Sustainable Public Procurement” Καλά Παραδείγματα σε θέματα Βιώσιμων Δημόσιων Προμηθειών Sustainable Public Procurement” Νίκος Χρυσόγελος Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης

Κοινοτικές δαπάνες και Βιώσιμες Δημόσιες Προμήθειες Οι Δημόσιες Αρχές είναι ένας βασικός καταναλωτής στην ΕΕ. Ξοδεύουν περίπου 2 τρισεκατομμύρια Ευρώ κάθε χρόνο, το 17% περίπου του GDP. Χρησιμοποιώντας αυτή τη δύναμη που προέρχεται από τη χρηματοδότηση αγαθών και υπηρεσιών μπορούν να προωθήσουν κοινωνικές και περιβαλλοντικές πολιτικές και να συμβάλλουν στην βιώσιμη παραγωγή και κατανάλωση. Κάθε χρόνο δισεκατομμύρια Ευρώ δαπανώνται στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Συνοχής (Cohesion Policy) για την περιφερειακή ανάπτυξη και την οικονομική και κοινωνική συνοχή σε όλη την Ευρώπη. Για την προγραμματική περίοδο (με συνολικό προϋπολογισμό € ), η βιώσιμη ανάπτυξη προσδιορίζεται ως πιο σημαντική αρχή για την Πολιτική Συνοχής. Επίσης, άλλα € θα διατεθούν την ίδια περίοδο μέσα από άλλα ευρωπαϊκά προγράμματα, το 7% τουλάχιστον των οποίων αφορούν προμήθειες αγαθών και υπηρεσιών.

Η ΕΕ δεν απαιτεί από τα κράτη μέλη να επιλέγουν προσφορές σε θέματα προμηθειών υπηρεσιών, αγαθών και έργων με βάση την πιο χαμηλή προσφορά! Ακόμα και με βάση το παλιό πακέτο κανόνων (Οδηγίες 92/50/EEC, 93/36/EEC, 93/37/EEC ), επιτρέπονταν να μπουν περιβαλλοντικά και κοινωνικά κριτήρια σε προκηρύξεις για δημόσιες προμήθειες, παρά το γεγονός ότι κάτι τέτοιο δεν εκφράζονταν ξεκάθαρα και δεν υπήρχαν κανόνες. Δυο Ανακοινώσεις της Κομισιόν στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ το 2001 εξηγούσαν την δυνατότητα περίληψης κοινωνικών και οικολογικών κριτηρίων. Οι Οδηγίες του 2004 (2004/18 και 2004/17) ξεκαθαρίζουν τα πράγματα και αποτελούν τη βάση αποφάσεων και του Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων σχετικά με τη δυνατότητα να περιλαμβάνονται στα κριτήρια επιλογής μιας προμήθειας και περιβαλλοντικά και κοινωνικά κριτήρια. Οδηγία 2004/18/EC - 31 Μαρτίου 2004 για τον συντονισμό διαδικασιών επιλογής συμβολαίων σε θέματα δημοσίων έργων, δημοσίων προμηθειών αγαθών και δημοσίων υπηρεσιών Οδηγία 2004/17/EC – 30 Απριλίου 2004 για τον συντονισμό των διαδικασιών προμηθειών οντοτήτων που ενεργούν στον τομέα υπηρεσιών νερού, ενέργειας, μεταφορών και ταχυδρομείου Κριτήρια για τις Δημόσιες Προμήθειες

