ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΑΛΑΙΚΑΣΤΡΟΥ

The physical environment in Το φυσικό περιβάλλον στην Ανατολική Κρήτη The physical environment in Eastern Crete Protected areas ΄΄NATURA 2000΄΄

Τι είναι μια Προστατευόμενη Περιοχή Μια χερσαία ή/και θαλάσσια έκταση αφιερωμένη στην προστασία και τη διατήρηση της βιολογικής ποικιλότητας και των φυσικών και πολιτιστικών συναφών πόρων, η οποία υπόκειται σε διαχείριση με νομικά μέσα ή άλλους αποτελεσματικούς τρόπους. IUCN (International Union for Conservation of Nature) / Commission of protected areas, 1997

Σκοπός των ΠΠ Ο στόχος της διατήρησης μιας ΠΠ είναι η προστασία των φυσικών και πολιτιστικών της στοιχείων μέσω της σωστής ρύθμισης των ανθρώπινων δραστηριοτήτων

πλεονεκτήματα Οι ΠΠ διασφαλίζουν την απρόσκοπτη συνέχεια βασικών οικολογικών διεργασιών (πχ κύκλος νερού), συγκρατούν τα εδάφη, κλπ Είναι σημαντικές για την προστασία συγκεκριμένων φυσικών και πολιτιστικών χαρακτηριστικών Η λειτουργία τους μπορεί να συνδυαστεί και με άλλους στόχους (πχ παραγωγή) Ηθική υποχρέωση ως αγαθό που θα κληρονομήσουμε στα παιδιά μας

Οφέλη των ΠΠ Συχνά η ύπαρξη ενός θεσμικού πλαισίου για την προστασία και διαχείριση οικολογικά ευαίσθητων περιοχών παρέχει ταυτόχρονα και το πλαίσιο για την ανάπτυξή τους. Πολλές είναι ορεινές ή και απομονωμένες περιοχές Τελικά προσφέρονται κατεξοχήν για την ανάπτυξη υποδομών αναψυχής, βιολογικής γεωργίας και κτηνοτροφίας, οικοτουρισμού, αλλά και εκπαίδευσης

Οικονομικά οφέλη Αύξηση της άμεσης και έμμεσης απασχόλησης 40 εργαζόμενοι στο Φορέα Διαχείρισης Ζακύνθου Οι ΠΠ αποτελούν ή μπορούν να εξελιχθούν σε τουριστικό προορισμό Αυξημένη επιλεξιμότητα σε χρηματοδοτικά προγράμματα

Κοινωνικά ωφέλει Οι ΠΠ απάντηση στην ερήμωση της υπαίθρου Βελτίωση του κοινωνικού ιστού με τη συγκράτηση πληθυσμού και την προσέλκυση δυναμικών, νέων ανθρώπων Η Δαδιά έχει αυξήσει τον πληθυσμό της Ανάπτυξη της κοινωνικής συνείδησης Εθελοντισμός, συμμετοχικές διαδικασίες

Δίκτυο «ΦΥΣΗ 2000» (NATURA 2000) To άρθρο 3 κοινοτικής οδηγίας 92/43/ΕΟΚ προβλέπει την δημιουργία ενός «συνεκτικού ευρωπαϊκού οικολογικού δικτύου ειδικών ζωνών»: Natura 2000 1η Φάση (1994-96): Απογραφή οικοτόπων και είδη χλωρίδας & πανίδας παραρτημάτων Ι, ΙΙ 2η Φάση (1996- ): Επιστημονικός Κατάλογος προτεινόμενων Τόπων Κοινοτικής Σημασίας (pSCIs) 3η Φάση: Εθνικός Κατάλογος Περιοχών Δικτύου σύμφωνα με τα κριτήρια Παρ/τος ΙΙΙ (SACs)

“NATURA 2000” 79/409/ΕΟΚ 92/43/EOK ΣΠΠ (IBA) ΤΚΣ (SCI) ZEΠ (SPA) Important - Bird -Areas ΤΚΣ (SCI) Sites of Community Importance ZEΠ (SPA) Special – Protection – Areas EZΔ (SAC) Special – Areas of Conservation “NATURA 2000”

