Σκοποί, αντικείμενα διδασκαλίας και μάθησης Αγωγή: συστηματική και σκόπιμη ενέργεια. Επιδιώκεται από θεσμοθετημένα όργανα της Πολιτείας. Ύπαρξη σκοπών, προς τους οποίους οφείλουν να κατατείνουν οι προγραμματισμένες ενέργειες παιδαγωγών και οι συντονισμένες προσπάθειες των εκπαιδευτικών συστημάτων.

- Ποιοι οι σκοποί για την εκπλήρωση των οποίων λειτουργεί το εκπαιδευτικό σύστημα; - Είναι απόλυτοι, σταθεροί ή αλλάζουν διαχρονικά; - Ποιος τους θέτει; - Που καταγράφονται; Σκοποί: περιγράφουν ιδεατές καταστάσεις προς τις οποίες οφείλει να προσανατολίζεται το επιθυμητό αποτέλεσμα του παιδαγωγικού ενεργήματος. Στις καταστάσεις αυτές: - περιέχονται στοιχεία, που αφορούν τον ίδιο το μαθητή - εκφράζονται πεποιθήσεις και επιδιώξεις της κοινωνίας Κάθε εποχή: δικό της χαρακτήρα, πεποιθήσεις, εκπαιδευτικά ιδεώδη, εκπαιδευτικούς σκοπούς και στόχους.

Κατάταξη σκοπών - τέσσερα κεντρικά εκπαιδευτικά ιδεώδη: 1 Κατάταξη σκοπών - τέσσερα κεντρικά εκπαιδευτικά ιδεώδη: 1. Ατομικό ή ατομικιστικό ιδεώδες Υποστηρικτής: Rousseau -Ανάπτυξη ατόμου ανεξάρτητα από το κοινωνικό σύνολο ή ακόμη και αντίθετα προς αυτό. - Παιδαγωγός: να κρατήσει τον αναπτυσσόμενο άνθρωπο μακριά από την κοινωνία, αλλά ταυτόχρονα να μην παρεμβαίνει στη διαδικασία της αγωγής, αφού ελλοχεύει ο κίνδυνος βλαπτικής παρέμβασης του ενήλικα-παιδαγωγού. 2. Κοινωνικό ή κοινωνιοκρατικό ιδεώδες Υποστηρικτής: Durkheim - Κοινωνία: επίκεντρο του παιδαγωγικού ενεργήματος. - Κοινωνία: επιδιώκει τη συναίνεση των ατόμων και ομάδων, και τη καλλιέργεια συναινετικού πνεύματος για την επίτευξη των σκοπών της. Για την επίτευξη της συναίνεσης το άτομο είναι απαραίτητο να αναπτυχθεί μέσα στην κοινωνία και να αποκτήσει την ικανότητα συλλογικής δράσης.

3. Ανθρωπιστικό ιδεώδες Υποστηρικτής: Humboldt Σκοπός: ο τέλειος άνθρωπος ως αυτοδύναμη και πολύπλευρη προσωπικότητα. Προοδευτική μεταμόρφωση ανθρώπου σε πνευματικό ον με πολύπτυχη και αρμονική προσωπικότητα με τρία γνωρίσματα: ατομικότητα, ολότητα, καθολικότητα. 4. Θρησκευτικό ή μεταφυσικό ιδεώδες Υποστηρικτές: Πατέρες εκκλησίας (τρόπος επιρροής στα εκπαιδευτικά ιδεώδη στο χώρο της Ανατολικής και Δυτικής εκκλησίας). Ιερός Αυγουστίνος: έργο DeMagistro παρουσιάζει το θρησκευτικό ιδεώδες ως το μόνο ιδεώδες αγωγής και το περιεχόμενο της Βίβλου ως το ύψιστο μορφωτικό αγαθό, και τη μορφή του Χριστού ως το πρότυπο κάθε δασκάλου.

Εκπαιδευτικά ιδεώδη: εικόνα κυριότερων εκπαιδευτικών και πολιτιστικών αντιλήψεων, που επικράτησαν στην Ευρώπη. Για κάλυψη περισσότερων αναγκών των μαθητών και πολύπλευρη καλλιέργεια προσωπικότητας τους: αποφυγή μονομερούς προσκόλλησης σε συγκεκριμένο ιδεώδες. Σκοποί: - σφαιρικοί (αυτόνομα, δημιουργικά μέλη της κοινωνίας) - μεταβάλλονται διαχρονικά (υπάρχουν πανανθρώπινες αξίες, που παραμένουν διαχρονικές, αν και μπορεί να ερμηνευτούν και να κατανοηθούν διαφορετικά). - υπόκεινται σε ιστορικές εξελίξεις - τίθενται με βάση το Σύνταγμα και τους εκπαιδευτικούς νόμους - επίτευξη τους: εξαρτάται πολύ από τα αντικείμενα διδασκαλίας και μάθησης και τον τρόπο μεθόδευσης και οργάνωσης της διδασκαλίας.

