ΛΗΨΗ & ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ Γ. Καμπουρίδης ΛΗΨΗ & ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ Λήψη και αξιολόγηση αποφάσεων

Τι είναι απόφαση; Αυτό που καθορίζει την ζωή μας!!! H πραγματοποίηση ενός σκοπού/στόχου στα πλαίσια της γενικότερης στρατηγικής των επιδιωκομένων στόχων ενός ατόμου ή μιας ομάδας ατόμων ή ενός επιχειρηματικού οργανισμού. Με ποιο στόχο συνδέονται οι αποφάσεις σας; Είναι πάντοτε συνδεδεμένες με τον επιδιωκόμενο στόχο σας Απόφαση είναι η ενέργεια επιλογής μιας λύσης από ένα σύνολο διθέσιμων εναλλακτικών λύσεων. Μια σωστή (καλή) απόφαση μας διασφαλίζει την μέγιστη δυνατή ηρεμία (μία καλή απόφαση δεν διασφαλίζει το επιθυμητό αποτέλεσμα π.χ 995 τοις 1000 να μην βρισκόμουν κοντά σας σήμερα) Γ. Καμπουρίδης Λήψη και αξιολόγηση αποφάσεων

Η παρουσία σας σήμερα στο μάθημα είναι μία απόφαση που υπηρετεί τον γενικότερο στόχο/σκοπό σας; Γ. Καμπουρίδης Αιτιολογήστε την απάντησή σας: Αποφάσισα να έλθω στο μάθημα για τους παρακάτω λόγους: Α. ................................................ Β. ................................................. Γ. ................................................. Πως κρίνεται την απόφαση καλή ή κακή; Λήψη αποφάσεων

Πότε κρίνεται μία απόφαση ως καλή ή κακή; Συνήθως μία απόφαση που λαμβάνεται στο παρόν κρίνεται αν ήταν καλή ή κακή από τα αποτελέσματα που επήλθαν -εξαιτίας αυτής της απόφασης - στο μέλλον. Η ικανότητα να κρίνουμε μία απόφαση την στιγμή που την παίρνουμε αποτελεί το συγκριτικό πλεονέκτημά μας σε σχέση με τους «άλλους» οι οποίοι αναμένουν πρώτα τα αποτελέσματα για να πάρουν μία απόφαση. Μία καλή απόφαση δεν γίνεται κακή στο μέλλον, ούτε μία κακή απόφαση γίνεται καλή στο μέλλον. Μία απόφαση είναι καλή ή κακή την στιγμή της λήψης της. Το σημαντικότερο όλων είναι η γνώση των πιθανοτήτων η απόφασή μας να φέρει το επιθυμητό αποτέλεσμα Γ. Καμπουρίδης Λήψη και αξιολόγηση αποφάσεων

Οικονομικός Άνθρωπος Ο στόχος της ανθρώπινης συμπεριφοράς είναι η μεγιστοποίηση της ευχαρίστησης –κέρδους- και η μείωση του πόνου –κόστους. (Jeremy Bentham, John Stuart Mill, Επίκουρος). Υποθέτουμε ότι ο άνθρωπος συμπεριφέρεται λογικά και επιδιώκει: Αύξηση της επιθυμητής / αναμενόμενης αξίας, μεγιστοποίηση του κέρδους, μείωση του «κόστους. Υπάρχει πιθανότητα να λάβει απόφαση ενάντια στο συμφέρον του; Γιατί; Θεωρία κινήτρων!!! Γ. Καμπουρίδης Λήψη αποφάσεων

Ικανότητα του ανθρώπινου νου στην επίλυση σύνθετων προβλημάτων Ο ανθρώπινος νους έχει περιορισμένες ικανότητες στην δόμηση και επίλυση σύνθετων προβλημάτων. Είναι εξαιρετικά δύσκολο να επιτύχεις μία αντικειμενικά λογική προσέγγιση στον πραγματικό επιχειρηματικό κόσμο αλλά πολλές φορές και στην καθημερινότητά μας (πχ είχα προγραμματίσει να μελετήσω αλλά παρασύρθηκα και πήγα για καφέ). Η βέλτιστη επιδιωκόμενη λύση δεν είναι πραγματοποιήσιμη αλλά προτιμάται ο όρος «ικανοποιητική λύση». Γ. Καμπουρίδης Λήψη αποφάσεων

