Άθληση και κύηση

Εισαγωγή Κατά τη διάρκεια της κύησης συμβαίνουν σημαντικές αλλαγές όσον αφορά την ανατομία, τη φυσιολογία και τη βιοχημεία της γυναίκας με σκοπό τη δημιουργία ενός υγιούς περιβάλλοντος για την ανάπτυξη του εμβρύου.

Εισαγωγή Πιο συγκεκριμένα: Αλλάζουν οι διατροφικές ανάγκες και οι ανάγκες σε βιταμίνες και ιχνοστοιχεία. Μειώνεται ο τόνος και η κινητικότητα του γαστρεντερικού συστήματος. Αυξάνεται η σπειραματική διήθηση των νεφρών κατά 50%, καθώς επίσης το 20% της καρδιακής παροχής κατευθύνεται στους νεφρούς κατά την ηρεμία. Υπερογκαιμία (κατά μέσο όρο 45-50%). Αυξάνονται οι ανάγκες σε σίδηρο. Αυξάνεται η καρδιακή παροχή κατά 40-50% και ο καρδιακός ρυθμός κατά 15 παλμούς/λεπτό. Υπεραερισμός της κύησης. Αύξηση Σ.Β. (μέσος όρος 12.5 kgr) Αλλαγή του κέντρου βάρους του σώματος λόγω της λόρδωσης και ταυτόχρονη χαλάρωση των συνδέσμων και των αρθρώσεων

Εισαγωγή Η κατανομή του όγκου του αίματος αυξάνεται στη μήτρα (500 ml/min), στους νεφρούς (400 ml/min), στους μαστούς (200 ml/min), στο δέρμα και τα άκρα.

Εισαγωγή Η άσκηση οδηγεί σε αύξηση της καρδιακής παροχής στους γραμμωτούς μυς, μειώνει την παροχή αίματος στον πλακούντα και την παροχή Ο2 στο έμβρυο (αυτό συμβαίνει κυρίως σε γυναίκες που δεν αθλούνταν πριν την εγκυμοσύνη και αρχίζουν κατά τη διάρκεια της κύησης κάποιο βαρύ πρόγραμμα άσκησης), Σε αυτές τις γυναίκες συνιστάται το περπάτημα. Αντιθέτως, γυναίκες που έχουν καλή φυσική κατάσταση μπορούν να συνεχίσουν τις δραστηριότητές τους π.χ. τρέξιμο, aerobics.

Νομοθεσία: αθλητισμός και κύηση Gardner vs Australian National Netball League: Η ομοσπονδία εξέδωσε απαγόρευση συμμε-τοχής των εγκύων αθλητριών στις διοργανώσεις της με το σκεπτικό ότι ο νόμος μπορούσε να δώσει το δικαίωμα στο νεογνό να κινηθεί δικαστικά ενάντια στη μητέρα του ή την ομοσπονδία σε περίπτωση τραυμα-τισμού του κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Werren et al J Law Med 2006

Στη μελέτη του Petersen et al Med Sci Sports Exerc 2005, παρατηρήθηκε ότι πολλές έγκυες γυναίκες δε γυμνάζονται και διεπιστώθη ο σημαντικός ρόλος του γυναικολόγου τους ώστε να τις ωθήσει στην άσκηση. Στη μελέτη του Lochmuller et al MMW Fortschr Med 2005, παρατηρήθηκε η σημασία της άσκησης (περπά-τημα, κολύμβηση, ποδηλασία, jogging, aerobics) στη μείωση της αύξησης του Σ.Β. κατά την κύηση και στην ταχύτερη επαναφορά στα φυσιολογικά επίπεδα κατά τη διάρκεια της λοχείας καθώς και στη μείωση της οσφυαλγίας ή θρόμβωσης. Στη μελέτη του Bergmann et al Placenta 2004 παρατηρήθηκε ότι το τρέξιμο κατά την εγκυμοσύνη αυξάνει την ανάπτυξη του πλακούντα με αποτέλεσμα την αύξηση της εβρυοπλακουντιακής κυκλοφορίας και της παροχής οξυγόνου στο έμβρυο.

Μητέρα και κύηση Έμβρυο και κύηση Στη μελέτη αυτή παρατηρήθηκε αυξημένη πιθανότητα τραυματισμών κατά την άσκηση λόγω: Αύξηση Σ.Β. Αλλαγή του κέντρου βάρους του σώματος Χαλαρότητα των συνδέσμων Έμβρυο και κύηση Η άσκηση οδηγεί στην αύξηση του εμβρυϊκού καρδιακού ρυθμού. Δεν παρατηρείται μείωση του Σ.Β. του εμβρύου κάτω από τη 10η εκατοστιαία θέση. Συνιστάται η προφύλαξη από σκληρή προπόνηση κατά το 2ο και 3ο τρίμηνο για την αποφυγή τραυματισμού, πρόωρου τοκετού ή αποκόλλησης του πλακούντα. Kagan et al Herz 2004