Αναλυτικό πρόγραμμα: νομικό κείμενο Πολιτείας, που οφείλουν να ακολουθούν και να εφαρμόζουν οι εκπαιδευτικοί. Κυριότερες θεωρίες εκπόνησης Αναλυτικών Προγραμμάτων: 1. Ακαδημαϊκή θεωρία Επίκεντρο: επιστημονικές γνώσεις Κατάκτηση ακαδημαϊκής γνώσης: σημαντικότερος παράγοντας εξέλιξης ανθρώπων Κεντρικός στόχος γενικής εκπαίδευσης: επιβίωση, ανάπτυξη επιστήμης, διάδοση επιστημονικών γνώσεων Γνώση: υπάρχει έξω από το άτομο και ανεξάρτητα από αυτό. Άτομο: καλείται να την κατακτήσει και να την ενστερνιστεί. Σκοπός σχολείου: να διαμεσολαβήσει ανάμεσα στη γνώση και τον μαθητή, ώστε η πρώτη να κατακτηθεί από τον δεύτερο.

2. Θεωρία κοινωνικής αποτελεσματικότητας Προέχει η κοινωνία στην οποία ζει το άτομο. Κύριος αποδέκτης των προϊόντων του σχολείου: κοινωνία. Σχολικό πρόγραμμα: οφείλει να υπολογίσει πρωτίστως τις κοινωνικές ανάγκες και με βάση αυτές να προγραμματίσει τις ικανότητες και δεξιότητες, που επιθυμεί να καλλιεργήσει στους νέους ανθρώπους. Έτσι, αυτοί θα μπορέσουν να ενταχθούν δημιουργικά στο κοινωνικό σύνολο και να συμβάλλουν στην ανάπτυξη της κοινωνίας. 3. Θεωρία κοινωνικής αναδόμησης Επίκεντρο: κοινωνία Πρόθεση: όχι η διατήρηση και διαιώνιση της υπάρχουσας κατάστασης, αλλά η βελτίωση της. Η κοινωνία δεν έχει ικανοποιητικό επίπεδο και πρέπει να βελτιωθεί. Τρόπος: μόρφωση ευρύτερων στρωμάτων πληθυσμού, αφού αυτή καλλιεργεί την κριτική ικανότητα και ωθεί τους πολίτες να κρίνουν την υπάρχουσα κοινωνία, να συλλάβουν το όραμα μιας καλύτερης και να δραστηριοποιηθούν για την πραγμάτωσή του.

4. Θεωρία μελέτης παιδιού Αφετηρία: αναπτυσσόμενος άνθρωπος 20ος αιώνας: Παιδοκεντρικό κίνημα. Αφετηρία και τέλος κάθε παιδαγωγικής ενέργειας, το ίδιο το παιδί. Εκπόνηση των Αναλυτικών Προγραμμάτων με κέντρο το παιδί. Στο νέο άνθρωπο υπάρχουν εγγενώς όλες οι δυνάμεις και οι δυνατότητες για την εξέλιξη του. Εκπαίδευση: θα πρέπει να λειτουργεί απελευθερωτικά σε σχέση με αυτές, ώστε να εξελιχθούν φυσικά και αβίαστα και το Αναλυτικό πρόγραμμα να περιλαμβάνει αντικείμενα μάθησης τέτοια, που να δραστηριοποιεί τις δυνάμεις αυτές.

Από τα προγράμματα ύλης στα προγράμματα στόχων Παραδοσιακά Αναλυτικά προγράμματα: γενική διατύπωση εκπαιδευτικού ιδεώδους, απουσία συγκεκριμένων διδακτικών στόχων, γενικόλογοι σκοποί. Έμφαση στην ύλη της διδασκαλίας, χωρίς το «γιατί» και το «για πού». Μετατόπιση προς προγράμματα στόχων/ στοχοκεντρικά curriculum Από την ύλη πέρασμα στους στόχους Διατύπωση στόχων και επιλογή αντικειμένων μάθησης και μεθοδολογίας διδασκαλίας: είδος πολίτη, που επιζητείται (χαρακτηριστικά, που θα εμφανίζονται στην προσωπικότητα του, ικανότητες, δεξιότητες, γνώσεις, εμπειρίες)

Προγράμματα στόχων 4 δομικά στοιχεία: - Διδακτικοί στόχοι - Αντικείμενα μάθησης - Μεθοδολογικές οδηγίες - Έλεγχος επιτυχίας διδακτικών στόχων