Guillermo Arriaga …ο Αριάγκα δημιουργεί σύνθετα, συναισθηματικά και προκλητικά σύμπαντα ανθρώπινων ζωών κάτω από έντονη πίεση…

Φιλμογραφία Un Dulce Olor a Muerte (1999) Amores perros (2000) The Hire: Powder Keg (2001) 21 Grams (2004) The Three Burials of Melquiades Estrada (2005) Babel (2006) El Búfalo de la Noche (2007) The Burning Plain (2009)

Σύντομη βιογραφία Ο Αριάγκα γεννήθηκε στην πόλη του Μεξικού και πέρασε τα παιδικά του χρόνια σε μια από τις πιο βίαιες γειτονίες της πόλης. Στην ηλικία των 13, μετά από βίαιο καυγά, έχασε την αίσθηση της όσφρησης, πράγμα που αργότερα χρησιμοποίησε στο έργο του. Πριν γίνει συγγραφέας, Αριάγκα δοκίμασε μια ποικιλία επαγγελμάτων, ανάμεσα στα οποία αυτό του μποξέρ, του παίκτη μπάσκετ και του επαγγελματία ποδοσφαιριστή. Σπούδασε Επικοινωνίες κι έχει Μάστερ στη Ψυχολογία. Το 1985, ο Αριάγκα είχε ένα σοβαρό τροχαίο, το οποίο αργότερα χρησιμοποίησε ως βάση για την τριλογία που ξεκίνησε με το Amores Perros, την πρώτη από τις τρεις συνεργασίες με τον σκηνοθέτη Alejandro González Iñárritu. Η τριλογία ολοκληρώνεται με τις ταινίες 21 Grams και Babel. Η τριλογία έχει σχέση με ένα από τα πιο βασικά θέματα που απασχολούν τον Αριάγκα : το θάνατο.

Thanatic Η τριλογία έχει σχέση με ένα από τα πιο βασικά θέματα που απασχολούν τον Αριάγκα : το θάνατο. Και με το Babel εξακτινίζει τα ατυχήματα, τους επιζώντες και τις τυχαίες συγκρούσεις σε ένα παγκόσμιο πεδίο τριών ηπείρων και πέντε διαφορετικών ομιλούμενων γλωσσών. Ο Αριάγκα δεν απολογείται για την εμμονή του με το θάνατο και περιγράφει τον εαυτό του ως "thanatic", μια λέξη που σπάνια χρησιμοποιείται στα Ισπανικά ενώ στα Αγγλικά εμφανίζεται ως thanatotic, αυτός που έχει να κάνει με το θάνατο, που ασχολείται με το θάνατο.

Από πού έρχονται οι ιστορίες όλες οι ταινίες που έχω γράψει έχουν να κάνουν με προσωπικές εμπειρίες, με πράγματα που συνέβησαν σε μένα πριν πολύ καιρό. Τα γεγονότα αυτά μένουν στο κεφάλι μου πολύ καιρό και ξεκινούν μόνα τους να μεγαλώνουν. Το The Burning Plain προέρχεται από από μια φωτιά που είχα δει όταν ήμουν παιδί στο Μεξικό. Ήμουνα περίπου 9 ή 10 και παίζαμε στους δρόμους. Κάποιος είπε ότι έχει ξεσπάσει μια φωτιά στη γειτονιά και πήγαμε να δούμε. Όσο παρακολουθούσαμε τη φωτιά ένας άνδρας μας είπε : Ξέρετε κάτι;υπάρχει μια οικογένεια μέσα στο σπίτι που καίγεται ζωντανή…ο Αριάγκα μιλάει για αυτές τις ιστορίες σαν να τον στοιχειώνουν ακόμα, σαν το γεγονός ότι τις μετέτρεψε σε αφήγηση να μην έχουν αποδυναμώσει το συναισθηματικό τους φορτίο.

