Χρηματοοικονομική Λογιστική Σύμφωνα με τα Διεθνή και τα Ελληνικά Λογιστικά Πρότυπα Κεφάλαιο 1 ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΒΑΣΙΚΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ

Η έννοια του λογαριασμού the history of accounting must begin with the sentence: in the beginning was the account Werner Sombart Λογαριασμός είναι η συγκέντρωση κατά χρονολογική σειρά γεγονότων οικονομικής φύσεως που έχουν ένα κοινό διακριτικό γνώρισμα και είναι εκπεφρασμένα σε χρηματικές μονάδες. Κεφ.1 1

Λογαριασμοί μιας ατομικής επιχείρησης Αυτά που έχει (ενεργητικό) Αυτά που οφείλει (υποχρεώσεις) Κτήριο γραφείων 190.000 Έπιπλα 30.000 Αποθέματα 50.000 Απαιτήσεις 18.000 Κατάθεση στην Τράπεζα 12.000 Σύνολο 300.000 Δάνειο από Τράπεζα 100.000 Προμηθευτές 40.000 Οφειλή στο ΙΚΑ 16.000 Οφειλή στην Εφορία 24.000 Σύνολο 180.000 Οφειλή στους επιχειρηματίες (καθαρή θέση) 120.000 Σύνολο 300.000 Κεφ.1 2

Διπλογραφία (double-entry) Σύστημα τήρησης των λογιστικών βιβλίων σύμφωνα με το οποίο κάθε επιχειρηματικό γεγονός έχει διπλή επίπτωση που μεταβάλλει τα στοιχεία (λογαριασμούς) που διατηρούν το σύστημα σε ισορροπία, χωρίς όμως να διαταράσσει αυτή την ίδια την ισορροπία. Κεφ.1 3

Παραδείγματα Όταν παίρνω ένα δάνειο από μία τράπεζα αυξάνονται τα ταμειακά μου διαθέσιμα, αλλά αυξάνονται με το ίδιο ποσό και οι υποχρεώσεις μου στην τράπεζα. Όταν στη συνέχεια δίνω μέρος των μετρητών μου για να αγοράσω εμπορεύματα, αυξάνονται τα αποθέματά μου σε εμπορεύματα, αλλά ταυτόχρονα μειώνονται και ισόποσα τα αποθέματά μου σε μετρητά. Κεφ.1 4

Διπλογραφία, Pacioli και η 10η Νοεμβρίου 1494 Την 10η Νοεμβρίου 1494 ο φραγκισκανός μοναχός Lucca Pacioli, που θεωρείται ως ο πατέρας της Λογιστικής, δημοσιεύει στη Βενετία το περίφημο βιβλίο του Summa de arithmetica, geometria, proportioni e proportionalita, αποκαλύπτοντας τη νέα πρακτική αποτύπωσης των επιχειρηματικών γεγονότων, πρακτική που εφαρμοζόταν ήδη στη Βενετία 200 χρόνια πριν. Κεφ.1 5α

Πως πυροδοτήθηκε η μεγάλη «έκρηξη» Διπλογραφία γραφή χρήμα αριθμητική πίστωση εμπόριο κεφάλαιο ατομική ιδιοκτησία Κεφ.1 5β

Οι έννοιες του Ενεργητικού και του Παθητικού Σύμφωνα με τη θεμελιώδη αρχή της διπλογραφίας, οι λογαριασμοί μιας επιχείρησης δημιουργούν πάντα συνθήκες ισορροπίας στο λογιστικό κύκλωμα, που σημαίνει ότι κάποιοι επενεργούν θετικά στη διαμόρφωση της ισορροπίας και κάποιοι άλλοι αρνητικά. Τους πρώτους τους αποκαλούμε ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΥΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ και τους δεύτερους ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΥΣ ΠΑΘΗΤΙΚΟΥ. Κεφ.1 6

Η λογιστική ισότητα Κεφ.1 7 = ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ό,τι η επιχείρηση έχει (γήπεδα, κτήρια κλπ) και ό,τι έχει λαμβάνειν (απαιτήσεις από πελάτες, χρεώστες κλπ) το οφείλει σε τρίτους (προμηθευτές, τράπεζες, ΙΚΑ κλπ) και στους επιχειρηματίες (κεφάλαιο) Κεφ.1 7