ACOG guidelines Άμεση επικοινωνία της εγκύου αθλήτριας με τον προπονητή και τον ιατρό της ομάδας σε περίπτωση εγκυμοσύνης και εν συνεχεία με το γυναικολόγο για την αποφυγή τραυματισμών, αιμορραγίας ή χρήσης φαρμάκων που απαγορεύονται στην κύηση. Σε γυναίκες που δεν έχουν κάποια αντένδειξη: 1. Η ήπια έως μέτρια άσκηση μπορεί να συνεχιστεί και προτείνεται 3 φορές εβδομαδιαίως 2. Απαγορεύεται η άθληση σε ύπτια θέση μετά το 1ο τρίμηνο γιατί μειώνεται η καρδιακή παροχή και κατανέμεται ανισομερώς στους μύες. Επιπλέον απαγορεύεται η παρατεταμένη ορθοστασία.

3. Πρέπει οι εγκυμονούσες να αναγνωρίζουν την ένδεια οξυγόνου κατά την αερόβια άσκηση και να τροποποιούν την άσκησή τους με τέτοιο τρόπο ώστε να σταματούν όταν αισθάνονται κούραση και όχι εξάντληση. Οι ασκήσεις που συμπεριλαμβάνουν ανύψωση βάρους πρέπει να περιορίζονται ώστε να αποφεύγονται οι πιθανοί τραυματισμοί, ενώ ασκήσεις όπως ποδηλασία ή κολύμβηση μπορούν να συνεχιστούν με ασφάλεια. 4. Οι μορφολογικές αλλαγές κατά την κύηση οδηγούν σε αλλαγή του κέντρου βάρους του σώματος κυρίως κατά το 3ο τρίμηνο. Κάθε τύπος άσκησης που μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε ήπιο τραυματισμό της κοιλιάς πρέπει να αποφεύγεται.

5. Η ομοιόσταση του μεταβολισμού επιτυγχάνεται με την ημερήσια επιπλέον πρόσληψη 300 Κcal για αυτό οι γυναίκες που ασκούνται πρέπει να προσέχουν το διαιτολόγιό τους. 6. Οι έγκυες που γυμνάζονται κατά το 1ο τρίμηνο πρέπει να προφυλάσσονται από την υπερβολική θερμοκρασία εξασφαλίζοντας κατάλληλο περιβάλλον εκγύμνασης, καλή ενυδάτωση και ένδυση (η υπερθερμία έχει συσχετιστεί με τερατογένεση). 7. Πολλές από τις φυσιολογικές και μορφολογικές αλλαγές της κύησης μπορεί να επιμένουν και κατά τη διάρκεια της λοχείας για 4-6 εβδομάδες. Για αυτό η επανένταξη στο προ της εγκυμοσύνης πρόγραμμα προπόνησης πρέπει να γίνεται σταδιακά.

Οδηγίες για ασφαλή άσκηση κατά την εγκυμοσύνη Οδηγίες για ασφαλή άσκηση κατά την εγκυμοσύνη Αποφυγή παρατεταμένης ή εξαντλητικής άσκησης κατά το 1ο τρίμηνο. Αποφυγή ισομετρικών ασκήσεων με ταυτόχρονο κράτημα της αναπνοής. Διατήρηση καλής διατροφής και ενυδάτωσης, πίνοντας αρκετά υγρά πριν και μετά την άσκηση. Η ενυδάτωση μπορεί να εκτιμηθεί με βάση το χρώμα των ούρων. Αποφυγή άθλησης σε ζεστό, υγρό περιβάλλον. Αποφυγή άθλησης σε ύπτια θέση μετά τον 4ο μήνα της κύησης.

Αποφυγή άσκησης που περιλαμβάνει στενή σωματική επαφή (π. χ Αποφυγή άσκησης που περιλαμβάνει στενή σωματική επαφή (π.χ. ποδόσφαιρο, μπάσκετ) ή κίνδυνο πτώσης (π.χ. ιππασία) ή μειωμένη παροχή οξυγόνου (π.χ. scuba diving), ενώ είναι αναγκαίο να φοριέται ο προστατευτικός εξοπλισμός του κάθε αθλήματος. Περιοδικές περίοδοι ανάπαυσης είναι αναγκαίες για να περιοριστούν τα επεισόδια υποξίας ή θερμικού στρες του εμβρύου. Γνώση των λόγων διακοπής της άσκησης από την αθλήτρια και άμεση επικοινωνία με το γυναικολόγο της. Άμεση ενημέρωση όλων των ιατρών που μπορούν να βοηθήσουν σε περίπτωση τραυματισμού κατά τη διάρκεια της άσκησης.

