ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΣΥΝΟΨΗ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ 1939-1945 ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ

Ο πολωνικός στρατός ηττήθηκε και οι Ναζί ξεκίνησαν μια εκστρατεία καταστροφής του πολωνικού πολιτισμού και υποδούλωσης των Πολωνών τους οποίους θεωρούσαν ως «υπάνθρωπους». Για να δημιουργηθεί νέος χώρος για να κατοικήσει η «ανώτερη Γερμανική φυλή», μεγάλο μέρος του πολωνικού πληθυσμού εξαναγκάστηκε να μετακινηθεί, ενώ στις ακατοίκητες, πλέον, περιοχές εγκαταστάθηκαν οικογένειες Γερμανών. Πολλοί Πολωνοί, μεταξύ των οποίων και Εβραίοι, φυλακίστηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Την 1η Σεπτεμβρίου 1939 έναρξη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου Γερμανική εισβολή στην Πολωνία

Βρέφη, μικρά παιδιά και άλλα θύματα θανατώνονταν με ειδικές ενέσεις, χάπια ή αναγκαστική ασιτία. Το πρόγραμμα «ευθανασίας» περιείχε όλα τα στοιχεία που θα απαιτούνταν αργότερα για τη μαζική δολοφονία των Εβραίων και των Τσιγγάνων της Ευρώπης στα Ναζιστικά στρατόπεδα θανάτου, δηλαδή μια ξεκάθαρη εντολή δολοφονίας, ειδικά εκπαιδευμένο προσωπικό, το μηχανισμό θανάτωσης με αέρια, και τη χρήση ευφημισμών όπως «ευθανασία» που προσέφεραν την απαραίτητη ψυχολογική απόσταση μεταξύ των δολοφόνων και των θυμάτων τους, ενώ έκρυβαν τον εγκληματικό χαρακτήρα των πράξεών τους από το κοινό. Πρόγραμμα ευθανασίας

Πρόγραμμα ευθανασίας Τι ήταν Το έγγραφο Το Πρόγραμμα Ευθανασίας T-4 (Aktion 4) πήρε το όνομά του από την οδό Tiergartenstraße (Tiergartenstrasse) αριθ. 4. του Βερολίνου όπου βρισκόταν η έδρα της υπεύθυνης για την εφαρμογή του υπηρεσίας. Ήταν το επίσημο όνομα του προγράμματος ευγονικής της Ναζιστικής Γερμανίας, το οποίο προχώρησε σε μαζικές εκτελέσεις, υπό το πρόσχημα της ευθανασίας, σε "ανεπιθύμητα" στοιχεία του πληθυσμού στη Γερμανία και στις κατεχόμενες από τους Ναζιστές περιοχές. Υπολογίζεται, ως αποτέλεσμα αυτού του προγράμματος, συνολικά θανατώθηκαν 200.000 άνθρωποι.Το πρόγραμμα τέθηκε σε εφαρμογή με απόφαση του Αδόλφου Χίτλερ. Οο κύριος οργανωτής του ήταν ο Βίκτορ Μπρακ (Viktor Brack). Στο πρόγραμμα συμμετείχαν εξέχουσες προσωπικότητες του ιατρικού κόσμου της Ναζιστικής Γερμανίας. Σκοπός του προγράμματος ήταν να διατηρήσει τη λεγόμενη γενετική καθαρότητα του γερμανικού πληθυσμού, εξοντώνοντας ορισμένα στοιχεία του πληθυσμού των γερμανικών και των κατεχόμενων περιοχών. Πρόγραμμα ευθανασίας

Οι γερμανικές δυνάμεις συνέχιζαν την κατάκτηση μεγάλου μέρους της Ευρώπης, κατατροπώνοντας εύκολα τη Δανία, τη Νορβηγία, την Ολλανδία, το Βέλγιο, το Λουξεμβούργο και τη Γαλλία. Έτος 1940

Ο Γερμανικός στρατός εισέβαλε στη Σοβιετική Ένωση, ενώ το Σεπτέμβριο πλησίαζε τη Μόσχα. Στο μεταξύ η Ιταλία, η Ρουμανία και η Ουγγαρία είχαν προσχωρήσει στις δυνάμεις του Άξονα υπό την ηγεσία της Γερμανίας και ενάντια στους Συμμάχους (Βρετανική Κοινοπολιτεία, Ελεύθερη Γαλλία, Ηνωμένες Πολιτείες και Σοβιετική Ένωση). Στους μήνες μετά την εισβολή της Γερμανίας στη Σοβιετική Ένωση Εβραίοι, πολιτικοί ηγέτες, Κομμουνιστές και πολλοί Τσιγγάνοι δολοφονήθηκαν σε μαζικές εκτελέσεις. 22 Ιουνίου 1941

