Η ΚΑΡΔΙΑ Π. Ξαπλαντέρη, M.D., Ph.D.

Η φυσιολογική ανατομική του καρδιακού μυ Ο καρδιακός μυς είναι γραμμωτός με μυοϊνίδια που περιέχουν ακτίνη και μυοσίνη όπως οι σκελετικοί μύες Οι μυοκαρδιακές ίνες σχηματίζουν δίκτυο, διαιρούνται, ξαναενώνονται κ.ο.κ. (συγκύτιο)

Ο καρδιακός μυς ως συγκύτιο Οι ενδιάμεσοι δίσκοι ή κλιμακωτές ταινίες είναι κυτταρικές μεμβράνες που χωρίζουν μυοκαρδιακά κύτταρα. Αυτό σημαίνει ότι οι ίνες του καρδιακού μυός αποτελούνται από πολλά κύτταρα ενωμένα μεταξύ τους σε σειρές

Ο καρδιακός μυς ως συγκύτιο Οι ενδιάμεσοι δίσκοι ή κλιμακωτές ταινίες επιτρέπουν την σχεδόν τελείως ελεύθερη διάχυση ιόντων. Με αυτό τον τρόπο μειώνεται κατά πολύ η ηλεκτρική αντίστασή ους σε σχέση με την ηλεκτρική αντίσταση της εξωτερικής κυτταρικής μεμβράνης

Ο καρδιακός μυς ως συγκύτιο Επομένως, τα δυναμικά ενέργειας εξαπλώνονται από το ένα μυοκαρδιακό κύτταρο στο άλλο περνώντας από τους ενδιάμεσους δίσκους χωρίς σημαντικά εμπόδια Επομένως ο καρδιακός μυς λειτουργεί ως συγκύτιο, δηλαδή αν διεγερθεί ένα μυοκαρδιακό κύτταρο, το δυναμικό ενέργειας εξαπλώνεται σε όλα, περνώντας από το ένα στο άλλο

Το κοιλιακό και το κολπικό συγκύτιο Η καρδιά αποτελείται από δύο ξεχωριστά συγκύτια, το κολπικό και το κοιλιακό Χωρίζονται μεταξύ τους από ινώδη ιστό που περιβάλλει τους βαλβιδικούς δακτυλίους Παρόλα αυτά η μεταβίβαση της διέγερσης από το κολπικό στο κοιλιακό σύστημα γίνεται με ένα εξειδικευμένο σύστημα αγωγής το κολποκοιλιακό δεμάτιο

Η αρχή του «όλου ή ουδενός»» στην καρδιά Εξαιτίας της συγκυτιακής φύσης του καρδιακού μυός: Ο ερεθισμός έστω και μίας κολπικής μυοκαρδιακής ίνας οδηγεί στην μετάδοση του δυναμικού ενεργείας σε ολόκληρη τη μυϊκή μάζα των κόλπων. Το ίδιο ισχύει και για τις κοιλίες Αυτό ονομάζεται αρχή του «όλου ή ουδενός»

Δυναμικά ενέργειας στον καρδιακό μυ Μετά τη διέγερση (αρχικό έπαρμα ή spine) η μεμβράνη μένει σε κατάσταση εκπόλωσης για 0,15 sec στο κολπικό μυοκάρδιο και για 0,3 sec στο κοιλιακό μυοκάρδιο, εμφανίζοντας ένα χαρακτηριστικό επίπεδο (plateau) Στο τέλος του plateau ακολουθεί απότομη επαναπόλωση Χάρη στο plateau, το δυναμικό ενεργείας της καρδιάς διαρκεί 10-30 φορές περισσότερο από τους σκελετικούς μύες και προκαλεί αντίστοιχη παράταση της συστολής

Λειτουργικές διαφορές ανάμεσα στον καρδιακό και το σκελετικό μυ 1) Ο καρδιακός μυς δεν παρουσιάζει plateau, διότι κατά τη διάρκεια του δυναμικού ενέργειας διαχέεται πολύ μικρή ποσότητα ιόντων ασβεστίου σε σχέση με τον καρδιακό μυ

