ΟΙ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΚΑΛΥΨΕΙΣ Ο χάρτης της γης, Theatrum Orbis Terrarum, το έτος 1570

Τα κίνητρα (1) Από το τέλος του Μεσαίωνα Ευρωπαίοι έμποροι αναζητούσαν χρυσό, καρυκεύματα και αρώματα στην Ανατολή ακολουθώντας το λεγόμενο δρόμο του μεταξιού. Ο πιο γνωστός έμπορος είναι ο Βενετός Μάρκο Πόλο. Το δρόμο του μεταξιού αποκόπτουν αρχικά οι Άραβες και στη συνέχεια οι Οθωμανοί κι έτσι οι Ευρωπαίοι αναζητούν θαλάσσιο δρόμο για τις αγορές της Ανατολής. Μάρκο Πόλο

Ο δρόμος του μεταξιού: Το όνομα προέρχεται από ένα από τα πιο προσοδοφόρα προϊόντα που διακινούσε η Κίνα, το κινέζικο μετάξι, η εμπορική εκμετάλλευση του οποίου ξεκίνησε σε εντατική μορφή την περίοδο της Δυναστείας των Χαν. Μέσω του Δρόμου του μεταξιού διακινούνταν, εκτός από μετάξι, μπαχαρικά, γυαλί, πορσελάνη, πολύτιμοι λίθοι και πολλά άλλα προϊόντα.

Τα κίνητρα (2) Στην αναζήτηση αυτή οδήγησαν επίσης: – Οι φιλοδοξίες ηγεμόνων – Η προσπάθεια για διάδοση του Χριστιανισμού – Η επιθυμία του ανθρώπου για γνώση Φερδινάνδος και Ισαβέλλα, βασιλείς της Ισπανίας, που χρηματοδότησαν το ταξίδι του Χρ. Κολόμβου, το 1492

Οι προϋποθέσεις Από τον 13 ο αιώνα τα ταξίδια γίνονται ευκολότερα χάρη στα νέα τεχνικά μέσα: α. Τον αστρολάβο β. Την πυξίδα

γ. Τους πορτολάνους (ειδικούς ναυτικούς χάρτες) δ. Την καραβέλα (νέος τύπος πλοίου)

Τα εξερευνητικά ταξίδια (1) Οι Πορτογάλοι, οι πρώτοι Ευρωπαίοι που αποπειράθηκαν να διερευνήσουν τους θαλάσσιους δρόμους προς την Ανατολή, επιδίωξαν να ανακαλύψουν το δρόμο προς τις Ινδίες πλέοντας γύρω από την Αφρική. Ο Ερρίκος ο Θαλασσοπόρος, αν και ο ίδιος δεν συμμετείχε σε ναυτικά ταξίδια, στάθηκε ο εμπνευστής, ο οργανωτής και ο οικονομικός υποστηρικτής των πρώτων εξερευνητικών προσπαθειών των Πορτογάλων, από τα νεανικά του χρόνια έως τον θάνατό του ( ). Θεμελιωτής αυτής της προσπάθειας υπήρξε, αναμφισβήτητα, ο πρίγκιπας Ερρίκος ο Θαλασσοπόρος. Παρ’ ότι ο ίδιος δεν συμμετείχε σε ναυτικά ταξίδια, στάθηκε ο εμπνευστής, ο οργανωτής και ο οικονομικός υποστηρικτής των πρώτων εξερευνητικών προσπαθειών των Πορτογάλων, από τα νεανικά του χρόνια έως τον θάνατό του ( ).Ερρίκος ο Θαλασσοπόρος

Τα εξερευνητικά ταξίδια (2) Το 1488, ωστόσο, μια σημαντική ανακάλυψη έλαβε χώρα για λογαριασμό της Πορτογαλίας: ο ποντοπόρος Βαρθολομαίος Ντιάζ ήταν ο πρώτος Ευρωπαίος που εξερεύνησε το νότιο άκρο της Αφρικής και πέρασε για πρώτη φορά από το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας!