Τι είδους αποφάσεις λαμβάνουμε; Ελάχιστες – απαιτούν μερικές ημέρες, εβδομάδες ή μήνες Μερικές, οι αποφάσεις λαμβάνονται εντός ωρών, ηθελημένη προσπάθεια με κατάλογο στόχων Πολλές, αποφάσεις του λεπτού, πχ αντιδράσεις στην οδήγηση, δυσκολία στην προσαρμογή νέων συνθηκών Αυστηρή διαδικασία Γ. Καμπουρίδης Στρατηγικές Διαβουλευτική προσπάθεια Σημαντικές Λήψη αποφάσεων Αυτόματη αντίδραση Γρήγορες

Ποιότητα αποφάσεων Ποιότητα αποφάσεων Αποτελεσματικές και Αποδοτικές Ενέργειες Γ. Καμπουρίδης Επιτυχημένες αλλαγές Λήψη αποφάσεων

Οργανωσιακή – αναλυτική πολυπλοκότητα Οργανωσιακή πολυπλοκότητα Μεγάλος αριθμός εμπλεκομένων Σύγκρουση προσωπικών και οργανωσιακών αξιών, επιθυμιών, κινήτρων Προσωπικότητες και ικανότητες (σπουδές, εμπειρία) Αναλυτική Πολυπλοκότητα Αβεβαιότητα, Δυναμική τοποθέτηση του προβλήματος, Αλληλοεπιδρούμενες μεταβλητές, Εναλλακτικές λύσεις (βαθμοί ελευθερίας, Πολλαπλοί στόχοι – επιθυμίες, Πολλοί ανταγωνιστές Ηγεσία Διευκό-λυνσης Αυστηρή ΔιαδικασίαΠοιοτικής απόφασης Γ. Καμπουρίδης Κοινή Λογική (απλή προσέγγιση Λήψη αποφάσεων Ανάλυση Απο φάσεων

Πότε λαμβάνεται μία απόφαση; Υπάρχει ανάγκη λύσης ενός προβλήματος: Έχουν προσδιοριστεί Στόχοι προς επίτευξη Υπάρχουν διαθέσιμα Μέσα επιτυχίας των στόχων Υπάρχει Ανθρώπινο δυναμικό στο οποίο θα ανατεθεί η υλοποίηση της απόφασης Γ. Καμπουρίδης Λήψη αποφάσεων

Γραμμικός Τρόπος Λήψης αποφάσεων (linear thinking) Απλουστευτική τεχνική επίλυσης βασιζόμενοι στις παρακάτω υποθέσεις: Κάθε πρόβλημα έχει μία μόνο λύση Η λύση του προβλήματος δεν επηρεάζει τις δράσεις της υπόλοιπης επιχείρησης/οργανισμού. Η λύση παραμένει συνεχώς έγκυρη και αξιολογείται μόνο ως προς το πόσο καλά λύνει το πρόβλημα Γ. Καμπουρίδης Λήψη αποφάσεων

Αδυναμίες του Γραμμικού Τρόπου Σκέψης Στην πραγματικότητα όλες οι λύσεις επηρεάζουν όλο τον οργανισμό της επιχείρησης και πιθανόν να δημιουργηθούν νέα προβλήματα Η μονομέρεια αξιολόγησης των λύσεων δεν λύνει το γενικότερο πρόβλημα Δεν λαμβάνεται η δυναμική ανάλυση των καταστάσεων (η κάθε ενέργεια επιδρά πολλαπλώς στον οργανισμό της επιχείρησης) Γ. Καμπουρίδης Λήψη αποφάσεων

