Texte 1 : Achille aux enfers, L'odyssée, Homère, XI, 469-503

ἔγνω δὲ ψυχή με ποδώκεος Αἰακίδαο καί ῥ᾽ ὀλοφυρομένη ἔπεα πτερόεντα προσηύδα· Vert = nominatif Vocatif Bleu = acc Gris = génitif Orange = datif Rouge = verbe conjugué Rouge foncé = verbe à l'infinitif Rose = radical du verbe au participe/terminaison de la couleur du cas du participe Ryad

ἔγνω δὲ ψυχή με ποδώκεος Αἰακίδαο καί ῥ᾽ ὀλοφυρομένη ἔπεα πτερόεντα προσηύδα· L'âme

ἔγνω δὲ ψυχή με ποδώκεος Αἰακίδαο καί ῥ᾽ ὀλοφυρομένη ἔπεα πτερόεντα προσηύδα· L'âme d'Achille

ἔγνω δὲ ψυχή με ποδώκεος Αἰακίδαο καί ῥ᾽ ὀλοφυρομένη ἔπεα πτερόεντα προσηύδα· L'âme d'Achille aux pieds légers

ἔγνω δὲ ψυχή με ποδώκεος Αἰακίδαο καί ῥ᾽ ὀλοφυρομένη ἔπεα πτερόεντα προσηύδα· L'âme d'Achille aux pieds légers me reconnut,

ἔγνω δὲ ψυχή με ποδώκεος Αἰακίδαο καί ῥ᾽ ὀλοφυρομένη ἔπεα πτερόεντα προσηύδα· L'âme d'Achille aux pieds légers me reconnut, Et donc en gémissant

ἔγνω δὲ ψυχή με ποδώκεος Αἰακίδαο καί ῥ᾽ ὀλοφυρομένη ἔπεα πτερόεντα προσηύδα· L'âme d'Achille aux pieds légers me reconnut, Et donc en gémissant adressa

ἔγνω δὲ ψυχή με ποδώκεος Αἰακίδαο καί ῥ᾽ ὀλοφυρομένη ἔπεα πτερόεντα προσηύδα· L'âme d'Achille aux pieds légers me reconnut, Et donc en gémissant adressa (ces) paroles ailées :

᾽διογενὲς Λαερτιάδη, πολυμήχαν᾽ Ὀδυσσεῦ, σχέτλιε, τίπτ᾽ ἔτι μεῖζον ἐνὶ φρεσὶ μήσεαι ἔργον; Ulysse aux milles ruses,

᾽διογενὲς Λαερτιάδη, πολυμήχαν᾽ Ὀδυσσεῦ, σχέτλιε, τίπτ᾽ ἔτι μεῖζον ἐνὶ φρεσὶ μήσεαι ἔργον; Malheureux,

᾽διογενὲς Λαερτιάδη, πολυμήχαν᾽ Ὀδυσσεῦ, σχέτλιε, τίπτ᾽ ἔτι μεῖζον ἐνὶ φρεσὶ μήσεαι ἔργον; Quel projet enfin (τίπτ = τί+τί πoτe)

᾽διογενὲς Λαερτιάδη, πολυμήχαν᾽ Ὀδυσσεῦ, σχέτλιε, τίπτ᾽ ἔτι μεῖζον ἐνὶ φρεσὶ μήσεαι ἔργον; Plus grand encore

᾽διογενὲς Λαερτιάδη, πολυμήχαν᾽ Ὀδυσσεῦ, σχέτλιε, τίπτ᾽ ἔτι μεῖζον ἐνὶ φρεσὶ μήσεαι ἔργον; Méditeras-tu en ton âme ?