Από πού έρχονται οι ιστορίες ΙΙ Στο The Three Burials of Melquiades Estrada αφορμή της ιστορίας αποτέλεσε ένα περιστατικό που του αφηγήθηκε ο ξάδελφός του : ένα παιδί μάλωσε με τον πατέρα του για τους βαθμούς που πήρε στο σχολείο, έφυγε από το σπίτι και πήγε στην έρημο. Μετά από αναζήτηση τριών ημερών το παιδί δεν είχε βρεθεί, οπότε συνέχισαν να το ψάχνουν. Τελικά το βρήκε ο ξάδελφός του, το παιδί ήταν ήδη νεκρό μέρες, τα μυρμήγκια της ερήμου έτρωγαν τα μάτια του. Επίσης, ένας άνδρας που πολέμησε στον Μεξικάνικο Εμφύλιο του είπε ότι είχε δει ένα σωρό από πτώματα αλόγων και στρατιωτών. Τα κογιότ πήγαιναν και έτρωγαν τα πτώματα. Αυτές είναι οι εικόνες που αποτέλεσαν την αφορμή για τη συγγραφή των Τριών ταφών του Μελκιάδες Εστράντα.

Από πού έρχονται οι ιστορίες ΙΙΙ “Μεγάλωσα στην γειτονιά Colonia Unidad Modelo, στην οποία οργανώνονταν παράνομες κυνομαχίες. Είχα ένα σκύλο που τον έλεγαν Cofi, ίδιο με το σκυλί στην πρώτη ιστορία του Αμόρες Πέρος, ένα συνηθισμένο σκυλί. Μια μέρα έφυγε από το σπίτι και κάποια παιδιά που επέστρεφαν από μια κυνομαχία άφησαν το σκυλί τους να σκοτώσει το δικό μου. Το σκυλί μου οπισθοχώρησε, μετά επιτέθηκε και τελικά σκότωσε το άλλο. Μετά από αυτό έγινε διάσημος. Αρκετοί άνθρωποι έφερναν τα σκυλιά τους για να παλέψουν με το δικό μου, κι ο Κόφι πάντα κέρδιζε. Αλλά δεν το πήγα ποτέ σε κυνομαχίες.”

Μοίρα και σύμπτωση Ένα άλλο από τα θεματικά του κέντρα αποτελεί η ανίχνευση της φύσης της μοίρας και της έννοιας της σύμπτωσης στον τρόπο που αυτή διαμορφώνει τη ζωή (και το θάνατο) των ανθρώπινων όντων. Ακριβώς αυτή η επιλογή περιεχομένου διαμορφώνει και μια αισθητική επιλογή όσον αφορά τη δομή και το αφηγηματικό στυλ των ταινιών του.

Δομή Το αφηγηματικό στυλ του Αριάγκα αποτελεί μια σύνθεση συναισθηματικά φορτισμένων ιστοριών που αποκαλύπτουν παζλ ανθρώπινων ιστοριών. Επίσης υπάρχουν συνεχείς διαταράξεις στον άξονα του χρόνου. Ο ίδιος έχει αναφέρει πολλές φορές ότι προσεγγίζει το σενάριο ως καλλιτεχνικό έργο, ως λογοτεχνία και χρησιμοποιεί την ίδια φροντίδα για τη γλώσσα, τη δομή και τους χαρακτήρες όσο και στην ανάπτυξη ενός μυθιστορήματος.

Σενάριο με τη λογική μυθιστορήματος Θέλω ένα σενάριο να έχει όσες πολλαπλές αναγνώσεις έχει κι ένα μυθιστόρημα. Πολλές φορές όταν εργάζομαι πάνω σε ένα σενάριο το σκέφτομαι σαν μυθιστόρημα. Στο Αμόρες Πέρος έγραψα 36 τρίτμεντς και ξανάγραψα μερικές σελίδες 150 ακόμα και διακόσιες φορές. Ανάμεσα σ΄ αυτές τις σελίδες ήταν σελίδες που αφορούσαν την πλοκή, τους χαρακτήρες, τα πάντα. Αυτό κάνει ο σεναριογράφος , παίρνει τις αποφάσεις για την πλοκή και τη δομή της ταινίας. Ο σεναριογράφος είναι που προτείνει στο σκηνοθέτη τη βάση της ταινίας και στη συνέχεια δουλεύει μαζί του.