Λειτουργικές διαφορές ανάμεσα στον καρδιακό και το σκελετικό μυ 2) Αμέσως μετά την έναρξη του δυναμικού ενεργείας η διαπερατότητα της μυοκαρδιακής μεμβράνης για το κάλιο ελαττώνεται κατά 5 φορές. Αυτό δεν παρατηρείται στους σκελετικούς μύες Η ελάττωση της διαπερατότητας για το κάλιο οφείλεται στην αυξημένη είσοδο ασβεστίου στην μυοκαρδιακή ίνα Η μειωμένη έξοδος ιόντων καλίου από τη μυϊκή ίνα εμποδίζει την επαναπόλωση της μεμβράνης και συμβάλλει στη δημιουργία του plateau

Λειτουργικές διαφορές ανάμεσα στον καρδιακό και το σκελετικό μυ 3) Όταν ένα δυναμικό ενέργειας διατρέχει τη μεμβράνη του καρδιακού μυός, εξαπλώνεται και κατά μήκος των μεμβρανών των σωληναρίων Τ. Τα δυναμικά ενέργειας των σωληναρίων Τ προκαλούν ταχεία απελευθέρωση ιόντων ασβεστίου από τις δεξαμενές του σαρκοπλασματικού δικτύου στο σαρκόπλασμα. Στη συνέχεια τα ιόντα ασβεστίου διαχέονται μέσα στα μυοϊνίδια, με αποτέλεσμα την ολίσθηση της ακτίνης στη μυοσίνη και τη συστολή

Επιπλέον όμως από το σαρκοπλασματικό δίκτυο, στον καρδιακό μυ απελευθερώνουν ασβέστιο στο σαρκόπλασμα και τα σωληνάρια Τ (σημαντική διαφορά καρδιακού και σκελετικού μυός) Η επιπλέον παροχή ιόντων ασβεστίου από τα σωληνάρια Τ του καρδιακού μυ παρατείνουν το δυναμικό ενέργειας του μυοκαρδίου σε σύγκριση με το δυναμικό ενεργείας του σκελετικού μυ

Λειτουργικές διαφορές ανάμεσα στον καρδιακό και το σκελετικό μυ 4) Άλλη σημαντική διαφορά καρδιακού και σκελετικού μυός είναι ότι η ένταση της συστολής του καρδιακού μυός εξαρτάται κατά ένα μεγάλο μέρος από τη συγκέντρωση ιόντων ασβεστίου στο εξωκυττάριο υγρό, γεγονός που δεν ισχύει για το σκελετικό μυ

Ανερέθιστη περίοδος Μετά τη διέγερσή του ο καρδιακός μυς έχει ανερέθιστη περίοδο, δηλαδή δεν ανταποκρίνεται σε επαναδιέγερση κατά τη διάρκεια του δυναμικού ενεργείας Οι κοιλίες έχουν ανερέθιστη περίοδο 0,25-0,3 sec Οι κόλποι έχουν ανερέθιστη περίοδο 0,15 sec Αυτό σημαίνει ότι οι κόλποι μπορούν να έχουν μεγαλύτερη ρυθμική ταχύτητα συστολής από τις κοιλίες

Ο καρδιακός κύκλος Η καρδιά αποτελείται από 4 ξεχωριστές αντλίες: - Τους 2 κόλπους (προαντλίες) και Τις 2 κοιλίες (προωθητικές αντλίες) Καρδιακός κύκλος ονομάζεται η περίοδος από το τέλος μιας καρδιακής συστολής έως το τέλος της επόμενης, δηλαδή περιλαμβάνει μια περίοδο χάλασης που ονομάζεται διαστολή που ακολουθείται από μια περίοδο συστολής

Κάθε κύκλος ξεκινά με την αυτόματη παραγωγή ενός δυναμικού ενέργειας στο φλεβόκομβο Ο φλεβόκομβος είναι μια περιοχή με εμβαδό 0,3 cm2, που βρίσκεται στο οπίσθιο τοίχωμα του ΔΕ κόλπου κοντά στην εκβολή της κάτω κοίλης φλέβας Μόλις παραχθεί το δυναμικό ενέργειας, διαβιβάζεται γρήγορα και στους δύο κόλπους Από τους κόλπους με το κολποκοιλιακό δεμάτιο δεμάτιο διαβιβάζεται στις κοιλίες

Η διέλευση της αγωγής από τους κόλπους στις κοιλίες καθυστερεί περισσότερο από 0,1 sec Αυτή η καθυστέρηση εξυπηρετεί το εξής: Οι κόλποι συστέλλονται πριν από τις κοιλίες, οπότε προωθούν το αίμα στις κοιλίες πριν την κοιλιακή συστολή (λειτουργούν ως προαντλίες για την πλήρωση των κοιλιών) Στη συνέχεια συστέλλονται οι κοιλίες και προωθούν το αίμα μέσα στα αγγεία (κύριες αντλίες)

