Φτάνει πια τόσα σκουπίδια Ε’ ΤΑΞΗ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΕΝΟΤΗΤΑ 11: ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Φτάνει πια τόσα σκουπίδια Αντρέας Έλληνας Ερασμία Κυριάκου Νάταλυ Χατζηπέτρου Μαριάννα Χρυσοστόμου

Γιατί επιλέξαμε αυτό το θέμα; Επιλέξαμε το θέμα «Φτάνει πια τόσα σκουπίδια» γιατί είναι πολύ ενδιαφέρον και μας αφορά όλους άμεσα. Μέσα από αυτό προβληματίζουμε τους μαθητές και γίνεται προσπάθεια ευαισθητοποίησης τους σε θέματα που αφορούν το περιβάλλον και τη σημαντικότητα της ανακύκλωσης για να αποκτήσουν οικολογική συνείδηση. Είναι ένα θέμα που προωθεί την διαθεματικότητα. Επιπλέον, μέσα από αυτό το μάθημα μπορούμε να αναπτύξουμε στους μαθητές δεξιότητες ταξινόμησης, παρατήρησης, ερμηνείας και εξαγωγής συμπερασμάτων. Επίσης, εντοπίσαμε σημαντικές αδυναμίες στο σχέδιο μαθήματος του δασκάλου που με τις εισηγήσεις μας προσπαθήσαμε να βελτιώσουμε για την επίτευξη των στόχων μας.

ΣΤΟΧΟΙ ΑΠΟ ΒΙΒΛΙΟ ΔΑΣΚΑΛΟΥ: Να ταξινομήσει, με δικό του κριτήριο, καρτέλες στις οποίες αναγράφονται τα διάφορα σκουπίδια του σπιτιού του. Να εισηγηθεί τρόπους μείωσης των σκουπιδιών. Να εισηγηθεί τρόπους αντιμετώπισης του προβλήματος των σκουπιδιών αναφέροντας μειονεκτήματα και πλεονεκτήματα του κάθε τρόπου.

Κακές Πρακτικές Υπάρχουν δραστηριότητες που δεν ανταποκρίνονται σε κάποιο συγκεκριμένο στόχο (εργασία 1 και 2, δραστηριότητα 3). Στον πρώτο στόχο αναφέρει ότι θα ταξινομήσουν τα υλικά οι μαθητές με βάση “δικό τους’’ κριτήριο ενώ η δραστηριότητα (δραστηριότητα 1) ζητά συγκεκριμένο κριτήριο (υλικό κατασκευής). Ο 2ος και ο 3ος στόχος ουσιαστικά αναφέρονται στο ίδιο πράγμα. Το 2ο μέρος του 3ου στόχου δεν έχει κάποια δραστηριότητα που να ανταποκρίνεται σε αυτόν.

Αφόρμηση: Τα παιδιά κοιτάζουν προσεκτικά την εικόνα στο φύλλο εργασίας 6. Ο εκπαιδευτικός ζητά από τα παιδιά, αφού παρατηρήσουν την εικόνα, να πουν με ποιες ενέργειες των παιδιών συμφωνούν ή διαφωνούν και γιατί.

Θετική πρακτική Είναι θετικό το ότι υπάρχει εικόνα την οποία σχολιάζουν οι μαθητές (αρχικές ιδέες). Μέσα από τη συγκεκριμένη δραστηριότητα αναπτύσεται η δεξιότητα της παρατήρησης και του συλλογισμού. Αυτό μας βοηθά να καταλάβουμε το επίπεδο που είναι αναπτυγμένη η οικολογική συνείδηση των παιδιών (στάσεις). Μέσα από συζήτηση, οι μαθητές θα κατανοήσουν γιατί κάποιες από τις ενέργειες που μπορεί να κάνουν και οι ίδιοι είναι λανθασμένες.

Δραστηριότητα 1 Τα παιδιά παίρνουν από μία καρτέλα. Αναφέρουν και καταγράφουν στην καρτέλα τα αντικείμενα που πέταξαν χθες στον κάλαθο τους. Όταν ένα παιδί αναφέρει κάτι, τότε ο δάσκαλος το γράφει στον πίνακα και ζητά από την κάθε ομάδα να αντιγράψει σε ξεχωριστό χαρτάκι ή μικρή καρτέλα. Ο δάσκαλος καλεί τα παιδιά να ταξινομήσουν τα υλικά που αναγράφονται στις καρτέλες τους με κριτήριο το υλικό κατασκευής τους. Ο δάσκαλος ζητά από τους μαθητές να πουν ποιος τίτλος θα ταίριαζε για την κάθε ομάδα της ταξινόμησης.