πῶς ἒτλης Ἄϊδόσδε κατελθέμεν, ἔνθα τε νεκροἱ ἀφραδέες ναἰουσι, βροτῶν εἴδωλα καμόντων;'' ''Comment as-tu enduré

πῶς ἒτλης Ἄϊδόσδε κατελθέμεν, ἔνθα τε νεκροἱ ἀφραδέες ναἰουσι, βροτῶν εἴδωλα καμόντων;'' ''Comment as-tu enduré de descendre (dans la demeure) d'Hadès

πῶς ἒτλης Ἄϊδόσδε κατελθέμεν, ἔνθα τε νεκροἱ ἀφραδέες ναἰουσι, βροτῶν εἴδωλα καμόντων;'' ''Comment as-tu enduré de descendre (dans la demeure) d'Hadès et là où habitent

πῶς ἒτλης Ἄϊδόσδε κατελθέμεν, ἔνθα τε νεκροἱ ἀφραδέες ναἰουσι, βροτῶν εἴδωλα καμόντων;'' ''Comment as-tu enduré de descendre (dans la demeure) d'Hadès et là où habitent les morts privés de sentiments

πῶς ἒτλης Ἄϊδόσδε κατελθέμεν, ἔνθα τε νεκροἱ ἀφραδέες ναἰουσι, βροτῶν εἴδωλα καμόντων;'' ''Comment as-tu enduré de descendre (dans la demeure) d'Hadès et là où habitent les morts privés de sentiments, fantômes

πῶς ἒτλης Ἄϊδόσδε κατελθέμεν, ἔνθα τε νεκροἱ ἀφραδέες ναἰουσι, βροτῶν εἴδωλα καμόντων;'' ''Comment as-tu enduré de descendre (dans la demeure) d'Hadès et là où habitent les morts privés de sentiments, fantômes de mortels ayant succombé ?

« ὣς ἔφατ᾽, αὐτὰρ ἐγώ μιν ἀμειβόμενος προσέειπον· « ὣς ἔφατ᾽, αὐτὰρ ἐγώ μιν ἀμειβόμενος προσέειπον· ᾽ὦ Ἀχιλεῦ Πηλῆος υἱέ, μέγα φέρτατ᾽ Ἀχαιῶν, ἦλθον Τειρεσίαο κατὰ χρέος, εἴ τινα βουλὴν εἴποι, ὅπως Ἰθάκην ἐς παιπαλόεσσαν ἱκοίμην· Anouk et Joséphine

« ὣς ἔφατ᾽, αὐτὰρ ἐγώ μιν ἀμειβόμενος προσέειπον· « ὣς ἔφατ᾽, αὐτὰρ ἐγώ μιν ἀμειβόμενος προσέειπον· ᾽ὦ Ἀχιλεῦ Πηλῆος υἱέ, μέγα φέρτατ᾽ Ἀχαιῶν, ἦλθον Τειρεσίαο κατὰ χρέος, εἴ τινα βουλὴν εἴποι, ὅπως Ἰθάκην ἐς παιπαλόεσσαν ἱκοίμην· Il dit ainsi

« ὣς ἔφατ᾽, αὐτὰρ ἐγώ μιν ἀμειβόμενος προσέειπον· « ὣς ἔφατ᾽, αὐτὰρ ἐγώ μιν ἀμειβόμενος προσέειπον· ᾽ὦ Ἀχιλεῦ Πηλῆος υἱέ, μέγα φέρτατ᾽ Ἀχαιῶν, ἦλθον Τειρεσίαο κατὰ χρέος, εἴ τινα βουλὴν εἴποι, ὅπως Ἰθάκην ἐς παιπαλόεσσαν ἱκοίμην· Il dit ainsi mais moi pour lui répondre je lui ai dit :

« ὣς ἔφατ᾽, αὐτὰρ ἐγώ μιν ἀμειβόμενος προσέειπον· « ὣς ἔφατ᾽, αὐτὰρ ἐγώ μιν ἀμειβόμενος προσέειπον· ᾽ὦ Ἀχιλεῦ Πηλῆος υἱέ, μέγα φέρτατ᾽ Ἀχαιῶν, ἦλθον Τειρεσίαο κατὰ χρέος, εἴ τινα βουλὴν εἴποι, ὅπως Ἰθάκην ἐς παιπαλόεσσαν ἱκοίμην· Il dit ainsi mais moi pour lui répondre je lui ai dit : « O Achille fils de Pelée

