19o ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΕΛΛΗΝΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΟΛΟΓΩΝ Η ανάπτυξη του οδικού εμπορευματικού διαδρόμου Ηγουμενίτσα – Βόλος ως μιας ιδέας έξυπνης εξειδίκευσης για τις περιφέρειες της ηπειρωτικής Ελλάδας Δρ Βρυσαγώτης Βασίλειος, ΤΕΙ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Δρ Μακρίδης Σάββας,ΤΕΙ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Δρ Μπαμπαλιούτας Λάμπρος ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ & ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

19ο Επιστημονικό Συνέδριο Συνδέσμου Ελλήνων Περιφερειολόγων ΔΟΜΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΟΡΙΣΜΟΙ ΑΝΑΛΥΣΗ S.W.O.T. Πλεονεκτήματα (Strengths) «χερσαίας γέφυρας» Βόλου–Ηγουμενίτσας Αδυναμίες (Weaknesses) «χερσαίας γέφυρας» Βόλου–Ηγουμενίτσας Ευκαιρίες (Opportunities) «χερσαίας γέφυρας» Βόλου–Ηγουμενίτσας Απειλές (Threats) «χερσαίας γέφυρας» Βόλου–Ηγουμενίτσας ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΡΟΜΟΥ 19ο Επιστημονικό Συνέδριο Συνδέσμου Ελλήνων Περιφερειολόγων Λαμία 12, 13/5/2016

19ο Επιστημονικό Συνέδριο Συνδέσμου Ελλήνων Περιφερειολόγων ΕΙΣΑΓΩΓΗ Μεθοδολογικό εργαλείο : ανάλυση εσωτερικού και εξωτερικού περιβάλλοντος SWOT (Strengths, Weaknesses, Opportunities,Threats). Στόχοι : Ανάδειξη των δυνατοτήτων των περιφερειών για την ανάπτυξη του εμπορευματικού διαδρόμου. Διερεύνηση του οφέλους που θα προκύψει στις τοπικές κοινωνίες μια εκτενή περιγραφή των δεδομένων λειτουργίας του υπό μελέτη διαδρόμου αλλά και των παραγόντων που θα επηρέαζαν την βιωσιμότητα του. 19ο Επιστημονικό Συνέδριο Συνδέσμου Ελλήνων Περιφερειολόγων Λαμία 12, 13/5/2016

19ο Επιστημονικό Συνέδριο Συνδέσμου Ελλήνων Περιφερειολόγων ΟΡΙΣΜΟΙ «Χερσαία γέφυρα» (landbridge). Lun et al (2010). «χερσαία γέφυρα» είναι «η σύνδεση δυο θαλάσσιων λιμένων με ένα σύστημα χερσαίας μεταφοράς». Hayuth (1991) οι «χερσαίες γέφυρες» αφορούν μεταφορικούς διαδρόμους υψηλής προτεραιότητας του χερσαίου μεταφορικού δικτύου. 19ο Επιστημονικό Συνέδριο Συνδέσμου Ελλήνων Περιφερειολόγων Λαμία 12, 13/5/2016

19ο Επιστημονικό Συνέδριο Συνδέσμου Ελλήνων Περιφερειολόγων ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Από τον ορισμό θα πρέπει να εστιαστούν τα χαρακτηριστικά: της υψηλής προτεραιότητας, ότι οι οντότητες (εμπορεύματα κατά μεγάλο ποσοστό) που κινούνται ταχύτερα από τις υπόλοιπες, αποτελούν και το στοιχείο ελκυστικότητας για την χρήση της συγκεκριμένης μεταφορικής υποδομής του χερσαίου μεταφορικού δικτύου. παρατηρείται ότι οι «χερσαίες γέφυρες» αναπτύσσονται στα χερσαίο μεταφορικό δίκτυο, δηλαδή σε αυτοκινητοδρόμους και σε υπεραστικά σιδηροδρομικά δίκτυα Συνεπώς οι «χερσαίες γέφυρες» είναι εμπορευματικοί διάδρομοι υψηλής προτεραιότητας που αναπτύσσονται σε αυτοκινητοδρόμους και σιδηροδρόμους συνδέοντας δύο θαλάσσιους λιμένες. 19ο Επιστημονικό Συνέδριο Συνδέσμου Ελλήνων Περιφερειολόγων Λαμία 12, 13/5/2016

