Βιωματικές Δράσεις Γυμνασίου για την Αειφόρο Ανάπτυξη (Δρώ τοπικά σκέφτομαι παγκόσμια Θεόδωρος Γ. Αντωνίου, Υπεύθυνος Σ.Ε.Π. του Κέντρου Συμβουλευτικής και Προσανατολισμού Ηρακλείου Κρήτης. Επιστημονικός Συνεργάτης ΑΣΠΑΙΤΕ M.Sc., Επιστήμες και Μηχανική Περιβάλλοντος, Διδάκτορας Επιστήμων Αγωγής.   Ιωάννης Κ. Λιναρδάκης, Υπεύθυνος Γραφείου Καινοτόμων Σχολικών Δραστηριοτήτων. Επιστημονικός Συνεργάτης Πανεπιστημίου ROMA TRE, TOR VERGATA Ρώμης. Μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Κέντρου Πρόληψης των Εξαρτήσεων και Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας Περιφερειακής Ενότητας Κιλκίς - ΝΗΡΕΑΣ Κιλκίς. M.Sc., Σχολική Ψυχολογία – Διαχείριση Κρίσεων στην Εκπαίδευση. M.Sc., Διοίκηση Σχολικών Μονάδων - MUNDIS.

Εκπαίδευση για την αειφορία (Ε.Α.Α.) Αειφορία Εκπαίδευση για την αειφορία (Ε.Α.Α.) Αειφόρος Ανάπτυξη (Α.Α.) είναι η «ανάπτυξη που καλύπτει τις ανάγκες του παρόντος χωρίς να θέτει σε κίνδυνο τη δυνατότητα των μελλοντικών γενεών να καλύψουν τις δικές τους ανάγκες». Η Αειφόρος Ανάπτυξη είναι μάλλον ένα όραμα παρά μία ξεκάθαρα ορισμένη καθολικά αποδεκτή έννοια. Σκούλλος Μ., 2007

Η Εκπαίδευση για την Αειφόρο ανάπτυξη υιοθετεί και επικεντρώνεται: Τη διαθεματική προσέγγιση Τη μαθητοκεντρική στόχευση Τις καινοτόμες διαδικασίες μάθησης και διδασκαλίας (ομαδοσυνεργατική μέθοδο κ.λπ.) Την ολόπλευρη ανάπτυξη των μαθητών/τριών Την ιδέα του σχολείου ως οργανισμού μάθησης Στη κριτική σκέψη Στη δράση Στο μέλλον

Δράσε τοπικά…… Συνεργασία με την κοινότητα και τους φορείς της. Συνεργασία με την κοινότητα και τους φορείς της. Δράση για την βελτίωση της ποιότητας των κοινόχρηστων χώρων. Ανάδειξη πολιτιστικών στοιχείων του τόπου, όπως ιστορικά κτίρια Εθελοντικός καθαρισμός από αισθητική ρύπανση. Δράση για την ύπαρξη συστημάτων ανακύκλωσης και διαχείρισης απορριμμάτων στην κοινότητα. Ενημέρωση της κοινότητα για την αειφόρο διαχείριση του νερού, της ενέργειας και άλλων φυσικών πόρων. Συμμετοχή σε περιβαλλοντικές και πολιτιστικές δραστηριότητες και δράσεις της τοπικής κοινότητας.

Σκέψου παγκόσμια ……… Ανισότητα στην κατανομή των πόρων, Ευημερία και φτώχεια, Ειρήνη και πόλεμος , Δημοκρατία και Ανθρώπινα δικαιώματα, Διαφάνεια και διαφθορά, Υπερθέρμανση του πλανήτη Έλλειψη συνθηκών υγιεινής Τρικαλίτη Α., Παυλικάκης Γ.

