ΑΘΗΝΑ: ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΧΩΡΟΙ ΣΤΑΘΜΕΥΣΗΣ Ημερίδα 22/3/2009 ΣΤΑΘΜΕΥΣΗ: ΕΝΑ ΠΑΡΕΞΗΓΗΜΕΝΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΒΕΛΤΙΩΣΗΣ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΖΩΗΣ Αδράνεια και Λανθασμένες Ενέργειες στην Αθήνα Γιάννης Μ. Φραντζεσκάκης Συγκοινωνιολόγος, Ομότιμος Καθηγητής Ε.Μ. Πολυτεχνείου Συντονιστική Επιτροπή Συλλόγων και Κινήσεων για τους Ελεύθερους Χώρους και την Ποιότητα Ζωής της Αθήνας Παρατηρητήριο Ελεύθερων Χώρων Αθήνας – Αττικής

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1 Το επιβατικό αυτοκίνητο Ι.Χ., είναι αναγκαίο κακό, αλλά υπάρχουν μέθοδοι μείωσης των επιπτώσεών του που δεν εφαρμόζονται πάντα. 1.2 Αναπόφευκτη αύξηση του αριθμού των Ι.Χ., άρα και των αναγκών στάθμευσης, λόγω: αύξησης του πληθυσμού αύξησης του κατά κεφαλή εισοδήματος και του δείκτη ιδιοκτησίας Ι.Χ. (μέχρι ένα λογικό όριο: περίπου ένα αυτοκίνητο ανά δύο κατοίκους) Ι.Μ. Φραντζεσκάκης: «Στάθμευση: Ένα παρεξηγημένο στοιχείο βελτίωσης της ποιότητας ζωής» 2

Βελτίωση Δημόσιων Συγκοινωνιών 1.3 Δυνατή η μείωση της χρήσης του Ι.Χ. με μέτρα διαχείρισης της ζήτησης: Βελτίωση Δημόσιων Συγκοινωνιών Ευνόιση Δημόσιων Συγκοινωνιών (λεωφορειολωρίδες, προτεραιότητα σε σηματοδότηση) Χρήση άλλων εναλλακτικών πράσινων τρόπων μετακίνησης (ποδήλατο, πεζή) Ευνόιση οχημάτων υψηλής πληρότητας Χρηματική επιβάρυνση χρήσης (διόδια) Περιορισμός κυκλοφοριακής ικανότητας οδικού δικτύου (πεζόδρομοι και αύξηση πλάτους πεζοδρομίων, ποδηλατόδρομοι, πράσινο, ελεγχόμενη στάθμευση παρά το κράσπεδο) Ι.Μ. Φραντζεσκάκης: «Στάθμευση: Ένα παρεξηγημένο στοιχείο βελτίωσης της ποιότητας ζωής» 3

2. Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ 2.1 Αύξηση αριθμού Ι.Χ. 2. Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ 2.1 Αύξηση αριθμού Ι.Χ. Αύξηση δείκτη ιδιοκτησίας Ι.Χ. από 20 ανά 1.000 κατοίκους το 1962 σε 200 το 1985 Αντίστοιχη μείωση της χρήσης των Δημόσιων Συγκοινωνιών από 450 ετήσιες μετακινήσεις ανά κάτοικο το 1962 σε 140 το 1985 Η βελτίωση και ευνόιση των Δημόσιων Συγκοινωνιών αντέστρεψε την παραπάνω πτώση Οι ετήσιες μετακινήσεις περίπου διπλασιάστηκαν, από 140 το 1985 σε 270 το 2006, παρόλο τον περίπου τριπλασιασμό της ιδιοκτησίας Ι.Χ. από 140 σε 374 Ι.Χ. ανά 1.000 κατοίκους (Σχήμα 1) Ι.Μ. Φραντζεσκάκης: «Στάθμευση: Ένα παρεξηγημένο στοιχείο βελτίωσης της ποιότητας ζωής» 4

ΣΧΗΜΑ 1: Αθήνα 1960-2006. Εξέλιξη Μετακινήσεων με Μέσα Μαζικής Μεταφοράς και Δείκτη Ιδιοκτησίας Ι.Χ. Ι.Μ. Φραντζεσκάκης: «Στάθμευση: Ένα παρεξηγημένο στοιχείο βελτίωσης της ποιότητας ζωής» 5

2.2 Αντιμετώπιση της αναπόφευκτης αύξησης των αναγκών στάθμευσης 2.2 Αντιμετώπιση της αναπόφευκτης αύξησης των αναγκών στάθμευσης Στάθμευση στην οδό: Ανεπιθύμητη, ιδιαίτερα η παράνομη σε κρίσιμα σημεία (διασταυρώσεις, στάσεις λεωφορείων, κλπ.) Απαραίτητη η ορθή κατανομή των ανεπαρκών θέσεων, μέσω ελεγχόμενης στάθμευσης, κατά προτεραιότητα: σε κατοίκους σε ειδικούς χρήστες (ΑΜΕΑ, Δημ. Υπηρεσίες, κλπ.) σε επισκέπτες για περιορισμένο χρόνο σε εργαζόμενους και άλλους χρήστες για μεγάλα χρονικά διαστήματα Αποτυχία ελεγχόμενης στάθμευσης μέχρι σήμερα λόγω λανθασμένης εφαρμογής και έλλειψης συστηματικής αστυνόμευσης και είσπραξης προστίμων Αποτυχημένα παραδείγματα (Μαρούσι, Πάτρα) Το (σχεδόν) επιτυχημένο παράδειγμα του Δήμου Αθήνας) Ι.Μ. Φραντζεσκάκης: «Στάθμευση: Ένα παρεξηγημένο στοιχείο βελτίωσης της ποιότητας ζωής» 6