Η έννοια του κεφαλαίου Κεφάλαιο είναι το ποσό που η επιχείρηση οφείλει στους επιχειρηματίες και προκύπτει ως η διαφορά μεταξύ των στοιχείων του ενεργητικού και των υποχρεώσεων. Το τι οφείλουμε στους επιχειρηματίες δεν είναι κάτι το δεδομένο. Μεταβολές που προκαλούνται στους λογαριασμούς από την επιχειρηματική δράση (κέρδη ή ζημίες), από εξωτερικές μεταβλητές και λειτουργικούς κινδύνους επηρεάζουν το ύψος του κεφαλαίου. Κεφ.1 8

Η διάκριση επιχείρησης και επιχειρηματία Γιατί άραγε το κεφάλαιο εμφανίζεται στο δεξί σκέλος, στην πλευρά δηλαδή του παθητικού; Η απάντηση είναι ότι η καθαρή περιουσία (κεφάλαιο) αποτελεί παθητικό όχι για τους επιχειρηματίες αλλά για την ίδια την επιχείρηση ως αυτοτελή και ανεξάρτητη οντότητα. Πρόκειται για το θεώρημα της αυτοτελούς επιχειρηματικής οντότητας. Κεφ.1 9

Αξιώματα Ως αξίωμα στα μαθηματικά χαρακτηρίζουμε κάθε θεμελιώδη αρχή που δεν χρειάζεται απόδειξη. Ως αξίωμα στη λογιστική θεωρούμε κάθε βασική παραδοχή που κάνουμε, πάνω στην οποία στηρίζουμε το θεωρητικό οικοδόμημα της λογιστικής. Κεφ.1 10

Καπιταλισμός και διπλογραφία One cannot imagine what capitalism would be without double entry book keeping Werner Sombart Η έννοια του κεφαλαίου (capital) ξεπήδησε ως απότοκος έννοια εκείνης της διπλογραφίας, αφού θα έπρεπε να αποτυπωθεί στη λογιστική ισότητα η οφειλή της επιχείρησης στους επιχειρηματίες. Κεφ.1 11

Η έννοια του εσόδου Έσοδο είναι η ακαθάριστη εισροή οικονομικών ωφελημάτων, στη διάρκεια της περιόδου, που προκύπτει από τις συνήθεις δραστηριότητες μιας οικονομικής οντότητας, όταν αυτές οι εισροές έχουν ως αποτέλεσμα μια αύξηση των ιδίων κεφαλαίων, εκτός από εκείνη που σχετίζεται με εισφορά κεφαλαίου από μετόχους ή εταίρους. Κεφ.1 12

Από που προκύπτουν τα έσοδα Τα έσοδα προκύπτουν από την πώληση αγαθών ή την παροχή υπηρεσιών. Τα ποσά των εσόδων αποτελούν ακαθάριστες εισροές, που σημαίνει ότι περιλαμβάνουν και το αντίστοιχο κόστος (έξοδο) των αγαθών που πουλήθηκαν ή των υπηρεσιών που παρασχέθηκαν. Κεφ.1 13

Η έννοια του κόστους Κόστος είναι η διάθεση ή επένδυση αγοραστικής δύναμης για την απόκτηση υλικών ή άυλων αγαθών και υπηρεσιών, με σκοπό τη χρησιμοποίηση τους για την πραγματοποίηση εσόδων από πωλήσεις ή την κάλυψη κοινωνικών αναγκών. Κεφ.1 14

Η έννοια του εξόδου Έξοδο είναι το κόστος που βαρύνει τα έσοδα της χρήσης (εξαφανιζόμενο κόστος). Το κόστος εξαφανίζεται (εκπνέει) και γίνεται έξοδο (εξέρχεται): όταν πωλείται το αγαθό στο οποίο είναι ενσωματωμένο, και όταν παρασχεθούν οι υπηρεσίες εκείνες που συνδέονται άμεσα και αποκλειστικά με τη δημιουργία εσόδων για την επιχείρηση Κεφ.1 15

