Α΄ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ ΣΧΟΛ.ΕΤΟΣ

ΟΜΑΔΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1) ΠΑΠΑΦΕΙΟ ( ασχολήθηκαν με τους Έλληνες ντόπιους και πρόσφυγες) 2)ΒΙΛΑ ΑΛΛΑΤΙΝΗ ( ασχολήθηκαν με τους Εβραίους) 3) ΑΛΑΤΖΑ ΙΜΑΡΕΤ ( ασχολήθηκαν με τους μουσουλμάνους ) 4) ΠΡΟΞΕΝΕΙΟ (ασχολήθηκαν με τους Αρμένιους)

ΠΑΠΑΦΕΙΟ Συμμετείχαν οι μαθητές : Τσιβίδης Γιώργος Φωτιάδης Δημήτρης Χαζαρίδης Πάρης Χοχλώβ Γεννάδιος Ψαθάς Σταύρος

Το όνομα της ομάδας μας Το Νεοκλασικό οικοδόμημα του Παπάφειου Ορφανοτροφείου σε σχέδια του γνωστού και από άλλα κτίρια της Θεσσαλονίκης αρχιτέκτονα Παιονίδη, άρχισε να κτίζεται το 1894 και τελείωσε το Το οικόπεδό του αγοράστηκε το Σεπτέμβριο του 1883 από τον Τούρκο μεγαλοκτηματία Hamdi Bey με δωρεά του Ιωάννου Παπάφη ο οποίος όρισε τον τρόπο λειτουργίας του ιδρύματος. Στη διάρκεια των χρόνων χρησιμοποιήθηκε και ως στρατιωτικό νοσοκομείο.

Ολόκληρος ο πληθυσμός της πόλης την εποχή εκείνη ( ) φαίνεται πως μόλις έφτανε τις κατοίκους. Οι μισοί περίπου ήταν Εβραίοι. Οι Έλληνες δεν ξεπερνούσαν τις Οι Τούρκοι έφταναν τις περίπου. Και όλοι οι υπόλοιποι κάτοικοι, περίπου, συνέθεταν ένα μωσαϊκό από Βούλγαρους, Βλάχους, Αρμένιους, Αρβανίτες, Γάλλους,Ιταλούς, Αυστριακούς, Ντονμέδες, ακόμη και γύφτους. (Γ.Θ.Βαφόπουλος. Το παραμύθι της Θεσσαλονίκης, εκδ. Παρατηρητής, Θεσ/νίκη 1997.) Ποσοστά πληθυσμιακής σύνθεσης ( )

Η άφιξη των προσφύγων Ο πληθυσμός της Θεσσαλονίκης, ο "παμμιγής όχλος" που εντυπωσιάζει τον Καμενιάτη, το συνοθύλευμα "μυρίων εθνών" που αναφέρει ο Χούμνος, υπήρξε πάντα ένα μωσαϊκό από εθνότητες. Με την άφιξη των προσφύγων το 1912 αλλάζει η μορφή της πόλης. Το ελληνικό στοιχείο ενισχύεται. Οι πρόσφυγες έφεραν μαζί τους έναν εκλεπτυσμένο πολιτισμό και διάφορες τέχνες που γνώριζαν. Όμως η εγκατάστασή τους δημιούργησε πολλά προβλήματα. ( στέγης, σίτισης, ανεργίας κτλ.)

Αρχικά εγκαθίστανται σε σχολεία, εκκλησίες, στρατόπεδα ή σε ανταλλάξιμα σπίτια Τούρκων που έφυγαν.

Αργότερα δημιουργούνται νέοι οικισμοί όπου οι πρόσφυγες εγκαθίστανται μόνιμα (Τούμπα,Καλαμα- ριά, Σταυρούπολη, Πολίχνη, Ευκαρπία κτλ.)

Άθλιες οι συνθήκες στους καταυλισμούς

Φωτογραφίες από τις παραγκουπόλεις των προσφύγων

ΒΙΛΛΑ ΑΛΛΑΤΙΝΗ Γκίκα Αντέμ Ελμαλιώτη Ιωάννα Θολούλης Χρήστος Καρανικόλας Γιώργος Ραγκότη Ελένη

Εργασία του Project για τους Εβραίους της Θεσσαλονίκης ΒΙΛΛΑ ΑΛΛΑΤΙΝΗ Γιώργος Καρανικόλας Χρήστος Θολούλης

Η παρουσία των Εβραίων στη Θεσσαλονίκη Ο χρόνος της αρχικής εγκατάστασης των Εβραίων στη Θεσσαλονίκη παραμένει ως τώρα άλυτο ιστορικό πρόβλημα. Κάποιοι ερευνητές πιστεύουν ότι από την εποχή της ίδρυσής της (315 π.Χ.) η Θεσσαλονίκη είχε και Εβραίους κατοίκους. Υπάρχουν αρκετές μαρτυρίες για την ύπαρξη Εβραϊκής Κοινότητας στη Θεσσαλονίκη στα Ρωμαϊκά και στα Βυζαντινά χρόνια.