« ὣς ἔφατ᾽, αὐτὰρ ἐγώ μιν ἀμειβόμενος προσέειπον· « ὣς ἔφατ᾽, αὐτὰρ ἐγώ μιν ἀμειβόμενος προσέειπον· ᾽ὦ Ἀχιλεῦ Πηλῆος υἱέ, μέγα φέρτατ᾽ Ἀχαιῶν, ἦλθον Τειρεσίαο κατὰ χρέος, εἴ τινα βουλὴν εἴποι, ὅπως Ἰθάκην ἐς παιπαλόεσσαν ἱκοίμην· Il dit ainsi mais moi pour lui répondre je lui ai dit : « O Achille fils de Pelée de beaucoup le plus brave des Achéens

« ὣς ἔφατ᾽, αὐτὰρ ἐγώ μιν ἀμειβόμενος προσέειπον· « ὣς ἔφατ᾽, αὐτὰρ ἐγώ μιν ἀμειβόμενος προσέειπον· ᾽ὦ Ἀχιλεῦ Πηλῆος υἱέ, μέγα φέρτατ᾽ Ἀχαιῶν, ἦλθον Τειρεσίαο κατὰ χρέος, εἴ τινα βουλὴν εἴποι, ὅπως Ἰθάκην ἐς παιπαλόεσσαν ἱκοίμην· Il dit ainsi mais moi pour lui répondre je lui ai dit : « O Achille fils de Pelée de beaucoup le plus brave des Achéens je suis venu pour le besoin que j'avais de Tirésias

« ὣς ἔφατ᾽, αὐτὰρ ἐγώ μιν ἀμειβόμενος προσέειπον· « ὣς ἔφατ᾽, αὐτὰρ ἐγώ μιν ἀμειβόμενος προσέειπον· ᾽ὦ Ἀχιλεῦ Πηλῆος υἱέ, μέγα φέρτατ᾽ Ἀχαιῶν, ἦλθον Τειρεσίαο κατὰ χρέος, εἴ τινα βουλὴν εἴποι, ὅπως Ἰθάκην ἐς παιπαλόεσσαν ἱκοίμην· Il dit ainsi mais moi pour lui répondre je lui ai dit : « O Achille fils de Pelée de beaucoup le plus brave des Achéens je suis venu pour le besoin que j'avais de Tirésias pour voir s'il me dirait quelque conseil

« ὣς ἔφατ᾽, αὐτὰρ ἐγώ μιν ἀμειβόμενος προσέειπον· « ὣς ἔφατ᾽, αὐτὰρ ἐγώ μιν ἀμειβόμενος προσέειπον· ᾽ὦ Ἀχιλεῦ Πηλῆος υἱέ, μέγα φέρτατ᾽ Ἀχαιῶν, ἦλθον Τειρεσίαο κατὰ χρέος, εἴ τινα βουλὴν εἴποι, ὅπως Ἰθάκην ἐς παιπαλόεσσαν ἱκοίμην· Il dit ainsi mais moi pour lui répondre je lui ai dit : « O Achille fils de Pelée de beaucoup le plus brave des Achéens je suis venu pour le besoin que j'avais de Tirésias pour voir s'il me dirait quelque conseil afin que je revienne vers Ithaque escarpée. »

« ὣς ἔφατ᾽, αὐτὰρ ἐγώ μιν ἀμειβόμενος προσέειπον· « ὣς ἔφατ᾽, αὐτὰρ ἐγώ μιν ἀμειβόμενος προσέειπον· ᾽ὦ Ἀχιλεῦ Πηλῆος υἱέ, μέγα φέρτατ᾽ Ἀχαιῶν, ἦλθον Τειρεσίαο κατὰ χρέος, εἴ τινα βουλὴν εἴποι, ὅπως Ἰθάκην ἐς παιπαλόεσσαν ἱκοίμην· Il dit ainsi mais moi pour lui répondre je lui ai dit : « O Achille fils de Pelée de beaucoup le plus brave des Achéens je suis venu pour le besoin que j'avais de Tirésias pour voir si il me dirait quelques conseils afin que je revienne vers Ithaque escarpée. »