Ελεύθερη βούληση και πεπρωμένο Η τρίπρακτη δομή πολύ συχνά αντανακλά την ελευθερία βούλησης του κεντρικού χαρακτήρα. Η επιτυχία ή η αποτυχία εξαρτάται μόνο από τους ίδιους, όχι από κάποιους ανθρώπους από το περιβάλλον τους ή κάποια άλλη εξωτερική δύναμη. Μια ensemble ταινία μπορεί να ξεπεράσει αυτή τη φόρμα αφήγησης παρουσιάζοντας μια σειρά από χαρακτήρες, οι οποίοι καταστέλλουν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο την ελευθερία των γύρω τους (όπως και η δική τους ελευθερία περιορίζεται από τους άλλους). Αυτό οδηγεί τα ensemble films συχνά να προσεγγίζουν το φιλοσοφικό ερώτημα αν υπερισχύει περισσότερο πεπρωμένο ή ελεύθερη επιθυμία. Η dual structure (εξωτερικό- εσωτερικό θέμα) δίνει στο συγγραφέα την ελευθερία να δημιουργήσει χαρακτήρες οι οποίοι δεν μπορούν να ελέγξουν τα γεγονότα , μπορούν μόνο να αντιδρούν σε αυτά. Αυτή η συνθήκη δημιουργεί ένα ψηφιδωτό ξεχωριστών πλοκών, ενώ μέσω του θέματος εκφράζεται η στάση του συγγραφέα για το συγκεκριμένο θέμα. The Story Structure of The Ensemble Film: Moving Beyond The Three Act Structure ,http://www.suite101.com

Διάσπαση χρόνου Δεν μπορούμε να παραγνωρίζουμε πως η κατακερματισμένη αφήγηση αποτελεί ένα ουσιαστικό αντεπιχείρημα στη γραμμικότητα του χρόνου. Καθώς ο χρόνος δεν ορίζεται με σημείο αναφοράς ένα συγκεκριμένο άτομο, αλλά με σημείο αναφοράς τον απειροστό χώρο, ο θεατής μπορεί να φέρει γνώση μόνο των γεγονότων που συμβαίνουν σε παραπλήσιες χωροχρονικές συντεταγμένες με τις δικές του. Παράλληλα όμως, στις άπειρες διαφορετικές χωροχρονικές συντεταγμένες, διεξάγονται επίσης άπειρα συμβάντα. Έτσι, και η σπονδυλωτή ταινία θεωρεί άσκοπο να οργανώσει τα επεισόδια και τις σκηνές βάση μιας χρονικής αλληλουχίας. Αντιθέτως, φιλοδοξεί να παραθέσει τα γεγονότα βάση άλλων κανόνων συνάφειας και συγγένειας, όπως το συναισθηματικό και το εξωτερικό θέμα, ώστε να εξασφαλίζει μια πιο ολοκληρωμένη θέαση του σύμπαντος που παρουσιάζει στον παρατηρητή - θεατή.

Κάθε ιστορία έχει το δικό της τρόπο να ειπώνεται. «κάθε ιστορία έχει το δικό της τρόπο να ωριμάζει στο κεφάλι μου". «την αφήνει να μείνει για καιρό στο μυαλό μου και να αναπτυχθεί, να αποκτήσει μόνη της τη φόρμα που της ταιριάζει." «Δεν πιστεύω ότι (παρά τις ομοιότητές τους) οι ιστορίες που αφηγούμαι έχουν την ίδια δομή. Οι The Three Burials δεν έχουν καμία σχέση με το Amores Perros, και η δομή από το The Burning Plain είναι πολύ διαφορετική από τη δομή του 21 Grams. Κάθε ιστορία έχει το δικό της τρόπο να ειπωθεί — ένα μεγάλο μάθημα που πήρα από το Faulkner."