Κόστος και έξοδο Όλα τα κόστη και με ελάχιστες εξαιρέσεις (π.χ. οικόπεδα) θα μετατραπούν κάποια στιγμή σε έξοδα. Το κόστος, ως τη στιγμή που θα εκπνεύσει, αποτελεί στοιχείο του ενεργητικού, ενώ το έξοδο, από τη στιγμή που θα δημιουργηθεί, αποτελεί στοιχείο διαμορφωτικό των αποτελεσμάτων της χρήσεως μέσα στην οποία πραγματοποιείται. Το έξοδο, έστω και στιγμιαία, προϋπάρχει σαν κόστος, ενώ δεν ισχύει το αντίστροφο. Κεφ.1 16

Κόστος και έξοδο (παράδειγμα) Έστω ότι μια εμπορική επιχείρηση αγόρασε το Δεκέμβριο 2016 ένα ψυγείο € 220 και το πούλησε τον Ιανουάριο 2017 € 500. Όσο το ψυγείο παραμένει αδιάθετο, το κόστος αγοράς του των € 220 εμφανίζεται στα στοιχεία ενεργητικού. Από τη στιγμή που θα πουληθεί, συνιστά έξοδο, το οποίο πρέπει να αφαιρεθεί από το έσοδο των € 500. Κεφ.1 17

Κόστος και έξοδο (παράδειγμα) Μια επιχείρηση αγοράζει την 1.1.2017 ένα PC αξίας € 600, που υπολογίζει ότι θα χρησιμοποιήσει για 5 χρόνια. Το κόστος των € 600 θα εμφανιστεί την 1.1.2017 ως στοιχείο ενεργητικού. Την 31.12.2017, επειδή χρησιμοποιήθηκε για 1 χρόνο ως στοιχείο ενεργητικού (κόστος), θα εμφανιστεί το ποσό των € 480, γιατί ποσό € 120 (600:5) θα γίνει έξοδο (αποσβέσεις). Κεφ.1 18

Η έννοια της δαπάνης Δαπάνη είναι η διαδικασία ή η ενέργεια πραγματοποιήσεως του κόστους ή του εξόδου. Δαπανώ σημαίνει ενεργώ ή ακολουθώ τις αναγκαίες διαδικασίες υλοποιήσεως μιας επενδύσεως σε υλικά αγαθά και υπηρεσίες. π.χ. δαπανώ για την κατασκευή ενός κτηρίου Κεφ.1 19

Η έννοια του κέρδους και της ζημίας Κέρδος αναγνωρίζεται όταν υπάρχει θετική διαφορά μεταξύ εσόδων και εξόδων. Αντίθετα, στην περίπτωση αρνητικής διαφοράς αναγνωρίζεται ζημία. Κεφ.1 20

Σύνολο εσόδων (income) Έσοδα από συνήθη δραστηριότητα (Revenue) Έσοδα από λοιπές (μη συνήθεις) δραστηριότητες (Other income) Κέρδη (Gains) από πώληση από αποτίμηση π.χ. πώληση εμπορευμάτων από μια εμπορική επιχείρηση, τόκοι από δάνεια από μια τραπεζική επιχείρηση π.χ. πώληση παλαιών επίπλων γραφείου από μια βιομηχανική επιχείρηση, πώληση βιβλίων από μια τραπεζική επιχείρηση μη πραγματο-ποιηθέντα (Unrealized) πραγματο-ποιηθέντα (Realized) από συνήθεις & μη συνήθεις δραστηριότητες ορισμένα περιλαμβάνονται στο λογαριασμό αποτελεσμάτων και άλλα στο συνολικό εισόδημα Κεφ.1 21

Αξιώματα, αρχές, μέθοδοι και πρακτικές στη Λογιστική 1 Αξίωμα Λογιστικής χρήσης 2 Αρχή Αντιπαράθεσης εσόδων και εξόδων 3 Μέθοδος Δεδουλευμένων Διαδικασία/Πρακτική 4 Μεταβατικοί λογαριασμοί Κεφ.1 22