9 ο ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ Λοιμώξεις Καρδιακού Συστήματος

Το αίμα των υγιών ατόμων είναι στείρο από μικροοργανισμούς (βακτήρια, μύκητες, παράσιτα και ιούς) Μικροβιαιμία: η κατάσταση εκείνη κατά την οποία κυκλοφορούν μικρόβια στο αίμα Όταν αποτελεί λοίμωξη, θεωρείται ως μία από τις πιο επικίνδυνες για τη ζωή του ασθενούς

Η προσβολή του αίματος από μικροοργανισμούς μπορεί να έχει ως επακόλουθα: Διάσπαρτη/γενικευμένη λοίμωξη  σηπτικό shock Προσβολή (ενοφθαλμισμός) προσθετικών ξένων εμφυτευμάτων (καρδιακές βαλβίδες, αρθρώσεις)

Σηψαιμία ή σήψη: παθολογικό σύνδρομο Κλινικά σημεία: πυρετός ή υποθερμία, ρίγος, διάρροιες, ταχύπνοια, λήθαργος ή κώμα Σηψαιμικό shock: υπόταση, διάχυτη ενδαγγειακή πήξη, διαταραχές της οξεοβασικής ισορροπίας, μαζική δυσλειτουργία ζωτικών οργάνων (νεφρά, καρδιά, πνεύμονες)

Βακτηριαιμία Παροδική Διαλείπουσα Συνεχής

Παροδική Βακτηριαιμία Σε απόλυτα υγιή άτομα Μετά από λύση της συνέχειας του ενδοθηλίου των τριχοειδών Βακτήρια της φυσιολογικής χλωρίδας του δέρματος ή βλεννογόνων Αντιμετωπίζεται από πρωτογενείς αμυντικούς μηχανισμούς του υγιούς ξενιστή (φαγοκύτταρα ήπατος και σπλήνα, πολυμορφοπύρηνα, αντισώματα και συμπλήρωμα)

Παροδική Βακτηριαιμία Μικρο-επεμβάσεις, ενδοσκοπήσεις, χειρισμοί σε ιστούς που φλεγμαίνουν ή περιοχές που αποικίζονται φυσιολογικά με βακτήρια Συνήθως δεν εμφανίζει συμπτώματα και παρέρχεται σε μικρό χρονικό διάστημα Μπορεί να οδηγήσει σε ανάπτυξη λοιμώξεων σε απομακρυσμένο σημείο ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ Διάνοιξη δοθιήνα ή αποστήματος  παροδική βακτηριαιμία από Staphylococcus aureus  απόστημα στους νεφρούς ή στα οστά Εξαγωγή δοντιού  παροδική βακτηριαιμία από Streptococcus spp.  πρόκληση ενδοκαρδίτιδας σε άτομα με βαλβιδοπάθεια

Διαλείπουσα Βακτηριαιμία Σε εντοπισμένες λοιμώξεις (πνευμονία, μηνιγγίτιδα, πυελονεφρίτιδα) Σε περιπτώσεις αποστημάτων (ενδοκοιλιακά, πυελικά, περινεφρικά) Η διάγνωσή της απαιτεί επανειλημμένες αιμοκαλλιέργειες

Συνεχής Βακτηριαιμία Χαρακτηριστικό των ενδοαγγειακών λοιμώξεων: ενδοκαρδίτιδες Η διάγνωσή της είναι ευκολότερη (όλες σχεδόν οι αιμοκαλλιέργειες είναι θετικές)

Καλλιέργειες Αίματος  Πολύτιμο εργαλείο: διερεύνηση και θεραπεία ασθενούς με εμπύρετο νόσημα Μπορεί να θέσουν την αιτιολογική διάγνωση: -σε εντοπισμένη λοίμωξη (πνευμονία) -σε ενδοκαρδίτιδα - σε ασθενείς  κινδύνου (ουδετεροπενικοί) -παρακολούθηση θεραπείας ασθενούς Σε αρνητικές αιμοκαλλιέργειες → αποκλεισμός λοίμωξης

Εντόπιση Πρωτοπαθούς Εστίας Λοίμωξης - στο αναπνευστικό - στο ουρογεννητικό -ενδοκοιλιακή -άγνωστη (1/3) Αύξηση θνητότητας x3 σε ασθενείς: -που παίρνουν ακατάλληλη αντιμικροβιακή θεραπεία -που δεν παίρνουν αντιμικροβιακή θεραπεία

Αίτια Σηψαιμίας Αρχές του προηγούμενου αιώνα Streptococcus pyogenes, Staphylococcus aureus τραύματα, επιλόχειος πυρετός, εκτρώσεις πυελονεφρίτιδα (Gram-αρνητικά βακτηρίδια) ενδοκοιλιακές λοιμώξεις (αναερόβια βακτήρια) Neisseria meningitidis

Αίτια Σηψαιμίας Μετά τον 2 ο Παγκόσμιο Πόλεμο κυρίως νοσοκομειακή σηψαιμία αύξηση πληθυσμού νοσοκομειακών ασθενών αύξηση απομόνωσης ανθεκτικών Gram- αρνητικών βακτηριδίων Μετά το 1980 Επανεμφάνιση σταφυλοκόκκων και Gram- θετικών κόκκων (κυρίως CoNS) Αύξηση απομόνωσης μυκήτων

Αιμοκαλλιέργειες: Σημαντικά Ερωτήματα Χρόνος λήψης της αιμοκαλλιέργειας Ποσότητα καλλιεργούμενου αίματος Αριθμός αιμοκαλλιεργειών Τρόπος λήψης της αιμοκαλλιέργειας

