Θεωρίες Μάθησης & Διδακτικές Στρατηγικές Εισαγωγή στις βασικές έννοιες Θεωρίες Μάθησης & Διδακτικές Στρατηγικές Εισαγωγή στις βασικές έννοιες Δημήτρης Κολοκοτρώνης Διδακτική της Πληροφορικής - Θεωρίες μάθησης

Σκοπός Η συνοπτική παρουσίαση των βασικών αρχών των θεωριών μάθησης και των πιο γνωστών τους διδακτικών μοντέλων. Η έμφαση δίνεται στο πως οι θεωρίες επιδρούν στο σχεδιασμό και την ανάπτυξη σύγχρονων διδακτικών στρατηγικών και κατάλληλων διδακτικών καταστάσεων. Σκοπός Βασικές αρχές των θεωριών μάθησης και στο πώς επιδρούν στη σχεδίαση και την ανάπτυξη διδακτικών στρατηγικών Διδακτική της Πληροφορικής - Θεωρίες μάθησης

Έννοιες - κλειδιά Θεωρίες μάθησης Συμπεριφορισμός Γνωστική Επιστήμη Εποικοδομισμός Κοινωνικοπολιτισμικές θεωρίες Διδακτικές στρατηγικές Έννοιες - Κλειδιά Διδακτική της Πληροφορικής - Θεωρίες μάθησης

Συμπεριφορισμός (1) Μάθηση: τροποποίηση της εξωτερικά παρατηρούμενης συμπεριφοράς Συμπεριφορά: αντιδράσεις σε ερεθίσματα Στόχος της διδασκαλίας: η επίτευξη της επιθυμητής συμπεριφοράς Βασικοί εκπρόσωποι Pavlov Watson Skinner Για τον συμπεριφορισμό μάθηση σημαίνει η τροποποίηση της εξωτερικά παρατηρούμενης συμπεριφοράς. Στο πλαίσιο αυτό, στόχος της διδασκαλίας είναι η επίτευξη της επιθυμητής συμπεριφοράς. Διδακτική της Πληροφορικής - Θεωρίες μάθησης

Συμπεριφορισμός (2) Διδακτικό μοντέλο: η γνώση μεταδίδεται Μαθησιακό Μοντέλο: πρόσκτηση πληροφοριών Ορισμός: Προσθήκη πληροφοριών στη μνήμη του μαθητή Περιεχόμενο: Πληροφορία Μαθητής: παθητικός δέκτης πληροφορίας Δάσκαλος: πάροχος πληροφορίας Τεχνολογία: πάροχος πληροφορίας (το τεχνολογικό μέσο δρα ως όχημα μεταφοράς) Βασική υπόθεση του συμπεριφορισμού είναι ότι η γνώση μεταδίδεται Διδακτική της Πληροφορικής - Θεωρίες μάθησης

Συμπεριφοριστική μέθοδος διδασκαλίας (μετωπική διδασκαλία) Α. Εισαγωγική ενότητα με παρουσίαση του σκοπού και των στόχων του μαθήματος καθώς και πιθανή σύνδεση με τα προηγούμενα μαθήματα. Β. Παρουσίαση μίας πληροφορίας, ενός γεγονότος ή μιας έννοιας (που αφορά σε συγκεκριμένο περιεχόμενο με σαφείς διδακτικούς στόχους) δομημένων κάτω από το πρίσμα συγκεκριμένων αρχών. Γ. Ερώτηση ή ερωτήσεις πάνω στις παρεχόμενες πληροφορίες, γεγονότα ή έννοιες. Δ. Απαίτηση για απάντηση (στην τιθέμενη ερώτηση) από το μαθητή και υποχρέωσή του να χρησιμοποιήσει τις πληροφορίες που έχουν δοθεί στο μάθημα όταν απαντά σε ανάλογες ερωτήσεις. Ε. Εκτίμηση και αξιολόγηση (της απάντησης του μαθητή με βάση τους διδακτικούς στόχους) και λήψη αποφάσεων αναφορικά με την ποιότητα των παρεχόμενων απαντήσεων. ΣΤ. Κλείσιμο της ενότητας. Κύρια διδακτική στρατηγική του συμπεριφοριστικού μοντέλου μάθησης είναι η μετωπική ή εποπτική διδασκαλία. Βασικός συντελεστής αυτής της στρατηγικής είναι ο εκπαιδευτικός που οφείλει να οργανώσει όσο το δυνατόν καλύτερα τη διδασκαλία του. Διδακτική της Πληροφορικής - Θεωρίες μάθησης

