Νησί πικρό, νησί γλυκό, νησί τυραγνισμένο κάνω τον πόνο σου να πω και προσκυνώ και μένω…

Είμαι ένα αγόρι οχτώ χρονών και κατοικώ στον ημικατεχόμενο δήμο του Αγίου Δομετίου. Καθημερινά βλέπω από το σπίτι μου την τουρκοπατημένη οροσειρά του Πενταδακτύλου. Εκείνο, όμως που με στεναχωρεί ιδιαίτερα είναι η τεράστια σημαία της «Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου», η οποία χαράχτηκε και φωταγωγήθηκε για να είναι ορατή από παντού. Η σημαία χαράχτηκε τη δεκαετία του 1980 και φωταγωγήθηκε στις 28 Οκτωβρίου το 2003. Σημαία και σύνθημα (το σύνθημα είναι του Κεμάλ Ατατούρκ: «Ne mutlu turkum diyene» - «τι ευτυχία να λες, είμαι Τούρκος») καλύπτουν έκταση 200.000 τετραγωνικών μέτρων, με πλάτος 420 μέτρα και ύψος 250 μέτρα.

Την πρώτη φορά που αντίκρισα τη σημαία άρχισαν να γεννιούνται οι πρώτες απορίες. Το ίδιο χρονικό διάστημα παρατήρησα ότι κάθε απόγευμα κάποιος «έψαλλε» από μακριά αλλά δε μπορούσα να καταλάβω τι έλεγε. Τότε αποφάσισα να ρωτήσω… Και η ιστορία αρχίζει… Την έμαθα από τους γονείς μου αρχικά και τους δασκάλους μου στη συνέχεια.

1974

15 Ιουλίου 1974 Ξημέρωσε Δευτέρα 15 του Ιούλη, μέρα καυτή όπως όλες οι μέρες του μήνα τούτου στον τόπο, ο κόσμος τραβούσε στη δουλειά του, μια καινούρια βδομάδα άρχιζε. Τα γραφεία στην πρωτεύουσα και τ΄ άλλα μαγαζιά μόλις ανοίξανε, οι υπάλληλοι παίρνανε τον πρωινό καφέ τους ή δέχονταν τους πρώτους πελάτες της μέρας. Ήταν μια μέρα σαν όλες τις άλλες, τίποτα δεν προμηνούσε το μεγάλο κακό. Ώρα 8:20΄… Ξαφνικά από τη μεριά του Προεδρικού ακούστηκαν οι πρώτοι πυροβολισμοί, οι πρώτες εκρήξεις κι άρχισε να βγαίνει μαύρος καπνός. Πυροβολισμοί ακούγονταν και από άλλα σημεία της πρωτεύουσας. Αυτοκίνητα της αστυνομίας τρέχανε σαν δαιμονισμένα γεμάτα πάνοπλους άντρες. Το προεδρικό, το ΡΙΚ ήτανε κυκλωμένα από άρματα του στρατού. Είχε γίνει πραξικόπημα. Η Χούντα των Αθηνών και ο στρατός ήθελαν την εξόντωση του Προέδρου Μακαρίου.

Το ραδιόφωνο ανακοινώνει προς τον κυπριακό λαό ότι η Εθνική Φρουρά επενέβην για να σταματήσει τον αδελφοκτόνον πόλεμο μεταξύ των Ελλήνων και ότι ο Μακάριος είναι νεκρός. Με το άκουσμα της είδησης, ο κόσμος πάγωσε, οι άνθρωποι έκλεισαν βιαστικά τις δουλειές τους, τα γραφεία τους, κλείστηκαν στα σπίτια τους, οι δρόμοι άδειασαν. Οι πυροβολισμοί συνεχίστηκαν όλη μέρα. Οι πρώτες ειδήσεις για νεκρούς από αδελφικά χέρια μεταδίδονται γρήγορα. Πολλοί οι σκοτωμοί. Ήτανε μια βδομάδα φοβερή για τον τόπο, εκείνη η εβδομάδα του Ιούλη του 1974.