Χρόνος λήψης της αιμοκαλλιέργειας Σε διαλείπουσα βακτηριαιμία: λήψη αίματος ακριβώς πριν την αναμενόμενη εμφάνιση του πυρετού Σε υπόνοια ενδοκαρδίτιδας: συνεχής βακτηριαιμία Οπωσδήποτε, πριν την έναρξη χορήγησης αντιβακτηριακής θεραπείας

Ποσότητα καλλιεργούμενου αίματος Η πιθανότητα απομόνωσης αυξάνεται με την αύξηση της ποσότητας του αίματος που καλλιεργείται (30ml) Το αίμα χρειάζεται να αραιωθεί  εξουδετέρωση μικροβιοκτόνων παραγόντων του ορού και τυχόν χημειοθεραπευτικών ουσιών Βέλτιστη αναλογία αίματος προς θρεπτικό ζωμό καλλιέργειας  1:10

Αριθμός αιμοκαλλιεργειών Απαιτούμενες: συνολικά 2-3 αιμοκαλλιέργειες (1 σετ=2φιάλες) την ίδια ημέρα Σε μικρά παιδιά: 5ml αίματος/καλλιέργεια Σε νεογνά: 1-2ml αίματος/καλλιέργεια (>10 CFU/ml βακτηρίων στο αίμα)

Συστατικά των φιαλών της αιμοκαλλιέργειας Θρεπτικός ζωμός (trypticase soy broth, σάκχαρα κλπ) Αντιπηκτικό (sodium polyathenolsulfonate 0.05%) Ρητίνες (ή ενεργός άνθρακας) που εξουδετερώνουν τα αντιβιοτικά Αυτοματοποιημένα συστήματα αιμοκαλλιεργειών Σύστημα Bactec (Becton Dickinson) Σύστημα BactAlert (Biomerieux) Επώαση στους 37 0 C, για 5-7 ημέρες, συνεχής ανάδευση Συνεχής μέτρηση επιπέδων CO 2 Σε θετικό αποτέλεσμα: χρώση Gram  ενημέρωση κλινικής Ανακαλλιέργεια σε στερεά θρεπτικά υλικά Απομόνωση  ταυτοποίηση  έλεγχος αντοχής

Προβλήματα αιμοκαλλιεργειών Ψευδώς αρνητικά αποτελέσματα Διάκριση: πρόκειται για «επιμόλυνση» ή πραγματικό παθογόνο?? - ικανός αριθμός αιμοκαλλιεργειών - ΠΟΤΕ λήψη από φλεβοκαθετήρες ή άλλες γραμμές - ορθή δειγματοληψία

Αναγνώριση Ψευδώς(+) Αιμοκαλλιεργειών Απομόνωση φυσιολογικής χλωρίδας του δέρματος Απομόνωση διαφορετικών μικροοργανισμών σε μία αιμοκαλλιέργεια «Αργοπορημένη» ανάπτυξη βακτηρίου Μη απομόνωση σε άλλη αιμοκαλλιέργεια Απομόνωση διαφορετικού παθογόνου από πρωτοπαθή εστία λοίμωξης Είδος βακτηρίου που απομονώνεται  σχεδόν πάντα αληθής βακτηριαιμία: εντεροβακτηριοειδή, β-αιμολυτικοί στρεπτόκοκκοι, Streptococcus pneumoniae, Gram- αρνητικά αναερόβια Κλινική εικόνα ασύμβατη με βακτηριαιμία

Mυκητιασικές Λοιμώξεις (μυκηταιμία) Ειδική κατηγορία ασθενών (ανοσοκατασταλμένοι ασθενείς, χειρουργημένοι ασθενείς ή ασθενείς τελικού σταδίου) Μεγάλη κλινική βαρύτητα Αύξηση απομόνωσης τις τελευταίες δεκαετίες Η παρουσία μυκήτων στο αίμα συνήθως δευτεροπαθής Συχνότερο γένος: Candida Συχνότερο είδος: Candida albicans Διάγνωση Καλλιέργειες αίματος Ανίχνευση ειδικών αντιγόνων

Ιογενείς Λοιμώξεις (ιαιμία) Οι περισσότερες ιογενείς λοιμώξεις εμφανίζουν ένα στάδιο ιαιμίας Ιοί που προσβάλουν κύτταρα του περιφερικού αίματος - Ιός Epstein-Barr (EBV) - Κυτταρομεγαλοϊός (CMV) - HIV, HTLV Ηπατοτρόποι ιοί (HBV, HCV) Διάγνωση Aνίχνευση στον ορό των αντίστοιχων αντισωμάτων (IgG, IgM) ή/και αντιγόνων Ανίχνευση ιού στο περιφερικό αίμα με μέθοδο PCR Προσδιορισμός ιικού φορτίου (HIV, HBV, HCV, CMV)

Παρασιτικές λοιμώξεις (παρασιταιμία)  Λοιμώξεις από παράσιτα που ο κύκλος ζωής τους στον ξενιστή περιλαμβάνει μεταναστευτική φάση στο κυκλοφορικό ή προσβολή αντίστοιχων κυττάρων Πρωτόζωα Μαστιγοφόρα του αίματος και των ιστών (τρυπανοσώματα, λεϊσμάνιες) Πλασμώδια ελονοσίας Babesia Toxoplasma gondii Διάγνωση Άμεση ανίχνευση των μορφών στο αίμα (χρώση Giemsa-Wright)