Γεωγραφική κλίμακα: Τοπικό, Εθνικό, Παγκόσμιο Γ.Μαυρομμάτης

Εισαγωγή  Σήμερα θα αναφερθούμε στην έννοια της γεωγραφικής κλίμακας.  Η γεωγραφική κλίμακα είναι σημαντική στο πλαίσιο της ανθρώπινης γεωγραφίας. Αλλά γιατί είναι σημαντική;  Τοπικό, εθνικό, παγκόσμιο ή καλύτερα σωματικό, οικογενειακό (νοικοκυριό), τοπικό, περιφερειακό, εθνικό, διεθνές περιφερειακό, παγκόσμιο. Τα διάφορα επίπεδα στα οποία διαμορφώνεται και επηρεάζεται η ζωή μας.  Ποια είναι η βασική ιδέα της γεωγραφικής κλίμακας; Μπορείτε να σκεφτείτε παρα δείγματα σχετικά με την αλληλεπίδραση ή απλώς τη συνύπαρξη των διαφόρων επιπέδων; Ποια η σημασία της στη διαδικασία της παγκοσμιοποίησης;  Πως ζούμε τη ζωή μας; Ζούμε τη ζωή μας σε ένα επίπεδο ή μήπως η ζωή μας είναι αποτέλεσμα αλληλο-συσχετισμών/ διενεργειών που συμβαίνουν μεταξύ διαφόρων επιπέδων;  Και τι είναι η ζωή μας στην παρούσα αν όχι ένας συσχετισμός μεταξύ επιπέδων;  Τέλος, θα αναφερθούμε σε άλλα παραδείγματα που καταδεικνύουν τις αντιπαλότητες μεταξύ των επιπέδων.  Ας δούμε όμως μια στατιστική απεικόνιση του κόσμου στον οποίο ζούμε.

World Μapper

Τοπικό, εθνικό, παγκόσμιο και πολιτική  Τοπικό: το επίπεδο στο οποίο οι άνθρωποι ζούνε τη ζωή τους ταυτόχρονα αναπτύσσονται πολιτικές δράσεις (κάτι σαν το «δικαίωμα στην πόλη»). Το επίπεδο της εμπειρίας. Η εθνική πολιτική είναι ο συγκερασμός πλήθος τοπικών πολιτικών. Η έμφαση στην εθνική πολιτική (θέση της εθνικοποίησης J. Agnew). Καλή γνώση τοπικών πολιτικών για την κατανόηση των εθνικών αλλά και των παγκόσμιων πολιτικών.  Εθνικό: εθνικό πεδίο και εκλογές. Η εθνική πολιτική ως αποτέλεσμα των εθνικών εκλογών. Η εκλογική γεωγραφία και η πολιτική γεωγραφία. Οι εκλογικοί χάρτες και η ανάλυση των αποτελεσμάτων μέσω συσχετισμών με συγκεκριμένους παράγοντες (Andre Siegfried 1913, η γέννηση της εκλογικής γεωγραφίας). Η ανάπτυξη της ποσοτικής γεωγραφίας τη δεκαετία του 1960 έδωσε ώθηση στην εκλογική γεωγραφία. Οι εκλογές είναι καθαρά εθνική υπόθεση. Φιλελεύθερη δημοκρατία και δικαιώματα: πολιτειακά δικαιώματα (ελευθερία του ατόμου), πολιτικά δικαιώματα (εκλέγειν-εκλέγεσθai), κοινωνικά δικαιώματα (τι γίνεται με αυτά στο πλαίσιο του νεό-φιλελευθερισμού;)  Παγκόσμιο: Δημιουργία παγκοσμιοποιημένης οικονομίας και υπερεθνικών σχηματισμών. Fukuyama (1992) ‘The end of history and the last man’- Ο θρίαμβος του φιλελευθερισμού; Ελευθερία, δημοκρατία και επιχειρείν. Η δαρβινική σχεδόν εξέλιξη της φιλελεύθερης δημοκρατίας και η «νίκη» της ως η τελική μορφή διακυβέρνησης. Ο πανηγυρισμός της πολιτικής ελευθερίας.