Το ταξίδι του Βαρθολομαίου Ντιάζ. Το ταξίδι είχε αξιοσημείωτες επιπτώσεις, καθώς απέδειξε για πρώτη φορά ότι ο Ατλαντικός και ο Ινδικός Ωκεανός πράγματι συνδέονταν, πυροδοτώντας την ανανέωση του ενδιαφέροντος για την εξεύρεση θαλάσσιας σύνδεσης Ευρώπης και Ινδίας. Ο ήδη γνωστός δρόμος μέσω Ερυθράς Θάλασσας μονοπωλούταν από τους Ενετούς, με την ολοένα και αυξανόμενη δράση των μουσουλμάνων πειρατών να κάνουν τη χρήση της θαλάσσιας αυτής οδού σχεδόν αδύνατη.

Τα εξερευνητικά ταξίδια (3) Όμως αυτός που τελικά πέτυχε να κάνει τον περίπλου της Αφρικής ήταν ο Βάσκο ντα Γκάμα που έφτασε το 1498 στο Κάλικουτ των Ινδιών.

Ο Βάσκο ντα Γκάμα ήταν ο πρώτος που πραγματοποί- ησε τον περίπλου της Αφρικής, συνδέοντας απευθείας την Ευρώπη με τις Ινδίες, ανοίγοντας έτσι νέους εμπορικούς δρόμους.

Τα εξερευνητικά ταξίδια (4) Ο Χριστόφορος Κολόμβος, γενουάτης θαλασσοπόρος στην υπηρεσία του βασιλιά της Ισπανίας, πιστεύοντας ότι η Γη είναι σφαιρική, επιχείρησε να φτάσει στην Ασία πλέοντας δυτικά.

Ο στόλος του Κολόμβου αποτελούνταν από 2 καραβέλες, τις “Niña” και “Pinta” και τη ναυαρχίδα του βασιλικού στόλου, τη “Santa Maria”.

Κατά τη διάρκεια των τεσσάρων ταξιδιών του ( ) ανακάλυψε περιοχές της Κεντρικής Αμερικής, εκείνος όμως νόμιζε πως είχε φτάσει στις Ινδίες.

Ο Κολόμβος αποβιβάζεται στην Αμερική Έτσι το πρώτο ταξίδι του ξεκίνησε στις 3 Αυγούστου Τελικά, στις 13 Οκτωβρίου 1492, έφτασαν σε ένα νησί των Αντιλλών, που το ονόμασε San Salvador. Eπέστρεψε στην Ισπανία φέρνοντας γεωργικά προϊόντα και μερικούς ιθαγενείς, η υποδοχή που του έγινε ήταν θριαμβευτική. Στη συνέχεια πραγματοποίησε ακόμα 3 ταξίδια αλλά τελικά έπεσε σε δυσμένεια και έζησε τα τελευταία χρόνια της ζωής του στην αφάνεια.

Τα εξερευνητικά ταξίδια (5) Ο Φερδινάνδος Μαγγελάνος έκανε τον πρώτο περίπλου της Γης στην υπηρεσία του βασιλιά της Ισπανίας και αποδείχθηκε για πρώτη φορά ότι η Γη είναι σφαιρική.

Οι πρώτοι θαλασσοπόροι

Η γέννηση ενός νέου κόσμου Οι Πορτογάλοι και Ισπανοί κατέκτησαν με τη βία τις περιοχές που ανακάλυψαν. Ο θάνατος του Αταχουάλπα, αυτοκράτορα των Ίνκας.

