ΔΙΚΤΥΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ και ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ: Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ Γιάννης Καλογήρου, αναπλ. καθηγητής Μαρία Μανδαράκα, αναπλ. καθηγήτρια Εργαστήριο Βιομηχανικής και Ενεργειακής Οικονομίας, ΕΜΠ «Βιομηχανία, καινοτομία και πόλη – Η σχέση της με το Νέο Ρυθμιστικό Σχέδιο Αττικής 2020» Ημερίδα ΟΡΣΑ – ΕΒΕΑ, 7 Δεκεμβρίου 2010

Νέο ποιοτικότερο αναπτυξιακό πρότυπο με επίκεντρο τη γνώση  Η μεγάλη πρόκληση και το μεγάλο ζητούμενο: Επανεκκίνηση της ανάπτυξης και προώθηση ενός νέου ποιοτικότερου αναπτυξιακού προτύπου με επίκεντρο τη γνώση που στηρίζεται  στην καινοτομία,  στην επιχειρηματικότητα εντάσεως γνώσης,  στην ενσωμάτωση λύσεων και δράσεων φιλικών προς το φυσικό περιβάλλον και στην ορθολογική διαχείριση πόρων,  στην αύξηση της εξωστρέφειας. Γ.Καλ & Μ.ΜΑΝΔ, Ερευνητικά & Παραγωγικά Δίκτυα 2Ημερίδα ΟΡΣΑ & ΕΒΕΑ, 7/12/2010

Οι νέες στρατηγικές για τη βιομηχανία  Στροφή σε ανάπτυξη νέων προϊόντων έντασης γνώσης και τεχνολογίας για νέες αγορές  Ανάπτυξη δικτύων προώθησης των προϊόντων στις διεθνείς αγορές  Ανάπτυξη δικτύων συνεργασίας μεταξύ επιχειρήσεων και φορέων ανάπτυξης καινοτομίας  Ανάπτυξη καινοτόμων συστάδων επιχειρήσεων (clusters) και clusters οικο-καινοτομίας Γ.Καλ & Μ.ΜΑΝΔ, Ερευνητικά & Παραγωγικά Δίκτυα 3Ημερίδα ΟΡΣΑ & ΕΒΕΑ, 7/12/2010

Χαρακτηριστικά καινοτομίας  Η καινοτομία: όχι μόνον τεχνολογική – όχι αποκλειστικά σε κλάδους υψηλής τεχνολογίας.  Η καινοτομία: συστημικό φαινόμενο - διευκολύνεται μέσα από τη δικτύωση (φυσική και ηλεκτρονική).  Η γεωγραφική εγγύτητα: σημαντικός παράγοντας στις διεργασίες παραγωγής καινοτομίας.  Η διάχυση γνώσης μέσω αλληλεπιδράσεων διασυνδεδεμένων οργανισμών και επιχειρήσεων αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την παραγωγή καινοτομιών

Η παραγωγή καινοτομιών  Η ανάπτυξη καινοτομιών δεν διατάσσεται αλλά προκύπτει  στο κατάλληλο ανοιχτό και δημιουργικό περιβάλλον,  με την υποστήριξη των κατάλληλων σύγχρονων υποδομών (συμβατικών, ψηφιακών και οικο- υποδομών),  με την αξιοποίηση μηχανισμών μεταφοράς γνώσης και τεχνογνωσίας  και η προώθηση της επιχειρηματικότητας εντάσεως γνώσης δεν διατάσσονται, αλλά προκύπτουν από:  κατάλληλες επενδύσεις σε αναγκαίες ψηφιακές και,  τη καλλιέργεια ενός δημιουργικού καπεριβάλλον Γ.Καλ & Μ.ΜΑΝΔ, Ερευνητικά & Παραγωγικά Δίκτυα 5Ημερίδα ΟΡΣΑ & ΕΒΕΑ, 7/12/2010