Προωθώντας περιβαλλοντικά και κοινωνικά κριτήρια στις προμήθειες, οι Δημόσιες Αρχές μπορεί να παρέχουν στις βιομηχανίες ισχυρή υποστήριξη για την στροφή της σε πράσινες τεχνολογίες και προϊόντα. Σε μερικούς τομείς οι δημόσιες προμήθειες κατέχουν το μεγαλύτερο μερίδιο της αγοράς, όπως συμβαίνει πχ στις δημόσιες συγκοινωνίες, στις υπηρεσίες υγείας, στις κατασκευές, στην εκπαίδευση, κα) και γι αυτό οι αποφάσεις των Δημοσίων Αρχών έχουν καθοριστικές επιπτώσεις στην κατεύθυνση της οικονομίας. Οι επιλογές των Δημοσίων Αρχών μπορούν, επίσης, να έχουν σημαντική επίδραση και στα κριτήρια των προμηθειών που γίνονται από τους πολίτες αλλά και τις επιχειρήσεις κάθε μεγέθους. Δημόσιες προμήθειες και αγορά

Το Σχέδιο Δράσης της ΕΕ για τη Βιώσιμη Παραγωγή και Κατανάλωση και τη Βιώσιμη Βιομηχανική Πολιτική δημοσιεύθηκε τον Ιούλιο Επικεντρώνει στην «έξυπνη κατανάλωση». Περιλαμβάνει αναθεώρηση του Κανονισμού για την Οικολογική Σήμανση και ένα οn-line πληροφοριακό πρόγραμμα για νέους καταναλωτές. Δημιουργεί επίσης ένα φόρουμ για τους διακινητές προϊόντων με στόχο τον βιώσιμο σχεδιασμό εφοδιαστικών αλυσίδων και πιο αποτελεσματική εκπαίδευση των καταναλωτών. Βασικό μέρος του Σχεδίου Δράσης είναι οι Πράσινες Δημόσιες Επενδύσεις. Σχέδιο Δράσης της ΕΕ για τη Βιώσιμη Παραγωγή και Κατανάλωση και τη Βιώσιμη Βιομηχανική Πολιτική

Πράσινες Δημόσιες Προμήθειες (Green Public Procurement - GPP) όπως έχει αποσαφηνιστεί από την ΕΕ (Communication COM (2008) 400), είναι η προσπάθεια των δημόσιων αρχών να πετύχουν μέσω της προμήθειας αγαθών, υπηρεσιών και εργασιών μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων σε όλο τον Κύκλο Ζωής τους, σε σύγκριση με άλλα αγαθά, υπηρεσίες και εργασίες, με την ίδια πρωταρχική λειτουργία, που θα μπορούσαν να προμηθευτούν. Βιώσιμες Δημόσιες Προμήθειες (Sustainable Public Procurement - SPP), όπως έχει αποσαφηνιστεί από την ΕΕ, είναι η προσπάθεια των δημόσιων αρχών να πετύχουν την αναγκαία ισορροπία μεταξύ των 3 πυλώνων της βιωσιμότητας – οικονομία, κοινωνία, περιβάλλον – όταν προμηθεύονται αγαθά, υπηρεσίες ή εργασίες. Και οι Πράσινες και οι Βιώσιμες Προμήθειες είναι εθελοντικά εργαλεία και επαφίεται στα κράτη μέλη το σε ποια έκταση θα τα εφαρμόσουν. Πράσινες Δημόσιες Προμήθειες - Βιώσιμες Δημόσιες Προμήθειες

Η εφαρμογή κριτηρίων που να ανταποκρίνονται καιστο κοινωνικό και ηθικό (ethical) ενδιαφέρον (Βιώσιμες Δημόσιες Προμήθειες) μπορεί να είναι πιο δύσκολη με το ισχύον κανονιστικό / νομοθετικό πλαίσιο για τις διαδικασίες Δημόσιων Προμηθειών. Σύμφωνα, όμως, με τα άρθρα 19 και 26 της Οδηγίας 2004/18/EC: «Ιδιαίτερα οι δημόσιες αρχές εξουσιοδοτούνται να περιλάβουν κοινωνικά κριτήρια στους όρους για την σύναψη συμβολαίων ή για την ανάθεση συγκεκριμένων συμβολαίων προς εκτέλεση από προγράμματα προστατευόμενων εργαστηρίων και προστατευόμενης απασχόλησης». Η εισαγωγή κριτηρίων για Πράσινες Δημόσιες Προμήθειες είναι πιο εύκολη με το υπάρχον νομικό και πρακτικό πλαίσιο για προμήθειες. Πράσινες προδιαγραφές (απαιτήσεις) μπορεί να εισαχθούν σε τεχνικές και κανονιστικές εξειδικεύσεις για αγαθά, υπηρεσίες και εργασίες. Μπορείς επίσης να απονεμηθούν πράσινα βραβεία.