Αφηγηματική φόρμα Ανήκω σε μια αφηγηματική παράδοση στην οποία η δράση φτιάχνει το χαρακτήρα. Η Βίβλος π.χ έχει πολλές διαστάσεις εικονοποίας, όπως κι ο Όμηρος. Ανήκω, λοιπόν, στην παράδοση που συμβαίνουν πολλά στους ανθρώπους. Το τελευταίο διάστημα η μόδα είναι να υπάρχει μια πολύ απλή ιστορία στην οποία μάλιστα δεν γίνεται τίποτα. Αλλά στον Faulkner, πολλά πράγματα συμβαίνουν στη ζωή των χαρακτήρων, όπως και στο Shakespeare, και στις αρχαίες Ελληνικές τραγωδίες – πράγματα συμβαίνουν συνέχεια.

Επιρροές “από το ξεκίνημά μου ο William Faulkner αποτέλεσε για μένα μια σαφή αναφορά, μια βαθιά ακόμα από την περίοδο που έγραφα το Amores Perros” . “ θεωρώ τον εαυτό μου ως ένα σοβαρό και επιμελή αναγνώστη του Faulkner — έχω διαβάσει πολλές φορές όλα του τα κείμενα ακόμα και τις επιστολές που έχει γράψει"

Ο Γουίλιαμ Φώκνερ (1897-1962) (William Cuthbert Falkner) υπήρξε μεγάλος αμερικανός μυθιστοριογράφος. Βραβεύθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1949, δύο Βραβεία Πούλιτζερ και το Βραβείο Εθνικού βιβλίου (ΗΠΑ) το 1955. Το 1939 εκλέχθηκε μέλος του Εθνικού Ινστιτούτου Τεχνών και Γραμμάτων των ΗΠΑ και το 1948 έγινε μέλος της Αμερικανικής Ακαδημίας. Στην Ελλάδα τιμήθηκε το 1957 με το Αργυρό Μετάλλιο της Ακαδημίας Αθηνών. Στα σημαντικότερα έργα του, που συχνά χαρακτηρίζονται από πειραματική γραφή, επηρεασμένη από την ευρωπαϊκή πρωτοπορία, συγκαταλέγονται και τα μυθιστορήματα "Mosquitos" ("Κουνούπια"), 1927, "Sartoris" ("Σαρτόρις", με αρχικό τίτλο "Flags in the Dust"), 1929, "The Sound and the Fury" ("Η βουή και η μανία"), 1929, "Light in August" ("Φως τον Αύγουστο"), 1932, "Absalom, Absalom!" ("Αβεσσαλώμ, Αβεσσαλώμ!"), 1936, "The Wild Palms" ("Άγρια Φοινικόδενδρα"), 1939, "The Hamlet" ("Το χωριουδάκι" - πρώτο μέρος της τριλογίας των Snope), 1940, "Requiem for a Nun" ("Ρέκβιεμ για μια μοναχή"), 1951, "The Town" ("Η πόλη"), 1957 και "The Mansion" ("Το Μέγαρο"), 1959 - δεύτερο και τρίτο μέρος της τριλογίας των Snope-, "The Reivers" ("Οι κλέφτες"), 1961, καθώς και περισσότερες από 80 συλλογές διηγημάτων William Falkner

Άσκηση 1 Με αφορμή ένα ατύχημα (τροχαίο ή άλλο) γράψτε τρεις χαρακτήρες που εμπλέκονται σε αυτό και δεν έχουν σχέση ο ένας με τον άλλο (πλην του ατυχήματος).