Ρωμαικό Θέατρο

Το ρωμαϊκο θέατρο δημιουργήθηκε από το ελληνικό θέατρο, το οποίο μεταφυτεύτηκε από την Μεγάλη Ελλάδα στη Ρώμη. Στη ρωμαϊκη περίοδο διακρίθηκαν τέσσερα είδη θεάτρου : η Παλιάτα, η Τογκάτα, η Ατελάνα και το Μιμόδραμα. Τα δύο τελευταία αυτά είδη παρουσίαζαν πολλές ομοιότητες, όπως είναι η χρήση της αυλαίας και μιας δεύτερης κουρτίνας για τις αλλαγές αλλά υπήρχαν μεταξύ τους πολυάριθμες διαφορές. Η σκηνή στα ρωμαϊκά θέατρα παρουσίαζε αυτοσχέδιο χαρακτήρα. Αποτελούνταν από ένα πατάρι με κάποιο ζωγραφιστό σκηνικό στο πίσω μέρος. Το πρώτο πέτρινο θέατρο χτίστηκε από τον Πομπήιο εντυπωσιάζοντας με τον όγκο και την μεγαλοπρέπειά του.

Σημαντικό ρόλο έπαιζαν οι περίακτοι δημιουργώντας αλλαγές στο σκηνικό με το να παρουσιάζουν τις διαφορετικές πλευρές τους ανάλογα με τις ανάγκες κάθε παράστασης. Δεξιά και αριστερά των περιάκτων δηλώνονταν με προεξοχές οι είσοδοι που οδηγούν στην σκηνή. Η μία είσοδος από την αγορά και η άλλη από την εξοχή. Επιπλέον, ζωγραφισμένα υφάσματα δίνουν την ψευδαίσθηση του ανάγλυφου, μηχανές επιτρέπουν την αλλαγή σκηνικού μπροστά στα μάτια των θεατών και γερανοί και καταπακτές στο δάπεδο της σκηνής κατεβάζουν θεούς και ανεβάζουν φαντάσματα. Ένα σημαντικό δείγμα ρωμαϊκού θεάτρου είναι το θέατρο της Πέτρας της Ιορδανίας και αυτό της Μπόρσας της Συρίας.

Αρχιτεκτονική Τα διαζώματα (praesinctiones) χώριζαν το ρωμαϊκό κοίλο σε οριζόντια τμήματα (maeniana: ima cavea, media cavea, summa cavea). Οι θεατές ανέβαιναν στις θέσεις τους στις κερκίδες (cunei) από τις στενές κλίμακες (scalaria). Στο ανώτατο σημείο του κοίλου υπήρχε μια στεγασμένη στοά (porticus in summa cavea), στο μέσο της οποίας συχνά βρισκόταν ναΐσκος (sacellum) αφιερωμένος σε κάποιο θεό. Για την προστασία των θεατών από το δυνατό ήλιο ή τη βροχή, το κοίλο είχε τη δυνατότητα να στεγαστεί με μια τεράστια τέντα από καραβόπανο (velarium). Οπές για τη στήριξη των ειδικών πασσάλων βρίσκουμε ακόμα και σήμερα σε πολλά θέατρα. Η ορχήστρα των ρωμαϊκών θεάτρων γίνεται ημικυκλική. Στρώνεται είτε απλώς με χώμα, είτε με μαρμάρινες πλάκες.

Μορφή και Ακουστική Tο ρωμαϊκο θέατρο αποτελεί το καλύτερο υπόδειγμα για τον σχεδιαστή του σύγχρονου θεάτρου. Ως εξέλιξη του ελληνικού διατηρεί όλα τα κύρια χαρακτηριστικά του και οδηγεί πίσω από το χώρο της θεατρικής δράσης και μάλιστα με κλίσεις στο επάνω τμήμα του. Aκόμη, οδηγεί στην επιλογή μεγάλων ανακλαστικών επιφανειών, στην ιδέα του κλειστού κοίλου με την προσθήκη μιας μεγάλης κατασκευής πίσω από τη σκηνή, που επιτρέπει ακόμη μεγαλύτερη συγκέντρωση της ηχητικής ενέργειας. Παράλληλα η μορφή αυτή προστατεύει το εσωτερικό του θεάτρου από εξωτερικούς θορύβους. Όλα αυτά αποτελούν στοιχεία από τα οποία πολλά μπορεί να αντλήσει κανείς για τον σχεδιασμό σύγχρονων θεάτρων.

Σημαντικά ρωμαικά θέατρα Το ρωμαϊκό θέατρο της Orange, Γαλλία Κτίστηκε αρχικά από τον αυτοκράτορα Αύγουστο τον 1ο αι. μ.Χ. και έκλεισε με επίσημο διάταγμα το 391 μ.Χ., λόγω της αντίθεσης της χριστιανικής Εκκλησίας σε αυτό που θεωρούσε απολίτιστο θέαμα. Μετά από αυτό, το θέατρο εγκαταλείφθηκε εντελώς, λεηλατήθηκε από τους «βαρβάρους» και χρησιμοποιήθηκε ως αμυντικό μέρος κατά το Μεσαίωνα, ενώ κατά τη διάρκεια των θρησκευτικών πολέμων του 16ου αιώνα, έγινε ένα καταφύγιο για τους κατοίκους. Το αρχαίο θέατρο αποκαταστάθηκε τον 19ο αι. και σήμερα φιλοξενεί το θερινό φεστιβάλ όπερας Chorégies d’Orange.

