Ιατρική Ευθύνη και Βιοηθική Διεπιστημονικό Συνέδριο 2-3 Μαρτίου 2013 ____________________________ Δημόσια Υγεία και Βιοηθική:    η περίπτωση της δημοσιοποίησης προσωπικών στοιχείων οροθετικών γυναικών

Δημόσια Υγεία είναι η επιστήμη και η τέχνη πρόληψης της νόσου, επιμήκυνσης της ζωής και προαγωγής της φυσικής υγείας και της αποδοτικότητα του ανθρώπου μέσα κυρίως από μία οργανωμένη προσπάθεια της κοινωνίας και μέσα από την ανάπτυξη μιας κοινωνικής μηχανής που εξασφαλίζει σε κάθε άτομο ένα επίπεδο ζωής ικανό για τη διατήρηση της υγείας του. Winslow C.E.A : The evolution and significance of the modern public health campaign, Yale University Press, New York , 1923

Το καθήκον των κρατών να προστατεύουν την υγεία των πολιτών, Η ενδυνάμωση των κυβερνήσεων μέσω της νομοθεσίας να υλοποιούν αυτό το καθήκον και Οι περιορισμοί της αντίστοιχης εξουσίας, συνιστούν το πλαίσιο κατανόησης των στόχων της οποιασδήποτε πολιτικής δημόσιας υγείας.

Δύο αναμφισβήτητες παραδοχές: 1. Η δημόσια υγεία αντλεί το κύρος και την αξιοπιστία της από το επιστημονικό της υπόβαθρο, Η υπερβολικά διευρυμένη σχέση της με την πολιτική ενδέχεται να πλήξει αυτό το κύρος. 2. Η ηθική της διάσταση, ιστορικά και κοινωνικά αποτελεί σημείο συνάντησης της βιοηθικης, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της κοινωνικής δικαιοσύνης και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.

Ν. 3625/2007 «Κύρωση, εφαρμογή του Προαιρετικού Πρωτοκόλλου στη Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιου σχετικά με την εμπορία παιδιών, την παιδική πορνεία και παιδική πορνογραφία και άλλες διατάξεις». άρθρο όγδοο, παρ.3, εδ.β, περ. β Ειδικά για τα σχετικά με ποινικές διώξεις ή καταδίκες δύναται να επιτραπεί η δημοσιοποίηση [ευαίσθητων δεδομένων] μόνον από την εισαγγελική αρχή για τα αδικήματα που αναφέρονται στο εδάφιο β΄ της παραγράφου 2 του άρθρου 3* με διάταξη του αρμόδιου Εισαγγελέα Πρωτοδικών ή του Εισαγγελέα Εφετών, εάν η υπόθεση εκκρεμεί στο Εφετείο. Η δημοσιοποίηση αυτή αποσκοπεί στην προστασία του κοινωνικού συνόλου, των ανηλίκων, των ευάλωτων ή ανίσχυρων πληθυσμιακών ομάδων και προς ευχερέστερη πραγμάτωση της αξίωσης της Πολιτείας για τον κολασμό των παραπάνω αδικημάτων.

Ευθύνη στη Δημόσια Υγεία σημαίνει: Δέσμευση στην επιδίωξη ενός στόχου και στην προαγωγή του κοινωνικού καλού Τήρηση των θεμελιωδών αξιών που συνθέτουν το πλαίσιο άσκησης ενός επαγγέλματος Λογοδοσία απέναντι στην κοινωνία και στις κοινότητες, αλλά και Φερεγγυότητα ως προς τη σωστή εκτέλεση των καθηκόντων

ETHICS AND EQUITABLE ACCESS TO HIV GUIDANCE ON ETHICS AND EQUITABLE ACCESS TO HIV TREATMENT AND CARE WHO 2004 UNAIDS Ποιο είδος πολιτικών και διαδικασιών θα είναι το πιο αποτελεσματικό και δίκαιο;

