Μελέτη της πρόθεσης χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης από μαθητές της Δευτεροβάθμιας Τεχνικής & Επαγγελματικής Εκπαίδευσης στην μάθησή τους Μεταπτυχιακός Φοιτητής Φράγγος Κωνσταντίνος Οργάνωση και Διοίκηση της Εκπαίδευσης Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης Πανεπιστήμιον Θεσσαλίας 9 Νοεμβρίου 2013

Οι εφαρμογές κοινωνικής δικτύωσης (Web 2.0 Τεχνολογίες). Πρόκειται για μια δεύτερη γενιά εφαρμογών διαδικτύου, με κυρίαρχο τις ηλεκτρονικές κοινότητες, και τις αλληλεπιδράσεις (Duffy, 2008). Με την δημιουργία τέτοιων εφαρμογών το Web έχει μετασχηματισθεί σε ένα πλήρως αλληλεπιδραστικό χώρο, που επιτρέπει σε οποιοδήποτε χρήστη να συνεργαστεί, να δημιουργήσει, να εκδώσει, και να διαμοιραστεί την πληροφορία.

Ο Σκοπός της Εργασίας Να συνεισφέρει προς την κατεύθυνση της περαιτέρω Διάχυσης των Νέων Τεχνολογιών στην Εκπαιδευτική Διαδικασία Επιχειρεί να εξερευνήσει καθοριστικούς παράγοντες που επηρεάζουν την χρήση των νέων τεχνολογιών στην εκπαίδευση. 3

Ο Σκοπός της Εργασίας Επιχειρούμε να δούμε, αν τα ερευνητικά μοντέλα μελέτης της αποδοχής, όπως αυτά ακριβώς εφαρμόζονται στον εργασιακό χώρο, λειτουργούν και επαληθεύονται και στο εκπαιδευτικό χώρο. Εξερευνούμε την επίδραση της αυτορυθμιζόμενης μάθησης, της εποικοδομηστικής προσέγγισης της μάθησης και των γνωστικών στυλ επάνω στην αποδοχή, για δύο εξέχουσες web 2.0 τεχνολογίες κοινωνικής δικτύωσης: Το Facebook και τα ιστολόγια (blogs).

Ιστολόγια Οι ενδεχόμενες χρήσεις στο εκπαιδευτικό περιβάλλον μπορεί να είναι: Επίδειξη των καλών εργασιών των μαθητών. Επικοινωνία με τους γονείς. Δημιουργία διαδραστικής εκπαιδευτικής εφημερίδας από τους μαθητές. Δημιουργία λογοτεχνικών και φιλολογικών κύκλων. Διασύνδεση με άλλες τάξεις σε οποιοδήποτε σημείο του κόσμου. Διαμοίραση εργασιών μεταξύ μαθητών· και, συζήτηση δραστηριοτήτων της τάξης (Williams & Jacobs, 2004).

Facebook Οι ενδεχόμενες χρήσεις στο εκπαιδευτικό περιβάλλον μπορεί να είναι: Παροχή στους μαθητές δυνατοτήτων να παρουσιάζουν τις ιδέες τους αποτελεσματικά, να οδηγούνται σε απ’ ευθείας συνδέσεις και να συνεργάζονται αποτελεσματικά. Διευκόλυνση της συνεργασίας μαθητή-με-μαθητή και παροχή καινοτόμων τρόπων εμπλοκής των μαθητών στο αντικείμενο τους. Δημιουργία ηλεκτρονικών κοινοτήτων μάθησης και κοινωνικών δικτύων (Fogg et al., 2011).

Η Τεχνολογική Αποδοχή. Όσον αφορά για την τεχνολογική αποδοχή, πρόκειται για μια επιστημονική περιοχή που ασχολείται με την εξερεύνηση των παραγόντων που επηρεάζουν την αποδοχή της νέας τεχνολογίας. Συνδυάζει: Πληροφοριακά συστήματα ( information systems). Θεωρίες τεχνολογικής αποδοχής. Κοινωνική ψυχολογία. Γνωσιακά στυλ μάθησης (cognitive learning styles). Καταναλωτική συμπεριφορά, μάρκετινγκ και διαφήμιση. Τέλος, επικοινωνιακή θεωρία (Davis, Bagozzi, & Warshaw, 1989).

