Στέλλα Βαρελτζίδου, MSc Δρ. Λυδία Αλβανού 5ο Συνέδριο Περιβαλλοντικής πολιτικής και διαχείρισης «Διαχείριση Προστατευόμενων Περιοχών» 25-27 Μαΐου 2012 Μυτιλήνη Η προσαρμοζόμενη διαχείριση ως εργαλείο για τη βελτίωση της πρακτικής της διαχείρισης των περιοχών Natura 2000 στην Ελλάδα – το παράδειγμα του Δέλτα του Αξιού Στέλλα Βαρελτζίδου, MSc Δρ. Λυδία Αλβανού

To Δίκτυο Natura 2000 στην Ελλάδα & οι υποχρεώσεις διαχείρισης Το ελληνικό Δίκτυο περιλαμβάνει 419 περιοχές Natura 2000 (ΕΖΔ + ΖΕΠ) / Το εμβαδόν των χερσαίων περιοχών καλύπτει το 27,1% της επικράτειας (17,5%) / Θαλάσσιες (7.151 km2) ! ΔΙΑΧΕΙΡIΣΗ --------- ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ Υποχρεώσεις: αναγκαία μέτρα διατήρησης /στόχοι και μέτρα διατήρησης / υλοποίηση των δράσεων διαχείρισης (20-9-12)

Διαχείριση των περιοχών Ν2000 και Φορείς Διαχείρισης Διαχείριση των περιοχών Ν2000 και Φορείς Διαχείρισης Αντιμετωπίζει πλήθος προβλημάτων (χαρακτηρισμός περιοχών, αρμοδιότητες, χρηματοδότηση , συντονισμός, επικοινωνία, τριβές με τοπική κοινωνία, κ.α.) Ένα ποσοστό περίπου 25 % έχει Φορέα Διαχείρισης (90 από τις 419 περιοχές Ν2000) Μεγάλο ποσοστό του χρόνου/ενέργειας των ΦΔ σε θέματα χρηματοδότησης, γραφειοκρατίας εις βάρος της διαχείριση των ΠΠ στην πράξη

ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΩΝ ΠΠ Προσαρμοζόμενη Διαχείριση (adaptive management) Ελεύθερα Πρότυπα για την Πρακτική της Διατήρησης της Φύσης

Ελεύθερα Πρότυπα για την Πρακτική της Διατήρησης της Φύσης Η μεθοδολογία αυτή προσφέρει ένα πρωτόκολλο για τη σύνταξη σχεδίων διαχείρισης την παρακολούθηση της εφαρμογής τους και την αξιολόγηση τους, παρέχοντας ταυτόχρονα τη δυνατότητα της εκ νέου προσαρμογής στα δεδομένα που προκύπτουν από την υλοποίηση της διαχείρισης και συμβάλλοντας τα μέγιστα στην αποτελεσματικότερη διαχείριση της φύσης.

Conservation Measures Partnership Μέλη της Συνεργασίας για τη Φύση Core Members: Collaborating Members: Funding Support:

Έχουν δοκιμαστεί σε κοινότητες σε όλο τον κόσμο

Τα Ελευθέρα Πρότυπα στο διαδίκτυο www.ConservationMeasures.org CMPinfo@ConservationMeasures.org

CI AWF TNC WWF CMP WCS FOS

Δομή των Ελεύθερων Προτύπων Στάδια Βήματα περιγραφή Παραδοτέα Αναφορές

Ελεύθερα Πρότυπα για την Πρακτική της Διατήρησης της Φύσης Ελεύθερα Πρότυπα για την Πρακτική της Διατήρησης της Φύσης Απεικόνιση της πραγματικότητας Επιλογή αρχικής ομάδας Προσδιορισμός πεδίου εφαρμογής, οράματος και στόχων διατήρησης της φύσης Αναγνώριση επικίνδυνων απειλών Ολοκλήρωση ανάλυσης κατάστασης Αποτύπωση και κοινοποίηση της γνώσης Καταγραφή των γνώσεων Κοινοποίηση της γνώσης Δημιουργία μαθησιακού περιβάλλοντος Σχεδιασμός δραστηριοτήτων και παρακολούθησης Ανάπτυξη σκοπών, στρατηγικών, υποθέσεων και στόχων Ανάπτυξη προγράμματος παρακολούθησης Ανάπτυξη επιχειρησιακού σχεδίου Ανάλυση, Χρησιμοποίηση, Προσαρμογή Προετοιμασία στοιχειών για ανάλυση Ανάλυση αποτελεσμάτων Προσαρμογή στρατηγικού σχεδιασμού Εφαρμογή δραστηριοτήτων και παρακολούθησης Ανάπτυξη προγράμματος εργασίας και χρονοδιαγράμματος Ανάπτυξη και τελειοποίηση προϋπολογισμού Εφαρμογή σχεδίων και προγραμμάτων

