Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Παιδαγωγικό Τμήμα Ειδικής Αγωγής Μάθημα: Η εκπαίδευση του παιδιού με σοβαρά προβλήματα όρασης-Διδακτικές Προσεγγίσεις «Μουσεία, μη τυπικές μορφές εκπαίδευσης και παιδιά με αναπηρία όρασης IΙ». Κανάρη Χαρά, Ph.D. Ειδική Παιδαγωγός, Μουσειοπαιδαγωγός. Βόλος, 2016

Μάθηση μέσω αντικειμένων στο μουσείο «Υλικότητα» των αντικειμένων. Δυνατότητα για «χειροπιαστές» και πραγματικές εμπειρίες. Διαφορετικά είδη μουσείων, ποικιλία μουσειακών συλλογών. Εμπειρίες, γνώση και κατανόηση διαφορετικών πτυχών και όψεων του πολιτισμού και του περιβάλλοντος. Δυνατότητες πρόσβασης

Απτικό υλικό: Ολόγλυφες μορφές/αντικείμενα Απτικό υλικό: Ολόγλυφες μορφές/αντικείμενα Μουσείο: Αυθεντικά αντικείμενα (εκθέματα, άλλα αντικείμενα) Μοντέλα Αντίγραφα Μακέτες Εκπαιδευτικό υλικό/μουσειοσκευές Σχολείο: Αξιοποίηση διαφορετικών τύπων απτικού υλικού για την οργάνωση εκπαιδευτικών επισκέψεων σε μουσεία ή και την υποστήριξη διαφορετικών μαθημάτων

Απτικό υλικό: Ανάγλυφο υλικό Απτικό υλικό: Ανάγλυφο υλικό Μουσείο: Απτικά διαγράμματα Απτικοί χάρτες Σχολείο: Σχεδιασμός, χρήση και αξιοποίηση ανάγλυφου υλικού στο σχολείο

Τι είναι τα απτικά διαγράμματα Τα απτικά διαγράμματα είναι ανάγλυφες αναπαραστάσεις που χρησιμοποιούνται για να μεταφέρουν πληροφορίες σε μορφή γραφήματος σε άτομα με σοβαρά προβλήματα όρασης Οι πληροφορίες είναι μη λεκτικές και είναι συνήθως απτικές αναπαραστάσεις εικόνων και διαγραμμάτων. Αποτελούν μια μεταφορά της -οπτικής- πληροφορίας σε απτή εκδοχή και δεν είναι πιστές και ακριβείς αναπαραγωγές εικόνων.

Πώς και γιατί χρησιμοποιούνται τα απτικά διαγράμματα Στο χώρο του μουσείου Για τη διευκόλυνση της πρόσβασης, την παροχή πληροφοριών για το χώρο ή τα εκθέματα Για την παραγωγή απτικών βιβλίων Σε συνδυασμό με άλλες παροχές (π.χ. συλλογές αφής) Σε εκπαιδευτικά προγράμματα και ξεναγήσεις Δεν αντικαθιστούν την πρόσβαση στο ίδιο το αντικείμενο Στο χώρο του σχολείου Για την υποστήριξη διαφόρων μαθημάτων, την πρόσβαση στην πληροφορία και την κατανόηση εννοιών

Βασικές Αρχές Σχεδιασμού Απτικών Διαγραμμάτων_1 Βασικό ερώτημα: Είναι απαραίτητη η δημιουργία απτικού διαγράμματος; Μπορεί η πρόσβαση στην πληροφορία ή στο αντικείμενο να επιτευχθεί με άλλους τρόπους; Το απτικό διάγραμμα είναι αναπαράσταση του έντυπου διαγράμματος με τέτοιο τρόπο, ώστε να έχει σημασία για τον αναγνώστη. Δεν είναι πιστή αναπαραγωγή του. Ιεράρχηση, επιλογή, απλοποίηση

Βασικές Αρχές Σχεδιασμού Απτικών Διαγραμμάτων_2 Το διάγραμμα μπορεί να απλοποιείται όσο δεν περιορίζεται και δεν αλλοιώνεται το αρχικό πρωτότυπο. Τα σχήματα που περιέχουν περισσότερα αντικείμενα ή μικρές λεπτομέρειες μπορούν να ληφθούν ως σύνθετες εικόνες Tα απτικά διαγράμματα βασίζονται στον συνδυασμό διαφορετικών ανάγλυφων γραμμών και μοτίβων (γραμμές διαφορετικού πάχους, κουκκίδες, κ.λπ.).

Βασικές Αρχές Σχεδιασμού Απτικών Διαγραμμάτων_3 Η ποικιλία στο ύψος των ανάγλυφων στοιχείων δίνει μια καθοδήγηση στον αναγνώστη ότι η πληροφορία που λαμβάνει είναι διαφορετική από την προηγούμενη. Ένα διάγραμμα δεν μπορεί να περιέχει πάνω από πέντε διαφορετικές υφές στις περιοχές και πάνω από πέντε διαφορετικούς τύπους συμβόλων. Οι κοντινές υφές πρέπει να είναι οπωσδήποτε διαφορετικές, ώστε να είναι ευδιάκριτα τα στοιχεία. Αποφυγή σύγχυσης από παρόμοια στοιχεία που είναι κοντινά ή αναγνωρίζονται δύσκολα απτικά. Η πιο σημαντική πληροφορία δίνεται μέσω της πιο δυνατής-σημαντικής υφής.

Βασικές Αρχές Σχεδιασμού Απτικών Διαγραμμάτων_4 Ίδια σύμβολα ή τις ίδιες υφές όταν πρόκειται για το ίδιο μέρος ενός αντικειμένου. Για παράδειγμα στα διαγράμματα της βιολογίας τα οστά πρέπει να έχουν την ίδια υφή. Οι υφές που παρουσιάζονται στο υπόμνημα πρέπει να είναι ακριβώς οι ίδιες με αυτές που βρίσκονται μέσα στο απτικό διάγραμμα και με την ίδια κατεύθυνση, το μοτίβο και το μέγεθος. Η χρήση της απέναντι σελίδας πρέπει να χρησιμοποιείται, όταν το διάγραμμα δεν χωρά σε μια σελίδα και επιτρέπει στον αναγνώστη να δει το διάγραμμα και το υπόμνημα χωρίς να αλλάζει σελίδες

Απτικά διαγράμματα και λεκτική/ακουστική περιγραφή Βασικές πληροφορίες (π.χ. όνομα καλλιτέχνη, είδος αντικειμένου, τίτλος, ημερομηνία, μέσο και τεχνική κατασκευής, διαστάσεις, κ.ά.) Αναφορές στην ιστορική περίοδο/πολιτισμικό πλαίσιο Γενική περιγραφή του αντικειμένου (χρώμα, ποιότητα, σημαντικότητα). Συνεκτική περιγραφή με λογική σειρά. Πληροφόρηση για τον αριθμό διαγραμμάτων και το περιεχόμενό τους. Καθοδήγηση (ψηλάφηση, περιγραφή των μοτίβων)