Το μοντέλο ΤΑΜ (Technology Acceptance Model). Το Μοντέλο Τεχνολογικής Αποδοχής (ΤΑΜ) θεωρείται ένα από τα ισχυρότερα εργαλεία για την μελέτη της τεχνολογικής αποδοχής. Το μοντέλο ΤΑΜ, με την θεωρία των επιδράσεων μπορεί να μελετήσει γενικούς παράγοντες επίδρασης που σχετίζονται με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της ομάδας στόχου που μελετάμε (Davis, Bagozzi, & Warshaw, 1989). Αυτό το μοντέλο επιλέξαμε σαν το βασικό εργαλείο για να διεξάγουμε περαιτέρω έρευνα.

Οι επιδράσεις του δομικού μοντέλου ΤΑΜ (όπως ακριβώς χρησιμοποιήθηκε στην παρούσα εργασία)

Οι Εξωτερικές Μεταβλητές Επιλέξαμε να μελετήσουμε: Την επίδραση των Γνωσιακών στυλ των μαθητών (cognitive styles). Τον παράγοντα αυτορρύθμισης της μάθησης (self regulated learning). Την ικανότητα κατανόησης της μάθησης με βάση τον εποικοδομητισμό (Constructive Understanding of Leaning)

Ο ορισμός των εξωτερικών μεταβλητών Τα γνωσιακά στυλ (cognitive styles CS). Συσχετίζονται με τις στρατηγικές δημιουργικότητας, επίλυσης προβλημάτων και λήψης αποφάσεων και θεωρούνται σαν σταθερά χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του ατόμου (Kirton, 2003). Κυμαίνονται από το πολύ προσαρμοστικό στυλ (adaptive) μέχρι το πολύ καινοτόμο (innovative). H αυτορυθμιζόμενη μάθηση (SRL). Σύμφωνα με τον Zimmerman (2001), αυτό που χαρακτηρίζει τους αυτορυθμιζόμενους σπουδαστές είναι η ενεργή τους συμμετοχή στην μάθηση από την μεταγνωσιακή, παρακινησιακή και συμπεριφοριστική άποψη.

Ο ορισμός των εξωτερικών μεταβλητών Η κατανόηση της γνώσης με βάση τον Εποικοδομητισμό. Πρόκειται για τις προσωπικές αντιλήψεις των μαθητών και το πώς αυτοί αντιλαμβάνονται τους κατασκευαστικούς παράγοντες μάθησης (CUL) (Forbes et al., 2001) . Για όλες τις παραπάνω εξωτερικές μεταβλητές μελετάμε την επίδραση του βαθμού των αντιλήψεων των μαθητών επάνω στην τεχνολογική αποδοχή.

Οι ερευνητικές υποθέσεις και το δομικό μοντέλο (γραφικά)

Η Μεθοδολογία της Έρευνας Οι ερευνητικές υποθέσεις και το δομικό μοντέλο υπολογίστηκαν και ελέχθησαν χρησιμοποιώντας την προσέγγιση PLS -SEM (Partian Least Squares Structural Equation Modeling) τεχνική. Η έρευνα διεξήχθη το Απρίλιο και το Μάιο του 2013. Τα δεδομένα συλλέχθηκαν χρησιμοποιώντας ως δείγμα τους μαθητές πληροφορικής του 1ου ΕΠΑΛ Χαλκίδας και του ΕΠΑΛ Μεσσαπίων του Ν. Ευβοίας.