Οικότοποι προτεραιότητας οδηγίας 92/43/ΕΟΚ Εκτάσεις θαλάσσιου βυθού με βλάστηση από φύκια (ποσειδωνίες) Λιμνοθάλασσες Αλατούχες & γυψούχες στέπες Σταθερές θίνες με ποώδη βλάστηση Παράλιες λόχμες με αρκεύθους (Juniperus spp.) Θίνες με δάση από κουκουναριές (Pinus pinea) και θαλάσσια πεύκη (Pinus pinaster) Μεσογειακά εποχιακά τέλματα Όρο-μεσογειακά χέρσα εδάφη, σε υψόμετρο άνω των 1.500 μ., με ακανθώδεις – μαξιλαροειδείς θάμνους: Matorral με δάφνη (Laurus nobilis) Ενεργοί τυρφώνες υψιπέδων Φοινικοδάση (Phoenix spp.) Δάση ελάτης (Abies alba) Μεσογειακά πευκοδάση με ιθαγενή μαυρόπευκα (Pinus nigra) Μεσογειακά δάση με ιθαγενείς αρκεύθους (Juniperus spp.)

Δραστηριότητες εντός περιοχών ΝΑTURA 2000 Διαχείριση δασών: Μέθοδοι συγκομιδής ξύλου, επεμβάσεις σε περιοχές φωλιάσματος προστατευόμενων ειδών Γεωργία – Κτηνοτροφία: Προώθηση παραδοσιακών μεθόδων, εφαρμογή αγροπεριβαλλοντικού κανονισμού 2078/ 92/ ΕΟΚ βιολογική γεωργία Τουρισμός: Συμβατή ανάπτυξη, εναλλακτικές μορφές Αλιεία – Ιχθυοκαλλιέργειες: Προστασία αλιευτικών πόρων, έλεγχος της ρύπανσης Μεταλλευτικές – εξορυκτικές δραστηριότητες: Αυστηρός έλεγχος της χωροθέτησης Κυνήγι: Απαγόρευση μόνο σε περιπτώσεις διατάραξης ειδών Oι περιοχές Natura 2000 είναι τόποι βιώσιμων και οικολογικά ορθών αναπτυξιακών επιλογών

Ζώνες Ειδικής Προστασίας στην Κρήτη 28 ΤΚΣ (pSCIs) + 22 ΖΕΠ (SPAs) = 50 EΖΔ (SACs)

ΠΕΡΙΟΧΕΣ NATURA 2000

17 τύποι οικοτόπων Η περιοχή παρουσιάζει πολλούς φυσικούς και ημιφυσικούς τύπους οικοτόπων . Στους οικότοπους αυτούς περιλαμβάνεται ο μεγαλύτερος αριθμός χερσαίων της χαμηλότερης υψομετρικής ζώνης της Κρήτης και σημαντικός αριθμός παραθαλάσσιων υγροτόπων Έχει μια πολύ πλούσια χλωρίδα , στην οποία περιλαμβάνονται 525 φυτά , από τα οποία τα 16 είναι ενδημικά της Κρήτης τα 14 είναι της Κρήτης και του νησιωτικού συγκροτήματος Κάσου , Καρπάθου τα 21 ενδημικά Κρήτης και Αιγαίου 2 στενοενδημικά , 2 σχεδόν στενοενδημικά και 2 είδη συμπεριλαμβάνονται στην οδηγία 92/43 ΕΟΚ

ο Φοίνικας Phoenix theophrasti (παράρτημα ΙΙ της οδηγίας 92/43 ΕΟΚ). Η συστάδα των φοινικόδεντρων εξαπλώνεται σε έκταση 250 στρεμ. στο κατώτερο τμήμα της υδρολογικής λεκάνης που εκβάλει στον όρμο Βάϊ και μικρότερες συστάδες στην περιοχή της Ερημούπολης και στις κοίτες χειμάρρων.

Silene holtzmannii (παράρτημα ΙΙ της οδηγίας 92/43 ΕΟΚ ) Ενδημικό είδος του Αιγαίου το οποίο περιορίζεται στην νησίδα απέναντι από την παραλία του φοινικοδάσους.