Το τέλος του έθνους-κράτους;  Πρέπει καταρχήν να ορίσουμε το πλαίσιο μέσα στο οποίο ζούμε τη ζωή μας  Μεθοδολογικός εθνικισμός (αλλά και μπανάλ εθνικισμός) ή το έθνος κράτος ως το βασικό επίπεδο ανάλυσης  Ταυτόχρονα, όμως το έθνος-κράτος δέχεται πιέσεις τόσο από πάνω όσο και από κάτω  Οι φυγόκεντρες τάσεις σε σχέση με το έθνος-κράτος: υπερεθνικοί σχηματισμοί αλλά και διαδικασίες διάβρωσης σε περιφερειακό αλλά και τοπικό επίπεδο.  Saskia Sassen: το υπερεθνικό λαμβάνει χώρα μέσα στο εθνικό, το εθνικό παραχωρεί το χώρο για την ανάπτυξη του υπερεθνικού (EE, WTO κ.α.)  Ποια η σχέση μεταξύ του εθνικού-κοινωνικού συμβολαίου και των υπερεθνικών σχηματισμών; Μπορείτε να σκεφτείτε αντιφάσεις;  Από την άλλη πλευρά, το εθνικό διαβρώνεται από κάτω, από το περιφερειακό αλλά και το τοπικό. Διαδικασίες αυτονόμησης/ αποσκίρτησης/ εκχώρησης (Ηνωμένο Βασίλειο- Σκωτία). Πολυεθνικές πόλεις-κράτη. Ποια η σχέση μεταξύ Βερολίνου-Γερμανίας, Λονδίνου-Ηνωμένου Βασιλείου. Εντάσεις μεταξύ κόσμου και έθνους.  Από την άλλη πλευρά εμφανίζονται τάσεις επανεθνικοποίησης του κράτους κυρίως σε σχέση με τη μετανάστευση και τη φύλαξη των συνόρων. Η επαν-εθνικόποιηση ως κεντρομόλος τάσης που ανασυγκροτεί το κράτος, το «κρατάει».  Ποια είναι η πραγματικότητα; Ζούμε το τέλος του έθνους-κράτους; Το έθνος-κράτος εξανεμίζεται και υποκαθιστάτε από άλλα επίπεδα ανάλυσης/ ύπαρξης; Οι γνώμες διίστανται. Το μόνο σίγουρο είναι ότι υπάρχουν διάφορα επίπεδα ανάλυσης, διαφορετικές γεωγραφικές σκάλες. Το εθνικό συνεχίζει να υπάρχει αλλά και σε ένα σημαντικό βαθμό να συνυπάρχει με τα άλλα επίπεδα. Το θέμα είναι τι γίνεται όταν το εθνικό, το υπερεθνικό/ τοπικό είναι σε ανταγωνισμό μεταξύ τους.

Γεωγραφική κλίμακα εναντίον χαρτογραφικής κλίμακας  Γεωγραφία, χαρτογραφία και χαρτογραφική κλίμακα  Γεωγραφική κλίμακα; Τι ακριβώς εννοούμε; Κλίμακα ανάλυσης; Κλασσική πολιτική γεωγραφία και η εμμονή με το εθνικό.  Η γεωγραφική κλίμακα αποτελεί βασική ιδέα της πολιτικής γεωγραφίας. Αλλά γιατί;  Η ζωή μας επηρεάζεται από πολλά επίπεδα, η πολιτική μας ζωή είναι αποτέλεσμα πολλών διαφορετικών πολιτικών που παράγονται σε διαφορετικά επίπεδα.  Από τη γλώσσα του σώματος ως πολιτική στην ΕΕ και τη παγκόσμια διακυβέρνηση.  Παραγωγή πολιτικής σε διαφορετικά επίπεδα, κάθε επίπεδο αντιστοιχεί και σε μια διαφορετική παραγωγή πολιτικής.  Παράδειγμα, η γέννηση εθνικιστικών πολιτικών κινημάτων σε περιοχές με υψηλά επίπεδα μετανάστευσης, συγκεκριμένη ρητορεία/ πολιτική αλλά και πρακτικές  Από τις τοπικές κοινωνίες σε πανελλήνιο κίνημα και η παραγωγή μιας διαφορετικής πολιτικής. Από τη φυλακή σε διψήφια ποσοστά στο Δήμο Αθηναίων και την περιφέρεια Αττικής.