οὐ γάρ πω σχεδὸν ἦλθον Ἀχαιΐδος, οὐδέ πω ἁμῆς γῆς ἐπέβην, ἀλλ᾽ αἰὲν ἔχω κακά. σεῖο δ᾽, Ἀχιλλεῦ, οὔ τις ἀνὴρ προπάροιθε μακάρτατος οὔτ᾽ ἄρ᾽ ὀπίσσω. Car je n'ai pas encore approché (je ne suis pas allé près) de l'Achaïe  Camélia et Rania

οὐ γάρ πω σχεδὸν ἦλθον Ἀχαιΐδος, οὐδέ πω ἁμῆς γῆς ἐπέβην, ἀλλ᾽ αἰὲν ἔχω κακά. σεῖο δ᾽, Ἀχιλλεῦ, οὔ τις ἀνὴρ προπάροιθε μακάρτατος οὔτ᾽ ἄρ᾽ ὀπίσσω. Car je n'ai pas encore approché de l'Achaïe,et je n'ai pas monté encore sur notre terre. 

οὐ γάρ πω σχεδὸν ἦλθον Ἀχαιΐδος, οὐδέ πω ἁμῆς γῆς ἐπέβην, ἀλλ᾽ αἰὲν ἔχω κακά. σεῖο δ᾽, Ἀχιλλεῦ, οὔ τις ἀνὴρ προπάροιθε μακάρτατος οὔτ᾽ ἄρ᾽ ὀπίσσω. Car je n'ai pas encore approché de l'Achaïe,et je n'ai pas monté encore sur notre terre. Mais toujours

οὐ γάρ πω σχεδὸν ἦλθον Ἀχαιΐδος, οὐδέ πω ἁμῆς γῆς ἐπέβην, ἀλλ᾽ αἰὲν ἔχω κακά. σεῖο δ᾽, Ἀχιλλεῦ, οὔ τις ἀνὴρ προπάροιθε μακάρτατος οὔτ᾽ ἄρ᾽ ὀπίσσω. Car je n'ai pas encore approché de l'Achaïe,et je n'ai pas monté encore sur notre terre. Mais toujours j'ai des maux.

οὐ γάρ πω σχεδὸν ἦλθον Ἀχαιΐδος, οὐδέ πω ἁμῆς γῆς ἐπέβην, ἀλλ᾽ αἰὲν ἔχω κακά. σεῖο δ᾽, Ἀχιλλεῦ, οὔ τις ἀνὴρ προπάροιθε μακάρτατος οὔτ᾽ ἄρ᾽ ὀπίσσω. Car je n'ai pas encore approché de l'Achaïe,et je n'ai pas monté encore sur notre terre. Mais toujours j'ai des maux; Par rapport à toi au contraire, Achille,

οὐ γάρ πω σχεδὸν ἦλθον Ἀχαιΐδος, οὐδέ πω ἁμῆς γῆς ἐπέβην, ἀλλ᾽ αἰὲν ἔχω κακά. σεῖο δ᾽, Ἀχιλλεῦ, οὔ τις ἀνὴρ προπάροιθε μακάρτατος οὔτ᾽ ἄρ᾽ ὀπίσσω. Car je n'ai pas encore approché de l'Achaïe,et je n'ai pas monté encore sur notre terre. Mais toujours j'ai des maux; Par rapport à toi au contraire, Achille, aucun homme auparavant

οὐ γάρ πω σχεδὸν ἦλθον Ἀχαιΐδος, οὐδέ πω ἁμῆς γῆς ἐπέβην, ἀλλ᾽ αἰὲν ἔχω κακά. σεῖο δ᾽, Ἀχιλλεῦ, οὔ τις ἀνὴρ προπάροιθε μακάρτατος οὔτ᾽ ἄρ᾽ ὀπίσσω. Car je n'ai pas encore approché de l'Achaïe,et je n'ai pas monté encore sur notre terre. Mais toujours j'ai des maux; Par rapport à toi au contraire, Achille, aucun homme auparavant ni donc dans l'avenir (n'est) plus heureux.