Ερωτήματα που θέτει ο δάσκαλος: Ποια στήλη είναι μακρύτερη; Ποια μέταλλα από την ομάδα των μεταλλικών αντικειμένων χρησιμοποιούνται και αχρηστεύονται περισσότερο; Από ποιες πρώτες ύλες νομίζετε, προέρχονται οι ομάδες των σκουπιδιών; Πού νομίζετε ότι καταλήγουν τα σκουπίδια του σπιτιού σας;

Συμπεράσματα: Η συνεχής ζήτηση ξυλείας, χωρίς επαρκή αναδάσωση μειώνει την έκταση των δασών . Η απόρριψη των σκουπιδιών δημιουργεί ασχήμια στο φυσικό περιβάλλον του νησιού μας.

Θετικά Μέσα από αυτή τη δραστηριότητα καλλιεργείται: Μέσα από αυτή τη δραστηριότητα καλλιεργείται: η δεξιότητα της ταξινόμησης και της παρατήρησης καθώς τα παιδιά ταξινομούν παρατηρούν συνεργάζονται Αλληλεπιδρούν μεταξύ τους Συνδέεται το μάθημα με τις εμπειρίες της καθημερινής τους ζωής. Εύρεση τίτλου.

Αρνητικά Ερωτοαπάντηση (παραδοσιακή μέθοδος). Το γεγονός ότι ο δάσκαλος γράφει στον πίνακα και τα παιδιά καλούνται να αντιγράψουν. Ερωτοαπάντηση (παραδοσιακή μέθοδος). Οι μαθητές δεν εμπλέκονται ενεργά στη διαδικασία της μάθησης. Η δραστηριότητα δεν προωθεί τη δημιουργικότητα. Επίσης, καλούνται να φανταστούν τα υλικά ενώ θα ήταν καλύτερα…

Εισηγήσεις Α)Να μοιράσει σε όλους από ένα υλικό (πραγματικά αντικείμενα) και τα παιδιά να γίνουν ομάδες ανάλογα με τα υλικά κατασκευής (ομοιότητες- διαφορές, αλληλεπίδραση, περιγραφή, σύγκριση). Β) Να παρουσιάσει ένα θεατρικό η κάθε ομάδα για το υλικό της (ερωτήσεις-προϋποθέσεις).

Δραστηριότητα 2

Καλές vs Kακές πρακτικές και εισηγήσεις Στοχεύει στην καλλιέργεια της παρατήρησης, της ερμηνείας των δεδομένων και εξαγωγής συμπερασμάτων μέσα από το ραβδόγραμμα αλλά δεν αξιοποιείται κατάλληλα γιατί: α) καθοδηγεί τους μαθητές στο τι να γράψουν και δεν τους αφήνει να βγάλουν τα δικά τους συμπεράσματα, β) ή να κάνουν υποθέσεις μέσα από τις εμπειρίες τους σχετικά με τα υλικά που πετάνε στο σπίτι τους. Ο πίνακας θα ήταν καλύτερα να: α) βγει μέσα από έρευνα που θα γίνει για να διαπιστωθούν ποια υλικά πετά ο κάθε μαθητής καθημερινά στο σπίτι του, β)να υπήρχαν πιο σαφείς και ουσιώδεις ερωτήσεις, Π.χ η ερώτηση γ.

Εργασία 2

Καλές πρακτικές Καλλιέργεια δεξιοτήτων σκέψης και επιστημονικής μεθόδου: Παρατήρηση Ερμηνεία δεδομένων και εξαγωγή συμπερασμάτων Υπόθεση

Κακές πρακτικές Δε συμβάλει στην καλλιέργεια οικολογικής συνείδησης που είναι ο υπό έμφαση στόχος μας. Προσφέρει μόνο εγκυκλοπαιδικές γνώσεις. Ουσιαστικά, δεν τους χρησιμεύει για τις επόμενες δραστηριότητες. κάδοι

Εργασία 3

Καλή πρακτική Τους ζητά να αναφέρουν τρόπους για τη μείωση των σκουπιδιών και συμβάλλει στην ανάπτυξη οικολογικής συνείδησης μέσα από την ανακύκλωση, που είναι ο βασικός μας στόχος.