Αλλαγή κλίμακας ως στρατηγική  Η έννοια της παγκοσμιοποίησης  Η αλλαγή κλίμακας ως στρατηγική  Το «άνοιγμα» και το «κλείσιμο» της κλίμακας  Η παγκοσμιοποίηση του τοπικού: τίποτα δεν είναι τόσο τοπικό ώστε να μη μπορεί να παγκοσμιοποιηθεί  Η διαλεκτική μεταξύ τοπικού και παγκοσμίου: η παγκοσμιοποίηση του τοπικού αλλά και η τοπικοποίηση του παγκοσμίου  Στην περίπτωση της τοπικοποίησης του παγκοσμίου, το παγκόσμιο μεταβάλλεται, αλλάζει, προσαρμόζεται; Η παραμένει πάντα το ίδιο ανεξαρτήτου πλαισίου; Η θεωρία της ομογενοποίησης και της διαφοράς.

Γεωγραφική κλίμακα και ανθρώπινη ζωή  Αρκετά με τις θεωρίες, η αξία της ανάλυσης της γεωγραφικής κλίμακας είναι ότι ακριβώς συλλαμβάνει την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης ζωής και το πώς αυτή γίνεται αντικείμενο πολλαπλών επιδράσεων/ δυνάμεων, οι οποίες και ασκούνται σε διαφορετικά επίπεδα  Όπως είπαμε και στο πρώτο μάθημα, η πολιτική με την ευρεία έννοια έχει την έννοια της δύναμης και της αντίστασης. Πολιτική υπάρχει παντού από το σώμα στην ΕΕ.  Θα προσπαθήσουμε με διάφορα παραδείγματα να δείξουμε το εμπειρικό αυτονόητο, ότι η ζωή μας διαδραματίζεται/ επηρεάζεται/ επηρεάζει διάφορα επίπεδα και όχι ένα.  Μπορούμε να αναλύσουμε τον κόσμο από ένα επίπεδο; Μπορούμε να δούμε τη ζωή μας από μια μόνο οπτική γωνία ανάλυσης;

Το παγκόσμιο και το τοπικό: Abbey Mills Mosque και 2012 London Olympics

“Think locally act locally”

Παγκόσμιο Οικονομικό σύστημα, εθνικό πλαίσιο, η νεοφιλελεύθερη σοκ θεραπεία

Μεικτή μετανάστευση: παγκόσμιο,. Ευρωπαϊκό, εθνικό, τοπική πραγματικότητα

Homeland (2011)

Παγκόσμια τρομοκρατία  Ιστορικά το θέμα της τρομοκρατίας ήταν καθαρά εθνικό. Τρομοκρατία και ο αγώνας της ανεξαρτησίας. Ο IRA και η ΕΤΑ. Αλλά και η «επαναστατική» τρομοκρατία του «αντάρτικου των πόλεων» (Ερυθρές Ταξιαρχίες, 17 Ν και το καπιταλιστικό κράτος).  Το θέμα της παγκόσμιας τρομοκρατίας είναι καθαρά θέμα κλίμακας ή καλύτερα είναι ένα θέμα που διαδραματίζεται σε όλες τις κλίμακες  Al Qaeda, παγκόσμια τρομοκρατική οργάνωση  Η δημιουργία ενός παγκόσμιου χαλιφάτου το οποίο θα εφαρμόζει αυστηρό θεοκρατικό νόμο (Σαρία)  Εχθρός η Δύση και ειδικά οι Ηνωμένες Πολιτείες, που οδηγούν στην «παρακμή» τα φιλοδυτικά Αραβικά κράτη που κυβερνώνται από διαφθαρμένα καθεστώτα (π.χ. Αίγυπτος, Σαουδική Αραβία)  Πρώτος στόχος: η ανατροπή των φιλοδυτικών κυβερνήσεων στις αραβικές χώρες  Στρατολόγηση στα πλαίσια μιας αραβικής διασποράς σε δυτικές αλλά και αραβικές χώρες  Επιχειρησιακό πλάνο: η ενεργοποίηση (φύτευση) τρομοκρατικών πυρήνων που λειτουργούν σε τελείως τοπικό επίπεδο  Η έννοια της «εθνικής ασφαλείας», πως μπορεί κάτι το τόσο παγκόσμιο και τοπικό μαζί να αντιμετωπιστεί σε εθνικό επίπεδο;  Ένα φονταμεταλιστικό παν-ισλαμικό δίκτυο που λειτουργεί σε τοπικό, εθνικό, διαεθνικό και παγκόσμιο επίπεδο