Κι ήρθε ο Αττίλας μεσοκαλόκαιρα και μαύρισε τον ήλιο. Το πραξικόπημα δεν κράτησε πολύ. Την έκτη μέρα οι γαλανοί αιθέρες της Κύπρου γέμισαν μαύρους καπνούς και στάχτες. 20 ΙΟΥΛΙΟΥ 1974 Η εισβολή των Τούρκων είναι γεγονός. Κι ήρθε ο Αττίλας μεσοκαλόκαιρα και μαύρισε τον ήλιο.

Η Τουρκική εισβολή στην Κύπρο με την κωδική ονομασία «Αττίλας» ξεκίνησε την αυγή της 20ης Ιουλίου 1974, με αποβατικές και αεροπορικές επιχειρήσεις. Συμμετείχαν γύρω στους 40.000 άνδρες. Οι Κύπριοι δεν κατάλαβαν τι συνέβαινε και άργησαν να αντιδράσουν. Η Τουρκία από την άλλη υποστήριξε ότι δεν επρόκειτο για εισβολή, αλλά για «ειρηνική επέμβαση», με σκοπό την επαναφορά της «τάξης» στην Κύπρο, που είχε χαθεί από το πραξικόπημα κατά του Μακαρίου (15 Ιουλίου 1974).

Τα τουρκικά αποβατικά πλοία άρχισαν να αποβιβάζουν δυνάμεις στην περιοχή Πέντε Μίλι, οκτώ χιλιόμετρα δυτικά της Κερύνειας, λίγο μετά τις 5 το πρωί της 20ης Ιουλίου. Ταυτόχρονα, σμήνη τουρκικών αεροπλάνων άρχισαν τις επιθέσεις, στην περιοχή της Κερύνειας και της Λευκωσίας, ενώ άλλα αεροσκάφη και ελικόπτερα επιχειρούσαν ρίψεις αλεξιπτωτιστών.

Τούρκικα οχήματα στο δρόμο της Κερύνειας Τούρκικα οχήματα στο δρόμο της Κερύνειας Τούρκοι κάνουν εφόδους σε σπίτια για εντοπισμό και εκτέλεση Εθνοφρουρών . Η πρώτη φάση της εισβολής ολοκληρώθηκε, στις 22 Ιουλίου, όταν κηρύχθηκε εκεχειρία. Μία εκεχειρία που η τουρκική πλευρά δε σεβάστηκε ποτέ.

14 Αυγούστου 1974 - η δεύτερη φάση της τουρκικής εισβολής Στις 3.30 τα χαράματα της 14ης του Αυγούστου 1974 τελειώνουν με πλήρη αποτυχία στη Γενεύη οι διαπραγματεύσεις (Ελλάδας, Τουρκίας, Βρετανίας) για την κατάσταση στην Κύπρο και το κυπριακό πρόβλημα. Μία ώρα αργότερα, τα τουρκικά αεροσκάφη βομβαρδίζουν Λευκωσία, Αμμόχωστο και άλλα σημεία της Κύπρου. Βοήθεια από πουθενά. Το Τάγμα Πεζικού 361, δε σταμάτησε ούτε μέρα, να πολεμά. Θάνατος. Προσφυγιά. Αιχμαλωσία.

Οι Τούρκοι κατέκτησαν το 37% της Κύπρου. Η τραγωδία έληξε με σχεδόν 4 Οι Τούρκοι κατέκτησαν το 37% της Κύπρου. Η τραγωδία έληξε με σχεδόν 4.000 νεκρούς και 1.619 αγνοούμενους. Ακόμη, 200.000 άνθρωποι εκδιώχθηκαν βίαια από τα σπίτια τους και έγιναν πρόσφυγες στην ίδια τους την πατρίδα.

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΚΗΣ ΕΙΣΒΟΛΗΣ Πρόσφυγες Περίπου 200.000 Κύπριοι εξαναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και πήγαν στις ελεύθερες περιοχές. Πρόσφυγες στην ίδια τους την πατρίδα. Οι περισσότεροι ήταν άστεγοι, αφού έχασαν όλες τις περιουσίες τους. Έμεναν σε αντίσκηνα και σε καταυλισμούς που δημιουργήθηκαν γι’ αυτό το σκοπό. Αργότερα η κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας φρόντισε ώστε τα άτομα αυτά να στεγαστούν προσωρινά σε οικισμούς. Προσωρινά γιατί ο στόχος είναι να επιστρέψουν όλοι οι πρόσφυγες στα σπίτια τους.

