ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ ΠΑΤΕΡΑΣ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ

Γραμματολογικά στοιχεία Ζωή Γεννήθηκε και πέθανε στη Σκιάθο (1851-1911) Είναι ένας από τους πιο σημαντικούς Νεοέλληνες πεζογράφους- ο κορυφαίος διηγηματογράφος και ο κυριότερος εκπρόσωπος του ηθογραφικού διηγήματος. Τα θέματα του Παπαδιαμάντη σχετίζονται με το θρησκευτικό βίο και τη λαική παράδοση, ενώ οι ήρωες του είναι απλοί άνθρωποι του λαού της υπαίθρου. Έτσι, βάση των διηγημάτων του είναι η ηθογραφία, συνυφασμένη με στοιχεία ψυχογραφικά, κοινωνικά και ρεαλιστικά και ο λυρισμός του είναι μερικές φορές πολύ έντονος. Η γλώσσα των πεζογραφημάτων του Παπαδιαμάντη είναι ιδιόμορφη: στους διαλόγους χρησιμοποιείται η ομιλούμενη λαική γλώσσα με ιδιωματισμούς της Σκιάθου. Στην αφήγηση, βάση είναι η καθαρεύουσα, στην οποία όμως βρίσκονται πολλά στοιχεία της δημοτικής. Τέλος, στις περιγραφές χρησιμοποιείται η καθαρεύουσα. Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί και λέξεις της αρχαίας ελληνικής, όπως και λέξεις της χριστιανικής παράδοσης. Έργα (μυθιστορήματα- διηγήματα) Η μετανάστης Οι Έμποροι των Εθνών Η γυφτοπούλα Η Φόνισσα Η σταχτομαζώχτρα κ.α. http://www.ert-archives.gr/V3/public/main/page- assetview.aspx?tid=8450&tsz=0&act=mMainView

Θέμα και περιεχόμενο Θέμα του διηγήματος είναι η παιδική αθωότητα σε σχέση με την ιδιοτέλεια και την αναλγησία των μεγάλων. Το παιδί μέσα στο άθλιο οικογενειακό περιβάλλον γίνεται το θύμα της φτώχειας αλλά και της αδιαφορίας των μεγάλων. Το περιεχόμενο είναι κοινωνικό, με ηθογραφικά στοιχεία, δοσμένο με ρεαλισμό. Περιληπτική απόδοση του περιεχομένου Το κοινωνικό πλαίσιο και η ρεαλιστική παρουσίασή του Ο συγγραφέας δίνει το κοινωνικό πλαίσιο των προσώπων, την οικονομική κατάσταση και τη συμπεριφορά τους με τρόπο ρεαλιστικό, απεικονίζοντας την άθλια πραγματικότητα. Τα κυριότερα από αυτά τα στοιχεία είναι: Το παιδάκι που ζητιανεύει και η αναφορά του θανάτου του πέμπτου παιδιού Τα «πειράγματα» των μεγάλων, που διασκεδάζουν με την αθωότητα του παιδιού Τα περιστατικά με τα παιδιά που ψωνίζουν στον μπακάλη και οι σχετικές αντιδράσεις των γυναικών Τα μεθύσια του πατέρα και η εγκατάλειψη της οικογένειας για χάρη μιας άλλης γυναίκας Οι ξυλοδαρμοί και ο στιγματισμός της γυναίκας Η τραγική κατάντια των σκευών του νοικοκυριού, πχ. της ραπτομηχανής Η πείνα και γενικά η έσχατη εξαθλίωση της οικογένειας