Από το συμβατικό στο αειφόρο σχολείο………………… 1/12/2017

1/12/2017

Βιωματική μάθηση ………από τον Rousseau που τονίζει την σπουδαιότητα της ελευθερίας για μια φυσιολογική ανάπτυξη, στο «learning by doing» του Dewey, τη μάθηση μέσω ανακάλυψης του Bruner, τη μέθοδο project του Frey, την εκπαίδευση ικανοτήτων ζωής, στη δια βίου εκπαίδευση - μάθηση ……………. «Μόνο ό,τι δέχτηκες με την ψυχή σου, αυτό μόνο μαθαίνεις και αυτό ενσωματώνεις στη ζωή σου και το χαρακτήρα σου» Dewey

Φάσεις – Κύκλος Βιωματικής Μάθησης (Kolb, 1984) Φάση 1 Ενεργώ Βιώνω Φάση 2 Καταγράφω / Ανταλλάσω εμπειρίες Φάση 3 Συζητώ /Επεξεργάζομαι /Κατανοώ/ ερμηνεύω Φάση 4 Γενικοποιώ / Θεωρητικοποιώ Φάση 5 Εφαρμόζω Ενεργώ/ Βιώνω. Πρόκειται για μια σειρά δραστηριοτήτων – παιχνίδια, συζητήσεις περιπτώσεων, παίξιμο ρόλων, αναπαραστάσεις, παρουσιάσεις. Η πληροφορία βγαίνει μέσα από την εμπειρία. Ανταλλάσσω εμπειρίες. Οι συμμετέχοντες συγκρίνουν τις εμπειρίες τους. Προωθείται η συζήτηση σε μικρές ομάδες για να επιτευχθεί μεγαλύτερη συμμετοχή. Κατανοώ και ερμηνεύω. Οι συμμετέχοντες καλούνται να κατανοήσουν συναισθήματα και εμπειρίες των δύο προηγούμενων σταδίων. Γενικεύω. Γενικεύονται οι αρχές και τα συμπεράσματα που προέκυψαν στα δύο προηγούμενα στάδια. Εφαρμόζω. Γίνεται ο σχεδιασμός για την εφαρμογή της γνώσης που έχει αποκτηθεί, επίσης εποπτεία για το τι έχει εμπεδωθεί και σε ποιο βαθμό οι αντιλήψεις – στάσεις και συμπεριφορές έχουν αλλάξει ή τροποποιηθεί.

Ενδεικτικός Σκοπός Να «γνωρίσουν» με βιωματικό τρόπο τον εαυτό τους, τους συμμαθητές τους το σχολικό και τοπικό περιβάλλον. Το δικαίωμα της επιλογής στη βάση της αναθεώρησης και επανεξέτασης του δικού μας πλαισίου αξιών, στάσεων και συμπεριφορών αναφορικά με το περιβάλλον. Η σύνδεση του τοπικού με το παγκόσμιο γίγνεσθαι, ώστε να γίνεται αντιληπτή η αλληλεπίδραση και η αλληλεξάρτηση της ζωής ανθρώπων και λαών, και να αναπτύσσονται δράσεις σε πνεύμα γνήσιας αλληλεγγύης και συνεργασίας. Το σύνθημα «σκέφτομαι παγκόσμια, δρω τοπικά» μετατρέπεται έτσι σε βάση της συμπεριφοράς του ενεργού παγκόσμιου πολίτη.

Ενδεικτικοί Στόχοι Να αναπτύξουν προσωπικές και κοινωνικές δεξιότητες, όπως ανάπτυξης επιχειρηματολογίας, επίλυσης προβλήματος, επικοινωνίας, κ.ά. Και κριτική –δημιουργική σκέψη. Να ευαισθητοποιηθούν σε αντικείμενα ορθολογικής διαχείρισης του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος. Να αναπτύξουν θετικές στάσεις και συμπεριφορές, όπως για την επαναχρησιμοποίηση της κάθε μορφής αποβλήτων, για την εξοικονόμηση ενέργειας, κ.ά. Να αναλάβουν ενεργό ρόλο για την ευαισθητοποίηση της σχολικής και τοπικής κοινότητας για το περιβάλλον.

Ενδεικτικά Διερευνητικά ερωτήματα Το περιβάλλον αποτελεί για μένα μια σημαντική αξία; Η μη αειφόρος παραγωγή επιβαρύνει το περιβάλλον και την ποιότητα ζωής τοπικά και παγκόσμια; Η ανάπτυξη τοπικών καλλιεργειών και προϊόντων συμβάλλει στην οικονομική – κοινωνική - περιβαλλοντική αειφόρο ανάπτυξη; Σε ποιο βαθμό οι οικονομικές δραστηριότητες της περιοχής μου είναι αειφόρες; Είναι και σε ποιο βαθμό το σχολείο μας αειφόρο; Τι μου αρέσει ή δεν μου αρέσει στην περιοχή που ζω; Τι πλεονεκτήματα έχει και πώς μπορούμε να τα αξιοποιήσουμε; Τι ανάπτυξη θέλουμε για το μέλλον της περιοχής μας;, κ.ά.