Οι Ισπανοί εξαφάνισαν τους ντόπιους (προκολομβιανούς) πολιτισμούς της Κεντρικής και Νότιας Αμερικής: Μάγια, Ατζέκοι, Ίνκας

Από τα τέλη του 16ου αι. η Ολλανδία, Αγγλία, και Γαλλία άρχισαν να διεκδικούν μερίδιο από τις αποικίες με αποτέλεσμα να γίνουν συγκρούσεις μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών. Με τη συνθήκη της Τορντεζίλας (1494) μοίρασαν μεταξύ τους τις νέες χώρες, τις οποίες είχαν προηγουμένως μετατρέψει σε αποικίες. Εργασία σε ορυχείο του Περού. Γκραβούρα του Θ. ντε Μπρυ, 16ος αι.,Παρίσι, Εθνική Βιβλιοθήκη

Οι συνέπειες των ανακαλύψεων (1) Το κέντρο της ευρωπαϊκής οικονομίας μετατοπίστηκε από τη Μεσόγειο στον Ατλαντικό και τη Βόρεια Θάλασσα 1. Αλλαγές στην Ευρώπη

Νέα λιμάνια (Σεβίλλη(Ισπανία), Λισσαβόνα (Πορτογαλία), Αμβέρσα (Βέλγιο)) απέκτησαν μεγαλύτερη οικονομική σπουδαιότητα από εκείνα της Βενετίας και Γένοβας. Λισσαβόνα Σεβίλη Αμβέρσα

Η Ευρώπη εισάγει πολύτιμα μέταλλα, αποικιακά και άλλα προϊόντα από την Ασία και την Αμερική. Από την Αφρική μεταφέρονται δούλοι στην Αμερική για να εργαστούν ως σκλάβοι στις φυτείες (π.χ. καφέ, βαμβακιού) των Ευρωπαίων αποίκων. Οι ευρωπαϊκές εξαγωγές προς τις άλλες ηπείρους περιορίζονται, αρχικά, σε διάφορα μικροεμπορεύματα (βιοτεχνικά και άλλα).

Η εισαγωγή μεγάλων ποσοτήτων πολύτιμων μετάλλων στην Ευρώπη συνέβαλε στη δημιουργία εμπορικών και τραπεζικών δραστηριοτήτων, προς όφελος της αστικής τάξης. Ο απολογισμός της ημέρας από έναν τραπεζίτη και τη γυναίκα τον. Πίνακας (1538) του Ραϋμερσβέλλε ( Martinus van Reymerswaele). Μουσείο Φλωρεντίας.

Ο Γαλιλαίος Γαλιλέι συνέβαλλε σημαντικά στην επιστημονική επανάσταση του 17 ου αιώνα. Το 1633 κατηγορήθηκε από την Ιερά Εξέταση για τις απόψεις του περί της κίνησης της Γης. O Τζιορντάνο Μπρούνο ήταν μία μεγαλοφυΐα της παγκόσμιας φιλοσοφίας. Το 1600 κάηκε στην πυρά στη Ρώμη (Campo dei fiori). Η επαφή με αγνώστους πολιτισμούς άρχισε να κλονίζει τις αξίες του παρελθόντος. Οι εξελίξεις ευνόησαν την ανάπτυξη της γεωγραφίας, της αστρονομίας, της ζωολογίας, της βοτανικής, της εθνολογίας και άλλων επιστημών.

Οι συνέπειες των ανακαλύψεων (2) Εισαγωγές χρυσού (σε κιλά) στην Ισπανία από την Αμερική κατά το διάστημα Επιπτώσεις στους λαούς των νέων χωρών Οι Ευρωπαίοι εκμεταλλεύτηκαν τις πλουτοπαραγωγικές πηγές σε βάρος των ντόπιων πληθυσμών. Επέβαλαν την αρχή των άνισων ανταλλαγών.

Θεώρησαν τους εξωευρωπαϊκούς λαούς κατώτερους και αντικείμενο εκμετάλλευσης. Γεννήθηκε η δουλεία, η αποικιοκρατία, η υποανάπτυξη και η φτώχεια των τρίτων χωρών με συνέπειες που φτάνουν μέχρι σήμερα. Εμπόριο δούλων τον 17 ο αιώνα.

Ελένη Νασιώτη ΠΕ02 Επιμέλεια: Ελένη Νασιώτη ΠΕ02