Η συντριπτική πλειοψηφία των όσων σκοτώθηκαν ήταν Εβραίοι Η συντριπτική πλειοψηφία των όσων σκοτώθηκαν ήταν Εβραίοι. Οι φόνοι αυτοί έγιναν σε χώρους που είχαν επιλεγεί τυχαία από μέλη κινητών μονάδων θανάτου (Εinsatzgruppen) που ακολουθούσαν την προέλαση των γερμανικών δυνάμεων. Ο πιο διαβόητος από τους χώρους αυτούς είναι το Μπάμπι Γιαρ κοντά στο Κίεβο όπου υπολογίζεται πως δολοφονήθηκαν περίπου 30.000 άτομα, κυρίως Εβραίοι. Ο γερμανικός τρόμος επεκτάθηκε στους ανάπηρους και ψυχικά ασθενείς τροφίμους κλινικών της Σοβιετικής Ένωσης, ενώ περιέλαβε επίσης και πάνω από τρία εκατομμύρια Σοβιετικούς αιχμαλώτους πολέμου.

Μεγάλες αλλαγές στο σύστημα των στρατοπέδων συγκέντρωσης Μεγάλος αριθμός νέων κρατουμένων από όλες τις κατεχόμενες χώρες. Εκατοντάδες νέα στρατόπεδα δημιουργήθηκαν στις κατεχόμενες περιοχές της Ανατολικής και Δυτικής Ευρώπης. Κατά τη διάρκεια του πολέμου οι Γερμανοί και οι συνεργάτες τους εκτός από στρατόπεδα συγκέντρωσης δημιούργησαν επίσης γκέτο, στρατόπεδα μεταφοράς και στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας, για να φυλακίσουν Εβραίους, Τσιγγάνους και άλλα θύματα ρατσιστικού ή εθνικιστικού μίσους, καθώς επίσης και πολιτικούς κρατούμενους και αγωνιστές της αντίστασης. Μεγάλες αλλαγές στο σύστημα των στρατοπέδων συγκέντρωσης

Στις κατεχόμενες από τους Ναζί πολωνικές πόλεις, όπως η Βαρσοβία και το Λοτζ, οι Εβραίοι είχαν περιοριστεί σε σφραγισμένα γκέτο, όπου ο συνωστισμός, η πείνα, το κρύο και οι μεταδοτικές ασθένειες σκότωσαν χιλιάδες ανθρώπους. Στη Βαρσοβία, όπως και αλλού, οι κλεισμένοι στα γκέτο Εβραίοι κατέβαλλαν κάθε προσπάθεια να διατηρήσουν την πολιτιστική, κοινοτική και θρησκευτική τους ζωή. Τα γκέτο αποτελούσαν επίσης πηγή εργατικού δυναμικού για τους Γερμανούς, και πολλοί από αυτούς που στέλνονταν για καταναγκαστικά έργα (στην κατασκευή δρόμων, κτιρίων, ή άλλες σκληρές εργασίες για τη γερμανική πολεμική μηχανή) πέθαιναν από την εξάντληση ή την κακομεταχείριση. Γκέτο

Οι Γερμανοί προσπάθησαν να εξαφανίσουν τα γκέτο της κατεχόμενης Πολωνίας και άλλων περιοχών, απελαύνοντας τους κατοίκους τους σε «στρατόπεδα εξόντωσης» – κέντρα δολοφονίας με εγκαταστάσεις αερίων – που βρίσκονταν στην Πολωνία. 1942- 1944

Βανζέε (Wansee) Βερολίνο 1942 Συνάντηση ανώτατων Γερμανών κυβερνητικών αξιωματούχων στα τέλη Ιανουαρίου 1942 σε μια βίλλα στο προάστιο Βανζέε (Wansee) του Βερολίνου, η απόφαση για την «τελική λύση του εβραϊκού ζητήματος» [Endlösung ] αποτέλεσε επίσημη κρατική πολιτική με αποτέλεσμα Εβραίοι από τη δυτική Ευρώπη να αποσταλούν επίσης σε κέντρα θανάτου στα ανατολικά. Βανζέε (Wansee) Βερολίνο 1942

Τα έξι στρατόπεδα θανάτου που επιλέχθηκαν λόγω του ότι βρίσκονταν κοντά σε σιδηροδρομικές γραμμές αλλά μακριά από αστικά κέντρα, ήταν στις περιοχές Μπέλζεκ, Σόμπιμπορ, Τρεμπλίνκα, Χέλμνο, Μαϊντάνεκ και Άουσβιτς-Μπίρκεναου. Στρατόπεδα θανάτου

