ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ Εργαστήριο Βιομηχανικής και Ενεργειακής Οικονομίας (ΕΒΕΟ/ΕΜΠ) ΣΧΟΛΗ ΧΗΜΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ - ΤΟΜΕΑΣ ΙΙ Η εκπαίδευση των μηχανικών ως προϋπόθεση της παραγωγικής ανασυγκρότησης Έκθεση Made in Greece Ο ρόλος του ανθρώπινου παράγοντα. Οι μηχανικοί, οι τεχνικοί, οι εργαζόμενοι και η εκπαίδευσή τους. ι 7/3/2016 Άγγελος Τσακανίκας Επίκουρος Καθηγητής ΕΜΠ, Εργαστήριο Βιομηχανικής και Ενεργειακής Οικονομίας (ΕΒΕΟ)

Παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας Περιορισμένοι διαθέσιμοι δημόσιοι πόροι, άρα ανάγκη αφενός για «έξυπνη» εξειδίκευσή τους, αφετέρου για μόχλευση ιδιωτικών πόρων σε τομείς συγκριτικού πλεονεκτήματος Καθοριστικός ο ρόλος των επιχειρήσεων Ανάγκη για παραγωγικές επενδύσεις και όχι απλώς μετοχικές τοποθετήσεις Επενδύσεις με ισχυρό πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα, ιδιαίτερα σε θέσεις εργασίας Στόχος: Βελτίωση διαρθρωτικής ανταγωνιστικότητας και όχι απλώς την ανταγωνιστικότητα κόστους Απομάκρυνση από λογική χαμηλού εργατικού κόστους, φθηνής (παράνομης;) εργασίας, περιβαλλοντικές εκπτώσεις ή απλώς πυροσβεστικές παρεμβάσεις τύπου voucher

Σημασία καινοτομίας και εξωστρέφειας στην οικονομική επίδοση Πλήθος εμπειρικών ερευνών Το μέγεθος των επιχειρήσεων καθοριστικό στην καινοτομική επίδοση, στις εξαγωγές, στις επενδύσεις, στην αντοχή στην οικονομική κρίση, κτλ Η καινοτομία στηρίζει ις εξαγωγές. Βασική προϋπόθεση όμως για καινοτομία : Αυξημένες τεχνολογικές ικανότητες Ικανό προσωπικό που αναλαμβάνει πρωτοβουλίες και ρίσκο, με Θεσμοθετημένες διαδικασίες ανάπτυξης ανθρώπινου δυναμικού Συνεργασίες με φορείς έρευνας, συμμετοχή σε ερευνητικά προγράμματα Το κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό έχει άμεση σχέση με θετικές επιδόσεις στο πλήρες φάσμα λειτουργιών των επιχειρήσεων Επένδυση στο ανθρώπινο δυναμικό - προγράμματα εκπαίδευσης Συνεπώς: το ανθρώπινο κεφάλαιο μετράει (εκπαίδευση, δεξιότητες) ειδικά εντός της κρίσης

Όμως υπάρχει ακόμα πρόβλημα στην σχέση προσφοράς και ζήτησης εργασίας % επιχειρήσεων που αντιμετωπίζει δυσκολίες στην εύρεση υποψηφίων για εργασία   % επιχειρήσεων Μακεδονία & Θράκη 32% Αττική 19% Βόρειο / Νότιο Αιγαίο 35% Δυτική Ελλάδα 23% Ήπειρος 30% Θεσσαλία - Στερεά 33% Ιόνια Νησιά 46% Κρήτη Πελοπόννησος Σύνολο 27%   % επιχειρήσεων Πρωτογενής τομέας 28% Μεταποίηση 29% Κατασκευές 20% Εμπόριο 24% Ξενοδοχεία- Εστιατόρια 34% Πληροφορική 50% Συμβουλευτικές υπηρεσίες 36% Σύνολο 27%   % επιχειρήσεων 1-10 άτομα 21% 11-49 άτομα 29% 50-249 άτομα > 250 άτομα 24% Σύνολο 27% Πηγή: Έρευνα στις 2000 μεγαλύτερες επιχειρήσεις της χώρας, ΙΟΒΕ – ΕΒΕΟ/ΕΜΠ για λογαριασμό του ΣΕΒ (2013)

Και ποιο είναι το πρόβλημα;  Οι υποψήφιοι … % επιχειρήσεων …δεν πληρούν τις προδιαγραφές της θέσης εργασίας 75% …είναι λίγοι, ή δεν υπάρχουν υποψήφιοι για τη θέση 57% …δεν διαθέτουν την προσωπικότητα που χρειάζεται η επιχείρηση 55% … έχουν περισσότερα προσόντα από ό,τι απαιτεί η θέση εργασίας 14% Πηγή: Έρευνα στις 2000 μεγαλύτερες επιχειρήσεις της χώρας, ΙΟΒΕ – ΕΒΕΟ/ΕΜΠ για λογαριασμό του ΣΕΒ (2013)