Το ρωμαϊκό θέατρο στο Αμμάν, Ιορδανία Το πιο εντυπωσιακό μνημείο της Ιορδανίας, είναι ίσως το θέατρο, που χτίστηκε κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Αντωνίνου Πίου και είχε χωρητικότητα 6.000 θεατών. Το θέατρο διαθέτει 3 διαζώματα και η αναστήλωσή του ξεκίνησε το 1957. Μπροστά στο θέατρο υπήρχε κιονοστοιχία κορινθιακού ρυθµού και αρχαία λιθόστρωτη οδός, της οποίας τµήµα έχει αποκατασταθεί.

Το ρωμαϊκό Θέατρο στη Μπόσρα, Συρία Η Μπόσρα είναι μια αρχαία πόλη που βρίσκεται στη σύγχρονη Συρία, ακριβώς νότια της Δαμασκού. Είναι μία από τις αρχαιότερες πόλεις στη Γη, που αναφέρεται από τον 14ο αι. π.Χ. από Αιγυπτιακά ιερογλυφικά. Η πόλη κατακτήθηκε από τους Ρωμαίους το 106 μ.Χ. και έγινε πρωτεύουσα της Ρωμαϊκής Αραβίας. Το Θέατρο της Μπόσρα χτίστηκε αμέσως μετά και μπορούσε να φιλοξενήσει μέχρι 15.000 άτομα. Επειδή γύρω από το θέατρο χτίστηκε ένα φρούριο, τώρα παραμένει ένα από τα καλύτερα διατηρημένα ρωμαϊκά θέατρα στον κόσμο. Έχει καταπληκτική ακουστική, ένα τριώροφο ψηλό προσκήνιο και 35 σειρές καθισμάτων.

Κολοσσαίο Ρώμης Το Κολοσσαίο άρχισε να κατασκευάζεται στην εποχή του Βεσπασιανού το 72 μ.Χ., συνεχίστηκε την εποχή του Τιτου και ολοκληρώθηκε όταν ήταν αυτοκράτορας ο Δομιτιανός 80 μ.Χ. Ονομαζόταν αμφιθέατρο των Φλαβίων, από το όνομα της δυναστείας των αυτοκρατόρων που το έκτισαν. Για να κατασκευαστεί, εργάστηκαν χιλιάδες Ιουδαίοι αιχμάλωτοι που είχαν συλληφθεί από τον Τίτο μετά την καταστροφή των Ιεροσολύμων. Πήρε το όνομά του από το κολοσσαίο άγαλμα του Νέρωνα (Ο Κολοσσός), που βρισκόταν στην τοποθεσία που χτίστηκε. Μπορούσε να χωρέσει 45.000 θεατές και είχε σχήμα έλλειψης με περιφέρεια 524 μέτρων. Οι διαστάσεις του ήταν τεράστιες: 156 x 188 μέτρα και το ύψος του έφτανε τα 48 μέτρα και είχε 4 ορόφους. Από αυτούς, οι τρεις πρώτοι είχαν αψίδες και ο 4ος 40 παράθυρα. Πάνω από τον 4ο όροφο υπήρχε στοά. Ο τελευταίος όροφος προοριζόταν για τις γυναίκες και τις κατώτερες τάξεις των πολιτών, ενώ ο πρώτος για τους επιφανείς πολίτες. Το εσωτερικό του ήταν χωρισμένο σε κερκίδες, ενώ στο κέντρο του είχε κονίστρα που χωριζόταν από τις κερκίδες με ένα ψηλό βάθρο. Κάτω από την κονίστρα βρίσκονταν τα υπόγεια. Εκεί βρίσκονταν τα κλουβιά με τα ζώα, τα οποία μπορούσαν να ανυψωθούν για να ανεβαίνουν τα ζώα στην αρένα, καθώς και οι μηχανικές συσκευές του κτηρίου. Πάνω από την αρένα υπήρχε μια μεγάλη τέντα, προκειμένου οι θεατές να προστατεύονται από τον ήλιο. Οι θεατές έμπαιναν στο κτήριο μέσα από 80 εισόδους, 4 από τις οποίες χρησιμοποιούνταν αποκλειστικά από τους ρωμαίους γερουσιαστές και άρχοντες. Οι πολλές πύλες έδιναν στο Κολοσσαίο τη δυνατότητα να γεμίσει μέσα σε 15 λεπτά, και να αδειάσει μέσα σε μόλις 5. Στην κονίστρα (αρένα) οδηγούσαν δύο πύλες: η «πύλη της ζώσης σαρκός», από την οποία οι μονομάχοι εισέρχονταν στην αρένα, και η «νεκρική πύλη», από την οποία απομακρύνονταν οι νεκροί της μάχης. Το Κολοσσαίο έμεινε θρυλικό ως το κέντρο των αιμοχαρών θεαμάτων που απολάμβανε η ρωμαϊκή αυλή στην εποχή της παρακμής της. Η ορχήστρα είχε διαμορφωθεί κατάλληλα για να πραγματοποιούνται ναυμαχίες, μονομαχίες και θηριομαχίες τις οποίες χρηματοδοτούσαν οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες. Εκεί γίνονταν επίσης μαρτύρια χριστιανών.