Γνωστική Επιστήμη Η έννοια της μάθησης Ο νους είναι ένα σύστημα που οικοδομεί και χειρίζεται σύμβολα (αναπαραστάσεις). Το γνωστικό σύστημα αποτελείται από έννοιες, οι οποίες είναι οργανωμένες σε ευρύτερες εννοιολογικές δομές Μάθηση: τροποποίηση των γνώσεων Συνεπώς η μάθηση εξαρτάται άμεσα από τις προϋπάρχουσες γνώσεις Η μάθηση είναι ενεργή ατομική διαδικασία οικοδόμησης νοήματος μέσω εμπειριών Η Γνωστική (ή Γνωσιακή) Επιστήμη συνιστά μια εναλλακτική θεωρητική προβληματική στο συμπεριφοριστικό μοντέλο μάθησης. Στη γνωστική επιστήμη μάθηση είναι η μελέτη του τρόπου με τον οποίο αλλάζουν οι συμβολικές αναπαραστάσεις και διαδικασίες και του τρόπου με τον οποίο αυτές οι αλλαγές επηρεάζουν την ανθρώπινη συμπεριφορά. Διδακτική της Πληροφορικής - Θεωρίες μάθησης

Γνωστική Επιστήμη (ΓΕ) Μυαλό = Υπολογιστής ; Βασικό μοντέλο της ΓΕ: Θεωρία επεξεργασίας της πληροφορίας (Information processing) Μοντέλο ανθρώπινης σκέψης Μοντέλο υπολογιστή Αισθήσεις Βασικό μοντέλο: Θεωρία επεξεργασίας της πληροφορίας (Information processing) Το γνωστικό σύστημα λειτουργεί ως σύστημα επεξεργασίας της πληροφορίας Η σκέψη του υποκειμένου μέσο επεξεργασίας της πληροφορίας Ο Υπολογιστής είναι το τεχνολογικό αντίστοιχο του εγκεφάλου Βασική εφαρμογή: Τεχνητή Νοημοσύνη Μονάδες εισόδου Κεντρική μονάδα επεξεργασίας Βραχυπρόθεσμη μνήμη Μακροπρόθεσμη μνήμη Σκληρός δίσκος Διδακτική της Πληροφορικής - Θεωρίες μάθησης

Το γνωστικό σύστημα ως σύστημα επεξεργασίας της πληροφορίας Το γνωστικό σύστημα δημιουργεί αναπαραστάσεις της πληροφοριακής ροής και κάνει την επεξεργασία της. Το γνωστικό σύστημα δημιουργεί αναπαραστάσεις (representations) της πληροφοριακής ροής και κάνει την επεξεργασία της. Η επεξεργασία της πληροφορίας στο πλαίσιο αυτό νοείται ως υπολογισμός, χειρισμός δηλαδή συμβόλων. Οι γνωστικές διεργασίες συνιστούν επεξεργασίες των οποίων τα αποτελέσματα αποτελούν εισόδους για άλλες επεξεργασίες. Κάθε γνωστική διεργασία συνίσταται από αναπαραστάσεις και από επεξεργασίες Διδακτική της Πληροφορικής - Θεωρίες μάθησης