Κακές πρακτικές Εισάγεται αποσπασματικά, δεν υπάρχει ακολουθία, ένα σενάριο, ώστε να κινήσει το ενδιαφέρον των μαθητών για να τους ωθήσει να σκεφτούν εισηγήσεις. Γενικά : Δεν υπάρχει συνοχή και αλληλουχία μεταξύ των εργασιών που δίνονται στους μαθητές. Εργασία 1-2 vs εργασία 3.

Εισηγήσεις Θα ήταν καλύτερα να δοθεί ένα σενάριο και οι μαθητές να καλούνται να σκεφτούν, να προβληματιστούν και να συμμετάσχουν ενεργά, αναπτύσσοντας την κριτική τους σκέψη. Φύλλο εργασίας 2α.

Δραστηριότητα 3 Ο δάσκαλος καλεί τα παιδιά να πουν τα σκουπίδια που λιώνουν και σαπίζουν πιο εύκολα και να τα ομαδοποιήσουν στις καρτέλες τους με αυτό το κριτήριο. Συμπέρασμα: π.χ. Τα πλαστικά αργούν να καταστραφούν. Ρωτά τα παιδιά αν πρόσεξαν τα ειδικά σκυβαλλοδοχεία που έχουν μέσα άδεια δοχεία αναψυκτικών, και το σκοπό που υπάρχουν. Ερώτηση: Ποια υλικά μπορούν να χρησιμοποιηθούν ξανά μετά από ανακύκλωση; Ο όρος της ανακύκλωσης αναγράφεται στον πίνακα.

Σημείο έμφασης Ποιες ωφέλειες μας προσφέρει η ανακύκλωση των άχρηστων αυτών υλικών; Στη συζήτηση με την καθοδήγηση του δασκάλου, αναμένεται τα παιδιά να κατανοήσουν ότι με την ανακύκλωση: Α) του χαρτιού εξοικονομούμε ξυλεία και μειώνουμε την καταστροφή των δασών, Β) των πλαστικών εξοικονομούμε την πρώτη ύλη κατασκευής τους που είναι το πετρέλαιο, Γ) του αλουμινίου εξοικονομούμε χρήματα που θα ξοδεύονταν για την παραγωγή του, Δ) του γυαλιού μειώνουμε τα έξοδα για την παραγωγή του.

Κακές πρακτικές Ο ορισμός εισάγεται αποσπασματικά στο τέλος. Ο ορισμός εισάγεται αποσπασματικά στο τέλος. Σε αυτό το μάθημα βασικός σκοπός είναι η καλλιέργεια περιβαλλοντικής συνείδησης μέσω της ανακύκλωσης, γι’ αυτό θα έπρεπε να ελεγχθούν πιο νωρίς οι προϋπάρχουσες γνώσεις των μαθητών σχετικά με την ανακύκλωση, ώστε να αποφευχθούν τυχόν παρανοήσεις. Κακή αλληλουχία με τις προηγούμενες ασκήσεις (πίνακας και ραβδόγραμμα).

Εισήγηση Θεωρήσαμε καλύτερο η συζήτηση να γίνει μεταξύ των μαθητών στις ομάδες τους Ωφέλειες που προσφέρει η ανακύκλωση Πόσο εύκολα ή δύσκολα βιοδιασπώνται τα υλικά. (θεατράκι δραστηριότητα 2)

Επαναφορά – Ολοκλήρωση: Ο δάσκαλος ζητά από τα παιδιά ν’ απαντήσουν προφορικά τις πιο κάτω ερωτήσεις, για να ολοκληρώσει το μάθημα: Πέστε τρεις τρόπους με τους οποίους η οικογένεια σας μπορεί να περιορίσει τα σκουπίδια που παράγει. Με πόσους διαφορετικούς τρόπους μπορείτε να ξαναχρησιμοποιήσεται ένα γυάλινο βαζάκι μαρμελάδας που καταναλώσατε; Ο γείτονας σας θέλει να πετάξει ή να κάψει μερικούς παλιούς τροχούς αυτοκινήτου. Τι του εισηγείστε να κάνει;

Αρνητικά Οι δραστηριότητες ολοκλήρωσης δεν είναι ενδιαφέρουσες. Οι δραστηριότητες ολοκλήρωσης δεν είναι ενδιαφέρουσες. Δεν προωθούν τη δημιουργικότητα των μαθητών. Ερώτηση-απάντηση (δασκαλοκεντρική μέθοδος).