Κριτήρια επιλογής του θέματος Ενδιαφέρον των μαθητών για το θέμα Η ενίσχυση της φιλοπεριβαλλοντικής στάσης και συμπεριφοράς των μαθητών. Η βιωματική προσέγγιση των οικονομικών δραστηριοτήτων της περιοχής μας. Η καταγραφή των στάσεων και συμπεριφορών για τα πράσινα επαγγέλματα, κ.ά.

Μαθησιακά οφέλη Συνειδητοποίηση της ανάγκης σεβασμού για διατήρηση κάθε μορφής ζωής στον πλανήτη. Τα τοπικά περιβαλλοντικά προβλήματα συσχετίζονται με εκείνα της παγκόσμιας κλίμακας . Ανάληψη και συμμετοχή σε δράσεις για την βελτίωση του σχολικού και του ευρύτερου τοπικού περιβάλλοντος. Ανάδειξη αξιών (αλληλεγγύη, διάλογος, επικοινωνία, σεβασμός, δημοκρατία, συνεργασία). Διαμόρφωση εμπειριών για το μελλοντικό ενεργό πολίτη Να συνθέτουν τα αποτελέσματα των επιμέρους δραστηριοτήτων των ομάδων

Παιδαγωγικές Μέθοδοι στην Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη Ιδεοθύελλα – καταιγισμός ιδεών (Brainstorming) Σχέδιο δράσης (Project) Επίλυση προβλήματος (Problem solving) Μελέτη περίπτωσης (Case study) Μελέτη πεδίου (Field study) Χαρτογράφηση εννοιών (Concept mapping) Προσομοίωση (Simulation) Ιστοριογραμμή (Storyline), κ.ά.

Υπόθεμα: Πράσινο στην αυλή του σχολείου Στόχος: Η συνειδητοποίηση της αξίας διατήρησης των φυτών για τον άνθρωπο και το περιβάλλον και η αναγνώριση της αναγκαιότητας προστασίας τους Ενδεικτικές Δραστηριότητες: Γνωριμία με τα φυτά της αυλής του σχολείου, με τα σημαντικότερα ενδημικά – σπάνια – απειλούμενα φυτά της περιοχής. Εξοικείωση με βιωματικό τρόπο της κομποστοποίησης των φυτικών υπολειμμάτων των φυτών του σχολείου ή των οργανικών υπολειμμάτων της κουζίνας. Δημιουργία βοτανικού κήπου – βιωματική προσέγγιση βοτάνων & γνωριμία για τις ιδιότητες και τις χρήσεις τους

Υπόθεμα: Εξοικονόμηση ενέργειας στο σχολείο Στόχος: Ανάπτυξη συνείδησης περιορισμού σπατάλης ενέργειας & χρήσης εναλλακτικών μορφών. Ενδεικτικές Δραστηριότητες: Εκτίμηση ενεργειακού αποτυπώματος ενδεικτικά από www.CO2.scholls.gr και συνηθειών των μαθητών για την ενέργεια. Σύνδεση με την κλιματική αλλαγή. Σχεδιασμός - μελέτη με την βοήθεια ειδικών για εξοικονόμηση ενέργειας στο σχολικό συγκρότημα. Διερεύνηση χρήσης εναλλακτικών μορφών ενέργειας στο σχολικό συγκρότημα.