Δύο κατηγορίες γνώσεων (επεξεργασία της πληροφορίας) Δηλωτικές γνώσεις: αφορούν το περιεχόμενο Συνίστανται από γεγονότα και ορισμούς που ξέρουμε ή επεξηγήσεις που δίνουμε (το τι). Διαδικασιακές γνώσεις: χαρακτηρίζουν τις νοητικές ή πραξιακές τεχνικές που ξέρουμε να εφαρμόζουμε (το πώς) Δύο είναι οι βασικές κατηγορίες γνώσεων: οι δηλωτικές γνώσεις (declarative knowledge), που αφορούν το περιεχόμενο και συνίστανται από τα γεγονότα και τους ορισμούς που ξέρουμε ή τις επεξηγήσεις που δίνουμε (το τι). οι διαδικασιακές γνώσεις (procedural knowledge) που σχετίζονται με χαρακτηρίζουν τις νοητικές ή πραξιακές τεχνικές που ξέρουμε να εφαρμόζουμε (το πώς) Διδακτική της Πληροφορικής - Θεωρίες μάθησης

Εποικοδομητισμός (1) Μάθηση: η τροποποίηση του προϋπαρχουσών γνώσεων Μάθηση: η τροποποίηση του προϋπαρχουσών γνώσεων Στόχος της διδασκαλίας: η δημιουργία κατάλληλου και πλούσιου περιβάλλοντος με το οποίο αλληλεπιδρά ο μαθητής Βασικοί εκπρόσωποι Piaget Bruner Papert Ο εποικοδομισμός όπως και η γνωστική επιστήμη αντιλαμβάνονται τη μάθηση ως τη διαδικασία τροποποίησης των προϋπαρχουσών γνώσεων Διδακτική της Πληροφορικής - Θεωρίες μάθησης

Εποικοδομητισμός (2) Η μάθηση είναι ατομική διαδικασία οικοδόμησης γνώσεων Το νόημα αποκτάται μέσω εμπειριών Το παιδί καταλαβαίνει τον κόσμο που το περιβάλλει μέσα από την αλληλεπίδρασή του με αυτόν Η μάθηση δεν είναι αποστήθιση εννοιών ή γεγονότων Το παιδί οικοδομεί με ατομικό και ενεργητικό τρόπο τις γνώσεις του για τον κόσμο Ένα πλούσιο σε αλληλεπιδράσεις περιβάλλον ευνοεί την ανάπτυξη της μάθησης Οι νέες γνώσεις χτίζονται πάνω στις υπάρχουσες γνώσεις Η μάθηση συνίσταται στην τροποποίηση των γνώσεων και εξαρτάται άμεσα από τις προϋπάρχουσες γνώσεις. Ενδιαφέρον στο εσωτερικό του γνωστικού συστήματος, και ειδικότερα στη δομή και τη λειτουργία του: η μάθηση συνιστά μια ενεργή ατομική διαδικασία οικοδόμησης νοήματος μέσω εμπειριών η μάθηση δεν είναι απομνημόνευση εννοιών, γεγονότων και καθολικών αληθειών Διδακτική της Πληροφορικής - Θεωρίες μάθησης

Μέθοδοι διδασκαλίας στον εποικοδομητισμό Βασική προϋπόθεση: η αλληλεπίδραση με το περιβάλλον Η μάθηση λαμβάνει χώρα μέσα από δραστηριότητες διερεύνησης, ανακάλυψης, έρευνας & πειραματισμού Διαθεματικής προσέγγισης και επίλυσης προβλήματος Σε ένα εποικοδομιστικό πλαίσιο μάθησης η έμφαση δίνεται στην αλληλεπίδραση με το περιβάλλον Διερευνητικές δραστηριότητες Πλάνα εργασίας (project based learning) Επίλυση προβλήματος (problem solving) Διαθεματικές εργασίες – Έρευνες WebQuests: Δομημένες διερευνητικές δραστηριότητες βασισμένες στον Παγκόσμιο Ιστό Διδακτική της Πληροφορικής - Θεωρίες μάθησης

Μάθηση βασισμένη σε δραστηριότητες Επιλογή ενός ρεαλιστικού και με νόημα (meaningful) πλαισίου Ανάπτυξη κινήτρου μάθησης Ενεργητική συμμετοχή του μαθητή Εποικοδόμηση εννοιών - Εννοιολογική μάθηση Κριτική σκέψη, Δημιουργική ικανότητα Εφαρμογή γνώσεων για την επίλυση αυθεντικών προβλημάτων και όχι παθητική χρήση Ανάπτυξη δεξιοτήτων Η αξιολόγηση ενσωματωμένη στη μαθησιακή πορεία Διδακτική της Πληροφορικής - Θεωρίες μάθησης