«Λες και δεν είχαμε ποτέ μας σπιτικό «Λες και δεν είχαμε ποτέ μας σπιτικό. Ξάφνου βρεθήκαμε με χέρια αδειανά ένα με τον αγέρα και το χώμα. Τα δέντρα έγιναν σκεπή κι οι πέτρες προσκεφάλι».

Απόσπασμα από τις αναμνήσεις ενός παιδιού: Με τα ρούχα που φορούσαμε πήραμε το δρόμο της προσφυγιάς. Αφήσαμε το αγαπημένο μας σπίτι [...]. Εκείνη τη στιγμή περνούσε ένα τρακτέρ και ανεβήκαμε απάνω. Οι δρόμοι σε λίγη ώρα γέμισαν αυτοκίνητα και τρακτέρ γεμάτα κόσμο [...]. Έτσι φύγαμε από το χωριό μας. (Αυξέντη, 1992, σ. 29) Το θέμα της διατροφής των προσφύγων αντιμετωπίστηκε τις πρώτες μέρες με κονσέρβες και ξηρή τροφή[...]. Για να καλύψουμε τις ανάγκες μας σε ψωμί είχαμε ενθαρρύνει τους φουρνάρηδες να εργάζονται υπερωριακά [...]. Φροντίδα των μελών της Επιτροπής ήταν η παροχή ποιοτικής τροφής στους πρόσφυγες [...]σε ικανοποιητική ποσότητα. (Μυρτιώτης, Ο Άθλος, 2006, σσ. 35-36) Αντιμετωπίστηκε αρχικά το πρόβλημα ένδυσης, με τη διανομή μεταχειρισμένων ειδών ρουχισμού, που είχαν σταλεί δωρεάν από την Ελλάδα [...]. Για την αντιμετώπιση του προβλήματος υπόδησης [...] διανεμήθηκαν σ’ όλους τους πρόσφυγες κουπόνια και ο καθένας προμηθεύτηκε δωρεάν ένα ζευγάρι παπούτσια. (Μυρτιώτης, Ο Άθλος, 2006, σσ. 36-37)

Αγνοούμενοι Ο αρχικός αριθμός των αγνοουμένων ήταν 1619, οι οποίοι ήταν στρατιωτικοί και άμαχοι (γυναίκες, παιδιά, γέροι). Τα πρόσωπα αυτά είτε συνελήφθησαν από τις τουρκικές δυνάμεις εισβολής κατά τη διάρκεια του Ιουλίου και Αυγούστου του 1974, είτε εξαφανίστηκαν πολύ μετά τη λήξη των εχθροπραξιών σε περιοχές που βρίσκονταν υπό τον έλεγχο του τουρκικού στρατού. Η Τουρκία δεν έχει δώσει γι΄ αυτό το θέμα κανένα στοιχείο.

Μαρτυρία Ο Λαμπής Ηλία από τη Χάρτζια δηλώνει: «Στις 13.9.1974 (σ.σ. ένα μήνα μετά τη λήξη των εχθροπραξιών) οι Τούρκοι συνέλαβαν τους δύο μου γιούς Μιχάλη 17 χρόνων και Ηλία 19 χρόνων και τους πήραν στο στρατόπεδο τους, που βρίσκεται κοντά στο χωριό μας. Την ίδια μέρα συνάντησα τον Τουρκοκύπριο Ναζίμ Αχμέτ 60 χρονών, που ήταν φίλος μου και τον παρακάλεσα να με πάρει στον Τούρκο στρατιωτικό διοικητή. Πράγματι με πήρε και με οδηγίες του Τούρκου αξιωματικού μου επέτρεψαν την επόμενη μέρα 14/9/1974 να δω τα παιδιά μου. Το ίδιο έγινε και την επαύριον 15/9/1974, επέτρεψαν τόσο σε μένα όσο και στη σύζυγό μου να δούμε τα παιδιά μας. Στις 16/9/1974 γύρω στις 2 μ.μ. επισκέφθηκε το χωριό μας κλιμάκιο του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού. Τους ανέφερα τη σύλληψη των παιδιών μου και τους οδήγησα στο στρατόπεδο που τους κρατούσαν οι Τούρκοι. Δυστυχώς ο ίδιος Τούρκος αξιωματικός αρνήθηκε πως κρατούσε οποιοδήποτε και δεν επέτρεψε στους ανθρώπους του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού να μπουν στο στρατόπεδο. Έκτοτε καμιά πληροφορία δεν υπήρξε για την τύχη των παιδιών μου και αγνοούνται».