Η σημασία των δικτυώσεων  Οι δικτυώσεις κάθε είδους μεταξύ φορέων δημιουργίας και διάχυσης της γνώσης και παραγωγικών / επιχειρηματικών υποκειμένων αποτελούν κρίσιμο παράγοντα για τη διαμόρφωση αυτού του τύπου της αναπτυξιακής δυναμικής.  Η επιχειρηματικότητα εντάσεως γνώσης, ο αναγκαίος μηχανισμός μετατροπής της γνώσης σε νέα ή βελτιωμένα προϊόντα, νέες ή βελτιωμένες υπηρεσίες, νέες ή βελτιωμένες διεργασίες Γ.Καλ & Μ.ΜΑΝΔ, Ερευνητικά & Παραγωγικά Δίκτυα Ημερίδα ΟΡΣΑ & ΕΒΕΑ, 7/12/20106

Δίκτυα και χωρικές συγκεντρώσεις επιχειρήσεων (clusters)  Ορίζονται από τη συγκέντρωση σε ένα τόπο (co -location) παραγωγών, προμηθευτών υπηρεσιών, εκπαιδευτικών και ερευνητικών ιδρυμάτων, χρηματο -οικονομικών ιδρυμάτων και άλλων ιδιωτικών και δημοσίων οργανισμών, που συνδέονται με δίκτυα πολλών ειδών (Europe INNOVA, 2007)  Πολύ σημαντικά για την ανάπτυξη καινοτομιών και την οικονομική ευημερία επιχειρήσεων και περιφερειών Γ.Καλ & Μ.ΜΑΝΔ, Ερευνητικά & Παραγωγικά Δίκτυα 7Ημερίδα ΟΡΣΑ & ΕΒΕΑ, 7/12/2010

Συμβολή των clusters καινοτομίας  Σε περιφερειακό επίπεδο:  ανάπτυξη συγκριτικών πλεονεκτημάτων  ανάδειξη της περιοχής ως "σημείο αναφοράς καινοτομιών" και  τελικά ενίσχυση της βιομηχανικής ανάπτυξης  Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η ανάπτυξη δικτύων clusters ενισχύει σημαντικά:  το δυναμικό R&D και καινοτομίας  τη «γονιμοποίηση» ιδεών μέσω της συνεργασίας  τις δυνατότητες χρηματοδότησης και  την ανάπτυξη επιχειρηματικότητας. Γ.Καλ & Μ.ΜΑΝΔ, Ερευνητικά & Παραγωγικά Δίκτυα 8Ημερίδα ΟΡΣΑ & ΕΒΕΑ, 7/12/2010

Clusters οικο-καινοτομίας  Aναβάθμιση και περιβαλλοντική εξυγίανση υπαρχουσών χωρικών συγκεντρώσεων επιχειρήσεων  δράσεις για την αντιμετώπιση προβλημάτων διαχείρισης περιβάλλοντος, ανακύκλωσης υλικών, εξοικονόμησης ενέργειας, διαχείρισης αποβλήτων,….  Aνάπτυξη «Οικολογικών Βιομηχανικών Πάρκων» (Eco-Industrial Parks), δηλ. χώρων υποδοχής επιχειρήσεων:  που δραστηριοποιούνται σε τομείς της «πράσινης επιχειρηματικότητας» ή  συμβατικών με ενσωματωμένες τις βέλτιστες διαθέσιμες τεχνολογίες στη διαδικασία ανάπτυξης, παραγωγής και λειτουργίας τους. Γ.Καλ & Μ.ΜΑΝΔ, Ερευνητικά & Παραγωγικά Δίκτυα 9Ημερίδα ΟΡΣΑ & ΕΒΕΑ, 7/12/2010

Η Αττική: ειδικό βάρος στην οικονομική / επιχειρηματική δραστηριότητα της χώρας  Το 49,9% του ΑΕΠ της χώρας (τρέχουσες τιμές, 2007)  Δραστηριοποιούνται συνολικά επιχειρήσεις (2006), 35,4% του συνολικού αριθμού επιχειρήσεων στην Ελλάδα  Κατά κεφαλή ΑΕΠ στην Αττική ( Ευρώ), αυξανόμενο, κατά πολύ υψηλότερο από το αντίστοιχο της χώρας ( ευρώ) το 2007  20,6% της αξίας των συνολικά ενταγμένων έργων στο Γ’ΚΠΣ της χώρας, το 2008 Γ.Καλ & Μ.ΜΑΝΔ, Ερευνητικά & Παραγωγικά Δίκτυα 10Ημερίδα ΟΡΣΑ & ΕΒΕΑ, 7/12/2010

