4ο Ερευνητικό Πεδίο Τα αντιπολεμικά μηνύματα μέσα από τη ζωγραφική 4ο Ερευνητικό Πεδίο Τα αντιπολεμικά μηνύματα μέσα από τη ζωγραφική

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η τέχνη ανέκαθεν υπήρξε τρόπος διαμαρτυρίας. Από την αρχή του κόσμου ο άνθρωπος σκέφτεται βασισμένος στις δεξιότητές του. Μια ιδιαίτερη δεξιότητά του και μια αξιοθαύμαστη τέχνη είναι η ζωγραφική. Συγκεκριμένα πολλοί ζωγράφοι πέρασαν μηνύματα μέσω της εικόνας, η οποία αναμφίβολα θεωρείται το πιο δυνατό μέσο να την παρουσιάσουν ακόμα και με τις πιο σκληρές και απάνθρωπες εικόνες. Ένα, και ίσως το δυνατότετο μήνυμα, είναι το αντιπολεμικό. Ζωγράφοι που είδαν και έζησαν την φρίκη του πολέμου δεν δίστασαν να την παρουσιάσουν. Όλοι αυτοί οι πίνακες έχουν κάτι κοινό, την μακαβριότητα, την απώλεια, τον θάνατο και το σκοτάδι. Άλλοι θέλουν πολλή σκέψη και άλλοι λίγη, όμως το βασικό είναι ένα: η αίσθηση των δεινών του πολέμου και της καταστροφής.

ΓΚΟΥΕΡΝΙΚΑ Η Γκουέρνικα είναι ένας πίνακας ζωγραφικής του Πάμπλο Πικάσο. Απεικονίζει την πόλη Γκουέρνικα της Ισπανίας η οποία βομβαρδίστηκε κατά τη διάρκεια ενός εμφύλιου πολέμου. Ο Πικάσο ήθελε να δείξει το πόσο υπέφεραν οι άνθρωποι και το πόσο φρικτός είναι ένας πόλεμος. Αυτό το δείχνει χρησιμοποιώντας μόνο το μαύρο, το άσπρο και οι ενδιάμεσες αποχρώσεις του γκρι. Ύστερα, όσον αφορά τις μορφές: άνθρωποι και ζώα σε πλήρη ακαταστασία. Αλλού τα μάτια, αλλού τα χέρια. Έτσι φαίνεται η ψυχολογική τους κατάσταση. Το μήνυμα που θέλει να περάσει ο ζωγράφος είναι απλό: «ΣΤΑΜΑΤΗΣΤΕ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ».

3 Μάη 1808 Με το έργο αυτό, ο Γκόγια τιμά τα θύματα της ισπανικής εξέγερσης, της 2ης και 3ης Μαΐου του 1808, ενάντια στις δυνάμεις κατοχής του Ναπολέοντα. Δεξιά παριστάνεται το εκτελεστικό απόσπασμα. Το αποτελούν ένοπλοι Γάλλοι στρατιώτες, που εικονίζονται με τα όπλα στα χέρια, έτοιμοι να πυροβολήσουν. Το αριστερό και πιο φωτισμένο τμήμα του πίνακα καταλαμβάνουν οι μορφές των Ισπανών πατριωτών, των σκοτωμένων και αυτών που πρόκειται να εκτελεστούν

Η ΑΠΟΘΕΩΣΗ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ Ο Βερεστσάγκιν έλαβε μέρος σε διάφορες μάχες, γεγονός που τον επηρέασε βαθιά. Στο έργο «Η Αποθέωση του Πολέμου» ο θεατής αντικρίζει έναν πυραμιδωτά διαμορφωμένο σωρό από ανθρώπινα κρανία. Μια έρημη και εκτεθειμένη στον καυτό ήλιο γη, με διάσπαρτα ξερά δένδρα, καταφύγιο για μαύρα κοράκια που πετούνε ολόγυρα, ενώ στο βάθος μόλις διακρίνονται τα μισοκαταστραμμένα τείχη μιας πόλης. Ο ζωγράφος έγραψε στο πλαίσιο του πίνακα: «Αφιερώνεται σε όλους τους μεγάλους κατακτητές, του παρελθόντος, του παρόντος και του μέλλοντος».

ΤΑ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΤΗΣ ΔΟΞΑΣ Με το ξέσπασμα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, το 1914, ο Νέβινσον υπηρέτησε ως εθελοντής στον Ερυθρό Σταυρό, ενώ στη συνέχεια, το 1917, διορίστηκε από το Βρετανικό κράτος επίσημος καλλιτέχνης του πολέμου. Όμως, παρά την ιδιότητα του δημιουργού του, το έργο «Τα Μονοπάτια της Δόξας» απορρίφθηκε από τη στρατιωτική λογοκρισία της εποχής και απαγορεύτηκε αρχικά η έκθεσή του. Ο πίνακας εικονίζει δύο Βρετανούς στρατιώτες να κείτονται νεκροί στο πεδίο της μάχης, ανάμεσα σε συρματοπλέγματα.

ΣΤΡΑΤΕΥΜΑΤΑ ΠΑΡΕΛΑΥΝΟΥΝ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΑΕΡΙΑ Ο Γερμανός ζωγράφος και χαράκτης Ότο Ντιξ, θέλοντας να εξορκίσει τις εφιαλτικές αναμνήσεις του από τη συμμετοχή του στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, φιλοτέχνησε αυτό το έργο μαζί μ' ένα σύνολο άλλων πενήντα χαρακτικών, στο οποίο έδωσε τον εύγλωττο τίτλο Der Krieg (Ο Πόλεμος). Είναι ενδεικτικό ότι οι Ναζί, από αντίδραση στην τέχνη του Ντιξ, συμπεριέλαβαν δημιουργίες του στην «Έκθεση Εκφυλισμένης Τέχνης», που διοργάνωσαν το 1937 στο Μόναχο. Στο έργο «Στρατεύματα προελαύνουν μέσα σε αέρια» ο καλλιτέχνης εικονίζει Γερμανούς στρατιώτες να εφορμούν, φορώντας αντιασφυξιογόνες μάσκες.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ Είδαμε λοιπόν, ότι μέσω της εικόνας ο άνθρωπος έχει καταφέρει να μεταδώσει αισθήματα και μηνύματα χωρίς να χρησιμοποιήσει ούτε μία λέξη. Οι παραπάνω πίνακες ζωγραφικής μας προβάλλουν τις καταστροφικές συνέπειες του πολέμου, τις φρικαλεότητες και τις βάναυσες σκηνές του, όπως επίσης και τα συναισθήματα τρόμου, αγωνίας, αβεβαιότητας και εξάντλησης που λαμβάνουν όσοι το ζουν. Επομένως, πέρα από μια εικόνα, οι πίνακες αυτοί αποτελούν τέχνη, και τέχνη σημαίνει ανθρώπινη δημιουργία με ένα συγκεκριμένο σκοπό. Και ο σκοπός εδώ είναι να μας πει "ΟΧΙ ΑΛΛΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ".

Μια εργασία των: Αραμπατζή Δήμητρα Γαλανάκη Μαρία-Χριστίνα Ζιώγος Νίκος Καλονόμου Βασιλική