Ο Εβραϊκός πληθυσμός τον 14 ο - 15 ο αι. Οι Εβραίοι αυτοί, οι λεγόμενοι Ρωμανιώτες, είχαν εξελληνίσει τα ονόματά τους και μιλούσαν την Ελληνική γλώσσα. Από τα μέσα του 14ου αιώνα, η Θεσσαλονίκη θα δεχθεί και άλλους Εβραίους προερχόμενους από την Κεντρική Ευρώπη, την Σικελία και την Ιταλία. Το καθοριστικό όμως γεγονός για την εξέλιξη της Ισραηλιτικής Κοινότητας είναι η εγκατάσταση στην πόλη Ισπανοεβραίων, των λεγόμενων Σεφαραδίμ, που έρχονται από το 1492, διωγμένοι από την Ισπανία με διάταγμα των καθολικών βασιλιάδων Φερδινάνδου και Ισαβέλλας. Σ' αυτούς θα προστεθούν και άλλοι εξόριστοι Εβραίοι από τη Σικελία, την Πορτογαλία και τη Βόρεια Αφρική. Όλοι αυτοί θα εγκατασταθούν στην σχεδόν έρημη, μετά την άλωσή της (1430) από τους Τούρκους Θεσσαλονίκη, θα καταλάβουν τις συνοικίες από την Εγνατία μέχρι την παραλία και από το Βαρδάρι μέχρι τη Διαγώνιο, θα επικρατήσουν δημογραφικά και θα μεταβάλουν την πόλη σε εμπορικό κέντρο πρώτης γραμμής.

Σεφαραδίμ Οι Σεφαραδίμ θα διακριθούν στην υφαντουργία, θα δουλέψουν στα ορυχεία του Γαλλικού και της Σιδηρόκαψας, θα ιδρύσουν το πρώτο τυπογραφείο στη Θεσσαλονίκη γύρω στα 1520, και θα αναδείξουν μεγάλες προσωπικότητες του πνεύματος, ραββίνους, ιατρούς, φιλοσόφους, ποιητές, νομοδιδάσκαλους. Έτσι η φήμη της Εβραϊκής Κοινότητας Θεσσαλονίκης θα απλωθεί σ' ολόκληρη την Ευρώπη. Και ακριβώς αυτή την εποχή η Θεσσαλονίκη θα τιμηθεί με τον τίτλο της "Μητέρας εν Ισραήλ". Από το 1873 οι Εβραίοι δέχονται προχωρημένη Ευρωπαϊκή παιδεία. Την ίδια περίοδο κυκλοφορεί στη Θεσσαλονίκη η πρώτη εφημερίδα, η Εβραϊκή "EL LUNAR" (1864) και εγκαινιάζεται η βιομηχανική ανάπτυξη με τον μεγάλο ατμόμυλο των Ιταλοεβραίων Αλλατίνι (1854).

Ο Εβραϊκός πληθυσμός τα νεότερα χρόνια Οι Εβραίοι κρατούν το μεγαλύτερο μέρος του εμπορίου, εξασκούν όλα τα επαγγέλματα και αποτελούν την πλειοψηφία του εργατικού πληθυσμού. Μετά τη Νεοτουρκική επανάσταση (1908) ιδρύεται η σοσιαλιστική οργάνωση Φεντερασιόν και εμφανίζονται και οι πρώτοι σιωνιστικοί σύλλογοι. Σύμφωνα με απογραφή των Ελληνικών αρχών το 1912, οι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης αριθμούσαν τότε ψυχές, έναντι Μουσουλμάνων, Ελλήνων και ατόμων που ανήκαν σε άλλες εθνότητες.