Οδηγίες για διακοπή της άσκησης και αναζήτησης ιατρικής συμβουλής Κολπική αιμόρροια Εμμένουσες συστολές Απουσία ή αύξηση της εμβρυϊκής κινητικότητας Εμμένουσα κεφαλαλγία, ζάλη, διαταραχές της όρασης ή λιποθυμική τάση Εμμένουσα ταχυκαρδία ή αύξηση της πίεσης μετά το πέρας των ασκήσεων Ανεξήγητη αύξηση του βάρους Έντονη κόπωση, αίσθημα παλμών ή θωρακικό άλγος Ανεξήγητο κοιλιακό άλγος Αιφνίδιο οίδημα στο πρόσωπο, χέρια ή αστραγάλους Πρόωρη ρήξη εμβρυϊκών υμένων Οίδημα, άλγος και ερυθρότητα στη γαστροκνημία ή το ένα πόδι Ενδείξεις IUGR εμβρύου Ανώμαλες ροές στο Doppler

Απόλυτες αντενδείξεις άθλησης Βαρειά βαλβιδοπάθεια ή γνωστό ισχαιμικό επεισόδιο Σ.Δ. με περιφερική μικροαγγειοπάθεια Αρρύθμιστη υπέρταση Αδυναμία τραχήλου Γνωστό ιστορικό 3 ή περισσότερων αποβολών ιδίως στο 2ο τρίμηνο Κολπική αιμόρροια ή επιπωματικός πλακούντας Πρόωρη ρήξη εμβρυϊκών υμένων Προεκλαμψία IUGR ή ανώμαλες ροές στο Doppler Διαταραχές διατροφής ή χαμηλή περιεκτικότητα σε λίπος ή αυξημένος κίνδυνος οστεοπόρωσης Δίδυμος ή πολλαπλή κύηση Σχετικές αντενδείξεις Ιστορικό πρόωρου τοκετού ή IUGR σε προηγηθείσα εγκυμοσύνη Αναιμία ή ανεπάρκεια σιδήρου Σημαντική πνευμονική νόσος Ήπια βαλβιδοπάθεια ή καρδιακή ισχαιμία Χαμηλό επίπεδο φυσικής κατάστασης πριν την εγκυμοσύνη Χρήση φαρμάκων που αυξάνουν την καρδιακή παροχή ή διαταράσσουν την κατανομή του αίματος Παχυσαρκία

Κίνδυνοι κατά την άσκηση των επαγγελματιών αθλητριών Κίνδυνοι κατά την άσκηση των επαγγελματιών αθλητριών Μυοσκελετικοί τραυματισμοί λόγω της χαλάρωσης των αρθρώσεων και των συνδέσμων Ανάγκη στενής παρακολούθησης του καρδιακού ρυθμού για αποφυγή αισθήματος παλμών ή ταχυκαρδίας Αποφυγή άσκησης σε κολπική αιμόρροια ή πρόωρο τοκετό Εμφάνιση Σ.Δ. ή προεκλαμψίας Αποφυγή κατάχρησης φαρμάκων Παρακολούθηση εμβρυικής κινητικότητας Έλεγχος για πιθανή εμφάνιση IUGR Αποφυγή υπερθερμίας ή αφυδάτωσης Αποφυγή τραυματισμών ιδίως μετά τις 16-20 εβδ.

Επίδραση της άσκησης στο έμβρυο Βάρος εμβρύου: σύμφωνα με μία μελέτη μειώνεται εάν η έγκυος ασκείται στο 50% ή περισσότερο από τα επίπεδα άσκησης πριν τη σύλληψη (Clapp et al Am J Obstet Gynecol 1990), ενώ αντιθέτως μία άλλη μελέτη έδειξε ότι είναι ανεπηρέαστο από την άσκηση εφόσον καλύπτονται οι διατροφικές ανάγκες (Sternfeld et al Med Sci Sports Exerc 1995) Πρόωρος τοκετός λόγω των αυξημένων επιπέδων νορεπινεφρίνης και προσταγλανδινών κατά την άσκηση (Artal Exercise in Pregnancy 1991), ενώ έχει βρεθεί συσχέτιση και με την παρατεταμένη ορθοστασία (Teitelman et al Am J Epidemiol 1990).

Άθληση και κύηση Πρέπει να ενθαρρύνεται η ενασχόληση με: Περπάτημα Στατικό ποδήλατο Αεροβική Κολύμβηση Απαγορεύονται: - Χόκευ, μποξ, ποδόσφαιρο, μπάσκετ, πυγμαχία - Ιππασία, σκι, άρση βαρών, ενόργανη γυμναστική, scuba diving

Πρωταθλητισμός και κύηση Σε μία μελέτη μετά τον τοκετό το 11% των αθλητριών πέτυχε καλύτερες επιδόσεις, το 61% πέτυχε παρόμοιες επιδόσεις και το 28% χειρότερες επιδόσεις. Penttinen et al Scand J Med Sci Sports 1997