Διάρθρωση της οικονομίας (Αττική – Ελλάδα) Προστιθέμενη Αξία ανά τομέα δραστηριότητας, 2007 Γ.Καλ & Μ.ΜΑΝΔ, Ερευνητικά & Παραγωγικά Δίκτυα 11Ημερίδα ΟΡΣΑ & ΕΒΕΑ, 7/12/2010

Κατανομή απασχολούμενων ανά τομέα, 2007 Γ.Καλ & Μ.ΜΑΝΔ, Ερευνητικά & Παραγωγικά Δίκτυα 12Ημερίδα ΟΡΣΑ & ΕΒΕΑ, 7/12/2010

Η βιομηχανία στην Αττική  Το 37,7% της Π.Α. της ελληνικής μεταποίησης προέρχεται από δραστηριότητα στην Αττική το 2006  Στη μεταποίηση στην Αττική, δραστηριοποιούνται επιχειρήσεις το 2006, 1/3 του συνολικού αριθμού μεταποιητικών επιχειρήσεων στην Ελλάδα (36,1%)  Το 40,7% των απασχολουμένων στην ελληνική μεταποίηση εργάζεται στην Αττική, το 2007  Το 1/3 των ακαθάριστων επενδύσεων που πραγματοποιούνται στην Ελλάδα προέρχεται από τη μεταποιητική δραστηριότητα στην Αττική (35,9% το 2007) Γ.Καλ & Μ.ΜΑΝΔ, Ερευνητικά & Παραγωγικά Δίκτυα 13Ημερίδα ΟΡΣΑ & ΕΒΕΑ, 7/12/2010

Οι σημαντικότεροι κλάδοι στην Αττική, Απασχόληση 2007 Αριθμός απασχολουμένων % απασχόλησης στη συνολική μεταποίηση Κλάδοι(άτομα) % στην Ελλάδα ΑττικήΕλλάδα 115Βιομηχανία τροφίμων και ποτών ,9%14,8%21,6% 222 Εκδόσεις, εκτυπώσεις και αναπαραγωγή προεγγεγραμμένων μέσων εγγραφής και πληροφορικής ,7%12,5%7,1% 328 Κατασκευή μεταλλικών προϊόντων (εκτός των μηχανημάτων και ειδών εξοπλισμού) ,3%8,7%10,1% 418 Κατασκευή ειδών ένδυσης και γούνας ,8%8,5%9,2% 524Κατασκευή χημικών προϊόντων ,8%7,6%4,5% Γ.Καλ & Μ.ΜΑΝΔ, Ερευνητικά & Παραγωγικά Δίκτυα 14Ημερίδα ΟΡΣΑ & ΕΒΕΑ, 7/12/2010

Οι σημαντικότεροι κλάδοι στην Αττική, αριθμός καταστημάτων 2006 ΣΤΑΚΟΔ’ 03 Αριθμός επιχειρήσεων 36Λοιπές βιομηχανίες μ.α.κ Κατασκευή μεταλλικών προϊόντων (εκτός των μηχανημάτων και ειδών εξοπλισμού) Κατασκευή ειδών ένδυσης-γούνας Εκδόσεις, εκτυπώσεις και αναπαραγωγή προεγγεγραμμένων μέσων εγγραφής και πληροφορικής Βιομηχανία τροφίμων και ποτών Κατασκευή μηχανημάτων και ειδών εξοπλισμού μ.α.κ Βιομηχανία ξύλου και ειδών ξύλου και φελλού Κλωστοϋφαντουργία Κατασκευή λοιπών προϊόντων από μη μεταλλικά ορυκτά Κατασκευή δερμάτινων ειδών και υποδημάτων893 Σύνολο Γ.Καλ & Μ.ΜΑΝΔ, Ερευνητικά & Παραγωγικά Δίκτυα 15Ημερίδα ΟΡΣΑ & ΕΒΕΑ, 7/12/2010