Εκτάσεις θαλάσσιας βλάστησης με Posidonia (Posidonion oceanicae) - Αβαθείς κολπίσκοι και κόλποι - Ύφαλοι

Asperula crassula Εξαιρετικά μεγάλης σημασίας στενότοπο ενδημικό είδος

Απόκρημνες βραχώδεις ακτές με ενδημικά Limonium spp.

Φρύγανα από Sarcopoterium spinosum

Φρύγανα με κυριαρχία Cistus creticus Cistus pavliflorus Cistus salvifolius

Φρύγανα με κυριαρχία Salvia Fruticosa

Φρύγανα με κυριαρχία Corydothymus capitatus

Φρύγανα με κυριαρχία Euphordia dendroides

Πρωτογενής βλάστηση με Salicornia και άλλα μονοετή είδη των λασπωδών και αμμωδών ζωνών

Κινούμενες θίνες της ακτογραμμής με Centaurea aegiolophila Κινούμενες θίνες της ακτογραμμής με Ammophila arenaria Pancratium maritimum

Juniperus phoenicea Παράλιες λόχμες με αρκεύθους (Juniperus spp.)

Μεσογειακά εποχικά τέλματα Και ποταμοί της Μεσογείου με παροδική ροή

Σπήλαια των οποίων δεν γίνεται τουριστική εκμετάλλευση

Calonectis diomedea Phalacrocorax aristotelis Falco eleonoraea Η ευρύτερη περιοχή του Β.Α. Κρήτης παρουσιάζει ένα μεγάλο αριθμό ορνιθοπανίδας η οποία περιλαμβάνει συνολικά 171 είδη εκ των οποίων τα 4 είναι χαρακτηρισμένα ως παγκοσμίως απειλούμενα 60 είδη με Δυσμενές Καθεστώς Διατήρησης στην Ευρώπη, ενώ 29 είδη εντάσσονται σε κατηγορίες του Κόκκινου Βιβλίου των Απειλούμενων Σπονδυλόζωων της Ελλάδας και 51 είδη βρίσκονται στο παράρτημα Ι της οδηγίας 79/409 ΕΟΚ . Larus audouinil

Gypaetus barbatus Aquila chrysaetos Gyps fulvus

Έχουν καταγραφεί 14 είδη θηλαστικών τα τρία από αυτά είναι κητώδη τρία είδη Δελφινιών το Ζωνοδέλφινο ( Stenella coeruleoalba ) το Δελφίνι ( Delphinus delphis) και κοπάδια Ρινοδέλφινου (Tursiops truncates ) το οποίο προστατεύεται με βάση το παράρτημα ΙΙ της οδηγίας 92/43 ΕΟΚ Νυφίτσα (Mustela nivalis) Προστατεύεται από τη σύμβαση της Βέρνης και από το ΠΔ 67/1981. Monachus monachus Elaphe situla Coluber gemonensis Bufo viridis Lacerta viridis Mauremys caspica Lepus capensis Έχουν καταγραφεί 14 είδη θηλαστικών τα τρία από αυτά είναι κητώδη 8 είδη ερπετών και 2 είδη αμφίβιων. Πολλά από αυτά περιλαμβάνονται στην οδηγία 92/43 ΕΟΚ και στην Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης . Caretta caretta Pipistrellus pipistrellus Μικρόσωμο είδος ποντικού ο Kρητικός αγκαθοπόντικας Acomys minous, δεν έχει εντοπιστεί σε κανένα άλλο μέρος της Ελλάδας.

Άλλοι τύποι οικοτόπων με ιδιαίτερη οικολογική αξία Erica manipuliflora Ebenus cretica Συστάδες με Junirerus phoenicea Erica manipuliflora Άλλοι τύποι οικοτόπων με ιδιαίτερη οικολογική αξία Ceratonia siligua Nerium oleander

Ένα θαυμάσιο ορεινό όγκο με πολλά παραδοσιακά χωριά και σημαντικούς γεωλογικούς σχηματισμούς

Η αξία της χλωρίδας της Κρήτης γίνεται περισσότερο αντιληπτή, αν λάβουμε υπόψη ότι σε μια έκταση 8.306 τ. χλμ., που αντιπροσωπεύει περίπου το 6% της συνολικής έκτασης του Ελληνικού χώρου, βρίσκουμε το 30% περίπου του συνόλου των γνωστών φυτών της ελληνικής χλωρίδας.