πρὶν μὲν γάρ σε ζωὸν ἐτίομεν ἶσα θεοῖσιν Ἀργεῖοι, νῦν αὖτε μέγα κρατέεις νεκύεσσιν ἐνθάδ᾽ ἐών· τῷ μή τι θανὼν ἀκαχίζευ, Ἀχιλλεῦ. Kirito et Dimitri

πρὶν μὲν γάρ σε ζωὸν ἐτίομεν ἶσα θεοῖσιν Ἀργεῖοι, νῦν αὖτε μέγα κρατέεις νεκύεσσιν ἐνθάδ᾽ ἐών· τῷ μή τι θανὼν ἀκαχίζευ, Ἀχιλλεῦ. Auparavant, en effet,

Auparavant, en effet, toi vivant (lorsque tu étais vivant), πρὶν μὲν γάρ σε ζωὸν ἐτίομεν ἶσα θεοῖσιν Ἀργεῖοι, νῦν αὖτε μέγα κρατέεις νεκύεσσιν ἐνθάδ᾽ ἐών· τῷ μή τι θανὼν ἀκαχίζευ, Ἀχιλλεῦ. Auparavant, en effet, toi vivant (lorsque tu étais vivant),

Auparavant, en effet, toi vivant, nous t'honorions nous les Argiens πρὶν μὲν γάρ σε ζωὸν ἐτίομεν ἶσα θεοῖσιν Ἀργεῖοι, νῦν αὖτε μέγα κρατέεις νεκύεσσιν ἐνθάδ᾽ ἐών· τῷ μή τι θανὼν ἀκαχίζευ, Ἀχιλλεῦ. Auparavant, en effet, toi vivant, nous t'honorions nous les Argiens

πρὶν μὲν γάρ σε ζωὸν ἐτίομεν ἶσα θεοῖσιν Ἀργεῖοι, νῦν αὖτε μέγα κρατέεις νεκύεσσιν ἐνθάδ᾽ ἐών· τῷ μή τι θανὼν ἀκαχίζευ, Ἀχιλλεῦ. Auparavant, en effet, toi vivant, nous t'honorions nous les Argiens comme l'égal des dieux

πρὶν μὲν γάρ σε ζωὸν ἐτίομεν ἶσα θεοῖσιν Ἀργεῖοι, νῦν αὖτε μέγα κρατέεις νεκύεσσιν ἐνθάδ᾽ ἐών· τῷ μή τι θανὼν ἀκαχίζευ, Ἀχιλλεῦ. Auparavant, en effet, toi vivant, nous t'honorions nous les Argiens comme l'égal des dieux maintenant d'autre part

πρὶν μὲν γάρ σε ζωὸν ἐτίομεν ἶσα θεοῖσιν Ἀργεῖοι, νῦν αὖτε μέγα κρατέεις νεκύεσσιν ἐνθάδ᾽ ἐών· τῷ μή τι θανὼν ἀκαχίζευ, Ἀχιλλεῦ. Auparavant, en effet, toi vivant, nous t'honorions nous les Argiens comme l'égal des dieux maintenant d'autre part étant ici tu commandes grandement

πρὶν μὲν γάρ σε ζωὸν ἐτίομεν ἶσα θεοῖσιν Ἀργεῖοι, νῦν αὖτε μέγα κρατέεις νεκύεσσιν ἐνθάδ᾽ ἐών· τῷ μή τι θανὼν ἀκαχίζευ, Ἀχιλλεῦ. Auparavant, en effet, toi vivant, nous t'honorions nous les Argiens comme l'égal des dieux maintenant d'autre part étant ici tu commandes grandement aux morts

πρὶν μὲν γάρ σε ζωὸν ἐτίομεν ἶσα θεοῖσιν Ἀργεῖοι, νῦν αὖτε μέγα κρατέεις νεκύεσσιν ἐνθάδ᾽ ἐών· τῷ μή τι θανὼν ἀκαχίζευ, Ἀχιλλεῦ. Auparavant, en effet, toi vivant, nous t'honorions nous les Argiens comme l'égal des dieux maintenant d'autre part étant ici tu commandes grandement aux morts ; pour cela