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΔΙΑΔΡΟΜΟΥ ΒΟΛΟΥ- ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΔΙΑΔΡΟΜΟΥ ΒΟΛΟΥ- ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑΣ Ο προτεινόμενος διάδρομος θα ξεκινά την διαδρομή του από το εμπορευματικό λιμάνι του Βόλου και με κατεύθυνση βορειοδυτική θα ακολουθεί την χάραξη του υπό κατασκευή αυτοκινητοδρόμου Ε65. Στα γεωγραφικά όρια του νομού Γρεβενών θα διασταυρώνεται με τον οδικό άξονα της Εγνατίας οδού μέχρι την κατάληξη του στο εμπορευματικό λιμάνι της Ηγουμενίτσας. Συνολικό μήκος : 414 χλμ περίπου Χρόνος διαδρομής με φορτηγό αυτοκίνητο : 5 ώρες περίπου. Πρόβλεψη για σιδηροδρομική μεταφορά : επέκταση του θεσσαλικού σιδηροδρόμου από Βόλο μέχρι την Δυτική Μακεδονία και ανάπτυξη της σιδηροδρομικής Εγνατίας η οποία θα καταλήγει στο λιμάνι της Ηγουμενίτσας 19ο Επιστημονικό Συνέδριο Συνδέσμου Ελλήνων Περιφερειολόγων Λαμία 12, 13/5/2016

ΧΑΡΤΗΣ ΔΙΑΔΡΟΜΟΥ ΒΟΛΟΣ - ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑ ΧΑΡΤΗΣ ΔΙΑΔΡΟΜΟΥ ΒΟΛΟΣ - ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑ 19ο Επιστημονικό Συνέδριο Συνδέσμου Ελλήνων Περιφερειολόγων Λαμία 12, 13/5/2016

«ΧΕΡΣΑΙΕΣ ΓΕΦΥΡΕΣ» & ΕΝΔΟΧΩΡΙΟΙ ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΙΚΟΙ ΤΕΡΜΑΤΙΚΟΙ ΣΤΑΘΜΟΙ Αναπόσπαστο μέρος των «χερσαίων γεφυρών» είναι η ανάπτυξη των ενδοχώριων εμπορευματικών τερματικών. Τι αφορά : οποιαδήποτε άλλη υποδομή από θαλάσσιο λιμάνι έως αεροδρόμιο που λειτουργεί ως υποδομή δημόσιας χρήσης, στην οποία το φορτίο που προέρχεται από διεθνείς εμπορευματικές ροές παραλαμβάνεται και διανέμεται (Roso et al, 2009). Πως γίνεται η ανάπτυξη τους: απαιτείται σύμπραξη μεταξύ τοπικών εμπορικών επιμελητηρίων, μεταφορέων, φορέων της δημόσιας διοίκησης και φυσικά τραπεζών (Iannone et al, 2007). 19ο Επιστημονικό Συνέδριο Συνδέσμου Ελλήνων Περιφερειολόγων Λαμία 12, 13/5/2016

19ο Επιστημονικό Συνέδριο Συνδέσμου Ελλήνων Περιφερειολόγων ΕΝΔΟΧΩΡΙΟΙ ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΙΚΟΙ ΤΕΡΜΑΤΙΚΟΙ ΣΤΑΘΜΟΙ – ΟΦΕΛΗ ΣΤΗΝ ΤΟΠΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ Αύξηση των επενδύσεων. Ανάπτυξη ποιοτικών και πολυάριθμών θέσεων εργασίας δοθέντος ότι η λειτουργία των συγκεκριμένων υποδομών απαιτεί εξειδικευμένο προσωπικό σε μεγάλους αριθμούς (Roso et al, 2009). Επιτυχημένη μελέτη περίπτωσης : Η εταιρία διαχείρισης του λιμένα της Βαρκελώνης (ΑΡΒ). 19ο Επιστημονικό Συνέδριο Συνδέσμου Ελλήνων Περιφερειολόγων Λαμία 12, 13/5/2016