Οι σημαντικότεροι κλάδοι, Κύκλος εργασιών 2007 ΣΤΑΚΟΔ'03% στην Ελλάδα 23Παραγωγή κωκ, προϊόντων διύλισης πετρελαίου99,9% 24Κατασκευή χημικών προϊόντων93,0% 15Βιομηχανία τροφίμων και ποτών47,4% 27Παραγωγή βασικών μετάλλων86,7% 22 Εκδόσεις, εκτυπώσεις και αναπαραγωγή προεγγεγραμμένων μέσων εγγραφής και πληροφορικής 85,8% 28 Κατασκευή μεταλλικών προϊόντων (εκτός των μηχανημάτων και ειδών εξοπλισμού) 55,5% 26Κατασκευή λοιπών προϊόντων από μη μεταλλικά ορυκτά60,4% 31Κατασκευή ηλεκτρικών μηχανών και συσκευών μ.α.κ.88,2% 29Κατασκευή μηχανημάτων και ειδών εξοπλισμού μ.α.κ.62,2% 36Λοιπές βιομηχανίες μ.α.κ.57,8% Σύνολο76,0% Γ.Καλ & Μ.ΜΑΝΔ, Ερευνητικά & Παραγωγικά Δίκτυα 16Ημερίδα ΟΡΣΑ & ΕΒΕΑ, 7/12/2010

Οι κερδοφόροι και ζημιογόνοι κλάδοι 2009 Κερδοφόροι ΚλάδοιΖημιογόνοι Κλάδοι ΣΤΑΚΟΔ’ 03 Περιγραφή ΣΤΑΚΟΔ’ 03 Περιγραφή 15Βιομηχανία τροφίμων και ποτών27Παραγωγή βασικών μετάλλων 24Παραγωγή χημικών προϊόντων29 Κατασκευή μηχανημάτων και ειδών εξοπλισμού μ.α.κ. 26 Κατασκευή λοιπών προϊόντων από μη μεταλλικά ορυκτά 17Κλωστοϋφαντουργία 16Παραγωγή ειδών καπνού35 Κατασκευή λοιπού εξοπλισμού μεταφορών 28 Κατασκευή μεταλλικών προϊόντων (εκτός των μηχανημάτων και ειδών εξοπλισμού) 22 Εκδόσεις, εκτυπώσεις και αναπαραγωγή προεγγεγραμμένων μέσων εγγραφής και πληροφορικής Γ.Καλ & Μ.ΜΑΝΔ, Ερευνητικά & Παραγωγικά Δίκτυα 17Ημερίδα ΟΡΣΑ & ΕΒΕΑ, 7/12/2010

Παραδείγματα Clustering και δικτύωσης σε μεγάλα αστικά κέντρα  Η Ζώνη Καινοτομίας Θεσσαλονίκης - Cluster καινοτομίας Θεσσαλονίκης   Δίκτυα καινοτομίας στην κοινωνία της πληροφορίας - η περίπτωση της Αττικής Γ.Καλ & Μ.ΜΑΝΔ, Ερευνητικά & Παραγωγικά Δίκτυα 18Ημερίδα ΟΡΣΑ & ΕΒΕΑ, 7/12/2010

Ζώνη Καινοτομίας Θεσσαλονίκης  Cluster καινοτομίας που δημιουργήθηκε αυτογενώς και σταδιακά στη νοτιοανατολική περιαστική ζώνη της Θεσσαλονίκης, λόγω εγκατάστασης πολλών φορέων έντασης γνώσης και τεχνολογίας  Ιδρυση της Ζ.Και.Θ. και Εταιρείας Διαχείρισης «Αλεξάνδρεια Ζώνη Καινοτομίας» (2006) με στόχους:  ισχυροποίηση του αυτογενούς cluster καινοτομίας  καθιέρωση της Θεσσαλονίκης ως βασικού κέντρου παραγωγής και διάχυσης της καινοτομίας στην Ν.Α. Ευρώπη. Γ.Καλ & Μ.ΜΑΝΔ, Ερευνητικά & Παραγωγικά Δίκτυα 19Ημερίδα ΟΡΣΑ & ΕΒΕΑ, 7/12/2010

