Διαφοροποίηση ….. τι …. γιατί…. και πώς… Ομάδα διαφοροποίησης

Εφαρμόζοντας τις αρχές της διαφοροποίησης για μαθητές με: Ο οδηγός Εφαρμόζοντας τις αρχές της διαφοροποίησης για μαθητές με: Κώφωση Τύφλωση Νοητική αναπηρία Αυτισμό Κινητικά προβλήματα Πολλαπλές αναπηρίες

Το σκεπτικό του σχεδιασμού Ένας οδηγός για κάθε αναπηρία Η ταξινόμηση συνδέεται με / εξυπηρετεί τη χρηστικότητα και τη λειτουργικότητα του οδηγού για τον εκπαιδευτικό. Καθολικός σχεδιασμός σύμβαση δικαιωμάτων με αναπηρία 2006/νόμος 2013

Μέρη - Δομή κάθε οδηγού Αναπηρία: περιγραφή του πληθυσμού Αναπηρία: περιγραφή του πληθυσμού Γενικό θεωρητικό πλαίσιο για τη διαφοροποίηση Διαφοροποίηση υπό το πρίσμα της συγκεκριμένης αναπηρίας Μελέτη περίπτωσης στο ειδικό σχολείο Μελέτη περίπτωσης στο γενικό σχολείο

Τι σημαίνει Διαφοροποίηση; Είναι μια συνθετική παιδαγωγική προσέγγιση που συνάδει με τις αρχές του κοινωνικού μοντέλου προσέγγισης της αναπηρίας Είναι μια συνεχής εκπαιδευτική διαδικασία, κατά την οποία το αναλυτικό πρόγραμμα προσαρμόζεται με τέτοιο τρόπο, ώστε να επιτρέπει σε όλους ανεξαιρέτως τους μαθητές, να συμμετέχουν ενεργά στη μαθησιακή διαδικασία αξιοποιώντας στο μέγιστο βαθμό τις δυνατότητες τους .

Η σημασία της «προσαρμογής» «Τα αναλυτικά προγράμματα θα πρέπει να προσαρμόζονται στις ανάγκες των παιδιών και όχι αντίστροφα». (UNESCO, 1994:22) Διαφοροποιημένη Διδασκαλία: Ειδική Μέθοδος; Εξατομικευμένη προσαρμογή; Εξατομικευμένη διδασκαλία;

Η Διαφοροποιημένη Διδασκαλία: ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ: Ειδική Μέθοδος Εξατομικευμένη προσαρμογή Εξατομικευμένη διδασκαλία

Διαφοροποίηση . . . Είναι το πλαίσιο για να λειτουργήσει η εξατομικευμένη παρέμβαση και η ενδο-ατομική πρόοδος Απαιτεί υλικό και εξατομικευμένη γνώση των εκπαιδευτικών αναγκών Δουλεύω σύμφωνα με τις ανάγκες του μαθητή Πως νομίζεις πως θα πρέπει να οριστεί ο όρος;

Διαφοροποίηση . . . Αξιοποιεί τις συνεργατικές προσεγγίσεις, την πολιτισμική ετερότητα και λαμβάνει υπόψη τα διαφορετικά βιώματα και εμπειρίες των παιδιών καθώς και το κοινωνικοπολιτισμικό τους περιβάλλον (Gay, 2010∙ Bartolome, 2010∙ Alberta Education, 2010∙Corbet, 2001) Προϋποθέτει συνεργασίες και επαγγελματική συνεργατικότητα- συμπληρωματικότητα και διεπιστημονικότητα.

Βασική αρχή της διαφοροποίησης Όλα τα παιδιά μπορούν να μάθουν και να εξελιχθούν με διαφορετικό τρόπο, μέσω διαφορετικών διαδρομών, προσεγγίσεων, μεθόδων, μέσων και υλικών.

Κατά τη διδακτική πράξη Διαφοροποίηση σημαίνει χρήση ποικίλων μορφών διδασκαλίας και μάθησης, οι οποίες ταιριάζουν στo προφίλ-μοναδικότητα του κάθε μαθητή (Tomlinson, 2001, 2010∙ Κουτσελίνη, 2006∙ Σφυρόερα, 2004).

