ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ ΚΑΙ ΣΥΓΚΡΙΣΙΜΑ ΣΩΜΑΤΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝ

BRAINSTORMING: Μεταφραστικό πρόβλημα Μεταφραστική δυσκολία Κείμενο αφετηρία Κείμενο στόχος Πλάγια μετάφραση Άμεση μετάφραση Μεταφραστικό ισοδύναμο Μεταφραστικές τεχνικές Συστήματα αυτόματης μετάφρασης Υπερμετάφραση Εργαλεία επεξεργασίας Κειμένων Γλώσσα στόχος Γλώσσα πηγή Ορολογικές βάσεις

Παράλληλα Σώματα Κειμένων Ένα παράλληλο σώμα κειμένων είναι μια συλλογή κειμένων, καθένα από τα οποία έχει μεταφραστεί σε μία ή περισσότερες γλώσσες από ένα πρωτότυπο κείμενο. Στην απλούστερη περίπτωση εμπλέκονται δύο μόνο γλώσσες: ένα από τα σώματα κειμένων αποτελεί τη μετάφραση του άλλου. Ωστόσο, ορισμένα παράλληλα σώματα κειμένων περιλαμβάνουν περισσότερες από μία γλώσσες.

Παράλληλα Σώματα Κειμένων (παραδείγματα) Παράλληλα σώματα κειμένων παράγονται σε πολύγλωσσους οργανισμούς όπως τα Ηνωμένα Έθνη, το ΝΑΤΟ, την Ευρωπαϊκή Ένωση και χώρες με περισσότερες από μία επίσημες γλώσσες, όπως ο Καναδάς.

Συγκρίσιμα Σώματα Κειμένων Περιλαμβάνουν μια συλλογή πρωτότυπων κειμένων στις εμπλεκόμενες γλώσσες, τα οποία έχουν σχεδιαστεί βάσει κριτηρίων ομοιότητας ως προς το περιεχόμενο, το θεματικό πεδίο και την επικοινωνιακή λειτουργία.

Ομοιότητες : Κοινό στοιχείο ανάμεσα στα δύο αυτά είδη σωμάτων κειμένων παραμένει η δυνατότητα της σύγκρισης μεταξύ των δομών δύο ή περισσότερων γλωσσών, καθώς και η δυνατότητα εφαρμογής ηλεκτρονικών εργαλείων επεξεργασίας και ανάλυσής τους.

Χρησιμότητα: Ως επί το πλείστον γίνεται χρήση των παράλληλων και συγκρίσιμων σωμάτων κειμένων στους τομείς της μετάφρασης, αλλά και: της εκπαίδευσης μεταφραστών, της δίγλωσσης λεξικογραφίας της μηχανικής μετάφρασης.

Παραδείγματα χρήσης: Η Bowker συνέκρινε την αποτελεσματικότητα ενός ειδικού μονόγλωσσου σώματος κειμένων σε φυσική γλώσσα με αυτή συμβατικών πηγών, π.χ. λεξικών, και κατέδειξε ότι τα σώματα κειμένων παρείχαν πληροφορίες που έλειπαν από τα λεξικά, ιδίως όσον αφορά την επιλογή των κατάλληλων όρων και τις ιδιωματικές εκφράσεις. Ο Williams απέδειξε ότι τα παράλληλα σώματα κειμένων συμβάλλουν στην επιλογή των κατάλληλων μεταφραστικών αντιστοιχιών κατά 40% περισσότερο, σε σύγκριση με τη συμβολή δίγλωσσων λεξικών.

ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΗ ΟΡΟΛΟΓΙΑ Παράλληλα αποκαλούνταν αυτά που σήμερα ορίζονται ως συγκρίσιμα Με την λογική ότι μπορούσαν να συγκριθούν παραλλήλως Στοιχισμένα αποκαλούνταν αυτά που σήμερα ορίζονται ως παράλληλα Με την λογική ότι είναι πανομοιότυπα αν μελετηθούν σε στοίχους

Αναλυτικότερα… ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ ΣΩΜΑΤΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝ

Παράλληλα Σώματα Κειμένων στην Μετάφραση: Η χρησιμότητα των παράλληλων κειμένων είναι προφανής: ο μεταφραστής μπορεί να δει πώς αντιμετωπίστηκαν ορισμένα μεταφραστικά ζητήματα από άλλους και να εμπνευστεί από αυτά. Υπάρχουν ορισμένοι τύποι μεταφραστικών προβλημάτων, για την επίλυση των οποίων χρειάζεται ο μεταφραστής να καταφύγει σε παράλληλα σώματα κειμένων, κι αυτό γιατί καταδεικνύουν τις στρατηγικές επίλυσης προβλημάτων που χρησιμοποιήθηκαν από επαγγελματίες μεταφραστές

Παράλληλα Σώματα Κειμένων στην Μετάφραση: Μπορούν να συμβάλουν στη μελέτη του φαινομένου της υπερμετάφρασης, δηλαδή της μη φυσικής χρήσης της γλώσσας-στόχου που προκύπτει ως απόρροια της προσκόλλησης σε χαρακτηριστικά της γλώσσας-πηγής

Παράλληλα Σώματα Κειμένων στην Ορολογία: Συμβάλλουν στην εξαγωγή πληροφοριών και όρων, χρησιμοποιούνται δηλ. για ορολογική αναζήτηση σε μια τράπεζα δεδομένων, η οποία περιέχει ευθυγραμμισμένες δίγλωσσες προτάσεις. Η χρήση των παράλληλων σωμάτων κειμένων στη σύγχρονη υπολογιστική γλωσσολογία επιτρέπει σε ελάχιστο χρόνο την εξαγωγή ορολογίας και τη δημιουργία δίγλωσσων ή και πολύγλωσσων ορολογικών βάσεων και λεξικών. Ακόμη, καθίσταται δυνατή η ανάπτυξη, η εκπαίδευση και αξιολόγηση συστημάτων αυτόματης μετάφρασης.

Μελέτη των Παράλληλων Σωμάτων Κειμένων Η συνήθης πορεία προεπεξεργασίας: Η συλλογή κειμένων πάνω σε συγκεκριμένο αντικείμενο Μετατροπή σε αρχεία .txt Συνένωση όλων των αρχείων Καθαρισμός από περιττά στοιχεία Απαλοιφή διπλών αρχείων Μετονομασία αρχείων

Μελέτη των Παράλληλων Σωμάτων Κειμένων Η συνήθης πορεία έρευνας: Εξαγωγή στατιστικών στοιχείων Πίνακες που περιλαμβάνουν στοιχεία σχετικά με την δομή των κειμένων: περιόδους, λέξεις (σύνθετες και απλές), ψηφία κλπ. Παραλληλοποίηση Αντιστοίχηση των τμημάτων των δύο corpora από την γλώσσα πηγή προς το μετάφρασμα και αντιστρόφως Συμφραστικοί πίνακες, αναζήτηση συνάψεων και παραλληλοποίηση συμφράσεων Ενέργεια για την εύρεση όρων που αποτελούνται από περισσότερα από ένα ή δύο στοιχεία και παραλληλοποίηση για την εξακρίβωση των μεταφραστικών υποθέσεων βλέποντας την μετάφραση και την χρήση. Εξαγωγή δίγλωσσης ορολογίας Αυτόματη δημιουργία μιας βάση δεδομένων ορολογιας με την μετάφραση των όρων, για το συγκεκριμένο Corpus

Εργαλεία επεξεργασίας Unitex Στατιστικά στοιχεία, παραλληλοποίηση Gizza++ Εξαγωγή δίγλωσσης ορολογίας

ΑΛΛΑ: Η εργασία με μεταφράσεις σημαίνει εργασία με διαστρεβλωμένες κατοπτρικές εικόνες της γλώσσας-πηγής μέσω της γλώσσας-στόχου, ενώ ο στόχος είναι η ανάλυση και περιγραφή της γλώσσας ως αυθύπαρκτης και όχι ως γλώσσας-στόχου. Γι’ αυτό το λόγο, ενώ τα παράλληλα σώματα μπορούν να αποτελέσουν σημεία εκκίνησης, πρέπει ωστόσο να συμπληρωθούν