Η σχέση του ηλεκτροκαρδιογραφήματος και του καρδιακού κύκλου Το ηλεκτροκαρδιογράφημα είναι ηλεκτρικά δυναμικά που παράγονται στην καρδιά και καταγράφονται με ειδικό όργανο τον ηλεκτροκαρδιογράφο Το έπαρμα P προκαλείται από την επέκταση της εκπόλωσης στους κόλπους και ακολουθείται από την κολπική συστολή Η κολπική συστολή προκαλεί μια μικρή άνοδο της καμπύλης της κολπικής πίεσης αμέσως μετά το έπαρμα P

Η σχέση του ηλεκτροκαρδιογραφήματος και του καρδιακού κύκλου Περίπου 0,16 sec μετά το έπαρμα P παρουσιάζονται τα επάρματα QRS ως αποτέλεσμα της εκπόλωσης των κοιλιών και ακολουθεί η συστολή των κοιλιών

Η λειτουργία των κόλπων ως αντλιών Υπό φυσιολογικές συνθήκες το αίμα ρέει συνεχώς από τις μεγάλες φλέβες στους κόλπους. Το 70% του αίματος ρέει από τους κόλπους στις κοιλίες πριν την κολπική συστολή και το υπόλοιπο 30% ρέει στις κοιλίες με τη συστολή των κόλπων Οι κόλποι λοιπόν δρουν ως προαντλίες αυξάνοντας την αποτελεσματικότητα των κοιλιών ως αντλίες κατά 30%

Η λειτουργία των κοιλιών ως αντλιών Α) Πλήρωση των κοιλιών Κατά τη διάρκεια συστολής τω κοιλιών κλείνουν οι κολποκοιλιακές βαλβίδες και συγκεντρώνεται μεγάλη ποσότητα αίματος στους κόλπους Μόλις τελειώσει η συστολή των κοιλιών πέφτει η πίεση στις κοιλίες και οι κολποκοιλιακές βαλβίδες ανοίγουν. Επειδή στους κόλπους η πίεση έχει αυξηθεί πολύ, οι κολποκοιλιακές βαλβίδες ανοίγουν και το αίμα εισέρχεται με ταχύτητα στις κοιλίες (περίοδος ταχείας πλήρωσης των κοιλιών)

Η λειτουργία των κοιλιών ως αντλιών Κατά το διάστημα διαστολής των κοιλιών: Το πρώτο 1/3 παρατηρείται η ταχεία πλήρωση των κοιλιών Το μεσαίο 1/3 περνά από τους κόλπους στις κοιλίες μικρή ποσότητα αίματος από το αίμα που συνεχίζουν να αδειάζουν οι φλέβες στους κόλπους Το τελευταίο 1/3 πραγματοποιείται η κολπική συστολή

Η λειτουργία των κοιλιών ως αντλιών Β) Η εκκένωση των κοιλιών κατά τη συστολή Όταν αρχίζει η κοιλιακή συστολή, η πίεση στις κοιλίες αυξάνει απότομα κλείνοντας τις κολποκοιλιακές βαλβίδες Μόλις κλείσουν οι κολποκοιλιακές βαλβίδες χρειάζονται 0,02-0,03 sec για να αυξηθεί η πίεση στις κοιλίες τόσο ώστε να προκαλέσει διάνοιξη των μηνοειδών βαλβίδων (πνευμονικής και αορτικής)

Η λειτουργία των κοιλιών ως αντλιών Οι κοιλίες συστέλλονται κάνοντας ισομετρική συστολή, δηλαδή αυξάνεται μόνο η τάση του μυός χωρίς βράχυνση των μυϊκών ινών και ως αποτέλεσμα οι κοιλίες δεν αδειάζουν

Η λειτουργία των κοιλιών ως αντλιών Γ) Η περίοδος προώθησης ή εξώθησης Όταν οι πιέσεις στις κοιλίες γίνουν >80mmHg στην αριστερή κοιλία και >8 mmHg στη δεξιά, ανοίγουν οι μηνοειδείς βαλβίδες Μόλις ανοίξουν οι μηνοειδείς βαλβίδες αρχίζει η έξοδος του αίματος από τις κοιλίες Στο πρώτο ¼ της συστολής εκκενώνεται το 60% των κοιλιών Στα επόμενα 2/4 εκκενώνονται κατά το υπόλοιπο 40% Αυτά τα ¾ της συστολής ονομάζονται περίοδος προώθησης