Συστηματικός Τρόπος Λήψης Αποφάσεων (Systems thinking) Σύγχρονη-σύνθετη τεχνική επίλυσης προβλημάτων βασιζόμενη στις υποθέσεις: Τα προβλήματα είναι σύνθετα και συνδέονται με περισσότερες από μία καταστάσεις Οι δυνατές λύσεις είναι πολλές με πολλαπλές επιδράσεις σε όλο τον οργανισμό μιας επιχείρησης Γ. Καμπουρίδης Λήψη αποφάσεων

Συστηματικός Τρόπος Λήψης Αποφάσεων (Systems thinking) Οι λύσεις επηρεάζουν την επιχείρηση και αξιολογούνται οι επιπτώσεις στο σύνολο της επιχείρησης και όχι μόνο στην περιοχή του προβλήματος (πχ στα πλαίσια ενός τμήματος) Οι καταστάσεις αλλάζουν, τα προβλήματα διαφοροποιούνται και απαιτούνται νέες προσεγγίσεις για πιο δημιουργικές λύσεις Γ. Καμπουρίδης Λήψη αποφάσεων

Κατηγορίες αποφάσεων Ανεξάρτητα από τον τρόπο σκέψης (γραμμικός ή συστηματικός) δύο είναι οι κατηγορίες αποφάσεων που αντιμετωπίζει το στέλεχος: Προγραμματισμένες (Programmed decisions) Μη Προγραμματισμένες (Non programmed decisions) Γ. Καμπουρίδης Λήψη αποφάσεων

Κατηγορίες αποφάσεων (I) Προγραμματισμένες αποφάσεις αφορούν: Προβλήματα κατανοητά, καλά δομημένα, συχνά επαναλαμβανόμενα. Αντιμετωπίζονται από καθιερωμένες και συστηματικές διαδικασίες Η διαδικασία μοιάζει με την προηγούμενη φορά (αλγόριθμος λύσεων, έμπειρα συστήματα αποφάσεων, what if) Γ. Καμπουρίδης Λήψη αποφάσεων

Κατηγορίες αποφάσεων (IΙ) Οι απρογραμμάτιστες αποφάσεις αφορούν: Προβλήματα που δεν έχουν γίνει κατανοητά, μη καλώς δομημένα, μοναδικά και δεν αντιμετωπίζονται με καθιερωμένες διαδικασίες Οι απρογραμμάτιστες αποφάσεις αφορούν σχετικά σπάνια προβλήματα (υπάρχει έλλειψη προηγούμενης εμπειρίας, πχ παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008) Γ. Καμπουρίδης Λήψη αποφάσεων

Ποιος λαμβάνει μία απόφαση; Χαμηλού επιπέδου (αποφάσεις με μικρό βεληνεκές επίδρασης, αφορά την θέση εργασίας ενός ατόμου) Μεσαίου επιπέδου (αποφάσεις με μέτριο βεληνεκές επίδρασης, αφορά συνήθως ομάδα ατόμων) Υψηλού επιπέδου (αποφάσεις μακροχρόνιου και σημαντικού επιπέδου, συνήθως επηρεάζει ολόκληρη την επιχείρηση και μεγάλο αριθμό ατόμων) Γ. Καμπουρίδης Λήψη αποφάσεων

Επίπεδα λήψης αποφάσεων Στρατηγικές αποφάσεις Διοικητικές αποφάσεις Λειτουργικές αποφάσεις Κορυφή Μεσαίο επίπεδο Εποπτεία Γ. Καμπουρίδης Στρατηγική Διοικητική Λειτουργική Λήψη αποφάσεων

Κατηγορίες διευθυντών (managers’) ανάλογα με τον τρόπο που λαμβάνουν αποφάσεις Αποφεύγει τα προβλήματα (..........................) Διατηρεί την κατεστημένη κατάσταση, συνήθως αποφεύγει τις αλλαγές (............................) Λύνει τα προβλήματα (Όταν εμφανίζονται, προχωρά στις κατάλληλες ενέργειες και αλλαγές για την επίλυσή των) Αναζητά τα προβλήματα Ανακαλύπτει τα προβλήματα πριν εμφανιστούν, ασχολείται με το μέλλον (πχ πρόγραμμα σπουδών, πρόγραμμα εξετάσεων Ιανουαρίου, δημιουργεί δομές προς επίλυση μελλοντικών προβλημάτων) Γ. Καμπουρίδης Λήψη αποφάσεων

