Η τομή στις Ελληνοτουρκικές σχέσεις: Συνέχεια και Αλλαγή ΠΜΣ Διεθνείς και Ευρωπαϊκές Σπουδές Μάθημα: Σύγχρονα Ζητήματα Διεθνούς Ασφάλειας Καθηγητής: Π. Τσάκωνας του Πασπαράκη Γ. Στέφανου Α.Μ.: 16926

Ζητήματα Ελλάδας-Τουρκίας μετά το ‘74 Διμερή (στο Αιγαίο): → υφαλοκρηπίδα → χωρικά ύδατα (6-12 ν.μ.) → εναέριος χώρος (10-12 ν.μ.) → FIR (NOTAM 714,1157) → αποστρατιωτικοποίηση νήσων Τρίτης χώρας: → Κυπριακό

Κρίση Ιμίων - 1996 Ίμια (Καρντάκ): ακατοίκητες βραχονησίδες, 40 στρεμμάτων, στα Δωδεκάνησα Πολιτική αστάθεια και ακυβερνησία σε: → Τουρκία = από εκλογές 12/1995 - 3/1996 → Ελλάδα = ασθένεια Α.Παπανδρέου 11/1995, εκλογή Κ.Σημίτη 1/1996 29/12/95 τουρκική ρηματική διακοίνωση αμφισβήτησης ελληνικής κυριαρχίας στα Ίμια 25-28/1/96 εκατέρωθεν αντικαταστάσεις σημαιών 29/1 2η τουρκική ρηματική διακοίνωση & ανταλλαγή προκλητικών δηλώσεων 30/1 κινητοποίηση ενόπλων δυνάμεων 31/1 τουρκική κατάληψη δυτικών Ιμίων 31/ 1 συμφωνία απομάκρυνσης και των δυο (status quo ante) Ζήτημα «γκρίζων ζωνών» κυριαρχίας

Εξελίξεις πριν το Ελσίνκι Δυο γεγονότα περαιτέρω όξυνσης ελληνοτουρκικών σχέσεων: → 11/8/1996 δολοφονία Τ. Ισαάκ από Τουρκοκύπριους, μετά από διαδηλώσεις στην «πράσινη γραμμή» κοντά στην Δερύνεια. 14/8/1996 δολοφονία Σ. Σολωμού από Τουρκοκύπριους φύλακες στην προσπάθειά του να κατεβάσει την τουρκική σημαία → 2/2/1999 μεταφορά Α. Οτσαλάν στην ελληνική πρεσβεία στο Ναϊρόμπι 15/2/1999 παράδοση Α. Οτσαλάν σε Τούρκους πράκτορες από κενυατικές αρχές Παραίτηση Θ. Πάγκαλου από ΥπΕξ, διαδοχή από Γ. Παπανδρέου

Εξελίξεις πριν το Ελσίνκι Δυο γεγονότα βελτίωσης των ελληνοτουρκικών σχέσεων: → 24/3-11/6/1999 νατοϊκοί βομβαρδισμοί στη Γιουγκοσλαβία αποσταθεροποίηση Βαλκανίων →17/8/1999 σεισμός 7,6 ρίχτερ στην Τουρκία, πρώτοι σπεύδουν σε βοήθεια οι Έλληνες →7/9/1999 σεισμός 5,9 ρίχτερ στην Αθήνα, πρώτοι σπεύδουν σε βοήθεια οι Τούρκοι «διπλωματία των σεισμών»

Συμφωνία Ελσίνκι 1999 (annus mirabilis) 10-11/12/1999 Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Ελσίνκι, με θέμα τη διεύρυνση Στόχοι Ελλάδας: → άρση βέτο για τουρκική υποψηφιότητα → διαμόρφωση όρων εντάξεως Τουρκίας → αποσύνδεση ένταξης Κύπρου από επίλυση κυπριακού Απειλή χρήσης βέτο αν δεν γίνονταν δεκτές οι θέσεις της Αποτελέσματα: → αναγνώριση από ΕΕ ότι η επίλυση του κυπριακού δεν αποτελεί προϋπόθεση ένταξής της → απαίτηση από ΕΕ για επίλυση των διμερών διαφορών πριν την ένταξη, ακόμη και μέσω του ΔΔΧ, έως το 2004 → θέσπιση «οδικού χάρτη» προϋποθέσεων και μεταρρυθμίσεων για την ένταξη της Τουρκίας Η Τουρκία είναι υποψήφια προς ένταξη

Εξελίξεις μετά το Ελσίνκι Διμερείς Συμφωνίες Ελλάδας – Τουρκίας μετά το Ελσίνκι: Υιοθέτηση ΜΟΕ (εντός ΝΑΤΟ και διμερώς) low politics: 9 συμφωνίες για συνεργασία σε → οικονομία (τουρισμός, εξαγωγές, επενδύσεις), → πολιτισμό → εγκληματικότητα, κ.α. 2/2002 απόφαση έναρξης «διερευνητικών συνομιλιών» Σχέσεις Γ. Παπανδρέου – Ι. Τζεμ