Σαφείς (εύκολα κατανοητές από όλους) Απλές (εύκολα εφαρμόσιμες) Αποδοτικές (μεγιστοποίηση οφέλους) Δίκαιες (ισότιμη μεταχείριση ατόμων) Μη διακριτικής μεταχείρισης (να μην οδηγεί στη δημιουργία αντιπαθών ομάδων πληθυσμού) Προοδευτικές (να συμβάλλουν στην καθολική πρόσβαση) Μετρήσιμες (να ελέγχονται) Βιώσιμες (να διαθέτουν λογική βάση μακροπρόθεσμης χρηματοδότησης) Νόμιμες ( σύμφωνες με το εθνικό δίκαιο και τους διεθνείς κανόνες ανθρωπίνων δικαιωμάτων)

Οι τρείς φάσεις αντιμετώπισης του AIDS

R. Horton: Rediscovering human dignity The Lancet ;2008;364:1081- 1085 Φτώχεια: παράγων έλλειψης υγείας ποσοτικά προσδιοριζόμενος (π.χ. εισόδημα) Αξιοπρέπεια: περισσότερο ποιοτικός παράγοντας προσδιορισμού του ανθρώπινου πόνου Ι. Μανωλεδάκη: Ι.Μανωλεδάκη: η ποινική προστασία της ανθρώπινης αξιοπρέπειας 1995 Ανθρώπινη αξιοπρέπεια: έννομο αγαθό ή απόλυτο όριο στην άσκηση εξουσίας;»

Hans Jonas 1903-1993 Ο φιλόσοφος της ζωής Αυτό που πρέπει πάση θυσία να αποφύγουμε καθορίζεται από αυτό που πρέπει πάση θυσία να διατηρήσουμε The Imperative of Responsibility - 1979

Ηθικοί προβληματισμοί στην επίλυση προβλημάτων δημόσιας υγείας J. F Ηθικοί προβληματισμοί στην επίλυση προβλημάτων δημόσιας υγείας J.F. Childress et al: Public Health Ethics: Mapping the terrain Journal of Law, Medicine and Ethics, 30(2002):170-178 Παραγωγή οφέλους Αποφυγή, πρόληψη, και εξάλειψη ζημιών Ίση κατανομή οφέλους Εξασφάλιση συμμετοχής ενδιαφερομένων μερών Προστασία ιδιωτικότητας και εμπιστευτικότητας Αποκάλυψη πληροφοριών (διαφάνεια) Δημιουργία και διατήρηση εμπιστοσύνης

Με ποια κριτήρια αξιολογείται η τήρηση των προηγούμενων προβληματισμών; Αποτελεσματικότητα Αναλογικότητα Αναγκαιότητα Ελάχιστη παραβίαση Δημόσια δικαιολόγηση

Η σημασία της «μεταφοράς» ιδέες-πράξεις , γλώσσα -ιδέες Οπτική : «Πόλεμος» κατά του AIDS => o έλεγχος γίνεται αυτοσκοπός => το πάσχον σώμα γίνεται πεδίο μάχης Οπτική: Ανθρώπινα Δικαιώματα => υπεροχή συλλογικού μέλλοντος => προστασία αξιών και δικαίωμα σε ανθρώπινη αντιμετώπιση/θεραπεία

Υστερόγραφο: Από το 1990, οι απόφοιτοι του Harvard School of Public Health παραλαμβάνουν στην τελετή αποφοίτησης δύο παπύρους : τον τίτλο σπουδών τους και ένα αντίγραφο της Οικουμενικής Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Ο Κοσμήτορας τους θυμίζει ότι όπως ο Ιπποκρατικός Ορκος είναι σημαντικός για τους απόφοιτους της Ιατρικής, η Διακήρυξη αυτή είναι σημαντική για τους λειτουργούς Δημόσιας Υγείας καθώς συμβολίζει τον πολύπλοκο, δύσκολο, πλούσιο κι αναμφισβήτητο δεσμό της κοινωνίας με την υγεία…

Ευχαριστώ! Δρ Τ. Γκαράνη-Παπαδάτου Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας Τομέας Δημόσιας Υγείας sgarani@esdy.edu.gr