Ο Εβραϊκός πληθυσμός μετά το 1917 Λίγα χρόνια αργότερα η Εβραϊκή Κοινότητα θα δεχθεί ένα συντριπτικό χτύπημα, με την πυρκαγιά του 1917, καθώς μέλη της μένουν άστεγα. Καταστρέφονται επίσης όλες σχεδόν οι συναγωγές, τα σχολεία και οι κτηριακές εγκαταστάσεις των φιλανθρωπικών ιδρυμάτων. Έτσι πολλοί Εβραίοι θα μεταναστεύσουν στο εξωτερικό στη διάρκεια του μεσοπολέμου Παρ' όλα αυτά η Κοινότητα θα αριθμεί, το 1940, πάνω από ψυχές. Οι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης ζουν αρμονικά με τους Χριστιανούς συμπολίτες τους και εκτελούν στο ακέραιο το καθήκον τους απέναντι στην Ελληνική πατρίδα, στον πόλεμο του

Οι Εβραίοι στην κατοχή Η υποδούλωση της Θεσσαλονίκης στις δυνάμεις του άξονα (9-4-41) θα σημάνει την αρχή του τέλους. Οι Ναζί εγκαινιάζουν τα αντιεβραϊκά μέτρα από τις πρώτες κιόλας μέρες. Απαγορεύουν την είσοδο των Εβραίων σε καφενεία, ζαχαροπλαστεία κλπ. Επιτάσσουν το νοσοκομείο Χιρς και πολλά Εβραϊκά σπίτια, φυλακίζουν τα μέλη του Κοινοτικού Συμβουλίου, λεηλατούν τα γραφεία της Κοινότητας, καταστρέφουν τα αρχεία και τις Εβραϊκές βιβλιοθήκες. Στις οι Εβραίοι άνδρες από χρονών διατάζονται να παρουσιαστούν στην πλατεία Ελευθερίας. Εκεί, αφού υφίστανται απερίγραπτες ταπεινώσεις, καταγράφονται και οδηγούνται σε καταναγκαστικά έργα.

Η εξόντωση των Εβραίων Από το Φεβρουάριο του 1943 οι Εβραίοι υποχρεώνονται να φορούν το κίτρινο άστρο και να κατοικούν σε ορισμένες μόνο συνοικίες (γκέτο). Στις 15 Μαρτίου 1943 αναχωρεί ο πρώτος συρμός με προορισμό τα στρατόπεδα του θανάτου Άουσβιτς- Μπιερκενάου. Θα ακολουθήσουν, μέχρι τον Αύγουστο του 1943, άλλες δεκαοχτώ αποστολές, που θα μεταφέρουν όλους σχεδόν τους Εβραίους στον τόπο της εξόντωσης, στοιβαγμένους σε βαγόνια που προορίζονταν για ζώα. Ένας μόνο ασήμαντος αριθμός θα μπορέσει, με τη βοήθεια Χριστιανών φίλων, να διαφύγει ή να ενταχθεί στην αντίσταση. Αυτοί θα επιστρέψουν στη Θεσσαλονίκη, με την απελευθέρωσή της, τον Οκτώβριο του 1944 και μαζί με τους ελάχιστους επιζώντες των στρατοπέδων του θανάτου, θα προσπαθήσουν να οικοδομήσουν μια καινούρια ζωή μέσα από τα ερείπια.

Οι Εβραίοι σήμερα Σήμερα, παρά τον αφανισμό του 96% των μελών της, η Ισραηλιτική Κοινότητα της Θεσσαλονίκης είναι ξανά μια ζωντανή πραγματικότητα. Οι προαιώνιοι ψαλμοί αντηχούν στις τρεις συναγωγές της, τα καινούρια βλαστάρια της φοιτούν σ΄ένα άρτιο Δημοτικό Σχολείο. Ένας υπερσύγχρονος οίκος ευγηρίας φιλοξενεί τους απόμαχους της ζωής κι ένα κοινοτικό κέντρο συγκεντρώνει τη νεολαία. Έτσι, παρά την τραγική δοκιμασία του, ο Εβραϊσμός της Θεσσαλονίκης κατάφερε να ξαναγεννηθεί από την τέφρα του, προσφέροντας ένα απτό παράδειγμα ζωτικότητας και πνευματικής δύναμης.

ΕΒΡΑΪΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Ανάμεσα στα ελάχιστα νεότερα μνημεία της πόλης μας που διασώθηκαν μέχρι σήμερα, ξεχωρίζουν και ορισμένα κτίρια που ανήκαν σε εβραϊκές οικογένειες ή στέγαζαν κοινοτικά ιδρύματα. Το σπουδαιότερο από αυτά είναι: η Βίλλα Αλλατίνη