Υπόθεμα: Ενεργός πολίτης στην περιοχή μου μου Στόχος: Η διερεύνηση της παρούσας κατάστασης και η διατύπωση εναλλακτικών σεναρίων αειφόρου διαχείρισης της περιοχής τους. Ενδεικτικές δραστηριότητες: Ιστοριογραμμή με εικόνες και μικρά κείμενα που αποτυπώνουν τη διαχρονική εξέλιξη (χθες - σήμερα - αύριο) του τοπικού περιβάλλοντος. Καταγραφή των οικολογικών- πολιτιστικών - οικονομικών στοιχείων, πρωτογενούς και δευτερογενούς τομέα, που συμβάλλουν στην ανάπτυξη της περιοχής τους καθώς και των περιβαλλοντικών επιπτώσεών τους Επισκόπηση απόψεων των κατοίκων, των ομάδων που δραστηριοποιούνται στην περιοχή, πράσινα επαγγέλματα. Σχεδιασμός δράσεων ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης της τοπικής κοινωνίας. Υιοθέτηση πρακτικών αειφόρου διαχείρισης και εθελοντικής δράσης στο σχολείο και στην τοπική κοινωνία. Επικοινωνία και να συνεργασία με μαθητές άλλων σχολείων της περιοχής τους.

Δομή Ομαδικής εργασίας ½ 144968/Δ2/ 16-09-2015) Δομή Ομαδικής εργασίας ½ 144968/Δ2/ 16-09-2015) Ποιοι είμαστε. Γνωριμία μελών, προσδοκίες, δημιουργία κλίματος ομάδας και ομαδικού φακέλου. Μια σχολική τάξη, ακόμα κι αν τα μέλη της έχουν συνυπάρξει για χρόνια, δεν αποτελεί απαραίτητα «ομάδα». Με αυτό ως δεδομένο, πρωταρχικό μέλημα είναι να δημιουργηθεί αυτό το ομαδικό κλίμα ΟΜΑΔΑ που θα επιτρέψει στη συνέχεια το «ξεδίπλωμα» των μαθητών, με στόχο τη γνήσια επαφή και το αυθεντικό βίωμα. Σκοπός είναι η γνωριμία σε ένα νέο επίπεδο και υπό έναν κοινό σκοπό. Προβληματιζόμαστε και προγραμματιζόμαστε. Επιλογή θέματος με καταιγισμό ιδεών, στοχοθεσία-διερευνητικά ερωτήματα, χρονοδιαγράμματα. Είμαστε με ρόλους, δράσεις, δικαιώματα και υποχρεώσεις. Υποομάδες (δυάδες), Ομάδες (τετράδες), συμβόλαιο, δημιουργία υποθεμάτων - κατανομή εργασιών, δημιουργία ατομικού φακέλου και υποομάδας (3-4 μέλη), επιλογή εργαλείων – πηγών, δράσεις για απάντηση διερευνητικών ερωτημάτων. Συλλέξαμε, ταξινομήσαμε, μελετήσαμε και παρουσιάζουμε τα δεδομένα.

Δομή Ομαδικής εργασίας 2/2 (144968/Δ2/ 16-09-2015) Αξιοποιήσαμε συνδυαστικά τα δεδομένα και απαντήσαμε στα ερωτήματα. Δημιουργία εννοιολογικού χάρτη. Κριτική αξιολόγηση ατομικών, ομαδικών θεσμικών επιλογών και πρακτικών. Από τη θεωρία στη πράξη. Τι έγινε; τι είδατε; τι κάνατε; τι έκαναν οι άλλοι; τι έκανε ο καθηγητής; τι αισθανθήκατε; τι ήταν σημαντικό; τι δεν πήγε καλά; τι περιμένατε; τι να κάνουμε τώρα; τι να αλλάξουμε; κ.λπ. Η βιωματική μάθηση είναι μια δυναμική διαδικασία που απαιτεί συνέχεια και συνέπεια, προσαρμογή και αναπροσαρμογή, άνοιγμα στον εαυτό και στους άλλους. Φύλλα αξιολόγησης δράσεων, έκφρασης συναισθημάτων, κ.ά. Λειτουργικότητα και αποτελεσματικότητα ομάδας. Σε ατομικό και ομαδικό επίπεδο σημαντικά πράγματα που αποκομίσατε, δυσκολίες συνεργασίας, τι άλλο;…… Φύλλο αξιολόγησης Δημοσιοποίηση βιωματικών δράσεων Αξιολόγηση μαθητή στη διδακτική ενότητα: Ατομική συμβολή + ομαδική εργασία υποομάδας /2. Ο Μέσος Όρος των τριών τριμήνων αποτελεί το βαθμό για τις Βιωματικές Δράσεις.