Εισήγηση Στο αναδομημένο σχέδιο μαθήματος βάλαμε ως δραστηριότητα ολοκλήρωσης την κατασκευή αφίσας, με την οποία καλλιεργείται η δεξιότητα της επικοινωνίας. Επίσης, είναι ένας ελκυστικός τρόπος παρουσίασης των ιδεών τους δείχνοντας παράλληλα και το βαθμό ευαισθητοποίησης τους σχετικά με το πρόβλημα των σκουπιδιών (φύλλο εργασίας 2β).

ΑΝΑΔΟΜΗΜΕΝΟ ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΣΤΟΧΟΙ Να κατανοούν (μέσω παρατήρησης) το πρόβλημα των σκουπιδιών. Να κατανοούν (μέσω παρατήρησης) το πρόβλημα των σκουπιδιών. Να περιγράφουν (δεξιότητα παρατήρησης) και να ταξινομούν (ταξινόμησης) αντικείμενα με κριτήριο το υλικό κατασκευής τους (επιδιώξεις: εμπειρίες, πρακτικές και επιστημονικές δεξιότητες). Να ξεχωρίζουν τα ανακυκλώσιμα υλικά και να τα ταξινομούν (δεξιότητα ταξινόμησης) στο σωστό κάδο (πρακτικές και επιστημονικές δεξιότητες). Να αναγνωρίζουν τη σημαντικότητα της ανακύκλωσης και να εισηγούνται τρόπους μείωσης των σκουπιδιών (επιδιώξεις: δεξιότητες συλλογισμού και θετικών στάσεων) και να διατυπώνουν λειτουργικό ορισμό της ανακύκλωσης (εννοιολογική κατανόηση).

Αφόρμηση Ο εκπαιδευτικός προβάλλει στα παιδιά ένα βίντεο (Αν θα μπορούσα τον κόσμο να άλλαζα) σχετικά με τη ρύπανση του περιβάλλοντος λόγω των υπερβολικών σκουπιδιών και αφού το παρατηρήσουν προσεκτικά ακολουθεί συζήτηση για το συγκεκριμένο θέμα (αιτίες ρύπανσης και συνέπειες) και περισσότερη επεξήγηση (ρύπανση ατμόσφαιρας, καταστροφή χλωρίδας και πανίδας κλπ ). Γίνεται σύντομη αναφορά στους σχετικούς με το θέμα όρους α) ρύπανση και β) μόλυνση.

Δραστηριότητα 1 Μέσα από το βίντεο οι μαθητές μπορούν να αντιληφθούν τη σοβαρότητα του προβλήματος των σκουπιδιών. Έπειτα, ο εκπαιδευτικός καλεί τους μαθητές να παρατηρήσουν την εικόνα (φύλλο εργασίας 6) και να τη σχολιάσουν και βάσει της συζήτησης αναμένεται πως θα αναφερθούν στην ανακύκλωση. Ο εκπαιδευτικός μέσα από ιδεοθύελλα θα ελέγξει τις προϋπάρχουσες γνώσεις των παιδιών και θα εντοπίσει τις αρχικές τους ιδέες και απόψεις γύρω από την έννοια της ανακύκλωσης. Στη συνέχεια, προβάλλεται στο projector ένα ευχάριστο video με θέμα την ανακύκλωση http://www.youtube.com/watch?v=Hi8JU9oSdWc