Ζώνη Καινοτομίας Θεσσαλονίκης  2010: Υπογραφή μνημονίου συνεργασίας μεταξύ της Α.Ζ.Κ. και εκπαιδευτικών – ερευνητικών φορέων περιοχής:  Εθνικό Κέντρο Ερευνας & Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ) με 6 Ινστιτούτα,  Εθνικό Ιδρυμα Αγροτικής Ερευνας (ΕΘΙΑΓΕ) με 4 Ινστιτούτα  Α.Π.Θ., Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, Α.ΤΕΙ.Θ  «Τεχνόπολις» Θεσσαλονίκης (Πάρκο Επιχειρήσεων Υψηλής Τεχνολογίας)  Euroconsultants i4G και Thermi (Θερμοκοιτίδες Επιχειρήσεων έντασης γνώσης και τεχνολογίας)  Εταιρία Διαχειρ. και Ανάπτυξης Τεχνολ. Πάρκου Θεσ/κης Γ.Καλ & Μ.ΜΑΝΔ, Ερευνητικά & Παραγωγικά Δίκτυα 20Ημερίδα ΟΡΣΑ & ΕΒΕΑ, 7/12/2010

Προτεινόμενες δράσεις  Προβολή και δικτύωση της Ζ.ΚΑΙ.Θ.  Δημιουργία θεματικών clusters όπου υπάρχει κρίσιμη μάζα ερευνητικού δυναμικού και επιχειρήσεων  Πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών  Αγρο-βιοτεχνολογίας, τεχνολογίας τροφίμων  Ενέργειας – περιβάλλοντος και διαχείρισης φυσικών πόρων  Χημικών προϊόντων και νέων υλικών  Βιοϊατρικής και επιστημών υγείας Γ.Καλ & Μ.ΜΑΝΔ, Ερευνητικά & Παραγωγικά Δίκτυα 21Ημερίδα ΟΡΣΑ & ΕΒΕΑ, 7/12/2010

Προτεινόμενες δράσεις  Δημιουργία νέων και αξιοποίηση υφιστάμενων χρηματοδοτικών εργαλείων, όπως:  ΠΕΠ Κεντρικής Μακεδονίας  Προγράμματα ΕΠΕΑΕΚ και Απασχόλησης (ΕΣΠΑ)  Χρηματοδότηση από European Investment Bank για υποδομές τεχνολογίας και καινοτομίας (θύλακες)  Αξιοποίηση θεσμού ΣΔΙΤ και Προγράμματος JESSICA (Joint European Support for Sustainable Investment in City Areas) για κατασκευές υποδομών και κτιριακών εγκαταστάσεων  Επίσπευση παραχώρησης δημόσιας γης (προτεραιότητα όπου υπάρχει) – δυνατότητα και ιδιωτικής γης Γ.Καλ & Μ.ΜΑΝΔ, Ερευνητικά & Παραγωγικά Δίκτυα 22Ημερίδα ΟΡΣΑ & ΕΒΕΑ, 7/12/2010

 Το 2001, το Δημοτικό Συμβούλιο της πόλης αποφάσισε:  Την ανάπλαση και αναβάθμιση της παλιάς και σε παρακμή βιομηχανικής περιοχής Poblenou (1.982 στρ.) και  Τη δημιουργία ενός cluster καινοτομίας περιβαλλοντικά φιλικού και ενεργειακά αποτελεσματικού για χωροθέτηση δραστηριοτήτων που βασίζονται στην ένταση γνώσης και τεχνολογίας. Γ.Καλ & Μ.ΜΑΝΔ, Ερευνητικά & Παραγωγικά Δίκτυα 23Ημερίδα ΟΡΣΑ & ΕΒΕΑ, 7/12/2010