Ελεύθερα Πρότυπα στον ΦΔ Δέλτα Αξιού Λουδία Αλιάκμονα Στρατηγικό Σχέδιο – 2009

Επιλογή αρχικής ομάδας – συμμετοχική διαδικασία Μυδοκαλλιεργητές, αγρότες, κτηνοτρόφοι κ.α. Αρχική Ομάδα Βασική Ομάδα Σύμβουλοι Χρήστες της ΠΠ Πλήρης ομάδα έργου Ομάδα Έργου Φορέα Διαχείρισης Εκπαιδευτής της διαδικασίας και Συντονιστής ομάδας ΔΣ, ΠΚΜ και ειδικοί επιστήμονες Ομάδα Έργου Φορέα Διαχείρισης

Προσδιορισμός οράματος και πεδίου εφαρμογής Η προστατευόμενη περιοχή του Δέλτα Αξιού Λουδία Αλιάκμονα να αναδειχθεί ως υγρότοπος με μεγάλη ποικιλομορφία και αφθονία χλωρίδας και πανίδας, που θα αποτελεί μια σταθερή πηγή αγαθών και υπηρεσιών και θα κάνει τους κατοίκους της Κεντρικής Μακεδονίας αλλά και όλους τους Έλληνες υπερήφανους για την φυσική ομορφιά του. Οι τρεις περιοχές Natura 2000 και το Εθνικό Πάρκο 14

ΕΘΝΙΚΟ ΠΑΡΚΟ ΔΕΛΤΑ ΑΞΙΟΥ-ΛΟΥΔΙΑ-ΑΛΙΑΚΜΟΝΑ και περιοχή ευθύνης ΦΔ Πεδίο εφαρμογής 2 τμήματα: Ποτάμιο τμήμα Αλυκή Κίτρους

Στόχοι διατήρησης της φύσης Ποτάμιο τμήμα (όλη την βιοποικιλότητα) Παράκτια οικοσυστήματα Ποτάμια & άλλα οικοσυστήματα γλυκού νερού Αρπακτικά πουλιά Προστατευόμενα είδη ψαριών του γλυκού νερού Λιμνοθάλασσα Καλοχωρίου Γεωργικά οικοσυστήματα

Στόχοι διατήρησης Ποτάμιο Τμήμα

Στόχος Διατήρησης Ι: Παράκτια οικοσυστήματα Στόχος Διατήρησης Ι: Παράκτια οικοσυστήματα Σκοπός Ια (2001→2025) Έκταση τύπων οικοτόπων & αριθμός ειδών σε ικανοποιητική κατάσταση διατήρησης Επιμέρους στόχοι διατήρησης 1420 Μεσογειακές & θερμοατλαντικές αλόφιλες λόχμες (8,3%) Μαυροκέφαλοι γλάροι Νεροχελίδονα Δείκτες Συνολική έκταση τύπων οικοτόπων (1310, 1410, 1420, 1130, 1160, 1210) % κάλυψη γυμνού εδάφους Κατάσταση διατήρησης ειδών (παρουσία, αφθονία)

Επιμέρους στόχοι διατήρησης 1420 Μεσογειακές & θερμοατλαντικές αλόφιλες λόχμες

Επιμέρους στόχοι διατήρησης Μαυροκέφαλος γλάρος(Larus melanocephalus)

Επιμέρους στόχοι διατήρησης Νεροχελίδονο (Glareola pranticola)

Βιωσιμότητα στόχων διατήρησης

Αναγνώριση άμεσων απειλών Αναγνώριση άμεσων απειλών Ρύπανση των υδάτων Εντατική άρδευση και φράγματα Εντατικό κυνήγι και λαθροθηρία Υπερβόσκηση Απόρριψη μπαζών Παράνομες αμμοληψίες Νόμιμη και παράνομη αστική και εμπορική ανάπτυξη Τα σκουπίδια *

Ιεράρχηση άμεσων απειλών Ιεράρχηση άμεσων απειλών

Ολοκλήρωση ανάλυσης κατάστασης Εννοιολογικό μοντέλο 25

Στρατηγικές (ομάδες δράσεων που οδηγούν σε συγκεκριμένο σκοπό ) 1) Διασφάλιση της οικολογικής βελτίωσης των γεωργικών πρακτικών 2) Αποτελεσματική εφαρμογή της Οδηγίας Πλαίσιο για τα Νερά 3) Υποστήριξη του χωροταξικού σχεδιασμού για αειφορική βόσκηση 4) Βελτίωση και αποκατάσταση της λιμνοθάλασσας Καλοχωρίου 5) ) Διασφάλιση της εφαρμογής καλών πρακτικών στην άσκηση της υδατοκαλλιέργειας