Τι δεν είναι διαφοροποίηση… η απλή τροποποίηση του όγκου της εργασίας, η απλοποίηση-έκπτωση της διδασκόμενης ύλης, η κατηγοριοποίηση και ομαδοποίηση των μαθητών με βάσει την ακαδημαϊκή τους απόδοση, η απλή παροχή εξατομικευμένης διδασκαλίας (1:1) (Hart, 1992∙ Παντελιάδου, 2008)

Η διαφοροποιημένη παιδαγωγική δεν ταυτίζεται με την εξατομικευμένη διδασκαλία «Στη δεκαετία του ’70 πιθανότατα ασχολούμαστε με κάτι σημαντικό, όταν πειραματιζόμαστε με αυτό που αποκαλούμε εξατομικευμένη διδασκαλία. Τουλάχιστον, κατανοήσαμε ότι οι μαθητές έχουν διαφορετικά μαθησιακά προφίλ και ότι έχει αξία να συναντούμε τους μαθητές εκεί που βρίσκονται και να τους βοηθούμε να προχωρήσουν παραπέρα. Ένα μειονέκτημα της προσέγγισης της δεκαετίας του ’70 ήταν ότι προσπαθούσαμε να κάνουμε κάτι διαφορετικό για καθένα από τους 30 μαθητές μιας τάξης. Όταν κάθε μαθητής είχε μια διαφορετική εργασία για την ανάγνωση, για παράδειγμα, δεν χρειαζόταν πολύς χρόνος για να εξαντληθούν οι εκπαιδευτικοί. Ένα δεύτερο πρόβλημα ήταν ότι προκειμένου να «ταιριάξουμε» με το ακριβές επίπεδο αφετηρίας για κάθε μαθητή, κομματιάζαμε τη διδασκαλία σε τμήματα δεξιοτήτων, καθιστώντας με τον τρόπο αυτό τη μάθηση αποσπασματική και, εν πολλοίς, χωρίς νόημα για το μαθητή» (Carrol Ann Tomlinson, 2001: 2)

Η ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ανταποκρίνεται στο ερώτημα: Πώς θα μάθει ο μαθητής μου καλύτερα; Τι τον κινητοποιεί να προσπαθήσει; Ποια μέσα βοηθούν την πρόσληψη; Υπάρχει προσωπικό ενδιαφέρον ή κίνητρο για τη συγκεκριμένη γνώση; Πώς θα εκφραστεί στο μέγιστο δυνατό; Ποιες ευκαιρίες εφαρμογής πρέπει να του δοθούν για να γενικεύσει; Ποιο είναι το κοινωνικοπολιτισμικό του πλαίσιο;

Τι διαφοροποιώ; Το περιεχόμενο της διδασκαλίας Τη διαδικασία Το μαθησιακό αποτέλεσμα - το τελικό προϊόν

Διαφοροποιώ Με βάση τα ενδιαφέροντα των μαθητών, το μαθησιακό τους προφίλ, τα βιώματα και τις εμπειρίες τους και τη συνολική αξιολόγηση του μαθητή Και όχι απαραίτητα όλα τα επίπεδα διδασκαλίας. Επιλέγω ανάλογα με τους στόχους και τους μαθητές μου, αλλά και σε συνδυασμό με όλο το πλαίσιο της τάξης

Διαφοροποίηση περιεχομένου Εισάγω το περιεχόμενο διδασκαλίας με ποικίλους τρόπους, ώστε να είναι προσβάσιμο και κατανοητό από όλους τους μαθητές και επιπλέον να διασφαλίζει την ενεργό συμμετοχή τους μέσα στην τάξη.

Περιεχόμενο προς διαφοροποίηση είναι οτιδήποτε διδάσκεται στην τάξη: το γνωστικό αντικείμενο, μια θεματική ενότητα, μια δραστηριότητα, έννοιες, γνώσεις, αξίες, δεξιότητες, κείμενα, κ.α., το περιεχόμενο των επιμέρους στόχων

Η διαφοροποίηση της διαδικασίας Αφορά στην επιλογή των κατάλληλων: διδακτικών μεθόδων, μέσων και υλικών τρόπων οργάνωσης του μαθησιακού περιβάλλοντος -χώρου-, τρόπων εργασίας των μαθητών -ατομικά, σε ζεύγη, ομαδικά, στην ολομέλεια-, τρόπων υποστήριξης -ο εκπαιδευτικός ως διαμεσολαβητής στη μαθησιακή διαδικασία.

Στρατηγικές διαφοροποίησης της διαδικασίας Ενδεικτική αναφορά : Εργασία στην ομάδα, στη δυάδα, στην ολομέλεια και ατομική Μαθησιακά κέντρα Συμβόλαια-ημερήσιες διατάξεις Διαβαθμισμένες-κλιμακωτές δραστηριότητες Αξιοποίηση της τέχνης Αξιοποίηση διαλόγου-τεχνικές καλής ακρόασης Προσαρμογή της γλώσσας στο επίπεδο του μαθητή

Στρατηγικές διαφοροποίησης της διαδικασίας Ενδεικτική αναφορά: Ανάλυση έργου, το σπάσιμο μιας σύνθετης εργασίας σε επιμέρους απλούστερα κομμάτια –βήματα Αναφορά και επίδειξη παραδειγμάτων από την καθημερινότητα ή ολοκληρωμένων παρόμοιων εργασιών Οπτικοποίηση του υλικού, των οδηγιών ή των βημάτων εργασίας Χρήση των νέων τεχνολογιών Αξιοποίηση της πολυτροπικότητας - πολυγραμματισμοί

Διαφοροποίηση του μαθησιακού αποτελέσματος Αφορά στην: επιλογή ποικίλων τρόπων αξιολόγησης, παρουσίαση του τελικού μαθησιακού προϊόντος με ποικίλους τρόπους από τους μαθητές έτσι ώστε να μπορούν να επιδείξουν τι έχουν μάθει, κατανοήσει και κατακτήσει.

