ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ ΚΤΙΡΙΩΝ - ΚΤΙΡΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ ΚΤΙΡΙΩΝ - ΚΤΙΡΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΑΘΗΝΑ ΓΑΓΛΙΑ, M.Sc. Μηχανολόγος Μηχανικός ΕΜΠ, ΜΕΛΟΣ ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΤΕΕ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΕΝΑΚ Ειδικός Τεχνικός Επιστήμονας agaglia@meteo.noa.gr Ομάδα Εξοικονόμησης Ενέργειας (ΟΕΕ) Ινστιτούτο Ερευνών Περιβάλλοντος & Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΙΕΠΒΑ) ΕΘΝΙΚΟ ΑΣΤΕΡΟΣΚΟΠΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ (ΕΑΑ) www.meteo.noa.gr www.energycon.org

ΕΥΡΩΠΑΪΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ Η EPBD 2002/91 «Ενεργειακή απόδοση κτιρίων» προβλέπει: Την έκδοση Πιστοποιητικού Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων Το καθορισμό των ελάχιστων ενεργειακών απαιτήσεων (Δείκτης Ενεργειακής Απόδοσης - ΔΕΑ Κτιρίου) Συστάσεις για οικονομικά αποδεκτές βελτιώσεις της ενεργειακής απόδοσης Τα υφιστάμενα και νέα κτίρια να συμμορφώνονται με τους ΔΕΑ Την τακτική επιθεώρηση λεβήτων & εγκαταστάσεων κλιματισμού Ιανουάριος 2006 «Μέτρα για την μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης των κτιρίων και άλλες διατάξεις» του Υπουργείου Ανάπτυξης (ΦΕΚ 89/Α 3661 - 19/5/2008) Μάιος 2008 2006/32 «Ενεργειακή απόδοση κατά την τελική χρήση» Η Οδηγία έχει σαν στόχο την μείωση της τελικής χρήσης ενέργειας στο 9% σε διάστημα 9 ετών από την ισχύ της σχετικής νομοθεσίας. Για την εφαρμογή της οδηγίας απαιτούνται τα εξής: Θέσπιση νομοθετικού πλαισίου για εξοικονόμηση ενέργειας κατά την τελική χρήση Προώθηση τεχνολογιών εξοικονόμησης ενέργειας μέσω οικονομικών κινήτρων Σύσταση φορέα ελέγχου εφαρμογής των μέτρων

ΕΝΑΡΜΟΝΙΣΗ ΜΕ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΔΗΓΙΑ ΓΙΑ ΚΤΙΡΙΑ ΝΟΜΟΣ 3661 (ΦΕΚ 89/Α 3661-19/5/2008) του ΥΠΑΝ «Μέτρα για την μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης των κτιρίων και άλλες διατάξεις» Τα κύρια σημεία του νόμου είναι τα εξής: Ο καθορισμός της γενικής δομής του Κανονισμού Ενεργειακής Απόδοσης των Κτιρίων - ΚΕΝΑΚ. Όλα τα Νέα Κτίρια και τα Υφιστάμενα Κτίρια που υπόκεινται σε ριζική ανακαίνιση, πρέπει να πληρούν τις Ελάχιστες Απαιτήσεις Ενεργειακής Απόδοσης. Για τα νέα και υπό ανακαίνιση κτίρια με επιφάνεια άνω των 1000 τ.μ. υποβάλλεται στην πολεοδομία Ενεργειακή Μελέτη. Για τα νέα και ριζικά ανακαινιζόμενα κτίρια, ο ιδιοκτήτης υποχρεούται να ζητήσει την έκδοση Πιστοποιητικού Ενεργειακής Απόδοσης. Πιστοποιητικό εκδίδεται επίσης κατά την μίσθωση ή πώληση κτιρίων και ισχύει κατά ανώτατο όριο 10 χρόνια. Η τακτική επιθεώρηση λεβήτων τουλάχιστον κάθε 5 χρόνια για συστήματα με ισχύ από 20 έως 100kW & τουλάχιστον κάθε 2 χρόνια για ισχύ άνω των 100kW και κάθε 4 χρόνια για αέριο καύσιμο. Σύνταξη έκθεσης και συστάσεις. Η τακτική επιθεώρηση εγκαταστάσεων κλιματισμού τουλάχιστον κάθε 5 έτη για συστήματα με ισχύ άνω των 12 kW. Τα προσόντα και η διαδικασία χορήγησης άδειας στους Ενεργειακούς Επιθεωρητές, η αμοιβή, η διαδικασία ελέγχου χορήγησης άδειας, κ.α., θα καθορίζονται βάσει διατάγματος το οποίο θα εκδοθεί από τα συναρμόδια υπουργεία.

ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ ΚΤΙΡΙΩΝ - ΚΕΝΑΚ Στο άρθρο 3 του νόμου περιγράφεται η γενική δομή του ΚΕΝΑΚ, στον οποίο θα καθορίζονται: Η Μέθοδος Υπολογισμού της Ενεργειακής Απόδοσης των Κτιρίων. Οι Ελάχιστες Απαιτήσεις Ενεργειακής Απόδοσης των Κτιρίων, (τιμές αναφοράς ή κτίριο αναφοράς). Ο τύπος και τα περιεχόμενα της Μελέτης Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων. Οι αρμόδιοι για την εκπόνηση της Ενεργειακής Μελέτης. Η Διαδικασία Επιθεωρήσεων κτιρίων, λεβήτων και εγκαταστάσεων κλιματισμού. Ο τύπος και τα περιεχόμενα του Πιστοποιητικού Ενεργειακής Απόδοσης. Η διαδικασία έκδοσής του, ο έλεγχος αυτής και το ύψος δαπάνης. Οι παράμετροι που θα λαμβάνονται υπόψη στους υπολογισμούς όπως: τα τεχνικά χαρακτηριστικά του κτιριακού κελύφους και των Η/Μ εγκαταστάσεων του κτιρίου, τα κλιματικά δεδομένα και οι εσωτερικές συνθήκες. Οι Τεχνολογίες ΑΠΕ των οποίων θα συνεκτιμάτε η θετική επίδραση στην Ενεργειακή Απόδοση του κτιρίου Καθορισμός των κλιματικών ζωνών και των κλιματολογικών δεδομένων.

ΚΕΝΑΚ - ΚΛΙΜΑΤΙΚΕΣ ΖΩΝΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Γ Β Α

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ ΚΤΙΡΙΩΝ Η μεθοδολογία υπολογισμών βάσει του άρθρου 3 του νόμου, θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τους ακόλουθους παράγοντες: Τα κλιματικά δεδομένα της περιοχής του κτιρίου (θερμοκρασία, ηλιακή ακτινοβολία, υγρασία κλπ). Επιθυμητές συνθήκες εσωτερικού περιβάλλοντος του κτιρίου (θερμοκρασία, υγρασία, αερισμός κλπ), την περίοδο λειτουργίας του κτιρίου (σε ώρες), και τον αριθμό ενοίκων. Γεωμετρικά χαρακτηριστικά των δομικών στοιχείων (διαφανείς και μη επιφάνειες, εσωτερικά χωρίσματα, κ.λπ.) του κτιριακού κελύφους. Θερμικά χαρακτηριστικά των δομικών στοιχείων του κτιριακού κελύφους (θερμοπερατότητα, απορροφητικότητα στην ηλιακή ακτινοβολία, ανακλαστικότητα κλπ) στα οποία θα περιλαμβάνεται και ο προσανατολισμός και ο συντελεστής σκίασης ανά στοιχείο. Τεχνικά χαρακτηριστικά της κεντρικής εγκατάσταση παραγωγής και διανομής θερμού νερού για την θέρμανση των χώρων. Θα πρέπει να αναφέρονται στοιχεία για την απόδοση των συστημάτων, των μονώσεών του συστήματος διανομής, κλπ. Τεχνικά χαρακτηριστικά των εγκαταστάσεων ψύξης (μονάδες παραγωγή, κεντρικές κλιματιστικές μονάδες και διανομή ψυχρού μέσου) για την ψύξη των χώρων. Θα πρέπει να αναφέρονται στοιχεία για την απόδοση των συστημάτων, των μονώσεών του συστήματος διανομής, κλπ. Τεχνικά χαρακτηριστικά του συστήματος τεχνητού αερισμού. Θα πρέπει να αναφέρονται στοιχεία για την απόδοση των συστημάτων, των μονώσεών του συστήματος διανομής, κλπ. Παθητικά ηλιακά συστήματα, κατά το άρθρο 1 παράγραφος 7α του ΓΟΚ και την ηλιακή προστασία. Συστήματα ΑΠΕ όπως, φωτοβολταϊκά, ηλιακοί συλλέκτες, ηλιακή και γεωθερμική ψύξη/θέρμανση, κ.α. Συστήματα Συμπαραγωγής Ηλεκτρισμού και Θερμότητας - ΣΗΘ. Συστήματα τηλεθέρμανσης όπου εφαρμόζεται. Συστήματα διαχείρισης ενέργειας όπως, αυτοματισμοί, καταγραφικά κλπ.

ΕΛΑΧΙΣΤΕΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ ΚΤΙΡΙΩΝ Όλα τα νέα και ριζικά ανακαινιζόμενα κτίρια πρέπει να έχουν Ενεργειακή Απόδοση μικρότερη ή ίση με την κατηγορία Β. ΤΙΜΕΣ ΑΝΑΦΟΡΑΣ Οι κατηγορίες ενεργειακής κατάταξης (Α+, Α, Β+, Β, κλπ) καθορίζονται από ένα εύρος τιμών κατανάλωσης ενέργειας για κάθε χρήση κτιρίου και κλιματική ζώνη. Η κατάταξη του κτιρίου γίνεται βάσει της υπολογιζόμενης συνολικής κατανάλωσης ενέργειας σε [kWh/m2]. ΚΤΙΡΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ Το κτίριο αναφοράς καταλαμβάνει πάντα την κατηγορία Β στην ενεργειακή κατάταξη, ενώ οι άλλες κατηγορίες καθορίζονται σαν ποσοστό επί της κατανάλωσης ενέργειας του κτιρίου αναφοράς. Η κατάταξη του κτιρίου γίνεται βάσει της υπολογιζόμενης κατανάλωσης πρωτογενούς ενέργειας σε [kWh/m2]. Το κτίριο αναφοράς έχει την ίδια γεωμετρία, προσανατολισμό, προφίλ λειτουργίας & κλιματικά δεδομένα με το υπό μελέτη κτίριο.

ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ ΚΤΙΡΙΟΥ

ΕΛΑΧΙΣΤΕΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΝΕΑ & ΑΝΑΚΑΙΝΙΖΟΜΕΝΑ ΚΤΙΡΙΑ – ΠΡΟΤΑΣΗ ΤΕΕ 1. Τα κτίρια διαθέτουν θερμομονωμένα εξωτερικά δομικά στοιχεία, και θα πληρούν τις νέες τιμές του μέγιστου επιτρεπόμενου Συντελεστή Θερμοπερατότητας k, όπως αυτές τροποποιήθηκα για τις τέσσερις πλέον κλιματικές ζώνες. ΔΟΜΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΣΥΜΒΟΛΟ Συντελεστής θερμοπερατότητας [W/m2.K] ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΖΩΝΗ Α Β Γ Δ Εξωτερική οριζόντια επιφάνεια σε επαφή με τον εξωτερικό αέρα (οροφές) kD 0,5 0,4 0,3 Εξωτερικοί τοίχοι σε επαφή με τον εξωτερικό αέρα kW 0,7 0,6 Δάπεδα χώρων διαμονής σε επαφή με τον εξωτερικό αέρα (pilotis) kDL Δάπεδα σε επαφή με το έδαφος ή με κλειστούς μη θερμαινόμενους χώρους kG 1,5 1,0 Διαχωριστικοί τοίχοι σε επαφή με μη θερμαινόμενους χώρους kWΕ Ανοίγματα (παράθυρα, πόρτες μπαλκονιών κλπ) kF 3,2 3,0 2,8 2,6 Γυάλινες προσόψεις μη ανοιγόμενες ή μερικώς ανοιγόμενες kGF 1,40 Για τις περιοχές που βρίσκονται σε υψόμετρο πάνω από 600 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσα θα εντάσσονται στην επόμενη ψυχρότερη κλιματική ζώνη από εκείνη στην οποία ανήκει γενικότερα η περιοχή.

ΕΛΑΧΙΣΤΕΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΝΕΑ & ΑΝΑΚΑΙΝΙΖΟΜΕΝΑ ΚΤΙΡΙΑ – ΠΡΟΤΑΣΗ ΤΕΕ 2. Το ποσοστό ανοιγμάτων του νέου υπό σχεδίαση κτιρίου πρέπει να είναι τέτοιο ώστε ο μέσος μέγιστος συντελεστής θερμοπερατότητας Km να μην υπερβαίνει τα καθορισμένα όρια. 3. Επιπλέον, ο μέσος συντελεστής θερμοπερατότητας km(W,F) των επιφανειών των εξωτερικών τοίχων συμπεριλαμβανομένων των θυρών και των παραθύρων, δεν πρέπει να υπερβαίνει την τιμή 1,86 [W/m2.K] ανά όροφο. 4. Όπου απαιτείται κατανομή δαπανών θέρμανσης, εφαρμόζεται θερμιδομέτρηση.

ΚΤΙΡΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ – ΠΡΟΤΑΣΗ ΤΕΕ Ως Κτίριο Αναφοράς ορίζεται ένα κτίριο με την ίδια χρήση, προφίλ λειτουργίας, γεωμετρία (επιφάνεια χρήσιμων και κοινόχρηστων χώρων, επιφάνεια κλιματιζόμενων χώρων, επιφάνεια εξωτερικών τοίχων, επιφάνεια δαπέδων & επιφάνεια οροφής) και προσανατολισμό εξωτερικών δομικών στοιχείων, με το υπό σχεδίαση και μελέτη νέο κτίριο Το κτίριο αναφοράς έχει καθορισμένα τεχνικά χαρακτηριστικά τόσο στα εξωτερικά δομικά στοιχεία του όσο και στις εγκαταστάσεις Θέρμανσης/Ψύξης/Κλιματισμού (ΘΨΚ) καθώς και εγκαταστάσεις παραγωγής Ζεστού Νερού Χρήσης (ΖΝΧ). Για τα κτίρια εκτός κατοικίας, στο κτίριο αναφοράς περιλαμβάνονται και πρόσθετες απαιτήσεις για την χρήση και τις εγκαταστάσεις φωτισμού. Το κτίριο αναφοράς καταλαμβάνει πάντα την κατηγορία Β, στην Ενεργειακή Ταξινόμηση.

ΚΤΙΡΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ – ΚΤΙΡΙΑΚΟ ΚΕΛΥΦΟΣ Το κτιριακό κέλυφος του κτιρίου αναφοράς έχει τα εξής τεχνικά χαρακτηριστικά: Διαθέτει θερμομονωμένο κέλυφος και πληροί τις ελάχιστες απαιτήσεις των συντελεστών θερμοπερατότητας. Διαθέτει εξωτερικές επιφάνειες (τοιχοποιίες και οροφές) ανοιχτού χρώματος έτσι ώστε να αυξάνεται η ανακλαστικότητα στην ηλιακή ακτινοβολία, με συντελεστή ανάκλασης 0,35. Σε περίπτωση που η στέγη καλύπτεται από κεραμοποιεία ή από ηλιακούς συλλέκτες, η ανακλαστικότητα ορίζεται αντίστοιχα. Ο συντελεστής εκπομπής θερμικής ακτινοβολίας είναι 0,8. Διαθέτει τα απαραίτητα σταθερά σκιάδια (πρόβολοι, πέργκολες, μπαλκόνια κλπ) ανά προσανατολισμό, τέτοια ώστε οι επιμέρους συντελεστές σκίασης, για οριζόντια, πλευρικά σκιάδια καθώς και από τον περιβάλλοντα χώρο, να μην υπερβαίνουν τις τιμές που καθορίζονται. Τα εσωτερικά σκιάδια (κουρτίνες, περσίδες) των ανοιγμάτων δεν λαμβάνονται υπόψη, καθώς επίσης τα εξωτερικά παραθυρόφυλλα τα οποία δεν θεωρούνται σταθερά σκιάδια Διαθέτει υαλοστάσια με συγκεκριμένο συντελεστή διαπερατότητας στην ηλιακή ακτινοβολία GT και στο ορατό φάσμα της ηλιακής ακτινοβολίας GV, ανάλογα την χρήση του κτιρίου. Οι αδιαφανείς επιφάνειες του κτιρίου αναφοράς διαθέτουν χαμηλή σκίαση για όλες τις εποχές.

ΚΤΙΡΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ – ΚΤΙΡΙΑΚΟ ΚΕΛΥΦΟΣ Ο διεισδυτικός αερισμός αφορά την ποσότητα εκείνη της διείσδυσης εξωτερικού αέρα μέσω κουφωμάτων η οποία είναι ανεξέλεγκτη και οφείλεται στις χαραμάδες. Η διείσδυση του αέρα για το κτίριο αναφοράς λαμβάνεται ίση με 5,5 m3/h ανά m2 κουφώματος. Ο αερισμός μέσω τυποποιημένων θυρίδων αερισμού για το κτίριο αναφοράς, λαμβάνεται όπως και στο σχεδιαζόμενο κτίριο. Π.χ. για καμινάδα ο αερισμός λαμβάνεται ίσος με 20 m3/h και για θυρίδες αερισμού 10 m3/h. Άλλοι τύποι κουφωμάτων Για συρόμενα κουφώματα μονού ή διπλού υαλοπίνακα με στεγανοποιητικές ψήκτρες, η διείσδυση του αέρα λαμβάνεται ίση με 7,5 m3/h ανά m2 κουφώματος. Για ανοιγόμενα κουφώματα παλαιού τύπου χωρίς στεγανωτικά, η διείσδυση του αέρα λαμβάνεται ίση με 12 m3/h ανά m2 κουφώματος.

ΚΤΙΡΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ – Η/Μ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ Το κτίριο αναφοράς διαθέτει τις απαιτούμενες εγκαταστάσεις Θέρμανσης, Ψύξης, Κλιματισμού (ΘΨΚ) και Φωτισμού προκειμένου να εξασφαλίζεται η θερμική, οπτική και ακουστική άνεση των χρηστών, όπως ορίζεται από την σχετική νομοθεσία, T.O.TEE 2425 και Τ.Ο.ΤΕΕ 2423. Οι εγκαταστάσεις ΘΨΚ στο κτίριο αναφοράς θα είναι πιστοποιημένες, θα είναι υψηλής απόδοσης και θα διαθέτουν τον απαραίτητο εξοπλισμό που διασφαλίζει την ορθολογική και αποδοτική χρήση τους, προκειμένου να επιτυγχάνεται η ελάχιστη δυνατή κατανάλωση ενέργειας. Όλα τα κτίρια αναφοράς διαθέτουν κεντρική εγκατάσταση παραγωγής ζεστού νερού χρήσης (ΖΝΧ) όπως αυτή ορίζεται κατωτέρω, εκτός από τα κτίρια που έχουν χαμηλή απαίτηση για ΖΝΧ όπως χώροι γραφείων.

ΚΤΙΡΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ – ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΘΕΡΜΑΝΣΗΣ Το κτίριο αναφοράς διαθέτει κεντρικό σύστημα θέρμανσης με λέβητα φυσικού αερίου ή πετρελαίου όπως το υπό μελέτη κτίριο, ή, εναλλάκτη θερμότητας όπου υπάρχει τηλεθέρμανση. Τα γενικά χαρακτηριστικά του συστήματος Κ.Θ. για το κτίριο αναφοράς θα είναι τα εξής: Παραγωγή θερμότητας μέσω κεντρικών μονάδων θέρμανσης με λέβητα και χρήση πετρελαίου ή φυσικού αερίου. Ο κεντρικός λέβητας θα είναι πιστοποιημένος με βαθμό ενεργειακής απόδοσης δύο αστέρων (**). Διαστασιολόγηση της εγκατάστασης θέρμανσης σύμφωνα με τις αντίστοιχες Τεχνικές Οδηγίες του ΤΕΕ, ώστε να διασφαλίζεται η πλήρης κάλυψη των φορτίων ακόμα και τις πιο δυσμενείς ημέρες του χειμώνα. Αυτονομία θέρμανσης όπου απαιτείται από τους κανονισμούς. Θερμοστατικός έλεγχος της θερμοκρασίας εσωτερικού χώρου ανά ελεγχόμενη ζώνη. Θερμιδομέτρηση για την κατανομή δαπανών θέρμανσης, μέσω θερμιδομετρητή, σε όποιους τύπους κτιρίων απαιτείται.

ΚΤΙΡΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ – ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΨΥΞΗΣ Το κτίριο αναφοράς για τις κατοικίες διαθέτει τοπικά (ενός ή πολλαπλών (multi) εσωτερικών στοιχείων) που καλύπτουν τμήμα των εσωτερικών χώρων της κατοικία ή του διαμερίσματος. Τα πρότυπα χαρακτηριστικά του συστήματος ψύξης για το κτίριο αναφοράς θα είναι τα εξής: Τοπικά ή κεντρικά συστήματα ψύξης με συντελεστή ενεργειακής απόδοσης EER = 3,0. Διαστασιολόγηση της εγκατάστασης ψύξης σύμφωνα με τις αντίστοιχες Τεχνικές Οδηγίες του ΤΕΕ. Τα συστήματα ψύξης του κτιρίου αναφοράς καλύπτουν το 40% της καθαρής επιφανείας της κατοικίας. Εφ’ όσον το εξεταζόμενο κτίριο δεν διαθέτει σύστημα ψύξης/κλιματισμού, τότε θεωρείται ότι κλιματίζεται όπως ακριβώς και το κτίριο αναφοράς.

ΚΤΙΡΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ – ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΨΥΞΗΣ Το κτίριο αναφοράς για τον τριτογενή τομέα διαθέτει τοπικά ή/και κεντρικά συστήματα ψύξης που καλύπτουν όλους του εσωτερικούς χώρους των κτιρίων . Τα πρότυπα χαρακτηριστικά του συστήματος ψύξης για το κτίριο αναφοράς θα είναι τα εξής: Μονάδες παραγωγής ψύξης τοπικές ή κεντρικές (ψύκτες, αντλίες θερμότητας, τοπικά κλιματιστικά) με συντελεστή ενεργειακής απόδοσης EER = 3,0. Διαστασιολόγηση της εγκατάστασης ψύξης σύμφωνα με τις αντίστοιχες Τεχνικές Οδηγίες του ΤΕΕ. Τα συστήματα ψύξης του κτιρίου αναφοράς του τριτογενή τομέα καλύπτουν όλη την επιφάνεια του κτιρίου.

ΚΤΙΡΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ –ΤΕΡΜΑΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ Ο τύπος των τερματικών μονάδων, λαμβάνεται όπως του εξεταζόμενου κτιρίου. Για τις τερματικές μονάδες ισχύουν τα ακόλουθα : Για τις κλιματιστικές μονάδες η ισχύς των ανεμιστήρων (προσαγωγής ή επιστροφής) για το κτίριο αναφοράς του τριτογενή τομέα λαμβάνεται ίση με 1,5 kW/(m3/s). Σε ειδικές περιπτώσεις όπου απαιτείται διάταξη ειδικών φίλτρων, ή/και υπάρχει σύστημα ύγρανσης, ή/και εφαρμόζεται ανάκτηση θερμότητας η ισχύς των ανεμιστήρων για το κτίριο αναφοράς λαμβάνεται ίση με 2,5 kW/(m3/s). Όλες οι κλιματιστικές μονάδες του κτιρίου αναφοράς του τριτογενή τομέα διαθέτουν σύστημα ανάκτησης θερμότητας με εναλλάκτη θερμότητας και με συντελεστή ανάκτησης ht= 0,6. Το σύστημα ύγρανση αέρα του κτιρίου αναφοράς είναι ίδιο με εκείνο του εξεταζόμενου κτιρίου, και μπορεί να είναι ενσωματωμένο στην ΚΚΜ ή όχι. Για τις μονάδες στοιχείου ανεμιστήρα (fancoils) η ισχύς για το κτίριο αναφοράς λαμβάνεται ίση με του εξεταζόμενου κτιρίου.

ΚΤΙΡΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ – ΔΙΚΤΥΑ ΔΙΑΝΟΜΗΣ Η διάταξη και το μήκος των σωληνώσεων διανομής νερού θέρμανσης, λαμβάνεται όπως στο εξεταζόμενο κτίριο. Για τα δίκτυα διανομής θερμού ή ψυχρού μέσου (νερό κλπ) ισχύουν τα ακόλουθα : Για το κτίριο αναφοράς οι αντλίες των κυκλωμάτων διανομής θα είναι ρυθμιζόμενων στροφών με αντιστάθμιση φορτίου με σταθερή πτώση πίεσης (Δp) και υδραυλικά ανεξάρτητες. Η ισχύς των αντλιών στο κτίριο αναφοράς λαμβάνεται ίση με αυτήν του υπό σχεδίαση κτιρίου. Εναλλακτικά για το κτίριο αναφοράς κατοικίας μπορεί να εφαρμοστεί αντιστάθμιση με τεχνολογία τρίοδης ή τετράοδης ρυθμιστικής βαλβίδας αναμίξεως. Κάθε στοιχείο των σωληνώσεων του δικτύου διανομής και επανακυκλοφορίας (νερού ή αλλού μέσου) της κεντρικής θέρμανσης, ή της εγκατάστασης ψύξης, που διέρχεται από μη θερμαινόμενο/ψυχόμενο ή κοινόχρηστο χώρο, πρέπει να μονώνεται σύμφωνα με τα τεχνικά χαρακτηριστικά των μονώσεων που ορίζονται.

ΚΤΙΡΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ – ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΞΑΕΡΙΣΜΟΥ Για το κτίριο αναφοράς στις κατοικίες θεωρείται ότι εφαρμόζεται φυσικός αερισμός, όπως ορίζεται στις Τ.Ο.ΤΕΕ. Για κτίρια του τριτογενή, ή για κατοικίες με χώρους μηχανικά αεριζόμενους (χώροι συνεστίασης, δωμάτια παιχνιδιού (playroom), κ.α.), εφαρμόζεται στο κτίριο αναφοράς σύστημα αερισμού με τις εξής προδιαγραφές: Προσαγωγή και απαγωγή νωπού αέρα, βάσει του μέγιστου αναμενόμενου αριθμού συγκεντρωμένων ατόμων στον εξεταζόμενο χώρο και του ελάχιστου απαιτούμενου νωπού αέρα ανά άτομο, σύμφωνα τις Τ.Ο.ΤΕΕ. Το σύστημα μηχανικού αερισμού διαθέτει εναλλάκτη ανάκτησης θερμότητας με συντελεστή ανάκτησης θερμότητας ηR= 0,6. Για το κτίριο αναφοράς η ειδική απορρόφηση ισχύος των ανεμιστήρων εξαερισμού λαμβάνεται ίση με 1,0 kW/(m³/s)

ΚΤΙΡΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ – ΣΥΣΤΗΜΑ Ζ.Ν.Χ. Το κτίριο αναφοράς καλύπτει τις ανάγκες για Ζεστό Νερό Χρήσης (ΖΝΧ), μέσω του κεντρικού συστήματος θέρμανσης, με παράλληλη χρήση ηλιακών συλλεκτών και ηλεκτρικής αντίστασης για εφεδρεία. Οι ηλιακοί συλλέκτες καλύπτουν τμήμα του ετήσιου θερμικού φορτίου για ΖΝΧ στις κατοικίες, ανάλογα με την κλιματική ζώνη και τη δυνατότητα εγκατάστασης ηλιακών συλλεκτών στο δώμα. ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΖΩΝΗ Α Β Γ Δ Ποσοστό ετήσιας κάλυψης της θερμικής ενέργειας για ΖΝΧ με ηλιακή ενέργεια (%) 60 55 50 44 Μέγιστο ποσοστό κάλυψης δώματος από Η.Σ. (%) 40 Ελάχιστη ετήσια απόδοση μοναδιαίας επιφάνειας Η.Σ. με κλίση 30ο (kWh/m2.year) 500 470 430 400 Ενδεικτική ετήσια θερμική ενέργεια για ΖΝΧ από χρήση [kWh/άτομο.year] με κατανάλωση [lt/άτομο] και 50ο C. 650 700 750 780 Οι ηλιακοί συλλέκτες στα κτίρια αναφοράς του τριτογενή τομέα, καλύπτουν το 50% της επιφάνειας του δώματος ανάλογα την δυνατότητα εγκατάστασης ηλιακών.

ΚΤΙΡΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ – ΣΥΣΤΗΜΑ ΦΩΤΙΣΜΟΥ Για τα κτίρια κατοικιών η κατανάλωση ενέργειας για φωτισμό δεν λαμβάνεται υπόψη. Για τα κτίρια αναφοράς του τριτογενή τομέα ισχύουν τα εξής: Η στάθμη και η αντίστοιχη εγκατεστημένη ισχύς φωτισμού θα πρέπει να είναι σύμφωνα με τους κανονισμούς. Ο φωτισμός γίνεται με λαμπτήρες φθορισμού, οι οποίοι διαθέτουν ηλεκτρονικό στραγγαλιστικό πηνίο με δείκτη ενεργειακής απόδοσης (EEI) κατηγορίας A3. Εξαίρεση αποτελούν οι χώροι με ειδικές απαιτήσεις φωτισμού, όπως χειρουργεία, εμπορικά καταστήματα κ.α., όπου ο φωτισμός του κτιρίου αναφοράς λαμβάνεται όπως στο εξεταζόμενο κτίριο. Σε κοινόχρηστους χώρους ο έλεγχος του φωτισμού στο κτίριο αναφοράς απαιτείται να γίνεται με αυτόματο διακόπτη και αισθητήρα παρουσίας. Στις υπόλοιπες χρήσεις, καθώς και στους χώρους φυσικού φωτισμού, ο έλεγχος γίνεται με χειροκίνητο διακόπτη. Για κάθε χώρο φυσικού φωτισμού με επιφάνεια άνω των 25 m2, ο τεχνητός φωτισμός που καλύπτει το χώρο πρέπει να ελέγχεται με χωριστούς διακόπτες, και να εξασφαλίζεται η δυνατότητα σβέσης του 50% των λαμπτήρων του χώρου.

ΚΤΙΡΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ – ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΕΛΕΓΧΟΥ Η/Μ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ Το κτίριο αναφοράς ξενοδοχείου διαθέτει σύστημα ελέγχου ηλεκτροδότησης δωματίων μέσω ηλεκτρονικών καρτών. Το κτίριο αναφοράς τριτογενή τομέα, για κτίρια με επιφάνεια πάνω από 3.500 τ.μ., διαθέτει σύστημα ενεργειακής διαχείρισης κτιρίου (BΕMS), για τον κεντρικό έλεγχο της λειτουργίας των Η/Μ εγκαταστάσεων.

ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΚΑΤΑΤΑΞΗΣ ΚΤΙΡΙΟΥ – ΚΤΙΡΙΑΚΟ ΚΕΛΥΦΟΣ Επεμβάσεις για τον περιορισμό των ενεργειακών απαιτήσεων: Σωστός αρχικός σχεδιασμός του κτιρίου για τον περιορισμό των απωλειών, με την εφαρμογή βιοκλιματικών στοιχείων, λαμβάνοντας υπόψη το τοπικό κλίμα και τον προσανατολισμό του κτιρίου. Τοποθέτηση κατάλληλης μόνωσης με πιστοποιημένα υλικά, φιλικά προς το περιβάλλον και τον άνθρωπο. Χαμηλής θερμοπερατότητας, μεγάλης διάρκεια ζωής. Περιορισμός των θερμογεφυρών του κελύφους. Περιορισμός της διείσδυσης του αέρα από τις χαραμάδες των ανοιγμάτων. Επιλογή ανοιγόμενων διπλών υαλοστασίων με εξώφυλλα. Σκίαση των εξωτερικών επιφανειών του κτιρίου. Χρήση παθητικών ηλιακών συστημάτων αξιοποίησης της ηλιακής ακτινοβολίας, π.χ. θερμοκήπια, τοίχοι trombe, κ.α.

ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΚΑΤΑΤΑΞΗΣ ΚΤΙΡΙΟΥ – ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΠΕ Εγκατάσταση συστημάτων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας: Εγκατάσταση ηλιακών συλλεκτών για ΖΝΧ & θέρμανση χώρων. Για ΖΝΧ απαιτείται 1,2 ÷ 2,0 τ.μ. Η.Σ. ανά άτομο ανάλογα την κλιματική ζώνη. Για θέρμανση χώρων, το ένα τ.μ. επίπεδου Η.Σ. καλύπτει φορτίο 400 ÷ 650 [kcal/h] ανάλογα την κλιματική ζώνη. Εγκατάσταση Φ/Β για ηλεκτροπαραγωγή κυρίως σε κτίρια μη διασυνδεδεμένα με το τοπικό ηλεκτρικό δίκτυο. Μέση απόδοση 11 ÷ 17%. Εγκατάσταση γεωθερμικών αντλιών για ψύξη/θέρμανση. Η απόδοσή της αντλίας είναι COP≥ 5,5 και όλης της εγκατάστασης EER ≥ 4,5. Εγκατάσταση συστημάτων ηλιακής ψύξης/θέρμανσης. Τα συστήματα αυτά έχουν χαμηλή απόδοση με COP= 0,5 ÷ 0,6, και απαιτούνται περίπου 3,5 ÷ 5 m2 Η.Σ. για κάθε kW ψυκτικής ισχύος. Εγκατάσταση αντλιών ψύξης/θέρμανσης με αξιοποίηση του θαλασσινού νερού στο πύργο ψύξης. Τα συστήματα αυτά αυξάνουν την απόδοσή τους τουλάχιστον στο διπλάσιο, και φτάνου COP≥5.

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΓΙΑ ΖΝΧ

ΑΠΟΔΟΣΗ ΕΠΙΠΕΔΟΥ ΗΛΙΑΚΟΥ ΣΥΛΛΕΚΤΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Μηνιαίο θερμικό φορτίο, για θέρμανση χώρων & ΖΝΧ, από επίπεδο ηλιακό συλλέκτη 1 [m2], κλίσης β=30ο και νότιο προσανατολισμό για πέντε πόλεις της Ελλάδος Μηνιαίο θερμικό φορτίο, για ΖΝΧ, από επίπεδο ηλιακό συλλέκτη 1 [m2], κλίσης β=30ο και νότιο προσανατολισμό για πέντε πόλεις της Ελλάδος Πηγή: Αθηνά Γαγλία (2004). Εξοικονόμηση Ενέργειας στις Κατοικίες – Εφαρμογή ΑΠΕ. Master's Thesis, Διατμηματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Παραγωγή και Διαχείριση Ενέργειας», Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο.

Φ/Β ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ

ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΚΑΤΑΤΑΞΗΣ ΚΤΙΡΙΟΥ –ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗΣ & ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Κατάλληλος σχεδιασμός και εγκατάσταση συστημάτων Εξοικονόμησης και Διαχείρισης Ενέργειας: Σωστή διαστασιολόγηση συστημάτων, βάσει των πραγματικών αναγκών. Πρόβλεψη των μερικών φορτίων και εγκατάσταση κατάλληλων συστημάτων. Χρήση συμβατικών Η/Μ συστημάτων υψηλής απόδοσης. Χρήση συστημάτων διαχείρισης ενέργειας BEMS. Ιδιαίτερα στα κτίρια του τριτογενή τομέα όπου υπάρχει μεγάλος αριθμός χρηστών, ο έλεγχος της λειτουργίας των Η/Μ συστημάτων δίνει την δυνατότητα μείωσης της κατανάλωσης ενέργειας από 10% έως και 30%. Χρήση συστημάτων συμπαραγωγής ηλεκτρισμού και θερμότητας - ΣΗΘ. Ενδείκνυται ιδιαίτερα για τα κτίρια του τριτογενή τομέα με μεγάλη κατανάλωση θερμικών φορτίων (νοσοκομεία και ξενοδοχεία). Την θερινή περίοδο η θερμότητα των ΣΗΘ μπορεί να αξιοποιηθεί για την ψύξη των χώρων μέσω συστημάτων απορρόφησης και προσρόφησης.

ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ ΑΘΗΝΑ ΓΑΓΛΙΑ, M.Sc. Μηχανολόγος Μηχανικός ΕΜΠ, ΜΕΛΟΣ ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΤΕΕ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΕΝΑΚ ΑΘΗΝΑ ΓΑΓΛΙΑ, M.Sc. Μηχανολόγος Μηχανικός ΕΜΠ, Ειδικός Τεχνικός Επιστήμονας agaglia@meteo.noa.gr Ομάδα Εξοικονόμησης Ενέργειας (ΟΕΕ) Ινστιτούτο Ερευνών Περιβάλλοντος & Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΙΕΠΒΑ) ΕΘΝΙΚΟ ΑΣΤΕΡΟΣΚΟΠΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ (ΕΑΑ) www.meteo.noa.gr www.energycon.org