Συνθήκες λήψης αποφάσεων Συνθήκες βεβαιότητας Οι μεταβλητές του προβλήματος και τα αναμενόμενα αποτελέσματα είναι γνωστά (πχ εσωτερική πληροφόρηση) Συνθήκες ελεγχόμενου κινδύνου Τα αποτελέσματα δεν είναι απολύτως γνωστά αλλά σε μεγάλο βαθμό είναι προβλέψιμα (φάσμα πιθανών λύσεων με προβλέψιμες λύσεις και αποτέλεσματα, προσδιορισμός των πιθανοτήτων να συμβεί η μία ή η άλλη λύση) Γ. Καμπουρίδης Λήψη αποφάσεων

Συνθήκες λήψης αποφάσεων Συνθήκες αβεβαιότητας Πολλές δυνατές λύσεις με πολλές μεταβλητές Η πιθανότητα του αποτελέσματος μπορεί να είναι γνωστή αλλά δεν είναι απολύτως προβλέψιμη (τι κάνουμε στην περίπτωση αυτή?) Πηγαίνουμε σε μέντιουμ ή εκπαιδευόμαστε στην χρήση σύνθετων εργαλείων λήψης αποφάσεων, μαθηματικά μοντέλα και υπολογισμός πιθανοτήτων για σύνθετες καταστάσεις. Γ. Καμπουρίδης Λήψη αποφάσεων

Παραδοχές λήψης απόφασης Τα στελέχη σπάνια, αν όχι ποτέ, έχουν πρόσβαση σε απόλυτα σωστές και πλήρεις πληροφορίες. Αποτέλεσμα : παίρνουν αποφάσεις που οδηγούν όχι στην επίτευξη των βέλτιστων αποτελεσμάτων, αλλά στην επίτευξη ικανοποιητικών αποτελεσμάτων Γ. Καμπουρίδης Λήψη αποφάσεων

Παραδοχές λήψης απόφασης (Ι) Επιδιώκεται ικανοποιητική λύση (satisfying solution) Δεν πραγματοποιείται λεπτομερής έρευνα μεταξύ των διαθέσιμων λύσεων Έχουν ανεπαρκή έλεγχο στα θέματα που επηρεάζουν την απόφασή τους Γ. Καμπουρίδης Λήψη αποφάσεων

Βήματα λήψης αποφάσεων (normative methodology) Εντοπισμός και ανάλυση της κατάστασης Λήψη του πτυχίου (στρατηγικός στόχος) Διαθέσιμοι πόροι (οικονομικοί και διαθέσιμος χρόνος –προσδιορισμός χρονικού ορίζοντα) Διατύπωση των στόχων και καθορισμός προτύπων αφοσίωσης - απόδοσης Ορκωμοσία τον Ιούνιο 2016 (Χρόνος και διαθέσιμοι πόροι) 25 ώρες παρακολούθησης / εβδομάδα 2 ώρες την ημέρα μελέτη / προετοιμασία Γ. Καμπουρίδης Λήψη αποφάσεων

Βήματα λήψης αποφάσεων (normative methodology) Διατύπωση εναλλακτικών λύσεων και Αξιολόγηση των επιπτώσεων Λήψη του πτυχίου έξι μήνες ενωρίτερα (αναλύστε τις επιπτώσεις) Λήψη του πτυχίου τρεις μήνες αργότερα Δοκιμαστική και πλήρης εφαρμογή Παρακολούθηση και βελτίωση Γ. Καμπουρίδης Λήψη αποφάσεων

Διαδικασία Λήψης Αποφάσεων (Decision making process) Η σειρά ενεργειών με την οποία ο manager επιλύσει προβλήματα: Προσδιορισμός του προβλήματος Διατύπωση εναλλακτικών λύσεων Ανάλυση περιπτώσεων What …..if……. Γ. Καμπουρίδης Λήψη αποφάσεων