Η αξιολόγηση του μαθησιακού αποτελέσματος πρέπει: να έχει δυναμικό – ολιστικό χαρακτήρα, να μην εστιάζει αποκλειστικά στις αδυναμίες των μαθητών και σε ποσοτικά δεδομένα να εφαρμόζεται με πολλούς διαφορετικούς τρόπους και μέσα να είναι συνεχής

Η αξιολόγηση του τελικού προϊόντος δεν εστιάζει μόνο στο αποτέλεσμα Προσοχή!!! Η αξιολόγηση του τελικού προϊόντος δεν εστιάζει μόνο στο αποτέλεσμα επεκτείνεται και στη διαδικασία που ακολούθησε το παιδί.

Αναγκαίες αποσαφηνίσεις! Το περιεχόμενο, η διαδικασία και το αποτέλεσμα ως μέρη της μαθησιακής διαδικασίας δεν μπορούν να οριστούν με απόλυτο τρόπο Η διαφοροποίηση του περιεχομένου, μπορεί να σημαίνει ταυτόχρονα και διαφοροποίηση της διαδικασίας ή/και του αποτελέσματος.

Διαβαθμισμένη «έκταση» διαφοροποίησης Διαφοροποίηση προσέγγισης ΜΙΚΡΗΣ ΕΚΤΑΣΗΣ Αλλαγές στο πρόγραμμα Διαφοροποίηση δραστηριοτήτων και υλικού ΜΕΤΡΙΑΣ ΕΚΤΑΣΗΣ Αλλαγές στο πρόγραμμα Διαφοροποίηση επιμέρους στόχων ΜΕΓΑΛΗΣ ΕΚΤΑΣΗΣ Αλλαγές στο πρόγραμμα

Η αντίληψη της διαφοροποίησης στα πλαίσια ενός συνεχούς …. περιεχόμενο διαδικασία αποτελέσματα ΜΙΚΡΗ ΜΕΤΡΙΑ ΜΕΓΑΛΗ

Διαφοροποιημένο περιεχόμενο (επιμέρους στόχοι) Παράδειγμα διαφοροποίησης (…θα μπορούσε να υλοποιηθεί την ώρα της σιωπηρής εργασίας) Διαφοροποιημένο περιεχόμενο (επιμέρους στόχοι) ΜΙΚΡΗ: Να παράγει το ίδιο στον υπολογιστή με τη βοήθεια κειμενογράφου ή κατάλληλου λογισμικού ΜΕΤΡΙΑ: Να εργάζεται σε ειδικό φύλλο με κλειστού τύπου ασκήσεις (συμπλήρωση, σχεδιάγραμμα, αντιστοίχηση μικρών φράσεων με εικόνες) ΜΕΓΑΛΗ: Να υπαγορεύει τις σκέψεις του σε συμμαθητή του ή στον εκπαιδευτικό της τάξης ή να παράγει ζωγραφιά αντί κειμένου Στόχος Α.Π.Σ. για την παραγωγή γραπτού λόγου Να οργανώνει τις σκέψεις του σε γραπτό λόγο με ορθή γραφή, ορθή σύνταξη και την κατάλληλη δομή

Στάδια διαφοροποιημένης διδασκαλίας Αξιολόγηση Σχεδιασμός, απόφαση σχετικά με το τι και το πώς θα διαφοροποιήσω τη διδασκαλία μου, αναζήτηση και προετοιμασία υλικού Διδασκαλία- εφαρμογή των επιλεγμένων στρατηγικών Αξιολόγηση διδασκαλίας Αναστοχασμός και Επανασχεδιασμός

Παιδαγωγικός Σχεδιασμός & Διαφοροποίηση: τι περιλαμβάνει Παιδαγωγικός Σχεδιασμός & Διαφοροποίηση: τι περιλαμβάνει 1. Εξατομικευμένη αξιολόγηση των εκπαιδευτικών αναγκών του μαθητή 2.  Συγκριτική τοποθέτηση ατομικών στόχων και στόχων Α.Π.Σ. 3.  Λήψη απόφασης για την έκταση της διαφοροποίησης 4.  Αποφάσεις σχετικά με το πού, πότε, πώς θα συνδεθεί το ατομικό με το συλλογικό 5. Εντοπισμός άμεσα επωφελούμενων συμμαθητών στην ομάδα και πρόβλεψη ρόλου