Επεξεργασία δεδομένων Μαθητικό ημερολόγιο ατομικό και υποομάδων Δημιουργία ατομικού φακέλου (portfolio) και υποομάδας 3-4 μελών Δημιουργία πινάκων και διαγραμμάτων Δημιουργία ενιαίου εννοιολογικού χάρτη Δημιουργία φυλλαδίου για εξοικονόμηση ενέργειας Δημιουργία βίντεο κομποστοποίησης, κ.ά.

Αναμενόμενα αποτελέσματα Γνώσεις, απόκτηση δεξιοτήτων, κατανόηση ζητημάτων από το αιτιατό γραμμικό μοντέλο στη συστημική σκέψη Πραγματοποίηση στοχευμένων επισκέψεων στο πεδίο και καλά οργανωμένων – αξιολογημένων δραστηριοτήτων Χρήση ερευνητικών εργαλείων (παρατήρηση, ερωτηματολόγια, συνέντευξη, κ.ά. ) Εφαρμογή ερευνητικών μεθόδων (βιβλιογραφική/διαδικτυακή αναζήτηση, πείραμα, κ.ά.) Να μάθουν να συνδιαλέγονται και να συνεργάζονται δημιουργικά / εποικοδομητικά παρά τη διαφορετικότητά τους.

Τρόποι παρουσίασης αποτελεσμάτων Διάλεξης - ενιαίο ppt όλων των υποομάδων Αφίσα, κολάζ Έντυπου υλικού Οπτικοακουστικού υλικού (π.χ.CD/DVD-ROM, Video, κ.λπ.) Έκθεσης με posters και φωτογραφίες Φυλλαδίου Στη σχολική εφημερίδα του σχολείου Στην ιστοσελίδα του σχολείου Στην εκδήλωση παρουσίασης σχολικών δραστηριοτήτων , κ.ά.

Πόροι – Υλικά - Εξοπλισμός Ανθρώπινοι πόροι: Εκπαιδευτικό προσωπικό του σχολείου, Διευθυντής σχολικής μονάδας, συμμετέχοντες μαθητές και εκπαιδευτικοί. Σχολικός Σύμβουλος Παιδαγωγικής ευθύνης. Υπεύθυνος Σχολικών Δραστηριοτήτων. Γραφική ύλη Βιβλία σχετικά με το Περιβάλλον Σχολικά εγχειρίδια, αποκόμματα εφημερίδων, κ.ά. Ηλεκτρονικοί υπολογιστές Διαδίκτυο

Επισκέψεις – Προσκλήσεις ειδικών (Μετά τις απαιτούμενες εγκρίσεις) Επισκέψεις – Προσκλήσεις ειδικών (Μετά τις απαιτούμενες εγκρίσεις) Πεδίο Αρχαιολογικοί, φυσικοί, εργασιακοί χώροι, κ.ά. Εκπαιδευτικοί όλων των βαθμίδων Ειδικοί, όπως περιβαλλοντολόγοι, Μηχανικοί Περιβάλλοντος, ιστορικοί, αρχαιολόγοι, κ.ά. Επαγγελματίες, κ.ά.

Βιβλιογραφία Πρόγραμμα σπουδών Γυμνασίου του διδακτικού μαθησιακού πεδίου «Περιβάλλον και εκπαίδευση για την αειφόρο ανάπτυξη» Υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Υπουργείο Παιδείας. Οδηγίες για τις Βιωματικές Δράσεις Ημερήσιου και Εσπερινού Γυμνασίου για το σχ. έτος 2015-2016. Υπουργείο Παιδείας. Βιωματικές ασκήσεις για δουλειά με την Ομάδα. Κέντρο περιβαλλοντικής εκπαίδευσης Μακρινίτσας. Εκπαίδευση για την αειφόρο ανάπτυξη. Φλογαίτη & Λιαράκου

Επιλέγω το μοντέλο της Αειφόρου Ανάπτυξης…………. «μιας ανάπτυξης που ανταποκρίνεται στις παρούσες ανάγκες χωρίς να υποθηκεύει τις δυνατότητες των μελλοντικών γενεών να ικανοποιήσουν τις δικές τους». γιατί «Ουδέν άτακτον των φύσει», Αριστοτέλης Δηλ. τίποτα απ' όσα είναι δοσμένα από τη φύση δεν είναι χωρίς τάξη.