Μαρτυρία του Κώστα Θεμιστοκλέους από την Ομορφίτα. Ο Κώστας Θεμιστοκλέους από την Ομορφίτα δηλώνει: «Συνελήφθηκα αιχμάλωτος από τα Τουρκικά στρατεύματα στο Παλαίκυθρο κατά τη διάρκεια της δεύτερης φάσης της τουρκικής εισβολής. Με μετάφεραν σε διάφορους τόπους κράτησης αιχμαλώτων και κατέληξα στις φυλακές Αδάνων στην Τουρκία. Στις 17/1/1974 ενώ προετοιμαζόμαστε να μας μεταφέρουν στην Κύπρο για να μας απολύσουν, είδα το Σάββα Αποστολίδη από το Νέο Χωριό Κυθρέας, ο οποίος ήταν πολύ φίλος μου. Δεν μπόρεσα να του μιλήσω, γιατί οι φρουροί δεν μας επέτρεπαν να μιλούμε μεταξύ μας. Τον χαιρέτησα κουνώντας το κεφάλι μου κι αυτός μου το ανταπέδωσε». (σ.σ. Ο Σάββας Αποστολίδης εξακολουθεί να είναι αγνοούμενος μέχρι σήμερα)

Οι αιχμάλωτοι που παρουσιάζονται στη φωτογραφία δεν επέστρεψαν ποτέ. 1. Κορέλλης Αντωνάκης του Μιχαήλ, 30 ετών, από την Κυθραία 2. Νικολάου Πανίκος του Χρυσοστόμου, ετών 26, από το Έξω Μετόχι 3. Χατζήκυριακος Φίλιππος του Στεφάνου, 19 ετών , από την Αμμόχωστο 4. Παπαγιάννης Ιωάννης του Χαραλάμπους, 24 ετών, από την Αγλαντζιά 5. Σκορδής Χριστόφορος του Γεωργίου, ετών 25, από το Δάλι

Το 1981, δημιουργήθηκε η Διερευνητική Επιτροπή Αγνοουμένων (ΔΕΑ). Το έργο της είναι η διερεύνηση και διακρίβωση της τύχης των αγνοουμένων της Κύπρου. Το έργο της ΔΕΑ για τις εκταφές, την ταυτοποίηση και την επιστροφή των λειψάνων άρχισε στις 24 Αυγούστου 2006. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία (Ιούνιος 2013) η ΔΕΑ έχει προχωρήσει στην εκταφή πέραν των 981 λειψάνων από τα οποία 409 έχουν ταυτοποιηθεί και επιστραφεί στις οικογένειες για ταφή. Οι ταυτοποιήσεις λειψάνων ακόμη συνεχίζονται.

Μετά από την τούρκικη εισβολή, στο οδόφραγμα του Λήδρα Πάλας υπήρχαν μαυροντυμένες γυναίκες οι οποίες περίμεναν με αγωνία να μάθουν για τα παιδιά τους. Επίσης, ενημέρωναν τους τουρίστες για τα τουρκικά εγκλήματα και τους συμβούλευαν να μην επισκέπτονται τις κατεχόμενες περιοχές.