Δυο τρόποι να σκεφτούμε τη διαφοροποίηση  Α. Η διαφοροποίηση θα πρέπει να γίνεται σε σχέση με την ετοιμότητα του μαθητή (προσέγγιση της ετοιμότητας), τα ενδιαφέροντα του, το μαθησιακό του στυλ, τις εμπειρίες και τα βιώματα του, τις ιδιαίτερες ανάγκες του, τον τρόπο δηλαδή που μαθαίνει πιο εύκολα Β. Η διαφοροποίηση θα πρέπει να γίνεται στο περιεχόμενο της διδασκαλίας, στη διαδικασία, μέθοδο- στρατηγικές - τεχνικές, στο προϊόν, το αποτέλεσμα της διδασκαλίας, την αξιολόγηση

Αναγκαιότητα προετοιμασίας και σχεδιασμού “Λαμβάνει χώρα όταν ο εκπαιδευτικός, πριν ενεργήσει, σχεδιάζει ποικίλες προσεγγίσεις σε αυτό που οι μαθητές έχουν ανάγκη να μάθουν, πως θα το μάθουν, και/ή πως μπορούν να εκφράσουν αυτό που έχουν μάθει, με σκοπό να αυξηθεί η πιθανότητα, κάθε μαθητής να μάθει όσα περισσότερα μπορεί, όσο είναι δυνατόν πιο αποτελεσματικά.” (Tomlinson 2003: 151)

Ως συμπέρασμα… Όταν σε έναν μαθητή που δυσκολεύεται δίνω μια απλή εργασία που είναι 10% πάνω από τις δυνατότητές του και σε έναν άλλον πιο προχωρημένο δίνω μια σύνθετη εργασία που είναι 10% πάνω από τις δυνατότητές του, δε σημαίνει ότι δίνω στον έναν μια δύσκολη και στον άλλον μια εύκολη εργασία, δίνω και στους δύο μια δουλειά που θα τους βοηθήσει να εξελιχθούν . Carol Ann Tomlinson

Βιβλιογραφικές αναφορές Alberta Education (2010). Making a difference : meeting diverse learning needs with differentiated instruction. Ανακτήθηκε από http://education.alberta.ca/teachers/resources/cross/making-a-difference.aspx Bartolome, L. (2010). Πέρα από τη φετιχοποίηση των μεθόδων. Προς μια εξανθρωπιστική παιδαγωγική, στο Γούναρη, Π. & Γρόλλιος, Γ. (επιμ.) Κριτική Παιδαγωγική. Αθήνα: Gutenberg-Δάρδανος Corbet, J. (2001). Supporting Inclusive Education. A connective pedagogy. London: Routledge Falmer Gay, G. (2010).Culturally Responsive Teaching Theory, Research, and Practice. New York: Teachers College PressHart, 1992 Κουτσελίνη, Μ.(2006). Στρατηγικές διαφοροποίησης της διδασκαλίας στη σχολική τάξη. Παιδαγωγική Επιθεώρηση, 41

Βιβλιογραφικές αναφορές Παντελιάδου, Σ., Αντωνίου, Φ. (2008). Διδακτικές προσεγγίσεις και πρακτικές για μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες. Βόλο: Γράφημα Σφυρόερα, Μ. (2004). Διαφοροποιημένη παιδαγωγικό. «Κλειδιά και Αντικλείδια». Διδακτικό Μεθοδολογία, 26/34. Μέτρο 1.1. ΕΠΕΑΕΚ II. Εκπαίδευση Μουσουλμανοπαίδων 2002-2004. Αθήνα: ΥΠΕΠΘ – Πανεπιστήμιο Αθηνών Tomlinson, C. A. (2001). How to differentiate instruction in mixed-ability classrooms. (2nd Ed.). Alexandria, VA: ASCD.  Tomlinson, C.A., & Eidson,C. (2003). Differentiation in Practice. A resourge guide for differentiating. Grades K-5. Alexandria: ACSD  Tomlinson, C. A. (2010). Διαφοροποίηση της εργασίας στην αίθουσα διδασκαλίας. Ανταπόκριση στις ανάγκες όλων των μαθητών. Γρηγόρης: Αθήνα UNESCO, 1994, Διακήρυξη της Salamanca.

Προτεινόμενη Βιβλιογραφία Βιβλιογραφικές προτάσεις ….. (Θα δοθεί μια προτεινόμενη βιβλιογραφία ηλεκτρονικά και έντυπα που θα πλαισιώνει το όλο εγχείρημα της επιμόρφωσης)