Αναντιστοιχίες όμως και στο υφιστάμενο προσωπικό… % επιχειρήσεων που εντοπίζει ελλείψεις δεξιοτήτων στους υφιστάμενους εργαζόμενους   % επιχειρήσεων Πρωτογενής τομέας 24,2% Μεταποίηση 27,1% Κατασκευές 25,0% Εμπόριο 29,5% Ξενοδοχεία- Εστιατόρια 39,7% Πληροφορική 34,0% Συμβουλευτικές υπηρεσίες Σύνολο 29,7%   % επιχειρήσεων 1-10 άτομα 26,0% 11-49 άτομα 29,8% 50-249 άτομα 30,8% >250 άτομα 31,0% Σύνολο 29,7% Και ποιο είναι το πρόβλημα;   % επιχειρήσεων Αδυναμίες επίσημου εκπαιδευτικού συστήματος να παρέχει τις κατάλληλες γνώσεις / δεξιότητες 66,4% Ελλείψεις των προγραμμάτων εκπαίδευσης και ανάπτυξης του προσωπικού 66,2% Αστοχία της διαδικασίας επιλογής προσωπικού 43,9% Συχνή αντικατάσταση του προσωπικού 14,4% Πηγή: Έρευνα στις 2000 μεγαλύτερες επιχειρήσεις της χώρας, ΙΟΒΕ – ΕΒΕΟ/ΕΜΠ για λογαριασμό του ΣΕΒ (2013)

Σε τι υστερούν; Ανάπτυξη πρωτοβουλιών και στην ανάληψη ρίσκου 74,7%   % επιχειρήσεων Ανάπτυξη πρωτοβουλιών και στην ανάληψη ρίσκου 74,7% Ικανότητες οργάνωσης και διοίκησης έργου (project management) 74,5% Τεχνικές γνώσεις που απαιτούνται για τη συγκεκριμένη εργασία 62,5% Διαχείριση τεχνολογίας-καινοτομίας 60,1% Γνώση ξένων γλωσσών 52,3% Εργασία σε ομάδες 48,7% Προφορική και γραπτή επικοινωνία 47,4% Βασική χρήση εφαρμογών πληροφορικής 43,1% Πηγή: Έρευνα στις 2000 μεγαλύτερες επιχειρήσεις της χώρας, ΙΟΒΕ – ΕΒΕΟ/ΕΜΠ για λογαριασμό του ΣΕΒ (2013)

Και τι κάνουν οι επιχειρήσεις για να διορθώσουν το πρόβλημα; Εφαρμογή προγραμμάτων εκπαίδευσης προσωπικού   % επιχειρήσεων Πρωτογενής τομέας 63,0% Μεταποίηση 74,2% Κατασκευές 55,8% Εμπόριο 68,2% Ξενοδοχεία- Εστιατόρια 73,5% Υπηρεσίες 74,5% Πληροφορική 84,3% Συμβουλευτικές υπηρεσίες 86,8% Σύνολο 71,4% Όμως οι πιο μικρές δυσκολεύονται σε αυτό   % επιχειρήσεων 1-10 άτομα 48,3% 11-49 άτομα 65,7% 50-249 άτομα 82,3% Πάνω από 250 άτομα 94,1% Σύνολο 71,3%

Τι είδους κατάρτιση; % επιχειρήσεων 2013   % επιχειρήσεων 2013 Με προγράμματα ενδοεπιχειρησιακής εκπαίδευσης 78,4% Με On-the-job training 74,4% Με τη χρηματοδοτούμενη από την εταιρία συμμετοχή σε σεμινάρια εκτός επιχείρησης 72,4% Με συστηματική ανταλλαγή πρακτικών εμπειριών ανάμεσα στους εργαζόμενους 66,1% Με κυκλική εναλλαγή εργαζομένων (Job Rotation) 52,8% Πηγή: Έρευνα στις 2000 μεγαλύτερες επιχειρήσεις της χώρας, ΙΟΒΕ – ΕΒΕΟ/ΕΜΠ για λογαριασμό του ΣΕΒ (2013)

Και τι προβλέπουν για την επόμενη διετία; (2015-2016)   Μάλλον/σημαντικά θα μειωθεί Μάλλον/σημαντικά θα αυξηθεί Ανειδίκευτο προσωπικό 21,3% 12,6% Απόφοιτοι τεχνικών σχολών και επαγγελματικών λυκείων (πχ. ΕΠΑΛ-ΕΠΑΣ,ΙΕΚ, τεχνολογικό λύκειο 11,1% 12% Απόφοιτοι δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης 14,8% 9,9% Απόφοιτοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης 8,5% 20,4% Εργαζόμενοι μερικής απασχόλησης 12,5% 18,6% Όλοι σχεδόν οι κλάδοι της Μεταποίησης εκτιμούν ότι οι θέσεις απασχόλησης αποφοίτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης θα αυξηθούν Πηγή: Έρευνα στις 2000 μεγαλύτερες επιχειρήσεις της χώρας, ΙΟΒΕ – ΕΒΕΟ/ΕΜΠ για λογαριασμό του ΣΕΒ (2013)

