Άντρια Δημοσθένους, Πανεπιστήμιο Κύπρου Αξιολόγηση του Μαθητή για Βελτίωση των Μαθησιακών Αποτελεσμάτων Άντρια Δημοσθένους, Πανεπιστήμιο Κύπρου 14/03/2018

Σκοπός της σημερινής παρουσίασης Αναγνώριση της αξιολόγησης του μαθητή ως βασικού παράγοντα αποτελεσματικότητας της διδασκαλίας Παρουσίαση κάποιων βασικών αρχών αξιολόγησης που συμβάλλουν στην προώθηση της μάθησης Σκοπός αξιολόγησης Τεχνικές αξιολόγησης Στοχοθέτηση Είδη/Τύποι ερωτήσεων How presentation will benefit audience: Adult learners are more interested in a subject if they know how or why it is important to them. Presenter’s level of expertise in the subject: Briefly state your credentials in this area, or explain why participants should listen to you.

Η έννοια της αξιολόγησης Διαδικασία συλλογής πληροφοριών σε σχέση με τα μαθησιακά αποτελέσματα, με στόχο τη λήψη αποφάσεων για βελτίωση της διδασκαλίας (Stiggins & Chappuis, 2012, σελ. 3). Μία διαδικασία που δίνει πληροφορίες για τη σκέψη, την επίδοση και την πρόοδο των μαθητών (Crooks, 2001). Μια συνεχής και οργανωμένη διαδικασία Αναπόσπαστο μέρος της διδασκαλίας και όχι μία ανεξάρτητη διαδικασία

Αξιολόγηση και μαθησιακά αποτελέσματα Η έρευνα έχει δείξει ότι η αξιολόγηση του μαθητή συνδέεται άμεσα με την αποτελεσματικότητα της διδασκαλίας και μπορεί να συμβάλει σημαντικά στη βελτίωση της μάθησης (Creemers & Kyriakides, 2008; de Jong et al., 2004; Hattie, 2009). Προϋποθέσεις: Γίνεται για τον σκοπό της βελτίωσης. Εφαρμόζεται αποτελεσματικά.

Αξιολόγηση της μάθησης Αξιολόγηση για τη μάθηση Μορφές αξιολόγησης Αξιολόγηση Αθροιστική / Συγκριτική Αξιολόγηση της μάθησης Διαμορφωτική Αξιολόγηση για τη μάθηση

Αθροιστική / Συγκριτική αξιολόγηση Ο σκοπός της είναι να καθορίσει και να αναφέρει επιτεύγματα μιας δεδομένης στιγμής. Χρησιμοποιείται για να εξασφαλιστούν προκαθορισμένα επίπεδα (standards). Διεξάγεται συνήθως στο τέλος μια ενότητας, ενός τριμήνου ή σχολικού έτους. Χρησιμοποιεί βαθμολογία.

Διαμορφωτική αξιολόγηση Ο σκοπός της είναι να οδηγήσει σε περαιτέρω μάθηση. Χρησιμοποιείται για να βελτιώσει την μάθηση του μανθάνοντα. Διεξάγεται καθ’ όλη τη διάρκεια του μαθήματος ως αναπόσπαστο μέρος της διδακτικής διαδικασίας. Χρησιμοποιεί κυρίως περιγραφικά σχόλια.

Συγκριτική Vs Διαμορφωτική αξιολόγηση Η αναλογία του κήπου: Εάν σκεφτούμε τους μαθητές μας ως οργανισμούς που αναπτύσσονται… Η αθροιστική/συγκριτική αξιολόγηση είναι η διαδικασία κατά την οποία απλώς μετρούμε τα φυτά. Μπορεί να είναι ενδιαφέρον να συγκρίνεις και να αναλύεις τις μετρήσεις, παρόλα αυτά, οι μετρήσεις αυτές δεν επηρεάζουν την ανάπτυξη των φυτών. Η διαμορφωτική αξιολόγηση ισοδυναμεί με το να ταΐζεις και να ποτίζεις τα φυτά ανάλογα με τις ανάγκες τους, επηρεάζοντας άμεσα την ανάπτυξή τους.

Αποφασίζοντας για τον σκοπό Η εκπαιδευτική έρευνα τονίζει τη σημασία του διαμορφωτικού σκοπού της αξιολόγησης αφού ο σκοπός αυτός συνδέεται άμεσα με την προσπάθεια για βελτίωση της μάθησης. Επομένως κάθε προσπάθεια για επίτευξη αποτελεσματικής αξιολόγησης στα πλαίσια της καθημερινής διδακτικής πράξης πρέπει να αποσκοπεί στην εξυπηρέτηση του διαμορφωτικού αυτού σκοπού.