19ο Επιστημονικό Συνέδριο Συνδέσμου Ελλήνων Περιφερειολόγων ΕΠΙΠΛΕΟΝ… Η Περιφέρεια Θεσσαλίας είναι στην 3η θέση στην κατάταξη των ελληνικών περιφερειών σε σχέση με το παραγόμενο Α.Ε.Π. (περίπου 5% του ελληνικού ΑΕΠ) και με την συμμετοχή της μεταποίησης στον δευτερογενή τομέα να είναι η δεύτερη σε όλη την χώρα, με το ποσοστό να ανέρχεται στο 60%. Η ενδοχώρα του λιμανιού του Βόλου αποτελεί μια βιομηχανικά ανεπτυγμένη περιοχή όπου πραγματοποιείται σημαντικός όγκος συναλλαγών. 19ο Επιστημονικό Συνέδριο Συνδέσμου Ελλήνων Περιφερειολόγων Λαμία 12, 13/5/2016

ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ (Strengths) «ΧΕΡΣΑΙΑΣ ΓΕΦΥΡΑΣ » ΒΟΛΟΥ –ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑΣ Βόλος : ο κοντινότερος ευρωπαϊκός λιμένας από τον κύριο εξαγωγικό λιμένα της Τουρκίας που είναι ο λιμένας της Σμύρνης. Το αστικό συγκρότημα της Σμύρνης αλλά και η ευρύτερη περιοχή των μικρασιατικών παραλιών αποτελούν μια συνεχώς αναπτυσσόμενη οικονομικά, εμπορικά και βιομηχανικά γεωγραφική περιοχή που αναζητεί τόσο νέους τρόπους – πύλες εισαγωγής ευρωπαϊκών εμπορευμάτων. 19ο Επιστημονικό Συνέδριο Συνδέσμου Ελλήνων Περιφερειολόγων Λαμία 12, 13/5/2016

ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ (Strengths) «ΧΕΡΣΑΙΑΣ ΓΕΦΥΡΑΣ » ΒΟΛΟΥ –ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑΣ Ηγουμενίτσα : καταλήγει ο οδικός άξονας της Εγνατίας Οδού που αποτελεί μια οδική χερσαία γέφυρα μεταξύ λιμένων του Ιονίου (Ηγουμενίτσα) και του Θρακικού Πελάγους (Αλεξανδρούπολη) αλλά και των βαλκανικών λιμένων της Μαύρης Θάλασσας (Burgas), έχει καταλάβει τον ρόλο της πύλης εμπορευματικών ροών στην βαλκανική ενδοχώρα σε μία ενδοχώρα που, σύμφωνα με τους Carrasco and Garate (2010), είναι λιγότερο βιομηχανικά ανεπτυγμένη από άλλες ευρωπαϊκές περιφέρειες, αλλά με πολλές προοπτικές ανάπτυξης. 19ο Επιστημονικό Συνέδριο Συνδέσμου Ελλήνων Περιφερειολόγων Λαμία 12, 13/5/2016

ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ (Strengths) «ΧΕΡΣΑΙΑΣ ΓΕΦΥΡΑΣ» ΒΟΛΟΥ –ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑΣ Λιμενικές υποδομές : Βόλος : διαθέτει γερανογέφυρες φορτοεκφόρτωσης Ε/Κ καθώς και σ/δ σύνδεση με το ελληνικό δίκτυο. Ηγουμενίτσα : με την ολοκλήρωση των έργων αναβάθμισης και επέκτασης θα συγκαταλέγεται στα πλέον σύγχρονα και μεγάλα ελληνικά λιμάνια. Ενδεικτικό της σημασίας του κύριου θαλάσσιου λιμένα της Ηπείρου είναι η επιλογή εγκατάστασης από ευρωπαϊκό θαλάσσιο μεταφορέα φορτηγών οχημάτων μεταμορφωτικού κόμβου για φορτία με προορισμό τις βαλκανικές χώρες. 19ο Επιστημονικό Συνέδριο Συνδέσμου Ελλήνων Περιφερειολόγων Λαμία 12, 13/5/2016

