 Ανασχεδιασμός της σχολικής αυλής και διαμόρφωση περιοχών για δραστηριότητες εκπαίδευσης, αναψυχής και πολιτισμού Έργο 83611 της Ε.Ε. του ΑΠΘ. Μελέτη: 2009. Υλοποίηση: 2010. – Χρηματοδότηση: Δήμος Συκεών Υπαίθρια καθιστικά (Σχολικό κτίριο) «Υπαίθρια τάξη» Γήπεδα μπάσκετ & βόλεϊ (το ένα εγγεγραμμένο στο άλλο) Χώροι παιχνιδιού (πέργκολες /σκακιέρες) Υπαίθρια καθιστικά Κιόσκια: χώροι παιχνιδιού/ αναμονής γονέων Η αυλή ΠΡΙΝ από τον ανασχεδιασμό της Δημήτρης Γερμανός, Καθηγητής ΑΠΘ, german@nured.auth.gr 22/4/2010

3ο – 6ο Δημοτικό Σχολείο Συκεών Θεσσαλονίκης /2 Τμήμα της αυλής ανασχεδιασμένο σε «υπαίθρια τάξη» Έργο 83611 της Ε.Ε. του ΑΠΘ. Μελέτη: 2009. Υλοποίηση: 2010. – Χρηματοδότηση: Δήμος Συκεών Υπαίθρια τάξη 3* Υπαίθρια τάξη 1* Υπαίθρια τάξη 2* *Κάθε μικροπεριβάλλον «υπαίθριας τάξης» έχει και εναλλακτικές χρήσεις , ως χώρος αυθόρμητου παιχνιδιού, συζητήσεων, διαλείμματος Δημήτρης Γερμανός, Καθηγητής ΑΠΘ, german@nured.auth.gr 22/4/2010

Δημοτικό Σχολείο Πομού στην Κύπρο Μελέτη της σχολικής αυλής, 1999. - Χρηματοδότηση: Σύνδεσμος Γονέων Δημήτρης Γερμανός, Καθηγητής ΑΠΘ, german@nured.auth.gr 22/4/2010

Δημήτρης Γερμανός, Καθηγητής ΑΠΘ, german@nured.auth.gr Η αξιολόγηση των περισσότερων από τις 70 παρεμβάσεις που έγιναν μέχρι σήμερα στην Ελλάδα και την Κύπρο έδειξε: Βελτίωση της επίδοσης των παιδιών στα μαθήματά τους Βελτίωση της σχολικής τους ένταξης Δημιουργία στενότερων σχέσεων μεταξύ - των παιδιών - των μαθητών και του εκπαιδευτικού - του σχολείου και της οικογένειας - του σχολείου και της τοπικής κοινωνίας Βιβλιογραφικό σημείωμα Germanos, D. (2010). Le réaménagement éducatif de l’espace scolaire, moyen de transition de la classe traditionnelle vers une classe coopérative et multiculturelle. GERFLINT. Paris (υπό έκδοση). Germanos, D., Gavriilidis, S., Arvaniti, I. (2010). School creates its own library: A case study. School Libraries in the Picture. Proceedings of the 38th Annual Conference of the International Association of School Librarianship (IASL). Padova, 2-4 September 2009. (υπό έκδοση). Γερμανός, Δ. (2009). Ο «παιδαγωγικός ανασχεδιασμός του σχολικού χώρου»: μια μέθοδος αναβάθμισης του εκπαιδευτικού περιβάλλοντος, μέσα από αλλαγές στο χώρο. Στο Γερμανός, Δ., Κανατσούλη, Μ. (επιμ.), ΤΕΠΑΕ 09, Πρακτικά επιστημονικών εκδηλώσεων του ΤΕΠΑΕ ΑΠΘ, 2007-09, Θεσσαλονίκη: University Studio Press, 2010. Γερμανός, Δ., Αρβανίτη, Α., Γρηγοριάδης, Α., Κλιάπης, Π. (2007α). Οι αντιλήψεις των μαθητών για τη νέα συνεργατική τους τάξη και τα κριτήρια με τα οποία την αξιολογούν. Στο Χατζηδήμου κ.ά. (επιμ.), Ελληνική Παιδαγωγική και Εκπαιδευτική Έρευνα. Πρακτικά 5ου Πανελληνίου Συνεδρίου της Παιδαγωγικής Εταιρείας Ελλάδος, Θεσσαλονίκη, 24-26.10.2006 (σ. 487-495). Θεσσαλονίκη: Κυριακίδης, τόμος Β. Γερμανός, Δ., Αρβανίτη, Α., Γρηγοριάδης, Α., Κλιάπης, Π. (2007β). Οι εκπαιδευτικοί αξιολογούν τη διαδικασία και το αποτέλεσμα της δημιουργίας συνεργατικού περιβάλλοντος στην τάξη τους, στο πλαίσιο μιας έρευνας-δράσης. Στο Καψάλης, Γ.Δ., Κατσίκης, Α.Ν. (επιμ.), Η πρωτοβάθμια εκπαίδευση και οι προκλήσεις της εποχής μας. Πρακτικά Πανελληνίου Συνεδρίου, Ιωάννινα17-20.5.2007 (σ. 294-302). Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Σχολή Επιστημών Αγωγής (σε ηλεκτρονική μορφή). Γερμανός, Δ., (2006ε). Οι τοίχοι της γνώσης. Αθήνα: Γκούτενμπεργκ (1η έκδοση 2002). Γερμανός, Δ., (2003). Παιδαγωγικός ανασχεδιασμός του χώρου για την προώθηση της συνεργατικής μάθησης. Στο Κυπριακός Σύνδεσμος Συνεργατικής Μάθησης (επιμ.), Συνεργατικό Σχολείο: Από τη Θεωρία στην Πράξη. Λευκωσία, σ. 79-88. Δημήτρης Γερμανός, Καθηγητής ΑΠΘ, german@nured.auth.gr 22/4/2010