Ο κοινωνικός προβληματισμός του διηγήματος Όλα τα παραπάνω ρεαλιστικά στοιχεία παρουσιάζουν τη σταδιακή επιδείνωση της κατάστασης της οικογένειας. Με αυτά τα στοιχεία ο συγγραφέας εκφράζει τον κοινωνικό προβληματισμό, που απορρέει από την ευαισθησία του απέναντι στη δυστυχία και στην αθλιότητα των ανθρώπων που κατοικούν στα άκρα της πόλης, στη φτωχογειτονιά. Μάλιστα ο συγγραφέας δεν αρκείται στη καταγραφή των «φαινομένων», αλλά «παίρνει θέση», δηλαδή συμμετέχει σ’ αυτά και συμπάσχει με τους ήρωές του. Ωστόσο, πρέπει να παρατηρήσουμε πως ο προβληματισμός είναι μάλλον ρηχός και περισσότερο περιγραφικός γιατί: Αποδίδει τα αίτια σε μεμονωμένα άτομα: στην τεμπελιά, στο πάθος για ποτό και στην εξωσυζυγική ερωτική δραστηριότητα του Μανόλη, στην υστεροβουλία του κουμπάρου, κ.α. Θεωρεί το χρήμα ως πηγή ηθικής διαφθοράς Το κείμενο έχει ύφος ανάλαφρο και χαριτωμένο, με διάχυτη την ειρωνεία (η ευχάριστη διάθεση αμβλύνει, ελαττώνει τη δραματικότητα της κατάστασης και αποφορτίζει τη βαριά ατμόσφαιρα) Μεταθέτει στην άλλη ζωή την ανταμοιβή των παιδιών, αντίληψη θρησκευτική αλλά μάλλον άσχετη σε ένα διήγημα που προβάλλει με ρεαλισμό την αθλιότητα των κοινωνικών στρωμάτων Αυτοβιογραφικά στοιχεία του συγγραφέα στο κείμενο Ζει κι αυτός στη γειτονιά Τα οικονομικά του είναι δύσκολα Περνάει από το μπακάλικο Διατρέφεται λιτά Συμπάσχει με τους ανθρώπους της γειτονιάς

Πρόσωπα Το μικρό παιδί, ο πατέρας, η μητέρα, ο κουμπάρος, ο παντοπώλης, ο συγγραφέας, τα άλλα πρόσωπα Γλώσσα- ύφος Το διήγημα είναι γραμμένο στη γνωστή ιδιότυπη γλώσσα του Παπαδιαμάντη, με σύνθεση λέξεων και τύπων της δημοτικής και της λόγιας ή αρχαίας. Χαρακτηριστικά είναι τα λόγια των νηπίων. Ο λόγος είναι λιτός, με ελάχιστα σχήματα λόγου.   Η αφήγηση- ο αφηγητής Η αφήγηση αρχίζει αιφνιδιαστικά, in media res, δηλαδή από τα μισά της ιστορίας. Παρεμβάλλονται δύο μεγάλες αναδρομικές αφηγήσεις και η όλη αφήγηση κλείνει κυκλικά με την αναφορά και πάλι του παιδιού που ζητιανεύει. Ο αφηγητής είναι ομοδιηγητικός (αφήγηση με εσωτερική εστίαση), συμμετέχει στα γεγονότα και αφηγείται σε α’ πρόσωπο. Ο παντοπώλης γνωρίζει καλά όσα συμβαίνουν στα πρόσωπα της γειτονιάς και κυρίως είναι ενήμερος για την οικονομική τους κατάσταση (παντογνώστης αφηγητής) Τεχνικές αφήγησης Την εντύπωση της δομικής ακαταστασίας δίνουν ίσως η παρέκκλιση από την παραδοσιακή δομή του διηγήματος, ο πλατειασμός σε μερικά σημεία και κυρίως οι δύο μεγάλες αναδρομές. Τα ιδιάζοντα αυτά στοιχεία αφηγηματικής τεχνικής δείχνουν, πίσω από τη φαινομενική προχειρότητα, τη μεγάλη τέχνη του πεζογράφου, που κάνει πιο φυσικά όσα διαδραματίζονται.

Τρόπος παρουσίασης προσώπων Ακολουθεί τη μέθοδο της άμεσης έκθεσης των προσώπων. Με αυτή τη στατική παρουσίαση διαγράφει περιγραφικά τους χαρακτήρες, εκτός από τους χαρακτήρες του ίδιου του συγγραφέα και του κουμπάρου, όπου έχουμε δυναμική παρουσίαση.   Χώρος- Χρόνος Αθηναική κοινωνία του β΄ μισού του 19ου αι. Γενικά, μπορεί να διαιρεθεί ο χρόνος του διηγήματος στο παρόν, με την κανονική αφήγηση και στο παρελθόν, με τις αναδρομικές αφηγήσεις. Ο ευρύτερος τόπος είναι μια φτωχική γειτονιά της Αθήνας. Το μπακάλικο και το σπίτι του Μανόλη. Ερώτηση κατανόησης και ανάπτυξης Στο διήγημα αυτό, το κοινωνικό πλαίσιο και η όλη σκηνογραφία αποτελούν απόδειξη της νατουραλιστικής τεχνοτροπίας του Παπαδιαμάντη. Μπορείτε να τεκμηριώσετε αυτή τη θέση με στοιχεία του διηγήματος;