Δημήτριος Λαμπρόπουλος, Angelika Wolman & Thémis Apostolidis 11ο Πανελλήνιο Συνέδριο Κοινωνικής Ψυχολογίας Αναλύοντας την παρουσίαση και το στίγμα της σχιζοφρένειας στις γαλλικές εφημερίδες Lampropoulos, Dimitrios, Angelika Wolman, & Thémis Apostolidis. "Analyzing the presentation and the stigma of schizophrenia in French newspapers." Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology (2017): 1-7. Δημήτριος Λαμπρόπουλος, Angelika Wolman & Thémis Apostolidis

Το στίγμα της σχιζοφρένειας Σύμφωνα με τους Link & Phelan (2004) το στίγμα των ψυχικών παθήσεων αποτελείται από τέσσερις βασικές διαστάσεις: 1) Πρώτα, μια ατομική διαφορά παρατηρείται και κατονομάζεται (labeled) 2) Αρνητικές εικόνες και στερεότυπα, που προέρχονται από μια κυρίαρχη κουλτούρα, συνδέονται με αυτή τη διαφορά 3) Έτσι, τα άτομα που φέρουν την κατονομασμένη διαφορά διαχωρίζονται σε ξεχωριστές κοινωνικές κατηγορίες. Αυτό οδηγεί στην εγκαθίδρυση ενός διαχωρισμού τύπου «εμείς» και «αυτοί». 4) Τέλος, τα άτομα που ανήκουν στην ξεχωριστή αυτή κοινωνική ομάδα βιώνουν τη διάκριση και την απώλεια κοινωνικού στάτους. εξουσία

Μία προτεραιότητα δημόσιας υγείας σύμφωνα με τον ΠΟΥ (2013) Η σχιζοφρένεια είναι η ψυχική πάθηση που συνδέεται με τις πιο αρνητικές εικόνες και στερεότυπα, όπως επικινδυνότητα, έλλειψη αυτοελέγχου (Pescosolido et al., 2010). Το στίγμα της σχιζοφρένειας παραμένει παρά τις διεθνείς εκστρατείες καταπολέμησης του (Read, Haslam, Sayce, & Davies, 2006). Στίγμα της σχιζοφρένειας ανεργία, φτώχεια και έλλειψη στέγασης (Corrigan, 1998; Rebeiro Gruhl, Kauppi, Montgomery, & James, 2012), χειροτέρευση της κλινικής εικόνας (Mak, Poon, Pun, & Cheung, 2007), αποφυγή της θεραπείας και πρόθεση για αυτοκτονία (Fung, Tsang, & Corrigan, 2008).

Ο ρόλος των ΜΜΕ Ο ρόλος των ΜΜΕ στο σχηματισμό αρνητικών στερεοτύπων για τη σχιζοφρένεια έχει συχνά υπογραμμιστεί (Angermeyer et al, 2005): Σχιζοφρένεια σαν «διπλή προσωπικότητα» (Chopra & Doody, 2007) και τα άτομα με σχιζοφρένεια σαν δολοφόνους (Angermeyer & Schulze, 2001). Η αρνητική παρουσίαση της σχιζοφρένειας σαν δομικό στίγμα (Corrigan et al., 2005) λόγω της ικανότητας των μέσων να σχηματίσουν εντυπώσεις και να χαράξουν εικόνες. Oι μεταδιδόμενες εικόνες δε χαράσσονται απλά στη μνήμη του «παθητικού» κοινού, αλλά αυτές περνάνε από επεξεργασία με βάση την ιδεολογία και τα χαρακτηριστικά των αναγνωστών. Ενδιαφέρον για μελέτη των χαρακτηριστικών των μέσων. Καμμία έρευνα στο γαλλικό πλαίσιο.

Η παρούσα έρευνα- Στόχοι και μέθοδος 1) Η διερεύνηση της παρουσίασης της σχιζοφρένειας απο τις γαλλικές εφημερίδες 2) Η ανάλυση της παρουσίασης σε σχέση με τα χαρακτηριστικά του μέσου 3) Βασιζόμενοι στις διαστάσεις του στίγματος σύμφωνα με τους Link & Phelan (2004), να αναλύσουμε το πως (ανα)παράγεται ο διαχωρισμός τύπου «εμείς» και «αυτοί» από τις γαλλικές εφημερίδες και μέσω ποιων εικόνων Μέθοδος 8 εφημερίδες διαθεσιμες στη βάση δεδομένων Factiva: 4 περιφερειακές (La Dépêche du Midi, Le Parisien, La Provence, Ouest France) και 4 εθνικές (La Croix, Le Figaro, Les Echos, L’Humanité) Διαφορές ως προς το εύρος κυκλοφορίας σχετικά με τον τόπο και τον αριθμό εντύπων αλλά και διαφορές ιδεολογικές (αριστερά-δεξιά κλπ). Αναζήτηση όλων των άρθρων μέσα στο 2015 που περιείχαν τον όρο schizophr*. 627 άρθρα (442 περιφερειακές και 185 εθνικές)

Μέθοδος: Ανάλυση Επαγωγική θεματική ανάλυση με στόχο την αναγνώριση μοτίβων σχετικά με το κεντρικό θέμα ή συμβάν των άρθρων (Angermeyer & Schulze, 2001). Ανεξάρτητα οι δύο πρώτοι συγγραφείς, ελεύθερη κωδικοποίηση σ’ένα μικρότερο δείγμα (Braun & Clarke, 2006). Ποσοστό συμφωνίας 87,3%. Πέντε βασικά θέματα: 1) Μεταφορική χρήση του όρου, 2) Επικινδυνότητα, 3) Πληροφορίες σχετικά με τη θεραπεία, 4) Σχιζοφρένεια και τέχνη, 5) κοινωνικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα άτομα με σχιζοφρένεια και τρόποι αντιμετώπισης. Επιπλέον ανάλυση του πώς η παρουσίαση της σχιζοφρένειας στα πρώτα δύο θέματα συνδέεται με τις διαστάσεις του στίγματος.