Η λειτουργία των κοιλιών ως αντλιών Δ) Η πρωτοδιαστολική περίοδος Το τελευταίο ¼ της συστολής των κοιλιών το αίμα που ρέει από τις κοιλίες προς τις μεγάλες αρτηρίες είναι λίγο Αυτή η περίοδος ονομάζεται πρωτοδιαστολική Η αρτηριακή πίεση κατά την περίοδο αυτή μειώνεται γιατί μεγάλες ποσότητες αίματος εισέρχονται από τις αρτηρίες στα περιφερικά αγγεία

Η λειτουργία των κοιλιών ως αντλιών Ε) Η περίοδος της ισομετρικής (ισοογκομετρικής) χάλασης Στο τέλος της συστολής αρχίζει απότομα η διαστολή των κοιλιών με συνέπεια γρήγορη πτώση των πιέσεων μέσα στις κοιλίες Ταυτόχρονα, οι αυξημένες πιέσεις στις μεγάλες αρτηρίες προκαλούν παλινδρόμηση του αίματος προς τις κοιλίες και το απότομο κλείσιμο της αορτικής και της πνευμονικής βαλβίδας Στη συνέχεια ανοίγουν οι κολποκοιλιακές βαλβίδες και αρχίζει νέος κύκλος λειτουργίας της καρδιάς ως αντλίας

Τελοδιαστολικοί και τελοσυστολικοί όγκοι των κοιλιών Κατά την πλήρωση των κοιλιών στη διαστολή ο όγκος κάθε κοιλίας αυξάνεται σε 120-130 mL περίπου. Αυτός ο όγκος ονομάζεται τελοδιαστολικός όγκος Καθώς οι κοιλίες αδειάζουν με τη συστολή, ο όγκος των κοιλιών ελαττώνεται περίπου κατά 70 mL και αυτός ο όγκος ονομάζεται όγκος παλμού Ο υπόλοιπος όγκος περίπου 50-60 mL ονομάζεται τελοσυστολικός όγκος

Λειτουργία των καρδιακών βαλβίδων Οι κολποκοιλιακές βαλβίδες (τριγλώχινα και μιτροειδής) εμποδίζουν την παλινδρόμηση του αίματος από τις κοιλίες προς τους κόλπους κατά τη διάρκεια της συστολής Οι μηνοειδείς βαλβίδες (πνευμονική και αορτική) εμποδίζουν την παλινδρόμηση του αίματος από τις πνευμονικές αρτηρίες και την αορτή προς τις κοιλίες κατά τη συστολή

Η καμπύλη της αορτικής πίεσης Κατά τη συστολή της ΑΡ κοιλίας η είσοδος του αίματος στην αορτή και τις άλλες αρτηρίες προκαλεί διάταση των τοιχωμάτων τους και αύξηση της πίεσης μέχρι τη φυσιολογική συστολική πίεση των 120 mmHg Πριν η κοιλία συσταλεί ξανά, η αορτική πίεση ελαττώνεται στα επίπεδα μιας διαστολικής πίεσης περίπου 80 mmHg

Σχέση καρδιακών κύκλων και λειτουργίας της καρδιάς ως αντλίας Κατά την ακρόαση της καρδιάς όταν οι βαλβίδες κλείνουν παράγεται ήχος που μεταδίδεται στο θώρακα Όταν κλείνουν οι κολποκοιλιακές βαλβίδες η δόνηση που προκαλείται είναι γνωστή ως πρώτος καρδιακός τόνος (S1) Όταν κλείνουν οι μηνοειδείς βαλβίδες παράγεται ο δεύτερος καρδιακός τόνος (S1)

Καρδιακός όγκος παλμού Καρδιακός όγκος παλμού ονομάζεται η ποσότητα αίματος που προωθείται από κάθε κοιλία σε κάθε καρδιακή συστολή και φυσιολογικά είναι περίπου 70 mL

Ρύθμιση της καρδιακής λειτουργίας Όταν το άτομο βρίσκεται σε κατάσταση ηρεμίας η καρδιά προωθεί 4-6 λίτρα αίματος το λεπτό Κατά τη διάρκεια έντονης άσκηση η ποσότητα αίματος που προωθείται ακόμη και επταπλασιάζεται