Ωστόσο στους αποφοίτους ΤΕΙ παρατηρείται οξύτερη άνοδος της απασχόλησης στον ιδιωτικό τομέα Εξέλιξη απασχολούμενων στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα με βάση το επίπεδο σπουδών Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ Επεξεργασία στοιχείων: ΙΟΒΕ

Συνεπώς λείπουν Hard skills, soft skills, business skills Τεχνικές γνώσεις σε ένα νέο περιβάλλον Η σημασία των μη τεχνικών μαθημάτων στην εκπαίδευση του σύγχρονου μηχανικού έχει αναδειχθεί σε πλήθος εμπειρικών ερευνών («Η απορρόφηση των μηχανικών του ΕΜΠ στην αγορά εργασίας», ΕΒΕΟ/ Γραφείο Διασύνδεσης του ΕΜΠ, 2000, 2005, 2008) και ΜοΚΕ ΕΜΠ (2015). Το υπόβαθρο του σύγχρονου μηχανικού Επιστημονικό-θεωρητικό υπόβαθρο Τεχνικές γνώσεις σχετικές με το αντικείμενο του διπλώματος Χρήση Η/Υ Γνώσεις οικονομίας και διοίκησης Δεξιότητες (Κοινωνικές, Οργανωτικές, Επιχειρησιακές, Κριτικής σκέψης, ικανότητες εκμάθησης,…).

16/9/2018 Πόσο χρήσιμο είναι να διδάσκονται τα ακόλουθα αντικείμενα στο ΕΜΠ; (Έρευνα αποφοίτων ΕΜΠ, 2008)

Το υπόβαθρο του σύγχρονου χημικού μηχανικού E.P. Byrne. The Role of Specialization in the Chemical Engineering Curriculum Education for Chemical Engineers, Volume 1, Issue 1, 2006, Pages 3-15

16/9/2018 Προϋποθέσεις για ενδυνάμωση των μηχανικών προκειμένου να ασκήσουν με επάρκεια και πληρότητα την επαγγελματική τους δραστηριότητα Συνδυασμός της τεχνικής σκέψης και αίσθησης (feeling) του μηχανικού: Με το γνωστικό υπόβαθρο για την κατανόηση της αγοράς και του επιχειρηματικού περιβάλλοντος Με την ικανότητα αξιολόγησης των κοινωνικοοικονομικών και περιβαλλοντικών επιπτώσεων των τεχνολογιών, των τεχνικών λύσεων και των συνδεδεμένων με αυτές επιχειρησιακών πρακτικών. Ανάπτυξη: της διοικητικής και στρατηγικής σκέψης, της ικανότητας και της εξοικείωσης με τις τεχνικές οργάνωσης και διοίκησης, της επιχειρηματικής αίσθησης για την αναγνώριση ευκαιριών και την ανάληψη «υπολογισμένου ρίσκου» Κοινωνικών δεξιοτήτων

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΦΟΙΤΗΤΩΝ ΣΕ ΕΡΩΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ «ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ» ΣΤΗ ΣΧΟΛΗ ΧΗΜΙΚΏΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ

Συνδυασμός εργαλείων εκπαίδευσης Ανανέωση προγράμματος σπουδών Βιωματική εκπαίδευση (εξοικείωση με την αγορά και την επιχείρηση), Π.χ. Business game (Επιχειρηματικό Παίγνιο) Προσομοίωση λειτουργίας επιχείρησης σε πραγματικές συνθήκες με εβδομαδιαίες αποφάσεις στρατηγικής. Εκπαιδευτικές επισκέψεις σε παραγωγικές μονάδες Νέος τρόπος προσέγγισης θεμάτων σε περιβάλλον δημιουργικότητας και όχι απλώς συμβατικός τρόπος διδασκαλίας: Διεύρυνση με μελέτη περιπτώσεων, προσομοίωση διαδικασιών, συμμετοχή σε έργα επί του πεδίου (field projects) που έχουν σύνθετη τεχνικο-οικονομική, διοικητική και επιχειρηματική υφή. Ανάπτυξη ικανοτήτων και δεξιοτήτων για ένα action plan Μαθήματα επιχειρηματικότητας Συμμετοχή σε δράσεις τύπου Global management Challenge

Σας ευχαριστώ πολύ! Για την επικοινωνία: Άγγελος Τσακανίκας atsaka@central.ntua.gr