Αξιολόγηση για τη μάθηση Σημαντικό να εξετάζεται όλο το εύρος των μαθησιακών αποτελεσμάτων: γνωστικός τομέας συναισθηματικός τομέας ψυχοκινητικός τομέας μεταγνωστικός τομέας (π.χ. γνώση και ρύθμιση της νόησης)

Διαμορφωτική αξιολόγηση και μαθησιακό κλίμα Η διαμορφωτική αξιολόγηση προϋποθέτει κατάλληλο κλίμα: Οι δυσκολίες είναι μέρος της μαθησιακής διαδικασίας (αν δεν δυσκολεύτηκα, δεν έμαθα!) Τα λάθη είναι ευπρόσδεκτα και γίνονται αφορμή για μάθηση Τα λάθη, η προσπάθεια για κατανόηση, το να ζητώ βοήθεια είναι ενδείξεις ότι μαθαίνω Ο βαθμός δεν είναι το μόνο ζητούμενο Εκπαιδευτικός = καλός ακροατής Υψηλές προσδοκίες για κάθε μαθητή Οι διαφορετικές απόψεις είναι ευπρόσδεκτες Παροχή ανατροφοδότησης

Η διαδικασία της αξιολόγησης Στη διαδικασία της αξιολόγησης αναγνωρίζουμε 4 βασικές πτυχές: Χορήγηση Καταγραφή αποτελεσμάτων Κοινοποίηση αποτελεσμάτων Προγραμματισμός-κατασκευή εργαλείων

1. Προγραμματισμός / Κατασκευή Εργαλείων Η πτυχή αυτή αναφέρεται: Στον καθορισμό του σκοπού για τον οποίο γίνεται η αξιολόγηση Στον καθορισμό των στόχων που επιθυμούμε να αξιολογήσουμε Στον καθορισμό των εργαλείων που θα χρησιμοποιήσουμε Στην κατασκευή των εργαλείων με τρόπο που να διασφαλίζονται τα κριτήρια της αντιπροσωπευτικότητας, της εγκυρότητας και της αξιοπιστίας

2. Χορήγηση εργαλείων Η πτυχή αυτή αναφέρεται: Στη συχνότητα χορήγησης του κάθε είδους εργαλείου. Στο χρόνο που αφιερώνεται για την πραγματοποίηση της αξιολόγησης. Στις οδηγίες που δίνονται πριν ή κατά τη διάρκεια της χορήγησης.

3. Καταγραφή αποτελεσμάτων Η πτυχή αυτή αναφέρεται: Στη συχνότητα καταγραφής των αποτελεσμάτων που προκύπτουν από τα διάφορα εργαλεία. Στον τρόπο καταγραφής των αποτελεσμάτων. Στη μορφή καταγραφής των αποτελεσμάτων.

4. Κοινοποίηση αποτελεσμάτων Η πτυχή αυτή αναφέρεται: Στους αποδέκτες της κοινοποίησης των αποτελεσμάτων. Στη συχνότητα κοινοποίησης των αποτελεσμάτων που προκύπτουν από τα διάφορα εργαλεία ανά αποδέκτη. Στον σκοπό της κοινοποίησης ανά αποδέκτη. Στη μορφή/τρόπο κοινοποίησης των αποτελεσμάτων. Στο περιεχόμενο της κοινοποίησης των αποτελεσμάτων. Στη χρήση των αποτελεσμάτων της αξιολόγησης από τους εμπλεκομένους.

Στοχοθέτηση Όπως σε κάθε αξιολόγηση έτσι και όταν θέλω να αξιολογήσω την πρόοδο των μαθητών μου είναι σημαντικό να θέτω σαφείς, συγκεκριμένους και μετρήσιμους στόχους.

Μαθησιακοί στόχοι Οι μαθησιακοί στόχοι περιλαμβάνουν: ένα στόχο διαδικασίας ή περιεχομένου την αναμενόμενη (προσδοκώμενη) απόδοση τα κριτήρια επιτυχίας Η αναμενόμενη απόδοση: οι μαθητές πρέπει να γνωρίζουν όχι μόνο ΤΙ αναμένεται να μπορούν να κάνουν αλλά και ΠΩΣ θα δείξουν ότι το πέτυχαν αλλά και ΠΟΣΟ ΚΑΛΑ πρέπει να το κάνουν

Οι δραστηριότητες δεν είναι μαθησιακοί στόχοι! Δραστηριότητα Μαθησιακός στόχος Να αναγνωρίσετε μεταφορικές και κυριολεκτικές προτάσεις μέσα από ένα κείμενο. Να διακρίνουν μεταξύ μεταφοράς και κυριολεξίας. Να κατασκευάσετε ραβδόγραμμα συχνοτήτων του αριθμού των βιβλίων που διάβασαν οι μαθητές της τάξης σε ένα χρόνο. Να παρουσιάζουν πληροφορίες με τη χρήση διαγραμμάτων Να εργαστούν σε ομάδες για τη δημιουργία ενός τρίπτυχου που να προωθεί την υγιεινή διατροφή Να συνεργάζονται αποτελεσματικά σε ομάδες.