Ελληνική εξωτερική πολιτική πριν το Ελσίνκι Ελληνική εξωτερική πολιτική πριν το Ελσίνκι Επιθυμία απεξάρτησης από ΗΠΑ Στροφή σε ΕΟΚ, και ευρωπαϊκό μέλλον Ελλάδας Τουρκία = ο εξ ανατολών κίνδυνος Πολιτική μη διαλόγου με Τουρκία Αντιμετώπιση ελληνοτουρκικών διαφορών ως άλυτων Αγώνας εξοπλισμών / αποτροπή Εκμετάλευση της θέσης της Ελλάδας στην ΕΕ και την τουρκική επιθυμία για ένταξη, προς επιδίωξη συμφερόντων και άσκησης πίεσης Συνεχής θέση εμποδίων - χρήση βέτο

Ελληνική εξωτερική πολιτική από το Ελσίνκι και εξής Ελληνική εξωτερική πολιτική από το Ελσίνκι και εξής Διάθεση εξευρωπαϊσμού της χώρας Αναγνώριση σημασίας διεθνών οργανισμών Επιθυμία για διάλογο με την Τουρκία Αναγνώριση δυνατοτήτων επίλυσης ελληνοτουρκικών διαφορών Προσπάθεια άσκησης πολιτικής κατευνασμού Επιθυμία για ένταξη Τουρκίας στην ΕΕ Επίλυση διαφορών μέσω εξευρωπαϊσμού/εκδυτικοποίηση Τουρκίας Αφοσίωση στην ένταξη της Ελλάδας στην ΟΝΕ

Σημαντικά Γεγονότα 3/11/2002 νίκη του νέο-ιδρυθέντος κόμματος ΑΚΡ, από ισλαμιστές πολιτικούς και 14/3/2003 ανάληψη της πρωθυπουργίας από τον Ρ.Τ. Ερντογάν, με στόχο την ανατροπή της κεμαλικής ιδεολογίας και του «βαθέος κράτους», και έμφαση σε μια εξωστρεφή εξωτερική πολιτική για την αύξηση του διεθνούς αναστήματος της Τουρκίας 11/11/2002 παρουσίαση του Σχεδίου Ανάν (Ι), του ΓΓ του ΟΗΕ για τη συνολική επίλυση του Κυπριακού

Βιβλιογραφία Βαληνάκης, Γ., Γ. (2005). Εισαγωγή στην ελληνική εξωτερική και ευρωπαϊκή πολιτική 1949-1988, Αθήνα: Εκδόσεις Ι. Σιδέρης Βαληνάκης, Γ., Γ. (2010). Ελληνική εξωτερική και ευρωπαϊκή πολιτική, Αθήνα: Εκδόσεις Ι. Σιδέρης Βερέμης, Θ. (2005). Ιστορία των ελληνοτουρκικών σχέσεων 1453- 2005, Αθήνα: Εκδόσεις Ι. Σιδέρης, Ελληνικό Ίδρυμα Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ) Γιαλλουρίδης, Χ., Κ., Τσάκωνας, Π., Ι. (1999). Ελλάδα και Τουρκία μετά το τέλος του ψυχρού πολέμου, Αθήνα: Εκδόσεις Ι. Σιδέρης Θεοδωρόπουλος, Β. (1990). Οι Τούρκοι και εμείς, Αθήνα: Εκδόσεις Φυτράκης Ο Τύπος Α.Ε. Συρίγος, Α., Μ. (2015). Ελληνοτουρκικές σχέσεις, Αθήνα: Εκδόσεις Πατάκης Tsakonas, P., I. (2010). The incomplete Breakthrough in Greek- Turkish Relations: Grasping Greece’s Socialisation Strategy, UK: Palgrave Macmillan

Βιβλιογραφία Ντόκος, Θ. (2010). Αλφαβητάρι των Ελληνο-Τουρκικών σχέσεων, Ελληνικό Ίδρυμα Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ): Κείµενο Εργασίας Νο 11/2010 Σαν Σήμερα, https://www.sansimera.gr/articles /376 [πρόσβαση 10 Μαΐου 2017] CIA, https://www.cia.gov/library/center-for-the-study-of- intelligence/csi-publications/csi- studies/studies/vol53no1/fiasco-in-nairobi.html [πρόσβαση 10 Μαΐου 2017] Suvarierol, S. (2003) The Cyprus Obstacle on Turkey's Road to Membership in the European Union, Turkish Studies, 4:1, 55-78 Hakki, M., M. (2006) Turkey and the EU: Past Challenges and Important Issues Lying Ahead, Turkish Studies, 7:3, 451- 471

Ευχαριστώ για την προσοχή σας!