Ρύθμιση της καρδιακής λειτουργίας Δύο είναι οι βασικοί τρόποι ρύθμισης του όγκου που προωθεί η καρδιά Η ενδογενής αυτορρύθμιση της λειτουργίας της καρδιάς ως αντλίας σε ανταπόκριση με τις μεταβολές του όγκου αίματος που μπαίνει στην καρδιά (νόμος των Frank-Starling) Ο αντανακλαστικός έλεγχος της καρδιακής συχνότητας και της έντασης της καρδιακής συστολής από το αυτόνομο νευρικό σύστημα

Η ενδογενής αυτορρύθμιση της λειτουργίας της καρδιάς ως αντλίας σε ανταπόκριση με τις μεταβολές του όγκου αίματος που μπαίνει στην καρδιά (νόμος των Frank-Starling) Ένας από τους κύριους παράγοντες που καθορίζουν την ποσότητα του αίματος που προωθεί η καρδιά το λεπτό είναι η ταχύτητα της αιματικής ροής από τις φλέβες προς την καρδιά (δηλαδή η φλεβική επάνοδος) Η καρδιά προσαρμόζεται από δευτερόλεπτό σε δευτερόλεπτο σε μεγάλες διακυμάνσεις της προσφοράς αίματος Αυτή η ενδογενής ικανότητα της καρδιάς να προσαρμόζεται στις μεταβολές του όγκου αίματος που εισρέει σε αυτή, ονομάζεται νόμος της καρδιάς των Frank και Starling

Νευρικός έλεγχος της καρδιακής λειτουργίας Η καρδιά νευρώνεται από συμπαθητικά και παρασυμπαθητικά (πνευμονογαστρικά) νεύρα, τα οποία καθορίζουν τη λειτουργία της ως αντλία με δύο τρόπους:

Μεταβάλλοντας την καρδιακή συχνότητα Μεταβάλλοντας την ένταση της καρδιακής συστολής Η διέγερση του συμπαθητικού αυξάνει την καρδιακή συχνότητα, ενώ η διέγερση του παρασυμπαθητικού τη μειώνει Η διέγερση του συμπαθητικού αυξάνει την ένταση της καρδιακής συστολής, ενώ η διέγερση του παρασυμπαθητικού την ελαττώνει

Η επίδραση της θερμότητας στην καρδιά Η υψηλή θερμοκρασία προκαλεί πολύ μεγάλη αύξηση της καρδιακής συχνότητας και η χαμηλή μεγάλη ελάττωση Αυτό συμβαίνει διότι αυξάνεται η διαπερατότητα της μυϊκής μεμβράνης για ιόντα στις υψηλές θερμοκρασίες

Η ρυθμική διέγερση της καρδιάς Η καρδιά είναι εφοδιασμένη με ειδικό σύστημα: Παραγωγής ρυθμικών ώσεων που προκαλούν ρυθμική συστολή του μυοκαρδίου Ταχείας αγωγής των ώσεων αυτών καθόλη την έκτασή της

Το ειδικό σύστημα παραγωγής ρυθμικών ώσεων που προκαλούν ρυθμική συστολή του μυοκαρδίου Η καρδιά του φυσιολογικού ενήλικα ανθρώπου συστέλλεται με ρυθμό περίπου 70-100 φορές το λεπτό Αυτό οφείλεται στο ειδικό σύστημα παραγωγής ρυθμικών ώσεων που αποτελείται από τα εξής: Α) Το φλεβόκομβο Β) Τις μεσοκομβικές οδούς Γ) Τον κολποκοιλιακό κόμβο Δ) Το κολποκοιλιακό δεμάτιο Ε) Το αριστερό και δεξιό σκέλος του δεματίου

Ο φλεβόκομβος ή φυσιολογικός βηματοδότης της καρδιάς Ο φλεβόκομβος είναι μια περιοχή από εξειδικευμένο μυϊκό ιστό, πλάτους 3mm και μήκους 1cm Βρίσκεται στο οπίσθιο τοίχωμα του ΔΕ κόλπου, αμέσως κάτω από το στόμιο της κάτω κοίλης φλέβας Οι ίνες του φλεβοκόμβου συνεχίζονται με τις κολπικές, έτσι ώστε κάθε δυναμικό ενέργειας που παράγεται στο φλεβόκομβο να εξαπλώνεται αμέσως στους κόλπους