Ένα παράδειγμα: Η απασχόληση και η εργασία είναι βασικά στοιχεία για τη διασφάλιση ίσων ευκαιριών για όλους και συμβάλλουν στην κοινωνική ένταξη. Στο πλαίσιο αυτό, τα προγράμματα προστατευόμενων εργαστηρίων και προστατευόμενης απασχόλησης συμβάλλουν αποτελεσματικά στην ένταξη ή επανένταξη των ατόμων με αναπηρίες στην αγορά εργασίας. Ωστόσο, τα εργαστήρια αυτά ενδέχεται να μην είναι σε θέση να αναλαμβάνουν Συμβόλαια (Συμβάσεις) υπό κανονικές συνθήκες ανταγωνισμού. Συνεπώς, είναι ενδεδειγμένο να προβλεφθεί ότι τα κράτη μέλη μπορούν να παραχωρούν κατ’ αποκλειστικότητα στα εργαστήρια αυτά το δικαίωμα συμμετοχής σε διαδικασίες ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων ή να αναθέτουν κατ’ αποκλειστικότητα την εκτέλεση συμβάσεων στο πλαίσιο προγραμμάτων προστατευόμενης απασχόλησης.

Άρθρο 19, Οδηγίας 2004/18/EC Συμβάσεις ανατιθέμενες κατά αποκλειστικότητα “Τα κράτη μέλη μπορούν να παραχωρούν κατ’ αποκλειστικότητα σε προστατευόμενα εργαστήρια το δικαίωμα συμμετοχής στις διαδικασίες ανάθεσης δημόσιων συμβάσεων ή να προβλέπουν την εκτέλεση των συμβάσεων αυτών στο πλαίσιο προγραμμάτων προστατευμένων θέσεων εργασίας, όταν η πλειοψηφία των ενδιαφερόμενων εργαζομένων είναι άτομα με ειδικές ανάγκες τα οποία, λόγω της φύσης ή της βαρύτητας των ειδικών αναγκών τους, δεν μπορούν να ασκήσουν επαγγελματική δραστηριότητα υπό κανονικές συνθήκες. Η προκήρυξη διαγωνισμού αναφέρει την παρούσα διάταξη”.

Άρθρο 26, Οδηγίας 2004/18/EC Όροι εκτέλεσης της σύμβασης “Οι αναθέτουσες αρχές μπορούν να επιβάλλουν ειδικούς όρους σχετικά με την εκτέλεση της σύμβασης, με την προϋπόθεση ότι οι όροι αυτοί είναι συμβατοί με το κοινοτικό δίκαιο και ότι επισημαίνονται στην προκήρυξη διαγωνισμού ή στη συγγραφή υποχρεώσεων. Οι όροι που επιβάλλονται σχετικά με την εκτέλεση μιας σύμβασης μπορούν να αφορούν ιδίως κοινωνικές και περιβαλλοντικές παραμέτρους”.

Πώς διαμορφώνεται το πλαίσιο μιας Βιώσιμης Δημόσιας Προμήθειας Καταγραφή των αναγκών της δημόσιας αρχής που θα συνάψει τη Σύμβαση για την προμήθεια και κατάλληλη διατύπωσή τους Εξέταση του πώς και σε ποια έκταση μπορούν να ταιριάζουν με την συγκεκριμένη προμήθεια πιθανά αντικείμενα οικονομικών, κοινωνικών και περιβαλλοντικών πολιτικών Εφαρμογή κριτηρίων εφικτότητας και κόστους καθώς και κόστους-οφέλους από την αξιοποίηση των προμηθειών για επίτευξη κοινωνικών (απασχόληση, άρση διακρίσεων και κοινωνικού αποκλεισμού) και περιβαλλοντικών στόχων (μείωση ρύπανσης, εξοικονόμηση φυσικών πόρων, μείωση εκπομπών αερίων θερμοκηπίου) Αναζήτηση καλών πρακτικών από άλλες περιοχές και χώρες Εξέταση της δυνατότητας των πιθανών υποψηφίων προμηθευτών να υλοποιήσουν το συγκεκριμένο Συμβόλαιο στην πράξη.