Είχαμε πάντα στο τραπέζι, ένα άδειο πιάτο για σένα. Είχαμε πάντα στρωμένο το τραπέζι γιορτές και καθημερινές, και σε περιμέναμε να καθίσεις μαζί μας. (Θεοφανίδου, 2007, σ. 30)

Εγκλωβισμένοι Στο τέλος της τουρκικής εισβολής (τέλη Αυγούστου του 1974) περίπου 20.000 Ελληνοκύπριοι και Μαρωνίτες παρέμειναν στις κατεχόμενες περιοχές εγκλωβισμένοι. Σήμερα ζουν ελάχιστοι Ελληνοκύπριοι στα κατεχόμενα επειδή οι Τούρκοι δεν τους συμπεριφέρονταν σωστά και τους καταπίεζαν. Τα στοιχεία για την κακομεταχείριση των εγκλωβισμένων και για τις παραβιάσεις των δικαιωμάτων τους είναι τα εξής: Η καθημερινή ζωή ελεγχόταν από τις αρχές κατοχής. Οι εγκλωβισμένοι κακοποιούνταν, συλλαμβάνονταν και φυλακίζονταν, για λόγους ασήμαντους. Μετά το 1980 άρχισε να επιτρέπεται στους εγκλωβισμένους να επισκέπτονται τα παιδιά τους στις ελεύθερες περιοχές. Ενώ τα παιδιά των εγκλωβισμένων χρειάστηκε να περάσουν 22 χρόνια για να μπορέσουν να περάσουν το συρματόπλεγμα και να επισκεφθούν το σπίτι τους. Στα σχολεία δεν τους επέτρεπαν να διδάσκονται την ελληνική ιστορία. Τα παιδιά όταν τελείωναν το δημοτικό σχολείο αναγκάζονταν να φύγουν από τα χωριά τους για να φοιτήσουν στο γυμνάσιο. Πολλοί πάλι, εγκατέλειψαν τα σπίτια τους γιατί δεν υπήρχαν γιατροί και φάρμακα..

Οι εγκλωβισμένοι έβλεπαν καθημερινά τις περιουσίες τους να καταστρέφονται. Οι εγκλωβισμένοι δεν μπορούσαν να επικοινωνούν με μέλη των οικογενειών τους που βρίσκονταν στις ελεύθερες περιοχές της Κύπρου. Αυτό ήταν πολύ σκληρό, καθώς παιδιά ηλικίας πάνω των δώδεκα ετών που πήγαιναν σχολείο στις ελεύθερες περιοχές της Κύπρου δεν είχαν επαφή με τους γονείς τους. Μεταφορά τροφίμων στους Ελληνοκύπριους εγκλωβισμένους στα κατεχόμενα από στρατιώτες της Ειρηνευτικής Δύναμης των Ηνωμένων Εθνών [Φωτογραφία: UNFICYP].

Τον Απρίλιο 2004, λειτούργησε ξανά το Γυμνασίου στο Ριζοκάρπασο και το Σεπτέμβριο 2005 λειτούργησε Γυμνάσιο-Λύκειο, με 58 μαθητές ̸̸ τριες. Επίσης , το 2007 οι Τούρκοι επέτρεψαν να λειτουργήσει εκκλησία στο Ριζοκάρπασο. ΟΜΩΣ Την ίδια χρονιά οι κατοχικές δυνάμεις κατεδάφισαν πολλά σπίτια Ελληνοκυπρίων στην ίδια περιοχή. Πέντε χρόνια αργότερα, παραβιάστηκαν τα περιουσιακά δικαιώματα των Ε/κ εγκλωβισμένων, με αρπαγή σπιτιών και κτημάτων προς όφελος Τούρκων εποίκων.

Ο ΠΟΘΟΣ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗΣ - Το 2003 Δημήτρης Γιαννίκος ήρθε να μείνει στο Ριζοκάρπασο. Ο Δημήτρης Γιαννίκος το 1976 μη μπορώντας να αντέξει μακριά από το κατεχόμενο χωριό του, πήρε τη γυναίκα και τα δύο του παιδιά και πήγε στην Αυστραλία. Εργάστηκε εκεί, μεγάλωσε την οικογένεια του, έστησε το καινούριο του σπιτικό. Ο ίδιος αφηγείται: «Εν ησύχαζα. Περίμενα τη λύση του Κυπριακού για να στραφώ πίσω. Τόσο μεγάλος ήταν ο πόθος μου, που το ‘93 που ελέαν ότι ήμασταν κοντά στη λύση του προβλήματος, έπιασα την οικογένεια μου και ήρθαμε στην Κύπρο για να είμαστε έτοιμοι με το που θα άνοιγε ο δρόμος να βρεθούμε στο Ριζοκάρπασο. Όμως, δεν έγινε τίποτε. Οι γονείς μου ήταν εγκλωβισμένοι, έτσι μπορούσαμε να τους βλέπουμε μια φορά το μήνα τζιαι έρκουμουν στο χωρκό μου όμως έφευκα πάλε. Είχα το μέσα μου, ήθελα να έρτω να μείνω στο χωρκό μου. Τελικά, το 2003 με το που ανοίξαν τα οδοφράγματα, έπιασα τη γυναίκα μου η οποία είναι και εκείνη από το Ριζοκάρπασο και το μικρό μας το γιο και ήρταμε». Ως πότε ακόμα;