Η γεωγραφική απομόνωση της Κρήτης. Οι λόγοι που βοήθησαν στη συγκέντρωση μεγάλου ποσοστού ενδημικών φυτών στην Κρήτη Η γεωγραφική απομόνωση της Κρήτης. Πριν από 26 εκατομμύρια χρόνια η Κρήτη ήταν μια συνεχής στεριά, ανάμεσα σε Ευρώπη και Ασία. Πριν 1,5 εκατ. χρόνια  αυτή η στεριά χωρίστηκε δημιουργώντας στο ενδιάμεσο διάστημα μικρά νησιά και την Κρήτη. Πολλά φυτά απομονώθηκαν από τη θάλασσα στην Κρήτη, με αποτέλεσμα το μεγάλο αριθμό των ενδημικών φυτών της

Ο Ελληνικός χώρος κατά το Πλειόκαινο Πριν από 10 εκατ. χρόνια, αυτό που σήμερα ονομάζουμε Κρήτη δεν ήταν παρά ένα αρχιπέλαγος

Υπολογίζεται ότι πριν από 1-3 εκατομμύρια χρόνια η Κρήτη πήρε περίπου το σημερινό της σχήμα και διαμορφώθηκαν τα βουνά της. Όλες αυτές οι γεωλογικές μεταβολές κι οι εναλλαγές των κλιματολογικών συνθηκών επηρέασαν φυσικά τη ζωή στο νησί.

Πολλά μεγάλα θηλαστικά όπως ο Elephas antiquus, ο νάνος Elephas creticus, ιπποπόταμοι, ρινόκεροι, άγριες αγελάδες, ελάφια και βίσονες, υπήρχαν βεβαιωμένα στην Κρήτη. Σήμερα μόνο τα αγρίμια διατηρήθηκαν από τα προϊστορικά χρόνια μέχρι σήμερα.

Ο Κρητικός αίγαγρος (Capra aegagrus creticus) γνωστός ως κρι-κρι ή αγρίμι

Βρέθηκε στην περιοχή Αγία Φωτιά Σητείας Tο Δεινοθήριο το Γιγάντιο (Deinotherium giganteum) έζησε στην Κρήτη πριν από 9 εκατ. χρόνια Βρέθηκε στην περιοχή Αγία Φωτιά Σητείας Το σώμα του ζώου φτάνει σε ύψος τα 4,5 μ. και σε μήκος τα 6,5 μ.

Η αντίθεση των βιοτόπων της Κρήτης δηλαδή ο συνδυασμός θάλασσας και βουνών, με μεγάλες μάλιστα υψομετρικές διαφορές. Από 0 υψόμετρο και την υποτροπική ζώνη στα 2.456 μ. του Ψηλορείτη και στην υποαλπική ζώνη.

- Τα φαράγγια, όπου τα φυτά βρίσκουν καταφύγιο μακριά από ζώα και ανθρώπους, μεγαλώνοντας ανενόχλητα σ΄ ένα ιδιαίτερο φυσικό περιβάλλον

Οι σημαντικότερες απειλές για το περιβάλλον της ανατολικής Κρήτης Η υπερβόσκηση, κυρίως στον ορεινό όγκο και στην περιοχή της Μ. Τοπλού που έχει ως αποτέλεσμα την υποβάθμιση των οικοσυστημάτων και την σταδιακή ερημοποίηση της περιοχής

Η γεωργία με την αλόγιστη χρήση χημικών Οικολογική διαχείριση

Η τουριστική ΄΄ Βιομηχανία ΄΄ που έχει υποβαθμίσει το περιβάλλον της υπόλοιπης Κρήτης και έχει επηρεάσει προς το παρόν, λιγότερο την Ανατολική Κρήτη

΄΄ Ο σκοπός της φύσης δεν είναι η διαιώνιση του ανθρώπινου είδους αλλά η διασφάλιση της βιοποικιλότητας των ειδών ΄΄. Θεόφραστος