Αποτελέσματα: Θεματική ανάλυση Themes* Total 627 % Regional 442 National 185 Metaphorical Use 253 40.4% 131 29.6% 122 65.9% Socio-political Domain 177 28.3% 73 16.5% 104 56.2% Artistic Domain 53 8.5% 43 9.7% 10 5.4% Sporting Domain 14 2.2% 3.2% 0% Businesses 9 1.4% 1 0.2% 8 4.3% Dangerousness** 169 38.2% Perpetrator of violent-criminal act 145 23.2% 140 31.7% 5 2.7% Victims Hero of Film/Show 12 1.9% 2.3% 2 1.1% Suicide 2% Treatment and Recovery Information** 81 12.9% 56 12.7% 25 13.5% Mental Health Promotion 38 6.1% 29 6.6% 4.9% Therapy- Recovery 18 2.9% 6 Etiology of the disorder 15 2.4% Clinics Art and Schizophrenia 42 6.7% 7% 13 Schizophrenia in a work of art 30 4.8% 21 Celebrity diagnosed with schizophrenia 1.8% 4 Concerns and Advocacy Actions** 31 5% 17 3.8% 7.6% Other 24 20 4.5% Αποτελέσματα: Θεματική ανάλυση

Αποτελέσματα σχετικά με το στίγμα της σχιζοφρένειας (α): Μεταφορική χρήση του όρου Σε άμεσο επίπεδο «διπλή προσωπικότητα». Έμμεσα, πλειοψηφία άρθρων με στόχο τη διαβάθμιση του «αντιπάλου». Α) 111 άρθρα σε σχέση με καταστάσεις/συμπεριφορές/αποφάσεις που φαίνονται εντελώς παράλογες (επίθεση στη λογική του αντιπάλου). Ακολουθεί πρόταση για αποφυγή της σχιζοφρένειας. Β) 56 άρθρα όπου ένα άτομο χαρακτηρίζεται ως σχιζοφρενής καθώς οι πράξεις του δεν συμβαδίζουν με τα λεγόμενα του (επίθεση στην ηθική και την αξιοπιστία του αντιπάλου). Στόχος ο πολιτικός αντίπαλος: Le Figaro & Les Echos: το κράτος, η αριστερά Humanité: το σύστημα και η άκρα δεξιά Περιφερειακές εφημερίδες: αποτελέσματα περιφεριακών εκλογών και το κράτος που δεν νοιάζεται « Il y avait de la schizophrénie - un mot d'origine grecque - dans les paroles d'Alexis Tsipras, en visite à Paris jeudi. » (Le Figaro) « Car le dérapage est aussi le reflet d’une schizophrénie allemande alimentée par l’attitude des autorités. Quand l’humanisme d’Angela Merkel à l’égard des réfugiés est contredit par les surenchères populistes anti-grecques qu’elle exprimât avec son gouvernement au début de l’été » (Humanité)

Αποτελέσματα σχετικά με το στίγμα της σχιζοφρένειας (β): Ο «επικίνδυνος σχιζοφρενής» Τρεις βασικές κατηγορίες: Α) Ο ρόλος της σχιζοφρένειας στο έγκλημα ή η σχιζοφρένεια σαν νομική υπεράσπιση (87 άρθρα) Β) Η ντετερμινιστική σχέση ανάμεσα στη σχιζοφρένεια και το έγκλημα (34 άρθρα) Το ζήτημα του ελέγχου χαρακτηρίζει αλλά και διαφοροποιεί α) και β) Γ) Η σχιζοφρένεια σαν σύμβολο του κακού (6 άρθρα): Kim Jong-Un, the jihadists, Jack the Ripper, the Germanwings’ copilot, Hitler Σύμφωνα με πηγές...

Συμπεράσματα Στη Γαλλία, όπως και σε άλλες χώρες (και στην Ελλάδα (Athanasopoulou & Valimaki, 2014) στιγματισμός της σχιζοφρένειας από τα μέσα. Δομικό στίγμα. Εκτεταμένη μεταφορική χρήση και «κοινωνική» σημασία του όρου. Η σχιζοφρένεια σαν προσβολή Διπλή κατηγοριοποίηση για «εμάς» και «αυτούς». Ο βίαιος σχιζοφρενής σύμφωνα με τα άρθρα, αλλά προς τον εαυτό του σύμφωνα με την έρευνα. Ντετερμινισμός ή πιθανή αιτία Ακαταλόγιστο ή κανονικοποίηση Διαφορά τόπου κυκλοφορίας, διαφορά ενδιαφέροντος για τον σχιζοφρενή Αλλαγή ονόματος ή και κάτι άλλο;