Στρατηγικό σχέδιο ανάπλασης  Ανάπτυξη με τη συνεργασία των Πανεπιστημίων και Ερευνητικών Κέντρων της περιοχής, 5 θεματικών clusters σε καινοτόμες δραστηριότητες:  πολυμέσα,  ενέργεια,  ιατρικές τεχνολογίες,  πληροφορική, και  Design  Μίξη χρήσεων γης με κατοικία, εμπόριο, υπηρεσίες, αναψυχή Γ.Καλ & Μ.ΜΑΝΔ, Ερευνητικά & Παραγωγικά Δίκτυα 24Ημερίδα ΟΡΣΑ & ΕΒΕΑ, 7/12/2010

Σημερινή κατάσταση Μέχρι το Δεκέμβριο του 2009  Είχαν εγκατασταθεί 1500 επιχειρήσεις (45% νέες)  Εργαζόμενοι (αύξηση 72%) Γ.Καλ & Μ.ΜΑΝΔ, Ερευνητικά & Παραγωγικά Δίκτυα 25Ημερίδα ΟΡΣΑ & ΕΒΕΑ, 7/12/2010

RJV Networks – η περίπτωση της Αττικής 26Γ.Καλ & Μ.ΜΑΝΔ, Ερευνητικά & Παραγωγικά Δίκτυα Ημερίδα ΟΡΣΑ & ΕΒΕΑ, 7/12/2010 Ταξινόμηση περιφερειών

Επιλεγμένοι δείκτες για τις 9 περιφέρειες 27Γ.Καλ & Μ.ΜΑΝΔ, Ερευνητικά & Παραγωγικά Δίκτυα Ημερίδα ΟΡΣΑ & ΕΒΕΑ, 7/12/2010

Ελληνική παρουσία με υψηλή γεωγραφική συγκέντρωση  Συμμετοχή Αττικής >70% 28 RegionEntities % of Entities Participations % of Participations Prime contractor % of PC Attica39171,70%141871,30%19874,20% Thessaloniki549,90%21110,60%259,40% Patra224,00%1336,70%176,40% Crete193,50%1397,00%176,40% Aegean183,30%191,00%10,40% Macedonia101,80%120,60%0,00% Ipeiros101,80%271,40%62,20% Sterea Ellada71,30%130,70%31,10% Thessalia40,70%50,30%0,00% Peloponissos40,70%40,20%0,00% Thrake30,60%40,20%0,00% Ionian30,60%30,20%0,00% Total545100% %267100% Γ.Καλ & Μ.ΜΑΝΔ, Ερευνητικά & Παραγωγικά Δίκτυα Ημερίδα ΟΡΣΑ & ΕΒΕΑ, 7/12/2010

Η πλειοψηφία ελλήνων εταίρων με κεντρικό ρόλο στο RJV-IST Νetwork, από την Περιφέρεια Αττικής 29 Region Top 1% most central actors % Top 5% most central actors % Attica654,5%3170,5% Crete218,2%49,1% Thessaloniki218,2%511,4% Patra19,1%4 Other00%0 TOTAL11100%44100% Γ.Καλ & Μ.ΜΑΝΔ, Ερευνητικά & Παραγωγικά Δίκτυα Ημερίδα ΟΡΣΑ & ΕΒΕΑ, 7/12/2010

30 9 στους 10 από τους βασικούς εταίρους είναι Πανεπιστήμια και Ερευνητικά Κέντρα – 4 από αυτά στην Αττική Organization nameRegionTypeParticipations No of PC National Technical University of AthensAtticaEducation17721 Intracom S.A.AtticaIndustry10729 National and Kapodistrian University of AthensAtticaEducation746 Foundation for Research and Technology - HellasCreteResearch6813 Aristotle University of ThessalonikiThessalonikiEducation581 University of PatrasPatraEducation527 National Centre for Scientific Research "Demokritos" AtticaResearch5011 Centre for Research and Technology HellasThessalonikiResearch4913 Athens University of Economics and BusinessAtticaEducation243 Technical University of CreteCreteEducation221 Γ.Καλ & Μ.ΜΑΝΔ, Ερευνητικά & Παραγωγικά Δίκτυα Ημερίδα ΟΡΣΑ & ΕΒΕΑ, 7/12/2010 Greek central role is mainly “Education & Research” based