Ανακάλυψη (ανακαλυπτική μάθηση) (1) Η ανακαλυπτική μάθηση (discovery learning) δίνει έμφαση στη διευκόλυνση της μάθησης μέσω της κατανόησης των δομών και των επιστημονικών αρχών ενός γνωστικού αντικειμένου, καθώς και στην υιοθέτηση της ανακαλυπτικής μεθόδου ή της καθοδηγούμενης ανακάλυψης με την ανάπτυξη εσωτερικών κινήτρων μάθησης από το μαθητή. Διδακτική της Πληροφορικής - Θεωρίες μάθησης

Ανακάλυψη (ανακαλυπτική μάθηση) (2) Αντιτίθεται στη μάθηση μέσω μετάδοσης των γνώσεων Στην ανακαλυπτική μάθηση ο μαθητής εργάζεται με στόχο να ανακαλύψει το αντικείμενο προς μάθηση. Σε αντίθεση με τις τυπικές σχολικές γνώσεις που κατά κανόνα αποκτούνται μέσω μετάδοσης, μεγάλο μέρος των γνώσεων που αποκτούμε στην καθημερινή μας ζωή είναι απόρροια της ανακαλυπτικής μάθησης. Η ανακαλυπτική μάθηση συνδέεται άμεσα με τις εμπειρίες μας, προκύπτει και επηρεάζεται από το πλαίσιο μέσα στο οποίο λαμβάνει χώρα, απορρέει από τον πειραματισμό και την πρακτική. Διδακτική της Πληροφορικής - Θεωρίες μάθησης

Έρευνα - Πειραματισμός Η πειραματική διαδικασία αποτελεί μια διδακτική στρατηγική στο πλαίσιο του εποικοδομητισμού Η έρευνα και ο πειραματισμός αποτελούν βασικά συστατικά της επιστημονικής μεθόδου Επιστημονική μέθοδος Παρατήρηση Υπόθεση Πειραματισμός Διδακτική της Πληροφορικής - Θεωρίες μάθησης

Επίλυση προβλήματος (1) Ανώτερου επιπέδου γνωστική διεργασία εμπερικλείει το συντονισμό ενός συνόλου από απαιτητικές και αλληλοσυνδεόμενες δεξιότητες Πότε απαιτείται να λύσω ένα πρόβλημα; Όταν δεν γνωρίζω εκ των προτέρων το πώς από μια αρχική κατάσταση θα οδηγηθώ σε μια τελική κατάσταση Διδακτική της Πληροφορικής - Θεωρίες μάθησης

Επίλυση προβλήματος (2) Βασική διδακτική στρατηγική στην Πληροφορική Βήματα για την επίλυση προβλήματος Κατανόηση και αναπαράσταση του προβλήματος Συλλογή και οργάνωση της κατάλληλης και ουσιώδους πληροφορίας Κατασκευή και διαχείριση ενός σχεδίου δράσης ή μιας στρατηγικής Χρήση διαφόρων εργαλείων επίλυσης προβλήματος Συλλογισμός, έλεγχος υποθέσεων και λήψη απόφασης. Διδακτική της Πληροφορικής - Θεωρίες μάθησης

Μάθηση μέσω επίλυσης προβλήματος Επίλυση προβλήματος: διδακτική στρατηγική εποικοδομητικού τύπου Η μάθηση λαμβάνει χώρα στο πλαίσιο ουσιαστικών και ανοικτού τύπου προβλημάτων Το πρόβλημα οδηγεί τη μάθηση: οι νέες γνώσεις αποκτούνται μέσα από την επίλυση του προβλήματος Οι μαθητές δουλεύουν σε μικρές ομάδες Οι δάσκαλοι έχουν το ρόλο του «διευκολυντή» της μάθησης Διδακτική της Πληροφορικής - Θεωρίες μάθησης