Στρατηγικές (ομάδες δράσεων που οδηγούν σε συγκεκριμένο σκοπό ) Στρατηγικές (ομάδες δράσεων που οδηγούν σε συγκεκριμένο σκοπό ) 6) Ολοκλήρωση και εφαρμογή του χωροταξικού σχεδιασμού για δραστηριότητες του Β και Γ τομέα 7) Μείωση της θηρευτικής πίεσης και της λαθροθηρίας 8) Εκστρατεία απομάκρυνσης σκουπιδιών 9) Βιώσιμη διαχείριση των φερτών υλών 10) Διατήρηση του υδρολογικού καθεστώτος και της βιοποικιλότητας στην Αλυκή Κίτρους

Στρατηγική για τη Διαχείριση των Σκουπιδιών – Αλυσίδα αποτελεσμάτων

Εφαρμογή Στρατηγικής για τη Διαχείριση των Σκουπιδιών- Δράσεις Καταγγελίες για συστηματική απόρριψη σκουπιδιών Συνεργασία ΦΔ με Δήμο, ΟΡΘΕ, ΠΚΜ Καταγραφή σημείων όπου υπάρχουν σκουπίδια (είδος, ποσότητες κλπ) Εθελοντικοί καθαρισμοί Δημιουργία σχετικού υποέργου για καθαρισμούς προς χρηματοδότηση Τοποθέτηση κάδων, διακοπή της πρόσβασης κλπ Δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης

Εφαρμογή Στρατηγικής για τη Διαχείριση των Σκουπιδιών-Πρώτα αποτελέσματα Ταυτοποίηση «προέλευσης» σκουπιδιών Ενεργοποίηση συμμετοχικών διαδικασιών Εισροή «νέας» πληροφορίας από τους χρήστες-εθελοντές Βελτίωση ‘έξωθεν’ εικόνας ΦΔ & προσέλκυση εθελοντών Συνεργασίες για την επίλυση του προβλήματος

Εφαρμογή Προσαρμοζόμενης Διαχείρισης: Οφέλη για ΦΔ Δέλτα Αξιού Λουδία Αλιάκμονα Σημαντικό εκπαιδευτικό εργαλείο για την κατανόηση του τι πρέπει να είναι η διαχείριση ΠΠ Καλύτερη κατανόηση της υφισταμένης κατάστασης και των παραγόντων που οδηγούν σε αυτή (πιο ολοκληρωμένη εικόνα) Αναγνώριση των κενών στην γνώση και των αναγκών σε προσωπικό Οργάνωση της δουλειάς του ΦΔ με τη δημιουργία πακέτων εργασίας που ανατίθεται σε μέλη του προσωπικού

Εφαρμογή Προσαρμοζόμενης Διαχείρισης: Οφέλη για ΦΔ Δέλτα Αξιού Λουδία Αλιάκμονα Διευκολύνει και προάγει τις συμμετοχικές διαδικασίες Βοηθάει στην προετοιμασία προτάσεων για χρηματοδότηση Ενθαρρύνει την συνεργασία και με άλλους φορείς, υπηρεσίες, οργανώσεις κλπ Συνέβαλε στην επίβλεψη του Σχεδίου Διαχείρισης με αποτέλεσμα ένα σαφώς βελτιωμένο παραδοτέο

Εφαρμογή Προσαρμοζόμενης Διαχείρισης: Οφέλη για ΦΔ Δέλτα Αξιού Λουδία Αλιάκμονα Ενδυναμώνει τον ΦΔ δίνοντας του σιγουριά για τις δράσεις που αναλαμβάνει να υλοποιήσει και την δυνατότητα να πείσει τους εμπλεκόμενους και τους χρηματοδότες για την ορθότητα αυτών Δίνει τη δυνατότητα επικοινωνίας και ανταλλαγής γνώσης μεταξύ των έργων /περιοχών που εφαρμόζουν τη συγκεκριμένη μεθοδολογία (> 1000 έργα παγκοσμίως)

Εφαρμογή της προσαρμοζόμενης διαχείρισης … Είναι μια σύνθετη και απαιτητική διαδικασία Απαιτεί εκπαίδευση και θέληση για βελτίωση Στα αρχικά στάδια, προτείνεται η υποστήριξη της ομάδας έργου από εξειδικευμένο εκπαιδευτή για την ορθότερη εφαρμογή της

Προτάσεις για την εφαρμογή της προσαρμοζόμενης διαχείρισης στην Ελλάδα Να προωθηθεί η προσαρμοζόμενη διαχείριση κεντρικά (ΥΠΕΚΑ) για τους ΦΔ Να δοκιμαστεί και σε άλλες περιοχές Ν2000 Να διοργανωθεί μια συνάντηση εργασίας για στελέχη ΦΔ με στόχο την εκπαίδευση τους στην προσαρμοζόμενη διαχείριση