Διαδικασία Λήψης Αποφάσεων (Decision making process) (Ι) Επιλογή της λύσης Συνεχής Αξιολόγηση της εφαρμογή της Ανατροφοδότηση της τοποθέτησης του προβλήματος με τα επιμέρους αποτέλεσματα –επίτευξη ή μη των επιμέρους στόχων Γ. Καμπουρίδης Λήψη αποφάσεων

Σύγχρονες Πηγές Γνώσεων για Λήψη Επιχειρηματικών Αποφάσεων Διαχείριση Επιχειρηματικής Γνώσης (Knowledge management) Τυπική γνώση (Συστήματα και Διαδικασίες πληροφόρησης, Enterprise Resource Planning (ERP), explicit knowledge) Άρρητη γνώση (tacit knowledge) (εμπειρική - άτυπη γνώση των στελεχών) Γ. Καμπουρίδης Λήψη αποφάσεων

Ποιότητα των Αποφάσεων Η ποιότητα των αποφάσεων συνίσταται από έξι (6) χαρακτηριστικά στοιχεία (Carl Spetzler, Ph.D): Σωστό πλαίσιο λήψης της απόφασης Δημιουργικές εναλλακτικές λύσεις Ουσιαστικές και αξιόπιστες πληροφορίες Ξεκάθαρες αξίες και αναμενόμενα αποτελέσματα Λογική και σωστή επιχειρηματολογία Δέσμευση για υλοποίηση της απόφασης Γ. Καμπουρίδης Λήψη αποφάσεων

Αξιολόγηση των αποφάσεων Η επίτευξη της ποιότητας σε κάθε ένα από τα έξι στοιχεία καθορίζει την συνολική ποιότητα της απόφασης. Όπως σε μία αλυσίδα μία απόφαση είναι τόσο ποιοτική όσο το πιο αδύναμο χαρακτηριστικό της. Ποιότητα 100% δεν σημαίνει τελειότητα. Όταν δεν αξίζει να βάλουμε περισσότερη προσπάθεια ή να αφιερώσουμε περισσότερο χρόνο τότε φθάσαμε στο 100%. Η ποιότητα μια απόφασης κρίνεται όταν λαμβάνεται. Μια καλή απόφαση μπορεί να έχει καλά ή άσχημα αποτελέσματα!!!!! - A good decision can have a good or bad outcome. Γ. Καμπουρίδης Λήψη αποφάσεων

Ορισμός της Αβεβαιότητας Διαθέτουμε 20 ευρώ για να επενδύσουμε !! 2 κάρτες (Ντάμες) 2 κάρτες (άσσοι) Αν βρείτε τους δύο άσσους παίρνετε 60 ευρώ Αν βρείτε μία ντάμα – ένα άσσο παίρνετε 30 ευρώ Αν βρείτε τις δύο ντάμες τότε πρέπει να πληρώσετε ακόμη 18 ευρώ !!! Γ. Καμπουρίδης Λήψη και Αξιολόγηση αποφάσεων

Δεν διαθέτω αρκετές πληροφορίες Θα επενδύσετε ή όχι; 69% 23% 8% Δένδρο αποφάσεων (Decision tree) 2 άσσοι 60 (επενδύω -20 ευρώ) 1 άσσο 1 ντάμα 30 2 ντάμες -18 0 (όχι ) ναι όχι Δεν διαθέτω αρκετές πληροφορίες Γ. Καμπουρίδης Λήψη και αξιολόγηση Αποφάσεων

Τι λείπει; Οι πιθανότητες !!! Υπάρχουν 4 δυνατές επιλογές (outcomes) όταν διαλέξουμε 2 από τις 4 υπάρχουσες κάρτες Άσσος – Άσσος Άσσος – Ντάμα Ντάμα – Άσσος Ντάμα - Ντάμα Ποια είναι η πιθανότητα να έχουμε ένα από τα παραπάνω αποτελέσματα; 30% απάντησαν ΌΧΙ & 70% απάντησαν ΝΑΙ Γ. Καμπουρίδης Λήψη και αιολόγηση αποφάσεων