ΑΔΥΝΑΜΙΕΣ (Weaknesses) «ΧΕΡΣΑΙΑΣ ΓΕΦΥΡΑΣ » ΒΟΛΟΥ –ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑΣ Αποτέλεσμα : σοβαρό εμπόδιο στην διαδικασία λήψης επιχειρησιακών αποφάσεων των λιμενικών διοικήσεων, τόσο για τα μερίδια αγοράς των συγκεκριμένων λιμένων στο συνολικό μεταφορικό έργο στην Ελλάδα, όσο και για την χάραξη της ενδεικνυόμενης μελλοντικής επιχειρηματικής στρατηγικής, καθώς και για το επίπεδο συμφορήσεων. 19ο Επιστημονικό Συνέδριο Συνδέσμου Ελλήνων Περιφερειολόγων Λαμία 12, 13/5/2016

ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ (Opportunities) «ΧΕΡΣΑΙΑΣ ΓΕΦΥΡΑΣ» ΒΟΛΟΥ –ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑΣ Προοπτικές ανάπτυξης νέων επιχειρηματικών δραστηριοτήτων μέσω της ανάπτυξης συστάδων εφοδιαστικής (logistics clusters) τόσο εντός των θαλάσσιων λιμανιών όσο και εντός των ενδοχώριων τερματικών σταθμών. Η εμφάνιση του network effect Van den Berg and De Langen (2011) θα αυξήσει έτι περαιτέρω την ελκυστικότητα της συγκεκριμένης «χερσαίας γέφυρας» με προφανή οφέλη στις τοπικές οικονομίες, σε σχέση με την προσπάθεια τους να επιτύχουν την «έξυπνη εξειδίκευση». Δυνατότητα χρηματοδότησης επενδύσεων σε υποδομή και ειδικότερα του ενδοχώριου εμπορευματικού τερματικού σταθμού μέσω του ευρωπαϊκών προγραμμάτων Marco Polo και Ευρωπαϊκού Ταμείου Στρατηγικών Επενδύσεων (πακέτο Juncker). 19ο Επιστημονικό Συνέδριο Συνδέσμου Ελλήνων Περιφερειολόγων Λαμία 12, 13/5/2016

ΑΠΕΙΛΕΣ (Threates) «ΧΕΡΣΑΙΑΣ ΓΕΦΥΡΑΣ» ΒΟΛΟΥ –ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑΣ Ανταγωνισμός : Πηγές : Η ανάπτυξη της σιδηροδρομικής χερσαίας γέφυρας Πάτρας - Λαυρίου που ενώνει το Ιόνιο και το Αιγαίο Πέλαγος. Περαιτέρω ανάπτυξη του λιμανιού της Θεσσαλονίκης και η μετεξέλιξη ως βασική πύλη τουρκικών εξαγωγών με προορισμό την Ευρώπη. Γεωπολιτική αστάθεια : ταραχές στην περιοχή της Τουρκίας, αλλά και η αύξηση των προσφυγικών ροών από την εμπόλεμη ζώνη της Συρίας. Έλλειψη αξιοπιστίας του διαδρόμου σε περίπτωση μη ολοκλήρωσης των έργων αναβάθμισης λιμένα Ηγουμενίτσας. 19ο Επιστημονικό Συνέδριο Συνδέσμου Ελλήνων Περιφερειολόγων Λαμία 12, 13/5/2016

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΡΟΜΟΥ Η ύπαρξη ενός σταθερού φορολογικού, δημοσιονομικού και αναπτυξιακού θεσμικού πλαισίου, το οποίο να επιτρέπει την θεμελίωση όλων των τεχνικής φύσεως διοικητικών επιλογών, λαμβάνοντας πάντοτε υπόψη τις γεωοικονομικές, αλλά και τις κοινωνικές συνθήκες. Άρθρο 106 παρ. 1, του Συντάγματος, με βάση τη στενή συνεργασία μεταξύ δημοσίου και ιδιωτικού τομέα, μέσα από την εκτέλεση έργων. Την προσήλωση στους θεμελιώδεις κανόνες του ευρωπαϊκού κεκτημένου και της πολιτικής της Ε.Ε. για την κοινωνική και οικονομική συνοχή. 19ο Επιστημονικό Συνέδριο Συνδέσμου Ελλήνων Περιφερειολόγων Λαμία 12, 13/5/2016