Μπέλζεκ

Το πρώτο στρατόπεδο στο οποίο έγιναν μαζικές εκτελέσεις με τη χρήση αερίων που διοχετεύτηκαν σε κλειστά φορτηγά. Κέλμνο

Οι μικρές εγκαταστάσεις του στρατοπέδου έδιναν την εντύπωση διαμετακομιστικού σταθμού. Σχεδόν όλοι οι κρατούμενοι είχαν την εντύπωση ότι επρόκειτο να μεταφερθούν δυτικότερα για να εργαστούν σε εργοστάσια πολεμικής παραγωγής του Ράιχ. Για το σκοπό αυτό, τους έλεγαν ότι έπρεπε να υποστούν απολύμανση, τόσο οι ίδιοι όσο και τα ενδύματά τους. Πολλές φορές οι υπεύθυνοι τους περίμεναν με λευκές μπλούζες, για να δίνουν την εντύπωση νοσηλευτικού προσωπικού, ενώ οι πινακίδες στο εσωτερικό του κτηρίου έγραφαν "προς λουτρά" "προς Ιατρούς" κτλ. Μετά την έκδυσή τους, οι κρατούμενοι μεταφέρονταν καθ' ομάδες σε ειδικά οχήματα, η επίσημη ονομασία των οποίων ήταν Sonderwagen και ήταν καρπός έμπνευσης του Συνταγματάρχη των SS Βάλτερ Ράουφ (Walther Rauff). Το Κέλμνο διέθετε συνολικά τρία τέτοια οχήματα, το ένα πιθανότατα με χωρητικότητα 100 ατόμων, τα άλλα δύο με χωρητικότητα 60-70 ατόμων. Η κατασκευή ήταν απλή: Το πίσω μέρος των οχημάτων είχε καλυμμένα πλαϊνά, που έδιναν την εντύπωση θωρακισμένων αυτοκινήτων, ενώ η οπίσθια θύρα έκλεινε αεροστεγώς. Στο καλυμμένο με μεταλλικά φύλλα δάπεδο υπήρχε μια μεγάλη οπή, η οποία φρασσόταν από μεταλλική σχάρα, για να αποτρέπεται η απόφραξή της. Στην οπή αυτή κατέληγε η εξάτμιση του κινητήρα. ΚΕΛΜΝΟ

Άνοιξε τον Ιούλιο του 1942 και έκλεισε το Νοέμβριο του 1943 Άνοιξε τον Ιούλιο του 1942 και έκλεισε το Νοέμβριο του 1943. Μια εξέγερση κρατουμένων στις αρχές Αυγούστου 1943 κατέστρεψε μεγάλο μέρος του στρατοπέδου. Τουλάχιστον 750.000 άνθρωποι δολοφονήθηκαν στην Τρεμπλίνκα η οποία ήταν σε μέγεθος το μεγαλύτερο από τα κέντρα θανάτου. Τρεμπλίνκα

Δολοφονήθηκε ο μεγαλύτερος αριθμός Εβραίων και Τσιγγάνων της Ευρώπης Δολοφονήθηκε ο μεγαλύτερος αριθμός Εβραίων και Τσιγγάνων της Ευρώπης. Περισσότεροι από 1.250.000 άνθρωποι θανατώθηκαν στο Άουσβιτς-Μπίρκεναου, το 90% των οποίων ήταν Εβραίοι. Στους ίδιους θαλάμους αερίων πέθαναν επίσης Τσιγγάνοι, Σοβιετικοί αιχμάλωτοι πολέμου και άρρωστοι κρατούμενοι όλων των εθνικοτήτων. Μεταξύ 14 Μαΐου και 8 Ιουλίου 1944 συρμοί τραίνου έφεραν στο Άουσβιτς 437.402 Ούγγρους Εβραίους, πράγμα που αποτέλεσε κατά πάσα πιθανότητα τη μεγαλύτερη ομαδική απέλαση κατά τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος Άουσβιτς-Μπιρκενάου

Τα θύματα έφθαναν σε φορτηγά ή επιβατηγά βαγόνια τραίνου, κυρίως από γκέτο και στρατόπεδα συγκέντρωσης στην Πολωνία αλλά και από κάθε σχεδόν χώρα της Ανατολικής ή Δυτικής Ευρώπης. Αμέσως μόλις έφθαναν, οι άντρες χωρίζονταν από τα γυναικόπαιδα. Οι κρατούμενοι υποχρεώνονταν να γδυθούν και να παραδώσουν κάθε πολύτιμο αντικείμενο. Έπειτα οδηγούνταν στους θαλάμους αερίων, οι οποίοι ήταν καμουφλαρισμένοι ως λουτρά, όπου πέθαιναν από ασφυξία όταν διοχετευόταν είτε μονοξείδιο του άνθρακα, είτε Τσικλόν Μπε (Zyklon B, μια μορφή κρυσταλλικού πρωσικού οξέος, το οποίο χρησιμοποιούσαν και ως εντομοκτόνο σε ορισμένα στρατόπεδα). Από τη μειοψηφία που – μετά από καραντίνα – επιλεγόταν για καταναγκαστική εργασία, πολλοί πέθαναν, καθώς υπέφεραν από υποσιτισμό και επιδημίες ενώ ήταν εκτεθειμένοι στο ψύχος, τη βία και ιατρικά πειράματα. Μέθοδοι θανάτωσης