Μεθοδολογία Έρευνας Ρωτήθηκαν συνολικά 122 μαθητές. Εξ’ αυτών, οι 64 μαθητές ήταν αγόρια και οι υπόλοιποι 58 μαθητές κορίτσια. Ο μέσος όρος της ηλικίας τους κυμάνθηκε στα 17,76 έτη. Οι μαθητές απάντησαν στις ερωτήσεις σε πεντάβαθμη κλίμακα τύπου Likert, η οποία κυμαινόταν από το «Πολύ Διαφωνώ» (1) μέχρι το «Πολύ Συμφωνώ» (5).

Οι κλίμακες που χρησιμοποιήθηκαν Για την αντιλαμβανόμενη χρησιμότητα (PU) και την ευκολία χρήσης (PEU) υιοθετήθηκαν από την εργασία του (Davis, et al., 1989) και (Igbaria, 1990) αντίστοιχα. Για την στάση (ATD) και την συμπεριφορά (BI) υιοθετήθηκαν από την εργασία του (Venkatesh, et al., 2003). Για τα γνωσιακά στυλ των μαθητών (cognitive styles) υιοθετήθηκαν από τον κατάλογο ερωτήσεων ΚΑΙ (Kirton's Adaptive-Innovation)

Οι κλίμακες που χρησιμοποιήθηκαν Οι κλίμακες για την αυτορυθμιζόμενη μάθηση SRL υιοθετήθηκαν από την εργασία (Biswas et al., 2010). Τέλος, οι κλίμακες για την Κατανόηση της Μάθησης (CUL) υιοθετήθηκαν από την εργασία (Loyens et al., 2009)

Ο υπολογισμός του δομικού μοντέλου (PLS Path Analysis) για Facebook R2 τιμές, και συντελεστές διαδρομών (path coefficients) β, σε επίπεδο σημαντικότητας (p<0.001)

Ο υπολογισμός του δομικού μοντέλου (PLS Path Analysis) για Ιστολόγια

Αποτελέσματα Όπως αναμενόταν θεωρητικά, και στα δύο μοντέλα (facebook και ιστολόγια) η στάση (ATD) έχει την μεγαλύτερη σημαντική θετική επιρροή επάνω στην συμπεριφορά (BI). Η αντιλαμβανόμενη χρησιμότητα (PU) ασκεί πάρα πολύ μεγάλη θετική επιρροή επάνω στην συμπεριφορά (BI) και την στάση (ATD). Επίσης, η αντιλαμβανόμενη ευκολία χρήσης (PEU) ασκεί και αυτή σχετικά πάρα πολύ μεγάλη θετική επιρροή επάνω στην αντιλαμβανόμενη χρησιμότητα (PU) και την στάση (ATD).

Αποτελέσματα Τα Γνωσιακά στύλ (CS) φαίνεται να ασκούν μεγάλη επίδραση στην αντιλαμβανόμενη χρησιμότητα (PEU) και αναδεικνύονται σε τρίτο κατά σειρά παράγοντα πρόβλεψης. Είναι προφανές, ότι οι μαθητές με υψηλό CS (περισσότερο καινοτόμο στυλ), οδηγούνται σε μεγαλύτερη εμπλοκή με την τεχνολογία. Αντίθετα η αυτορρύθμιση της μάθησης (SRL) και η κατανόηση της μάθησης με βάση τον εποικοδομητισμό (CUL) δεν φαίνεται να ασκούν σημαντική επίδραση επάνω στην αντιλαμβανόμενη χρησιμότητα και την αντιλαμβανόμενη ευκολία χρήσης.

Συμπεράσματα - Προτάσεις Κεντρικής σημασίας για την αποδοχή αναδεικνύεται η αντιλαμβανόμενη χρησιμότητα (PU), αφού εκ των πραγμάτων οι τεχνολογίες που μελετήσαμε είναι αρκετά φιλικές ως προς τον χρήστη (έχουν μεγάλο PEU). Μια σταθερή πρακτική είναι να εμπλέξουμε τους μαθητές σε διαδικασίες χρήσης, με φιλικό προς τον χρήστη τεχνολογικό περιβάλλον και με διαδικασίες προσανατολισμένες πάντοτε στα ενδιαφέροντα των μαθητών. Θα πρέπει να ακολουθηθεί μια «πορεία δραστηριοτήτων» ώστε να εδραιωθεί η χρησιμότητα και ευχρηστία τέτοιων εργαλείων.