Βασικά χαρακτηριστικά Μαθησιακοί στόχοι Βασικά χαρακτηριστικά Πόσο συγκεκριμένοι; Πόσο δύσκολοι; Η έρευνα υποστηρίζει ότι οι στόχοι πρέπει να είναι όσο πιο συγκεκριμένοι γίνεται και οι μαθητές να τους θεωρούν δύσκολους όχι όμως ακατόρθωτους

Πίνακας προδιαγραφών Ο πίνακας προδιαγραφών μας βοηθά να καταγράψουμε τόσο τις έννοιες που αξιολογούμε όσο και το επίπεδο στο οποίο θα γίνει η αξιολόγηση. Με βάση αυτό τον πίνακα, μπορεί να καταχωρηθεί η κάθε άσκηση και στη συνέχεια να ελεγχτεί η αντιπροσωπευτικότητα του δοκιμίου αλλά και η σχέση του με τους σκοπούς της διδασκαλίας μιας ενότητας. H έμφαση που δίνεται σε κάθε τμήμα του πίνακα προδιαγραφών να σχετίζεται με τη σημασία που αποδίδεται σε κάθε στόχο και με το χρόνο και την προσπάθεια που καταβλήθηκε για την επίτευξή του.

Πινάκας Προδιαγραφών ΓΝΩΣΗ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΥΝΟΛΟ 1. Στόχος 1 1, 2α 2β, 4 5,10 6 2. Στόχος 2 3, 9α 6, 12 7, 8 3. Στόχος 3   4α, 9β 2 4. Στόχος 4 4β,11 4 14

Πίνακας προδιαγραφών Γνώση: με το όρο αυτό αναφερόμαστε στο αν οι μαθητές ξέρουν τον ορισμό μίας έννοιας: Τι ορίζουμε ως κατηγορούμενο; Τι λέει το Πυθαγόρειο θεώρημα; Κατανόηση: με το όρο αυτό αναφερόμαστε στο αν οι μαθητές αναγνωρίζουν την έννοια γύρω τους: Να μπορεί να εντοπίζει το κατηγορούμενο σε δοσμένη πρόταση. Να μπορεί να αναγνωρίζει την υποτείνουσα σε τυχαίο ορθογώνιο τρίγωνο. Εφαρμογή: με τον όρο αυτό αναφερόμαστε στο αν οι μαθητές μπορούν να χρησιμοποιήσουν την έννοια αυτή: Να κατασκευάζει πρόταση χρησιμοποιώντας δοσμένη λέξη ως κατηγορούμενο. Να βρίσκει το μήκος πλευράς ορθογωνίου τριγώνου αν είναι γνωστές οι άλλες δυο.

Αξιοπιστία και εγκυρότητα Η αξιοπιστία αναφέρεται στη συνέπεια μέσω της επαναληπτικότητας και της αναπαραγωγισιμότητας. Η εγκυρότητα αφορά στην εκτίμηση, του κατά πόσο ένα εργαλείο μέτρησης μετράει αυτό για το οποίο υποστηρίζει ότι σκοπεύει να μετρήσει. Περιεχομένου ( οι ερωτήσεις καλύπτουν το εύρος των στόχων που τέθηκαν;)

Τύποι ερωτήσεων Αντικειμενικού τύπου Ανοικτού τύπου Λύση προβλήματος Πολλαπλής επιλογής Ορθό / λάθος Σύζευξης / αντιστοίχισης Διάταξης / ιεράρχησης Συμπλήρωσης και σύντομης απάντησης Ανοικτού τύπου Λύση προβλήματος

Τύποι ερωτήσεων Επιδιώκω ένα συνδυασμό διαφορετικού τύπου ερωτήσεων Επιδιώκω ένα συνδυασμό διαφορετικού τύπου ερωτήσεων Είναι προτιμότερο ο ίδιος στόχος να εξετάζεται από τουλάχιστον 2 ασκήσεις διαφορετικού τύπου Αποφεύγω ασκήσεις που αλληλεξαρτώνται Αποφεύγω τη δυνατότητα επιλογής ασκήσεων εκτός και αν εξασφαλίσω ότι οι επιλογές που δίνονται εξετάζουν τον ίδιο στόχο Δίνω ξεκάθαρες οδηγίες για τον τύπο της άσκησης Κατασκευάζω ασκήσεις διαβαθμισμένης δυσκολίας

Συμπερασματικά Η αξιολόγηση και ιδιαίτερα η διαμορφωτική αξιολόγηση έχει ως στόχο: Να βοηθήσει τον εκπαιδευτικό να βελτιώνει συνεχώς τις διδακτικές πρακτικές του. Να βοηθήσει τον μαθητή να γνωρίσει το επίπεδο της μαθησιακής του επίτευξης. (Τι έχω μάθει, τι θα έπρεπε να έχω μάθει, πώς θα βελτιωθώ). Να βοηθήσει την προαγωγή της μάθησης. Η έρευνα καταλήγει στο συμπέρασμα πως οι εκπαιδευτικοί που χρησιμοποιούν διαμορφωτική αξιολόγηση είναι πιο αποτελεσματικοί στην προώθηση των μαθησιακών αποτελεσμάτων των μαθητών.

Ευχαριστώ για την προσοχή σας!