Πώς διαμορφώνεται το πλαίσιο μιας Βιώσιμης Δημόσιας Προμήθειας Διερεύνηση του συγκεκριμένου αντικειμένου της Σύμβασης και υιοθέτηση κριτηρίων επιλογής που να είναι συμβατά με τη λίστα κριτηρίων που αναφέρονται στις Οδηγίες για τις Δημόσιες Προμήθειες. Λήψη απόφασης για τ ον βαθμό εξειδίκευσης των περιβαλλοντικών και κοινωνικών στόχων ως αντικείμενο της Σύμβασης Α πό αρχικ ό στάδι ο, διάλογος με τ ους πιθαν ούς προμηθευτ ές αγαθών, υπηρεσιών και έργων, με τρόπο όμως που δεν οδηγεί σε διακρίσεις ενάντια σε πιθανούς ενδιαφερόμενους από άλλα κράτη μέλη της ΕΕ Επεξεργασία της πολιτικής δημοσιοποίησης από τις Αρχές που θα προχωρήσουν στην προμήθεια, ώστε να διασφαλίζεται η βέλτιση διαφάνεια για τους πιθανούς προμηθευτές αλλά για τους πολίτες

Ευρωπαϊκά προγράμματα ενίσχυσης ικανοτήτων Δημόσιων Αρχών Το ICLEI, ένας οργανισμός όπου συμμετέχουν τοπικές αρχές από 68 χώρες, έχει συμμετάσχει ενεργά σε θέματα Βιώσιμων Δημόσιων Προμηθειών από το Μεταξύ άλλων, ευρωπαϊκά προγράμματα και δραστηριότητες του ICLEI που μπορούν να συμβάλλουν στην ενίσχυση των ικανοτήτων των δημοσίων αρχών είναι: Procura+Procura+ Sustainable Procurement Campaign, ένα πλαίσιο ενίσχυσης των δράσεων των τοπικών κυβερνήσεων και δημοσίων αρχών EcoProcuraEcoProcura μια σειρά ημερίδων που εξασφαλίζει ένα χώρο συνάντησης και συζήτησης μεταξύ των προμηθευτών, ειδικών σε θέματα βιωσιμότητας και δημόσιων αρχών LG ActionLG Action Κινητοποίηση, πληροφόρηση και συνεργασίες Εκπαίδευση και παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών

European Green Public Procurement ToolkitEuropean Green Public Procurement Toolkit με πληροφορίες για 11 διαφορετικά προϊόντα και υπηρεσίες Οδηγός για προμήθειες με στόχο την προώθηση της Βιωσιμότητας στα Ηνωμένα Έθνη (United Nations.)United Nations. SMART SPPSMART SPP – χρησιμοποιώντας τις προμήθειες για να προωθηθεί η καινοτομία Βιώσιμες Κατασκευές και Καινοτομία: SCI-Network Euro-ToptenEuro-Topten Συμβουλές για προμήθειες συσκευών εντατικής ενεργειακής χρήσης pro-EEpro-EE – Κοινές πράσινες προμήθειες για πόλεις ώστε να πυροδοτήσουν την ενεργειακή αποτελεσματικότητα RESPIRORESPIRO – προωθώντας τις Κοινωνικά Υπεύθυνες Δημόσιες Προμήθειες Χρηματοδοτώντας προϊόντα «Δίκαιου Εμπορίου» ( Fair Trade )Fair Trade Βιοκαύσιμα για μετακινήσεις – Biofuel Cities European Partnership. Biofuel Cities European Partnership.