Συμπεράσματα - Προτάσεις Τα ευρήματα επιβεβαιώνουν την θετική συσχέτιση μεταξύ «καινοτόμων» μαθητών και «ευκολίας χρήσης», πράγμα που σημαίνει ότι οι καινοτόμοι (innovators) μαθητές αντιλαμβάνονται την νέα τεχνολογία περισσότερο εύκολη απ’ ότι οι λιγότερο καινοτόμοι (προσαρμοστικοί) μαθητές. Επομένως, οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να επιδείξουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον και προσοχή ώστε να αναδείξουν τα γνωσιακά στυλ των μαθητών και να εντοπίσουν τους μαθητές με περισσότερο καινοτόμο γνωσιακό στυλ. Αυτοί οι μαθητές θα αποτελέσουν τους πρωτοπόρους που θα υιοθετήσουν τις νέες τεχνολογίες, και μπορεί να λειτουργήσουν σαν μεσάζοντες για να διαδώσουν την χρήση των νέων τεχνολογιών και στους άλλους συμμαθητές τους.

Συμπεράσματα - Προτάσεις Σε αντίθεση με τα γνωσιακά στύλ (CS), δεν βλέπουμε τους παράγοντες αυτορρύθμιση (SLR) και κατανόηση (CUL) να ασκούν εξίσου σημαντική επιρροή. Για τους μαθητές με υψηλό CUL και SRL επομένως, το ζήτημα είναι η «σαγήνευση» με καλά σχεδιασμένες δραστηριότητες σε χρήσεις των λογισμικών που τους ταιριάζουν. Χρειάζεται μια προσεγμένη ανάδειξη της "χρησιμότητας" που μπορεί να έχουν αυτές οι τεχνολογίες στην μάθηση, για να μπορέσουμε να δημιουργήσουμε μεταξύ των μαθητών αντίστοιχους πολλαπλασιαστές.

Συμπεράσματα - Προτάσεις Το σημαντικό όμως που δείχνει η μελέτη μας είναι ότι το μοντέλο τεχνολογικής αποδοχής, όπως αυτό το μεταφέραμε ακριβώς από τον εργασιακό χώρο, φαίνεται να λειτουργεί σε μεγάλο βαθμό και στον εκπαιδευτικό χώρο. Ο μαθητικός πληθυσμός της τεχνολογικής εκπαίδευσης δείχνει να ενδιαφέρεται για την χρήση αυτών των τεχνολογιών, παρόλο που μελέτες τον παρουσιάζουν σαν πληθυσμό που χαρακτηρίζεται από χαμηλές επιδόσεις και αδιαφορία για τις σπουδές του (Π.Ι. 2009).

Συμπεράσματα - Προτάσεις Επίσης τα ευρήματα της παρούσας εργασίας υποδηλώνουν την ανάγκη για περισσότερη έρευνα στο θέμα της πρόβλεψης (το μοντέλο μας επεξηγεί κατά μέσο όρο μόνο το 45% της πρόθεσης χρήσης των νέων τεχνολογιών). Στις επεκτάσεις του μοντέλου εισάγονται και μεταβλητές που αφορούν στην κοινωνική επιρροή αλλά δεν τις εξετάσαμε. Θα πρέπει επικεντρώσουμε την προσοχή μας στην προσθήκη επί πλέον παραγόντων που επηρεάζουν την συμπεριφορά (BI), με σκοπό να έχουμε καλύτερη πρόβλεψη.

Σας ευχαριστούμε πολύ… Τέλος, θα πρέπει να αναφέρουμε ότι τα συμπεράσματα αυτά προέκυψαν από σχετικά μικρό δείγμα μαθητών της Τεχνικής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και ενδεχόμενα να μην έχουν την ικανότητα γενίκευσης σε όλο το φάσμα του εκπαιδευτικού μας συστήματος. Σας ευχαριστούμε πολύ…