Στάθμευση εκτός οδού: Νομοθεσία για πρόβλεψη ελάχιστων θέσεων στάθμευσης σε νέα κτίρια. Μειονεκτήματα: Δυνατότητα πληρωμής σε ΕΤΕΡΠΣ αντί κατασκευής θέσεων. Έσοδα δεν χρησιμοποιήθηκαν για κατασκευή σταθμών αυτοκινήτων από κράτος Χρησιμοποίηση χώρων στάθμευσης για άλλους σκοπούς Προβλεπόμενες από νόμο ελάχιστες θέσεις στάθμευσης δεν επαρκούν. Αντίδραση σε πρόταση ουσιαστικής αύξησης σε κατοικία με επιχείρημα (;) ότι θα αυξηθεί το κόστος κατασκευής (!) Ι.Μ. Φραντζεσκάκης: «Στάθμευση: Ένα παρεξηγημένο στοιχείο βελτίωσης της ποιότητας ζωής» 7

Ενσωμάτωση ΕΥΔΕΣΑ σε Ειδική Υπηρεσία Κατασκευών χωρίς συμβούλους Δημιουργία (1985) σε ΥΠΕΧΩΔΕ Ειδικής Υπηρεσίας Δημοσίων Έργων Σταθμών Αυτοκινήτων (ΕΥΔΕΣΑ) με ειδικευμένους συμβούλους. Πλήρης προγραμματισμός και σειρά μελετών νέων σταθμών αλλά και ελεγχόμενης στάθμευσης κλπ. Ενσωμάτωση ΕΥΔΕΣΑ σε Ειδική Υπηρεσία Κατασκευών χωρίς συμβούλους Όλοι οι σταθμοί που έχουν κατασκευασθεί με παραχώρηση είχαν προταθεί και μελετηθεί σε προκαταρκτικό σχέδιο από την ΕΥΔΕΣΑ Ορισμένοι (π.χ. στις περιοχές των πλατειών Κολωνακίου και Κυψέλης) δεν υλοποιήθηκαν λόγω αντιδράσεων κατοίκων Καθυστέρηση στην κατασκευή Σταθμών Μετεπιβίβασης από Ι.Χ. σε Δημόσιες Συγκοινωνίες. Έχουν ήδη αρχίσει να λειτουργούν ορισμένοι και προγραμματίζονται ή κατασκευάζονται άλλοι κυρίως σε Σταθμούς Μετρό Ι.Μ. Φραντζεσκάκης: «Στάθμευση: Ένα παρεξηγημένο στοιχείο βελτίωσης της ποιότητας ζωής» 8

3. ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΩΣΤΟ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΑΜΕΣΑ 3. ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΩΣΤΟ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΑΜΕΣΑ 3.1 Το σοβαρό και μοναδικό για την Ε.Ε. πρόβλημα της Στάθμευσης στην Αθήνα, το οποίο επιδρά τόσο στο κυκλοφοριακό όσο και στην ποιότητα ζωής, πρέπει να αντιμετωπισθεί άμεσα με τις παρακάτω ενέργειες: Συστηματική αστυνόμευση της παράνομης στάθμευσης Ορθή εφαρμογή της ελεγχόμενης στάθμευσης σε επιλεγμένες κεντρικές περιοχές των Δήμων της Αθήνας ώστε να κατανεμηθούν σωστά οι περιορισμένες θέσεις στάθμευσης στην οδό Επιλογή και προγραμματισμός υλοποίησης υπόγειων σταθμών αυτοκινήτων σε κατάλληλες θέσεις κάτω από οδούς ή άλλους κοινόχρηστους χώρους Επιλεκτική χρησιμοποίηση οικοπέδων για υπαίθρια στάθμευση π.χ. Χώροι στάθμευσης στο ΟΑΚΑ που παραμένουν ανεκμετάλλευτοι τον περισσότερο χρόνο Δημιουργία ειδικής υπηρεσίας για το θέμα της Στάθμευσης Ι.Μ. Φραντζεσκάκης: «Στάθμευση: Ένα παρεξηγημένο στοιχείο βελτίωσης της ποιότητας ζωής» 9

3.2 Μελέτες κυκλοφοριακών και περιβαλλοντικών επιπτώσεων και ενημέρωση κοινού Απαραίτητη η ενημέρωση κοινού για τη δημιουργία νέων σταθμών αυτοκινήτων ιδιαίτερα κάτω από πλατείες και ελεύθερους χώρους Απαραίτητη η πρόβλεψη κατά την μελέτη της διαμόρφωσης του περιβάλλοντος χώρου του σταθμού: Πεζόδρομοι, πράσινο, αξιοποίηση χώρων που θα δημιουργηθούν από την πλήρη κατάργηση της παράνομης στάθμευσης κλπ. Η δημιουργία ενός υπόγειου σταθμού αυτοκινήτων κάτω από πλατεία μπορεί να μετατρέψει την πλατεία από κυκλικό κυκλοφοριακό κόμβο σε χώρο που επικοινωνεί με τα περιβάλλοντα κτίρια μέσω πεζοδρόμων και πρασίνου και γενικότερα να αναβαθμίσει τον περιβάλλοντα χώρο ως άνω Ι.Μ. Φραντζεσκάκης: «Στάθμευση: Ένα παρεξηγημένο στοιχείο βελτίωσης της ποιότητας ζωής» 10