Procura + Public Procurement Campaign Η πρωτοβουλία αυτή δημιουργήθηκε από το ICLEI το 2004 για να υποστηριχθούν οι τοπικές αρχές στην εφαρμογή των Βιώσιμων Προμηθειών και στην προώθηση ευρύτερα των επιτευγμάτων τους. Οι τοπικές αρχές που συμμετέχουν ακολουθούν την αρχή «Σχεδίασε, Κάνε, Αξιολόγησε, Δράσε» Την προεδρεία της καμπάνιας έχει η Πόλη του Ελσίνκι, ενώ την αντι-προεδρεία έχει η Πόλη της Βαρκελώνης. Συμμετέχουν πολλές πόλεις από την Δανία, Ισπανία, Ιταλία, Πορτογαλία, Ηνωμένο Βασίλειο, Γαλλία, Φιλανδία και Ελβετία αλλά και περιοχές εκτός Ευρώπης. Στην ιστοσελίδα της καμπάνιας υπάρχουν πληροφορίες για παραδείγματα Βιώσιμων Δημόσιων Προμηθειών. Προσβάσιμο είναι, επίσης, το Εγχειρίδιο Procura+ που προσφέρει - εύκολα κατανοητές από τις τοπικές αρχές - οδηγίες για το πώς μπορούν να εφαρμόσουν τις βιώσιμες προμήθειες σε πρακτικό επίπεδο, ανεξαρτήτως μεγέθους και έκτασης της εμπειρίας τους

Συλλογή περιπτώσεων Βιώσιμων Δημόσιων Προμηθειών … (αναλυτικές πληροφορίες στις ιστοσελίδες: Procura+ Sustainable Procurement Campaign ( και procurement, grouped by subject area. Bus shelters - Barcelona, Spain Cleaning products - Växjöhem, Sweden Cleaning - Wiener Neustadt, Austria Construction - Zürich, Switzerland Construction - Växjöhem, Sweden Construction - Alphen aan den Rijn, Netherlands Construction - Mosbach, Germany Electricity - Austrian Ministries Electricity - German Environment Ministry (BMU) Electricity - Darmstadt, Germany Electricity - Heidelberg, Germany Electricity - Tona, Spain Electricity - Varese Ligure, Italy Electricity - Växjö, Sweden Electricity - Lille, France

Συλλογή περιπτώσεων Βιώσιμων Δημόσιων Προμηθειών 2 Fair Trade - Austrian Ministries Fair Trade - Rome and Settimo Torinese, Italy Fair Trade - Provinces of Utrecht and Zuid Holland, Netherlands Fair Trade - Autonomous University of Barcelona, Spain Floorlamps - Zürich, Switzerland Food - Ferrara, Italy Fountains - Barcelona, Spain Furniture - IHOBE, Spain Heating - Kaarst, Germany IT equipment - Freiburg, Germany IT equipment - USB AG, Switzerland Joint procurement, Cleaning products - ESPO, UK Joint procurement, electricity - Assen, Netherlands Joint procurement, paper - Almada, Portugal Joint procurement, paper and EMAS - Amaroussion, Greece Joint procurement, paper - Diputacio Barcelona, Spain Joint procurement, regional arrangements - Vorarlberg, Austria Joint procurement, TFT monitors - Lewisham, UK Joint procurement, energy performance contracting - Steiermark, Austria

Office Equipment - Copenhagen, Denmark Office Equipment - Kanton of Zürich, Switzerland Paper - Dunkerque, France Recycling - London, UK Solar Energy in Public Open-Air Swimming Pools - Germany Solar Energy in Public Open-Air Swimming Pools- Germany (gerSolar Energy in Public Open-Air Swimming Pools- Germany (ger) Status Report (2001) on GPP - Hamburg, Germany Status Report (2001) on GPP - Hamburg, Germany (ger) Status Report (2002) on GPP - Kolding, Denmark Timber - Barcelona, Spain Timber - Bonn, Germany Συλλογή περιπτώσεων Βιώσιμων Δημόσιων Προμηθειών 3