Στις 15 Νοεμβρίου 1983, η Τουρκία ανακήρυξε τα κατεχόμενα εδάφη σε ανεξάρτητο κράτος. «Η τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου», δεν αναγνωρίζεται από κανένα άλλο κράτος εκτός από την Τουρκία. Επίσης έχουν μεταφερθεί 115.000 έποικοι κυρίως από την Τουρκία και εγκαταστάθηκαν στο κατεχόμενο τμήμα.

Η καταστροφή της πολιτιστικής κληρονομιάς Τα ελληνικά τοπωνύμια άλλαξαν. Περισσότερες από 250 εκκλησίες, παρεκκλήσια και μοναστήρια καταστράφηκαν. Κάποιες εκκλησίες έχουν γίνει μουσουλμανικά τεμένη, στάβλοι, χώροι διασκέδασης, εστιατόρια, πολιτιστικά κέντρα και αποθήκες. Τρία μοναστήρια μετατράπηκαν σε στρατόπεδα του τουρκικού στρατού. Τα εικονίσματα και τα εκκλησιαστικά σκεύη έχουν εξαφανιστεί. Λιγότερες από δέκα εκκλησίες βρίσκονται σε καλή κατάσταση. Ακόμη, κατέστρεψαν κοιμητήρια και αρχαιολογικούς χώρους. Αρχαία αντικείμενα από μουσεία, αρχαιολογικούς χώρους και ιδιωτικές συλλογές κλάπηκαν και πουλήθηκαν στο εξωτερικό.

ΠΑΝΑΓΙΑ ΤΗΣ ΚΑΝΑΚΑΡΙΑΣ – ΛΥΘΡΑΓΚΩΜΗ Το 1979 η Εκκλησία της Παναγίας καταστράφηκε από τους Τούρκους. Αφαίρεσαν τα ψηφιδωτά του ναού και τα πούλησαν σε εμπόρους αρχαιολογικών θησαυρών. Το κράτος και η Εκκλησία διεκδίκησαν την επιστροφή των ψηφιδωτών.

ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΠΡΟΚΟΠΙΟΥ –ΧΩΡΙΟ ΣΥΓΚΡΑΣΗ ΕΠΑΡΧΙΑ ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΥ Το εικονοστάσι καταστράφηκε και οι εικόνες κλάπηκαν. Οι αγιογραφίες καταστράφηκαν και σήμερα είναι καταφύγιο πουλιών. ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΘΕΜΩΝΙΑΝΟΥ – ΛΥΣΗ Οι τοιχογραφίες βρέθηκαν το 1983 στο διαμέρισμα του αρχαιοκάπηλου Αϊντίν Ντικμέν. Σήμερα οι τοιχογραφίες βρίσκονται στο Ίδρυμα Μenil του Τέξας με τη συγκατάθεση του Αρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου Α΄.

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ ΣΑΛΑΜΙΝΑ Παράνομες ανασκαφές στον αρχαιολογικό χώρο της Σαλαμίνας στο κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου, πραγματοποιεί από το 1998 το Πανεπιστήμιο της Άγκυρας σε συνεργασία με το τουρκοκυπριακό λεγόμενο πανεπιστήμιο Ανατολικής Μεσογείου.

ΤΑ ΚΑΤΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΗ ΚΕΡΥΝΕΙΑ Είναι δύσκολο να πιστέψω πως μας τους έφερε η θάλασσα της Κερύνειας, είναι δύσκολο να πιστέψω πως μας τους έφερε η αγαπημένη θάλασσα της Κερύνειας. Της εισβολής, Κώστας Μόντης

ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΣ Αμμόχωστος μια πόλη-φάντασμα, αφού από τις 14 Αυγούστου του 1974 οι Ελληνοκύπριοι κάτοικοί της διώχθηκαν και από τότε η πόλη είναι κλειστή και ερημωμένη.