Αυτόματη ρυθμικότητα των ινών του φλεβοκόμβου Οι ίνες του φλεβοκόμβου είναι διαφορετικές από τις άλλες μυοκαρδικές ίνες Μπορούν να παράγουν δυναμικά ενέργειας με ρυθμικό τρόπο με συχνότητα περίπου 72 φορές το λεπτό σε ένα ενήλικα άνθρωπο σε ηρεμία

Διασύνδεση των κόμβων και εξάπλωση του ερεθίσματος στους κόλπους Οι απολήξεις των κομβικών ινών συγχωνεύονται με τις γύρω κολπικές μυϊκές ίνες, στις οποίες επεκτείνονται τα δυναμικά ενέργειας που ξεκινούν από το φλεβόκομβο Με τον τρόπο αυτό το δυναμικό ενέργειας του φλεβοκόμβου εξαπλώνεται σε ολόκληρη τη μυϊκή μάζα των κόλπων και τελικά φτάνει στον κολποκοιλιακό κόμβο

Ο κολποκοιλιακός κόμβος και το σύστημα Purkinje Η ηλεκτρική διέγερση από τους κόλπους στις κοιλίες μεταφέρεται με μικρή καθυστέρηση, έτσι ώστε οι κόλποι να προλάβουν να αδειάσουν το περιεχόμενό τους στις κοιλίες πριν αρχίσει η κοιλιακή συστολή Η καθυστέρηση αυτή της μεταβίβασης της καρδιακής ώσης από τους κόλπους στις κοιλίες πραγματοποιείται στον κολποκοιλιακό κόμβο και στις ίνες που συνδέονται με αυτόν

Μεταβίβαση στο σύστημα Purkinje κολποκοιλιακό κόμβο και σχηματίζουν το κολποκοιλιακό δεμάτιο Το κολποκοιλιακό δεμάτιο διαπερνά τον ινώδη ιστό ανάμεσα στις καρδιακές βαλβίδες και εξαπλώνεται στο μυοκάρδιο των κοιλιών Στο μυοκάρδιο των κοιλιών χωρίζεται σε ΑΡ και ΔΕ σκέλος

Μεταβίβαση στο σύστημα Purkinje Κάθε σκέλος διαιρείται σε μικρούς κλάδους που εξαπλώνονται σε όλη την έκταση της κοιλίας και τελικά καταλήγουν στις μυϊκές ίνες

Χάρη σε αυτή την κατασκευή του συστήματος Purkinje, η ηλεκτρική διέγερση φτάνει πολύ γρήγορα (0,06 sec) σε όλο το κοιλιακό μυοκάρδιο, με αποτέλεσμα την ταυτόχρονη συστολή των τμημάτων και των δύο κοιλιών Αυτό είναι θεμελιώδους σημασίας για τη λειτουργία της καρδιάς ως αντλία

Έλεγχος της ρυθμικότητας της καρδιάς και αγωγή από τα αυτόνομα νεύρα Τα παρασυμπαθητικά (πνευμονογαστρικά) νεύρα διανέμονται κυρίως στο φλεβόκομβο και στον κολποκοιλιακό κόμβο, λιγότερο στο μυοκάρδιο των κόλπων και ακόμη λιγότερο στο μυοκάρδιο των κοιλιών Τα συμπαθητικά νεύρα κατανέμονται στις ίδιες περιοχές, αλλά με πολύ μεγαλύτερη αντιπροσώπευση στο μυοκάρδιο των κοιλιών

Η διέγερση των παρασυμπαθητικών νεύρων στην καρδιά: οδηγεί στην έκλυση ακετυλοχολίνης στις απολήξεις τους Η ακετυλοχολίνη ελαττώνει: - Την ταχύτητα του ρυθμού του φλεβοκόμβου και - Τη διεγερσιμότητα των κολποκοιλιακών συνδετικών ινών που παρεμβάλλονται μεταξύ του μυοκαρδίου των κόλπων και του κολποκοιλιακού κόμβου, επιβραδύνοντας έτσι τη μεταβίβαση της ηλεκτρικής διέγερσης στις κοιλίες

Η επίδραση του συμπαθητικού στην καρδιά Είναι αντίθετη από αυτή του παρασυμπαθητικού Αυξάνει τη συχνότητα της φλεβοκομβικής εκφόρτισης Αυξάνει τη δύναμη συστολής ολόκληρου του μυοκαρδίου Η διέγερση των συμπαθητικών νεύρων προκαλεί απελευθέρωση της ορμόνης νοραδρεναλίνης (νορεπινεφρίνης) στις απολήξεις τους Η νοραδρεναλίνη