Πρώτη κάρτα Άσσος 1/3 Άσσος Δεύτερη κάρτα 1/6 Πρώτη κάρτα Άσσος 1/3 Άσσος 1/2 Δεύτερη κάρτα ντάμα Δεύτερη κάρτα 1/6 1/3 1/2 2/3 1/3 Πρώτη κάρτα Ντάμα Ντάμα Γ. Καμπουρίδης Λήψη αποφάσεων

Συστηματική προσέγγιση των προβλημάτων (επίτευξη στόχων) Ένα πρόβλημα μπορούμε να το δούμε σαν ένα σύστημα: Λαμβάνει υπόψη του δεδομένα, τα επεξεργάζεται και «παράγει» το αποτέλεσμα. Ως σύστημα με την ευρεία έννοια μπορεί να ορισθεί κάθε εννοιολογική και φυσική οντότητα, η οποία αποτελείται από αλληλοσυνδεόμενα ή αλληλεξαρτώμενα μέρη, διατεταγμένα κατά τέτοιο τρόπο ώστε να εξυπηρετείται η επίτευξη συγκεκριμένου σκοπού. Γ. Καμπουρίδης Λήψη αποφάσεων

Προσδιορισμός του προβλήματος Η φάση αυτή περιλαμβάνει τέσσερα στάδια. Ι. Η παραγωγή και αποσαφήνιση απόψεων και θέσεων που επηρεάζουν αρνητικά το υπό έρευνα θέμα. ΙΙ. Κατηγοριοποίηση και ένταξη εμποδίων σε ομάδες. ΙΙ. Προσδιορισμός των σημαντικότερων από πλευράς επίλυσης εμποδίων. ΙV. Προσδιορισμός σχέσεων εξάρτησης μεταξύ των εμποδίων. Γ. Καμπουρίδης Λήψη αποφάσεων

Σχεδιασμός εναλλακτικών προτάσεων . Η φάση αυτή περιλαμβάνει τα εξής στάδια: Ι. Πρώτον, παραγωγή και διαλογική διευκρίνιση προτάσεων γι άρση εμποδίων. ΙΙ. Κατηγοριοποίηση και ένταξη προτάσεων σε ομάδες. ΙΙΙ. Προσδιορισμός σχέσεων εξάρτησης μεταξύ προτάσεων και εμποδίων. ΙV. Εναλλακτικά σενάρια δράσης και σύνθεση εφαρμόσιμων προτάσεων. Γ. Καμπουρίδης Λήψη αποφάσεων

Επιλογή σεναρίου δράσης Στο στάδιο αυτό οι κοινωνικοί εταίροι μέσω διαλογικής συζήτησης επιλέγουν το σενάριο δράσης, με βάση τα εξής κριτήρια: Συμμετοχή, διαφάνεια, συναίνεση, ανταπόκριση, ισονομία, αποτελεσματικότητα-αποδοτικότητα, ποιότητα ρυθμίσεων, εφαρμογή νομιμότητας, έλεγχος διαφθοράς, συμμετοχή και λογοδοσία, ικανοποίηση των εμπλεκομένων, κοινωνικές επιπτώσεις, ωφέλειες στην παραγωγικότητα, οικονομίες κλίμακος, εξοικονόμηση κόστους, προϋπολογισμός, χρόνος υλοποίησης και μακροχρόνια ανάπτυξη. Γ. Καμπουρίδης Λήψη αποφάσεων

Σενάριο δράσης Η φάση αυτή περιλαμβάνει τα εξής στάδια: Ι. Ανάπτυξη προγράμματος για την υλοποίηση του σεναρίου. Δηλαδή, κατανομή πόρων και ανάθεση φόρτου εργασίας σε εμπλεκόμενους φορείς. ΙΙ. Ανάπτυξη χρονοδιαγράμματος δράσης (διάγραμμα χρονικού προγραμματισμού και κατανομής πόρων Gant). Γ. Καμπουρίδης Λήψη αποφάσεων