ΜΟΡΦΟΥ Κατοικείται αυτή η πόλη; Κατοικείται αυτό το χωριό ; Που πήγαν όλοι ; Που πήγαν όλοι και αφήκαν τον Αη Μάµα, να διαπραγματευτεί τα σπίτια µας, να περισώσει τη ζωή µας ; Μιχάλης Γεωργιάδης

Ένα βουνό φορτωμένο παράδοση και ιστορία. ΠΕΝΤΑΔΑΚΤΥΛΟΣ Ένα βουνό φορτωμένο παράδοση και ιστορία. Ανασήκωσε την πλάτη κι απόσεισέ τους Πενταδάκτυλέ μου, ανασήκωσε την πλάτη κι απόσεισέ τους". Κώστας Μόντης

ΚΑΡΠΑΣΙΑ – Η ΧΕΡΣΟΝΗΣΟΣ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ Το μοναστήρι του Αποστόλου Ανδρέα

ΛΑΠΗΘΟΣ Η βρυσομάνα της Λαπήθου που πότιζε τα περβόλια με τις λεμονιές. ΚΑΡΑΒΑΣ

Το Αββαείο του Πέλλαπάις Βουφαβέντο Το κάστρο συνδέεται με την παράδοση της Ρήγαινας. Σύμφωνα με αυτήν το έχτισε μια όμορφη κυρά, η Ρήγαινα, η οποία όμως είχε κακή καρδιά και βασάνιζε τους εργάτες. Όταν τελείωσε η κατασκευή του, διέταξε τους στρατιώτες της να πετάξουν στο γκρεμό τους εργάτες για να μην αποκαλύψουν τα μυστικά του κάστρου. Η ίδια παράδοση επικρατεί και για τα άλλα δύο κάστρα του Πενταδάκτυλου, το κάστρο του Αγίου Ιλαρίωνα και το Κάστρο της Καντάρας.

στη σκλαβωμένη γη μας. Κύπρου Τόκα Μην κλαις και θα γυρίσουμε το βιός μας να ξαναφτιάξουμε και πάλι απ’ την αρχή και τις πληγές να κλείσουμε με του καιρού το διάβα. Κι αν χρειαστεί θα χτίσουμε το σπίτι μας ξανά στη σκλαβωμένη γη μας. Κύπρου Τόκα

Ποτέ δε θα σταματήσω να ελπίζω και να αγωνίζομαι για το δίκιο και την ειρήνη.

Κουράγιο μικροκόρη μας, που μας εγίνης μάνα, ύμνος και θρήνος της ζωής κι ανάστασης καμπάνα.

Παγκύπρια Οργάνωση Συγγενών Αδήλωτων αιχμαλώτων και αγνοουμένων ΠΗΓΕΣ: 20 Ιουλίου ημέρα μνήμης για την Τουρκική εισβολή στην Κύπρο | iefimerida.gr Παγκύπρια Οργάνωση Συγγενών Αδήλωτων αιχμαλώτων και αγνοουμένων Γραφείο τύπου και πληροφοριών http://thesecretrealtruth.blogspot.com/2012/07/blog- post_1755.html#ixzz3RBIPuRtEhttp://thesecretrealtruth.blogspot.com/2012/07/blog- post_1755.html#ixzz3RB7GfohF Η κατεχόμενη γη μας, Υπηρεσία ανάπτυξης προγραμμάτων μέσης εκπαίδευσης, Λευκωσία 2001 Μυρτιώτης, Ο Άθλος, 2006 Αυξέντη, 1992 Θεοφανίδου, 2007 Ποιήματα : Κυριάκου Πλησή, Γιάννη Ρίτσου, Κύπρου Τόκα, Μιχάλης Γεωργιάδης, και Κώστα Μόντη Σας ευχαριστώ Χρίστος Γεωργίου, Γ1 Α΄ Δημοτικό Σχολείο Έγκωμης