Παγκόσμια οικολογία  Ένας κόσμος όπου υπάρχουν ρίσκα διαφορετικού είδους από στρατιωτικές συρράξεις και εξοπλισμούς. Η έννοια της περιβαλλοντολογικής ασφάλειας ή της περιβαλλοντολογικής δικαιοσύνης. Η ιδέα του «πλανήτη υπό εξαφάνιση» και της «πράσινης γεωπολιτικής»  Η περιβαλλοντολογική ασφάλεια είναι παγκόσμιο ζήτημα. Θέματα όπως η κλιματική αλλαγή, τα πυρηνικά ατυχήματα δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν σε εθνικό επίπεδο. Η περιβαλλοντολογική ασφάλεια αναφέρεται τόσο στο τοπικό όσο και στο παγκόσμιο επίπεδο.  Οικολογία, ή η επιστήμη της διατήρησης/ διαχείρισης του περιβάλλοντος  Οι πράσινοι ή η πολιτικοποίηση του περιβάλλοντος. Ξεκίνησε σε τοπικό επίπεδο τη δεκαετία του Η Πράσινη πολιτική ασχολείται με θέματα πέραν του περιβάλλοντος όπως κοινωνική δικαιοσύνη, συμμετοχική δημοκρατία, μη βία κ.α.  Οι οικολόγοι ήταν κυρίως αριστερής ιδεολογίας στην παρούσα υπάρχουν και συντηρητικοί οικολόγοι αλλά οικολόγοι-καπιταλιστές.  Ως ιδέα η ενασχόληση με το περιβάλλον και η προστασία του ξεκινούν από το 18 ο αιώνα και τη βιομηχανική επανάσταση στην Ευρώπη.  Το πρώτο τοπικό πολιτικό κίνημα το Ενωμένο Κίνημα της Τασμανίας εναντίον της καταστροφής των τοπικών δασών και της δημιουργίας φράγματος.  «Σκέψου παγκόσμια, δράσε τοπικά»  Στην παρούσα οικολογικά πολιτικά κόμματα υπάρχουν σε εθνικό επίπεδο σε παγκόσμια κλίμακα (από τη Βραζιλία στην Ταιβάν). Το πρώτο κόμμα που εκλέχθηκε στο κοινοβούλιο μιας χώρας ήταν οι Γερμανοί πράσινοι το 1983  Το 2001 διοργανώθηκε στην Καμπέρα μια Παγκόσμια Διάσκεψη των Πρασίνων, στο οποίο συμμετείχαν Πράσινα πολιτικά κόμματα από 72 χώρες.  Ψήφισαν το Global Green Charter.  Aρχές: οικολογική σοφία, κοινωνική δικαιοσύνη, συμμετοχική δημοκρατία, μη βία, βιωσιμότητα σεβασμός στην ποικιλομορφία  Τομείς πολιτικής δράσης: δημοκρατία, ισότητα, κλιματική αλλαγή, βιο-ποικιλομορφία, παγκοσμιοποίηση και βιωσιμότητα, ανθρώπινα δικαιώματα, τροφή και ενέργεια, είρηνη και ασφάλεια, σχεδιασμός για τη βιωσιμότητα

An inconvenient truth (2006)