Συλλογή περιπτώσεων Βιώσιμων Δημόσιων Προμηθειών 4 Training Scheme in GPP - Göteburg, Sweden Training - Kolding, Denmark Training- Decentralising GPP - Pori, Finland Transport - Göteborg, Sweden Transport - Porto, Portugal Transport - Taunusbahn, Germany Transport - Malmö, Sweden 16 best practices in Green Public Procurement in Spain Lewisham (UK) looks to help suppliers reduce their carbon footprint General: GPP in Durham - Durham, UK General: GPP in Göteborg - Göteborg, Sweden

Η Καμπάνια των Ευρωπαϊκών Βιώσιμων Πόλεων Η European Sustainable Cities and Towns Campaign δημιουργήθηκε για να προωθήσει σε ευρωπαϊκό επίπεδο το Κεφάλαιο 28 της Agenda 21 που προέκυψε από την Παγκόσμια Συνδιάσκεψη στο Ρίο το 1992.European Sustainable Cities and Towns Campaign Η καμπάνια συνδυάζει την εμπειρία 8 δικτύων τοπικών αυτοδιοικήσεων και στηρίζει τις τοπικές κυβερνήσεις στις τοπικές δράσεις με στόχο την τοπική βιωσιμότητα. Πάνω από 2500 τοπικές αυτοδιοικήσεις από 40 ευρωπαϊκές χώρες έχουν υπογράψει τη Χάρτα του Aalborg, το ιδρυτικό κείμενο της καμπάνιας του Μια σειρά διακηρύξεις έχουν υπογραφτεί: The Hannover Call of European Municipal Leaders, 2000 The Lisbon Action Plan: From Charter to Action, 1996 The Statements of the four Regional Conferences of the Campaign Turku Statement, 1998 Sofia Statement, 1998 Seville Declaration, 1999 Den Haag Statement, 1999 Η ESCTC δημιουργεί ένα «Kit Βιωσιμότητας- ESCTC Sustainability Kit» με στόχο να χρησιμοποιηθεί ως μέσω έμπνευσης και πρακτικό εργαλείο για τις τοπικές αρχές που ενδιαφέρονται να προωθήσουν τις Βιώσιμες Δημόσιες Προμήθειες (SPP). Θα είναι η βάση δημιουργίας, επίσης, ενός toolbox και ενός εκπαιδευτικού πακέτου που πρόκειται να ολοκληρωθούν μέχρι τα τέλη του Φεβρουαρίου 2012 και Νοεμβρίου 2012 αντιστοίχως.ESCTC Sustainability Kit

Κίνα: Βιώσιμες Δημόσιες Προμήθειες στην Διοίκηση των Πόλεων της Κίνας Τον Δεκέμβριο του 2008 ξεκίνησε το πρόγραμμα SuPP-Urb που στοχεύει να κάνει κυρίαρχες τις Βιώσιμες Δημόσιες Προμήθειες στο επίπεδο των πόλεων στην Κίνα, στο πλαίσιο του πλαισίου του προγράμματος της ΕΕ SWITCH ASIA για να συνεισφέρει στην επίτευξη των περιβαλλοντικών στόχων του 11 ου 5ετούς προγράμματος της Κίνας. Μεταξύ των εταίρων του προγράμματος είναι: Wuppertal institute for Climate, Environment and Energy (WI) link id=43&searchart=projekt_uebersicht id=43&searchart=projekt_uebersicht Environmental Management College of China (EMCC) link Nankai University (NKU) link Lanzhou Environmental Protection Bureau (LZEPB) Three public procurement centres in the three target cities of Qinhangdao ( ), Tianjin ( ) and Lanzhou ( ). Center on Sustainable Consumption & Production