Διαθεματική προσέγγιση Διαθεματικότητα: η προσέγγιση ενός θέματος από διαφορετικές απόψεις με ολιστικό τρόπο η Διαθεματικότητα έχει βασικά χαρακτηριστικά την ενιαιοποίηση της γνώσης, με την κατάργηση των χωριστών μαθημάτων και την στροφή προς τον παιδοκεντρισμό, τοποθετεί το μαθητή στο κέντρο της εκπαιδευτικής προσπάθειας και σε αμφίδρομη επικοινωνία και καθιστώντας τον υπεύθυνο της προσωπικής του πορείας και εξέλιξης Διδακτική της Πληροφορικής - Θεωρίες μάθησης

Κοινωνικοπολιτισμικές Θεωρίες Κοινωνική φύση της μάθησης Η μάθηση λαμβάνει χώρα μέσα στο κοινωνικό σύνολο Η γνώση οικοδομείται σε συνεργατικά πλαίσια Η σημασία της κοινωνικής αλληλεπίδρασης Ο ρόλος του εκπαιδευτικού και του σχολείου Κοινωνικός εποικοδομητισμός Κοινωνικοπολιτισμική προσέγγιση Η γνώση γενικότερα και η επιστημονική γνώση ειδικότερα οικοδομείται σε κοινωνικό επίπεδο. Διδακτική της Πληροφορικής - Θεωρίες μάθησης

Κοινωνικός εποικοδομητισμός Από το ατομικό στο κοινωνικό Η οικοδόμηση των γνώσεων λαμβάνει χώρα σε κοινωνικό επίπεδο Η γνώση (και ειδικά η επιστημονική γνώση) οικοδομείται αφενός διαμέσου συζητήσεων ανάμεσα σε άτομα ή ομάδες που εμπερικλείουν τη δημιουργία και κατανόηση της επικοινωνίας και αφετέρου την από κοινού υλοποίηση δραστηριοτήτων Διδακτική της Πληροφορικής - Θεωρίες μάθησης

Θεωρία του Vygotsky (1) Μάθηση: εσωτερίκευση εννοιών και γνώσεων που υπάρχουν στην κοινωνία Όταν ένα άτομο συμμετέχει σε ένα κοινωνικό σύστημα, η κουλτούρα αυτού του συστήματος και τα εργαλεία που χρησιμοποιούνται για επικοινωνία (κυρίως η γλώσσα) διαμορφώνουν τη γνωστικότητά του και συνιστούν πηγή της μάθησης και της εξέλιξής του Ζώνη της εγγύτερης (επικείμενης) ανάπτυξης - ZPD Αυτό που το παιδί δεν μπορεί να κάνει μόνο του αλλά το πετυχαίνει με τη βοήθεια του άλλου Σημασία της μεσολάβησης του ενήλικα και ειδικότερα του εκπαιδευτικού Διδακτική της Πληροφορικής - Θεωρίες μάθησης

Διδακτικές στρατηγικές Συνεργατική Μάθηση Εργασία σε ομάδες και από κοινού επίλυση προβλημάτων Κοινότητες Μάθησης Κοινότητες Πρακτικής Συνεργατικά περιβάλλοντα μάθησης με υπολογιστές (εκπαιδευτικό λογισμικό, e-learning) Διδακτική της Πληροφορικής - Θεωρίες μάθησης

Δραστηριότητες με σχέδια εργασίας (projects) Στόχος: η εμπλοκή των μαθητών στο σχεδιασμό και την ανάπτυξη προϊόντων και δημιουργημάτων αντλώντας ερεθίσματα από την πραγματική ζωή Ολοκληρωμένη μάθηση Ανάπτυξη γνώσης με τρόπους που βασίζονται στη σύνδεση πληροφοριών με το περιεχόμενο Αυθεντικά προβλήματα Πρωτότυπα, ρεαλιστικά και σχετικά με τα ενδιαφέροντα των μαθητών Κατευθύνονται από το παραδοτέο προϊόν εργασίας και τη διαδικασία Ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες Διδακτική της Πληροφορικής - Θεωρίες μάθησης

Ευχαριστώ πολύ… Διδακτική της Πληροφορικής - Θεωρίες μάθησης