Συνεργάτες - Αντίσταση Οι Γερμανοί έφεραν σε πέρας αυτές τις πράξεις συστηματικών δολοφονιών με την ενεργή βοήθεια ντόπιων συνεργατών σε πολλές χώρες παράλληλα με την ανοχή ή αδιαφορία εκατομμυρίων αμέτοχων πολιτών. Υπήρξαν ωστόσο περιστατικά οργανωμένης αντίστασης. Για παράδειγμα, το φθινόπωρο του 1943, η δανέζικη αντίσταση, με την υποστήριξη του ντόπιου πληθυσμού έσωσε σχεδόν το σύνολο της δανέζικης εβραϊκής κοινότητας από την απειλή της απέλασης προς τα ανατολικά, μεταφέροντάς τους με μικρά σκάφη και κάτω από επικίνδυνες συνθήκες στην ασφάλεια της ουδέτερης Σουηδίας. Άτομα από πολλές άλλες χώρες επίσης έθεσαν σε κίνδυνο τη ζωή τους για να σώσουν Εβραίους και άλλα άτομα που κινδύνευαν από τις Ναζιστικές διώξεις. Συνεργάτες - Αντίσταση

Κινήματα αντίστασης υπήρχαν σχεδόν σε κάθε στρατόπεδο και γκέτο της Ευρώπης. Εκτός από τις ένοπλες εξεγέρσεις στο Σόμπιμπορ και την Τρεμπλίνκα, η εβραϊκή αντίσταση στο γκέτο της Βαρσοβίας οδήγησε σε μια γενναία εξέγερση τους μήνες Απρίλιο και Μάιο του 1943, παρά το προφανές της αναπόφευκτης κατάληξης λόγω της υπεροχής των Γερμανικών δυνάμεων. Παρόλα αυτά τέτοιες αντιστασιακές ομάδες συνεργάστηκαν κάποιες φορές με Εβραίους αντάρτες για να σώσουν Εβραίους. Κινήματα αντίστασης

Προς το τέλος του πολέμου Όταν ο πόλεμος πήρε αρνητική τροπή για τη Γερμανία, και οι στρατοί των συμμάχων άρχισαν να πλησιάζουν το έδαφος της χώρας στα τέλη του 1944, τα SS αποφάσισαν να εκκενώσουν τα απομακρυσμένα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Οι Γερμανοί προσπάθησαν να συγκαλύψουν τα στοιχεία της γενοκτονίας εκτοπίζοντας τους κρατούμενους σε στρατόπεδα στο εσωτερικό της χώρας για να αποφύγουν την απελευθέρωσή τους. Πολλοί από τους κρατούμενους πέθαναν στο δρόμο σ’ αυτές τις ατέλειωτες «πορείες θανάτου». Προς το τέλος του πολέμου

Μετατροπή στρατοπέδων συγκέντρωσης Με την κατάρρευση της Ναζιστικής Γερμανίας το Μάιο του 1945 οι φρουροί των στρατοπέδων έφυγαν και τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, εξόντωσης ή καταναγκαστικών έργων έπαψαν να λειτουργούν ως τέτοια. Πολλά, όπως τα Μπέργκεν-Μπέλσεν, Νταχάου και Λάντσμπεργκ, στην κατεχόμενη από τους Συμμάχους Γερμανία, μετατράπηκαν σε στρατόπεδα εκτοπισθέντων (Displaced Persons ή DP), στους οποίους περιλαμβάνονταν και τέως θύματα του Ολοκαυτώματος που δε μπορούσαν να επαναπατρισθούν. Μετατροπή στρατοπέδων συγκέντρωσης

Η κληρονομιά των Ναζί ήταν μια τεράστια αυτοκρατορία φόνων, διαρπαγής και εκμετάλλευσης, που είχε επηρεάσει κάθε χώρα της Ευρώπης. Το κόστος σε ανθρώπινες ζωές ήταν τεράστιο. Μόλις τώρα αρχίζουμε κάπως να συνειδητοποιούμε το πλήρες μέγεθος και τις ηθικές συνέπειες αυτής της τραγικής εποχής. Επίλογος

Ποτέ ξανά