Αναλυτικότερα…. ΣΥΓΚΡΙΣΙΜΑ ΣΩΜΑΤΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝ

Συγκρίσιμα Σώματα Κειμένων στην Περιγραφή της Γλώσσας: Η ανάλυση και περιγραφή της γλώσσας ολοκληρώνεται με τη μελέτη των συγκρίσιμων σωμάτων, τα οποία περιέχουν πρωτότυπα και αυθεντικά κείμενα και μπορούν να συντελέσουν στην πληρέστερη κατανόηση του κειμένου πηγής και της ορολογίας του, καθώς και στον εντοπισμό και την αξιολόγηση πιθανών αντιστοιχιών

Συγκρίσιμα Σώματα Κειμένων στη Μετάφραση Τα συγκρίσιμα σώματα μπορούν να αποτελέσουν χρήσιμο εργαλείο για τον μεταφραστή, δεδομένου ότι μπορούν να οδηγήσουν σε βαθύτερη κατανόηση του κειμένου πηγής και της ορολογίας του, στον εντοπισμό και την αξιολόγηση πιθανών ισοδυνάμων στη γλώσσα-στόχο, καθώς επίσης και να συμβάλουν στην ανάπτυξη της κατάλληλης φρασεολογίας στη γλώσσα στόχο.

Συγκρίσιμα Σώματα Κειμένων Υπολογιστική Γλωσσολογία: Οι τεχνικές εξαγωγής δεδομένων (data mining) έχουν επεκταθεί και στα συγκρίσιμα σώματα, χρησιμοποιώντας μεθόδους προερχόμενες από τη συσχέτιση των συχνοτήτων των λέξεων μεταξύ διαφορετικών γλωσσών, ώστε να ανιχνευθούν οι αντιστοιχίες

Μελέτη Συγκρίσιμων Σωμάτων Κειμένων Η συνήθης πορεία έρευνας: Επιλογή και προεπεξεργασία ενός συγκρίσιμου σώματος κειμένων Εφαρμογή ενός εργαλείου για την εξαγωγή όρων από το συγκρίσιμο σώμα κειμένων Σύγκριση της εμφάνισης των τριών συχνοτήτων των όρων Των δύο παραλλήλων και του συγκρίσιμου Χρήση της εξαγωγής συνάψεων για την δημιουργία πολυλεκτικών όρων Απαραίτητο για την δημιουργία ορολογικών βάσεων δεδομένων

Εργαλεία επεξεργασίας (επιπλέον) Antconc και Wordsmith Tools Για την εύρεση συνάψεων

ΑΡΑ: Η μελέτη των αντίστοιχων πλεονεκτημάτων και μειονεκτημάτων των διαφορετικών ειδών σωμάτων κειμένων οδήγησε στο συμπέρασμα ότι τα παράλληλα και τα συγκρίσιμα σώματα κειμένων πρέπει να θεωρούνται συμπληρωματικά και ότι έχουμε πολλά να κερδίσουμε από τη συνδυαστική χρήση τους. Είναι αναγκαίο να έχουμε πρόσβαση τόσο σε σώματα κειμένων που αποτελούν μεταφράσεις όσο και σώματα αυθεντικών κειμένων στη γλώσσα-στόχο

Συμπεράσματα: Ο μεταφραστής ή ο μελετητής της ορολογίας έχει σήμερα μία μέθοδο για να κάνει ακριβέστερα την δουλειά του και πολλά εργαλεία για να αποδείξει την εγκυρότητα και την αξιοπιστία αυτής. Η μελέτη των παράλληλων και συγκρίσιμων σωμάτων κειμένων και η χρήση των αυτόματων εργαλείων για αυτή, δεν υποκαθιστούν τον επαγγελματία ή επιστήμονα της μετάφρασης.

COMPITO: Αναφέρετε ένα παράδειγμα παράλληλων ή συγκρίσιμων σωμάτων κειμένων