πρὶν μὲν γάρ σε ζωὸν ἐτίομεν ἶσα θεοῖσιν Ἀργεῖοι, νῦν αὖτε μέγα κρατέεις νεκύεσσιν ἐνθάδ᾽ ἐών· τῷ μή τι θανὼν ἀκαχίζευ, Ἀχιλλεῦ. Auparavant, en effet, toi vivant, nous t'honorions nous les Argiens comme l'égal des dieux maintenant d'autre part étant ici tu commandes grandement aux morts ; pour cela ne t'afflige en rien

πρὶν μὲν γάρ σε ζωὸν ἐτίομεν ἶσα θεοῖσιν Ἀργεῖοι, νῦν αὖτε μέγα κρατέεις νεκύεσσιν ἐνθάδ᾽ ἐών· τῷ μή τι θανὼν ἀκαχίζευ, Ἀχιλλεῦ. Auparavant, en effet, toi vivant, nous t'honorions nous les Argiens comme l'égal des dieux maintenant d'autre part étant ici tu commandes grandement aux morts ; pour cela ne t'afflige en rien étant mort (parce que tu es mort), Achille.

βουλοίμην κ᾽ ἐπάρουρος ἐὼν θητευέμεν ἄλλῳ, 490 ἀνδρὶ παρ᾽ ἀκλήρῳ, ᾧ μὴ βίοτος πολὺς εἴη, ἢ πᾶσιν νεκύεσσι καταφθιμένοισιν ἀνάσσειν. Eliott et Hugo

βουλοίμην κ᾽ ἐπάρουρος ἐὼν θητευέμεν ἄλλῳ, ἀνδρὶ παρ᾽ ἀκλήρῳ, ᾧ μὴ βίοτος πολὺς εἴη, ἢ πᾶσιν νεκύεσσι καταφθιμένοισιν ἀνάσσειν. J'aimerais mieux être étant cultivateur r

βουλοίμην κ᾽ ἐπάρουρος ἐὼν θητευέμεν ἄλλῳ, ἀνδρὶ παρ᾽ ἀκλήρῳ, ᾧ μὴ βίοτος πολὺς εἴη, ἢ πᾶσιν νεκύεσσι καταφθιμένοισιν ἀνάσσειν. J'aimerais mieux être étant cultivateur Servir un autre

βουλοίμην κ᾽ ἐπάρουρος ἐὼν θητευέμεν ἄλλῳ, ἀνδρὶ παρ᾽ ἀκλήρῳ, ᾧ μὴ βίοτος πολὺς εἴη, ἢ πᾶσιν νεκύεσσι καταφθιμένοισιν ἀνάσσειν. J'aimerais mieux être étant cultivateur Servir un autre Chez un homme indigent

βουλοίμην κ᾽ ἐπάρουρος ἐὼν θητευέμεν ἄλλῳ, ἀνδρὶ παρ᾽ ἀκλήρῳ, ᾧ μὴ βίοτος πολὺς εἴη, ἢ πᾶσιν νεκύεσσι καταφθιμένοισιν ἀνάσσειν. J'aimerais mieux être étant cultivateur Servir un autre Chez un homme indigent À qui une vie abondante ne serait pas,

βουλοίμην κ᾽ ἐπάρουρος ἐὼν θητευέμεν ἄλλῳ, ἀνδρὶ παρ᾽ ἀκλήρῳ, ᾧ μὴ βίοτος πολὺς εἴη, ἢ πᾶσιν νεκύεσσι καταφθιμένοισιν ἀνάσσειν. J'aimerais mieux être étant cultivateur Servir un autre Chez un homme indigent À qui une vie abondante ne serait pas, Que de régner

βουλοίμην κ᾽ ἐπάρουρος ἐὼν θητευέμεν ἄλλῳ, ἀνδρὶ παρ᾽ ἀκλήρῳ, ᾧ μὴ βίοτος πολὺς εἴη, ἢ πᾶσιν νεκύεσσι καταφθιμένοισιν ἀνάσσειν. J'aimerais mieux être étant cultivateur Servir un autre Chez un homme indigent À qui une vie abondante ne serait pas, Que de régner Sur tous les morts trépassés