Δραστηριότητα 2 Αξιοποιώντας τις εμπειρίες και τα βιώματα των παιδιών από την καθημερινή τους ζωή, τους ζητά να σκεφτούν και να αναφέρουν τι πράγματα πέταξαν χθες οι ίδιοι και η οικογένεια τους στο σκουπιδοτενεκέ (π.χ. εφημερίδες, γυάλινα αντικείμενα, τενεκεδάκια) . Ακολούθως, ο εκπαιδευτικός δίνει σε κάθε μαθητή από ένα υλικό- αντικείμενο. Τα παιδιά μέσα από αλληλεπίδραση και συζήτηση, παρατηρώντας ομοιότητες και διαφορές (σύγκριση) και χρησιμοποιώντας τις αισθήσεις της αφής και της όρασης, σχηματίζουν ομάδες ανάλογα με τα υλικά κατασκευής των αντικειμένων. Παράλληλα, ο δάσκαλος ως σύμβουλος ζητά από κάθε ομάδα να δώσει τον δικό της τίτλο σχετικά με το είδος του υλικού που έχει.

Δραστηριότητα 2 Μετά από συζήτηση με τον εκπαιδευτικό η κάθε ομάδα θα προετοιμάσει ένα μικρό θεατράκι που θα πληροί κάποιες προϋποθέσεις- ερωτήσεις. Π.χ. α) Από ποιες πρώτες ύλες προέρχονται οι ομάδες των σκουπιδιών (χαρτί, πλαστικό, γυαλί, μέταλλο κλπ), β) Πόσο εύκολα ή γρήγορα καταστρέφονται τα υλικά (π.χ. Τα πλαστικά αργούν πολύ να καταστραφούν), γ) Ωφέλειες ανακύκλωσης των άχρηστων αυτών υλικών για κάθε υλικό (δραστηριότητα 3, βιβλίο δασκάλου, σελ. 305). Κάθε ομάδα παρουσιάζει τα αποτελέσματά της. Τέλος, δίνεται και συμπληρώνεται το φύλλο εργασίας 1α. Μέσα από τη συγκεκριμένη δραστηριότητα επιδιώκεται η καλλιέργεια των δεξιοτήτων παρατήρησης, οργάνωσης και ταξινόμησης των δεδομένων.

Δραστηριότητα 3 Έπειτα, ο εκπαιδευτικός ζητά από τα παιδιά να σκεφτούν και να αναφέρουν πού έχουν δει κάδους ανακύκλωσης και πόσα είδη υπάρχουν. Μέσα από συζήτηση που προκύπτει, οι μαθητές είναι σε θέση να κατανοήσουν την ύπαρξη των τεσσάρων ειδών κάδων ανακύκλωσης αλλά και το τι είδους ανακυκλώσιμα υλικά τοποθετούνται σε κάθε κάδο ξεχωριστά. Ακολούθως, οι μαθητές καλούνται να συμπληρώσουν το φύλλο εργασίας 1β, ώστε να ελεγχθεί κατά πόσο έγιναν κατανοητά τα όσα ειπώθηκαν.

Δραστηριότητα 4 Οι μαθητές καλούνται να επισημάνουν τη τεράστια σημασία της ανακύκλωσης, αναφέροντας τις ωφέλειες που μας προσφέρει. Έπειτα, προβληματίζονται για το πώς θα μπορούσαν οι ίδιοι να συμβάλουν στην ανακύκλωση με απλές πρακτικές στην καθημερινή τους ζωή, εκφράζοντας τις απόψεις τους γραπτώς βασιζόμενοι στο σενάριο που τους δίνεται στο φύλλο εργασίας 2. Στο σημείο αυτό ο εκπαιδευτικός προβληματίζει τα παιδιά για το τι κατασκευές θα μπορούσαν να φτιάξουν με ανακυκλώσιμα υλικά και για εμπλουτισμό των ιδεών προβάλλει διάφορες κατασκευές που έχει φτιάξει ο ίδιος (Οι κατασκευές θα γίνουν στο μάθημα της τεχνολογίας- διαθεματικότητα). Γίνεται καταγραφή του σωστού ορισμού της ανακύκλωσης στον πίνακα.

Ολοκλήρωση του μαθήματος Οι μαθητές καλούνται να κατασκευάσουν μια αφίσα (φύλλο εργασίας 2β) που να προωθεί την περιβαλλοντική συνείδηση. Τα παιδιά μπορούν να δώσουν το δικό τους τίτλο και να χρησιμοποιήσουν πραγματικά υλικά (π.χ. τενεκεδάκια, εφημερίδες, κλπ).

ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ!!!