Έργο του Ιταλού αρχιτέκτονα Βιταλιάνο Ποζέλι. Χτίστηκε το 1888 σαν εξοχική κατοικία της Οικογένειας Αλλατίνη, που ήταν ονομαστή για τις επιχειρηματικές αλλά και για τις κοινωνικές της δραστηριότητες. Χρησιμοποιήθηκε ως κατοικία και φυλακή του σουλτάνου Αβδούλ Χαμίτ του Β', που εκθρονίστηκε από τους Νεότουρκους. Το 1926 στέγασε το νεοϊδρυμένο τότε Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης, ενώ στον πόλεμο του χρησιμοποιήθηκε σαν νοσοκομείο. Σήμερα στη βίλλα Αλλατίνη εδρεύει η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, πρώην Νομαρχία Θεσσαλονίκης. Άλλα μνημειώδη κτίρια που ανήκαν στους Αλλατίνη και σώζονται αλλά και λειτουργούν μέχρι σήμερα είναι, οι μύλοι στην οδό Ανθέων και η Τράπεζά τους στην πλατεία Χρηματιστηρίου,τη σημερινή Στοά Μαλακοπής. Βίλλα Αλλατίνη (Βασ. Όλγας 198)

Βίλλα Φερνάντες ή Κάζα Μπιάνκα (Βασ. Όλγας - Θ. Σοφούλη) Έργο του αρχιτέκτονα Πιέρο Αριγκόνι. Χτίστηκε το 1910 σαν κατοικία του Εβραίου επιχειρηματία Ντίνο Φερνάντες και συνδέθηκε με την ρομαντική ιστορία του ειδυλίου της κόρης του Αλίν και του ανθυπολοχαγού Αλιμπέρτη.

Βίλλα Μορδόχ (Β. Όλγας 162) Έργο του αρχιτέκτονα Ξενοφώντα Παιονίδη. Χτίστηκε το 1905 σαν κατοικία του Τούρκου μεράρχου Σεϊφουλάχ Πασά. Το 1923 αγοράστηκε από την εβραϊκή οικογένεια Σιαλώμ και το 1930 από την επίσης εβραϊκή οικογένεια Μορδόχ. Μετά τον Β' παγκόσμιο πόλεμο στέγασε διαδοχικά υπηρεσίες του ΕΛΑΣ, του Γ' Σώματος Στρατού και του ΙΚΑ. Σήμερα στεγάζει την Πινακοθήκη του Δήμου Θεσσαλονίκης.

Βίλλα Ιακώβ Μοδιάνο (Β. Όλγας 68) Χτίστηκε το 1906 σαν κατοικία του Ιακώβ Μοδιάνο σε σχέδια του μηχανικού Έλι Μοδιάνο. Το 1913 η βίλλα αγοράστηκε από τον Δήμο Θεσσαλονίκης και προσφέρθηκε για ανάκτορο στον βασιλιά Κωνσταντίνο. Χρησιμοποιήθηκε, στην περίοδο του μεσοπολέμου, για κατοικία του εκάστοτε Γενικού Διοικητή Μακεδονίας και αργότερα στέγασε την Στρατιωτική Ιατρική σχολή. Από το 1970 στεγάζει το Λαογραφικό Μουσείο. Ο επισκέπτης που ενδιαφέρεται για χώρους που συνδέθηκαν με την Εβραϊκή κοινότητα της Θεσσαλονίκης, μπορεί επίσης να επισκεφθεί την γραφική "Αγορά Μοδιάνο", την "Στοά Σαούλ", το Ιπποκράτειο Νοσοκομείο, χτισμένο το 1907 από την Ισραηλιτική Κοινότητα με τη συνδρομή της Βαρώνης Κλάρας ντε Χρις και τέλος το "Γενί Τζαμί" (πρώην αρχαιολογικό μουσείο) χτισμένο το 1902, από τους "ντονμέδες", πρώην Εβραίους που από τον 17ο αιώνα είχαν ασπαστεί τον Ισλαμισμό.

ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ ΕΒΡΑΙΩΝ

Γυναικείες ενδυμασίες

Ανδρικές ενδυμασίες

ΑΛΑΤΖΑ ΙΜΑΡΕΤ Αδαμίδου Φανή Δράκος Γεώργιος Καρανδρέας Πρόδρομος Τσελεπίδης Ιορδάνης

Το όνομα της ομάδας μας Ονομάστηκε Αλατζά Ιμαρέτ Τζαμί (πολύχρωμο πτωχοκομείο) τόσο από τις πολύχρωμες πέτρες σε σχήμα ρόμβου, με τις οποίες ήταν διακοσμημένος ο μιναρές του, όσο και εξαιτίας του πτωχοκομείου (ιμαρέτ), που λειτουργούσε δίπλα στο τζαμί. Αξίζει να σημειωθεί ότι σπάνια απαντάται στην οθωμανική αρχιτεκτονική μιναρές διακοσμημένος με τέτοιο τρόπο.

Η μουσουλμανική κοινότητα της Θεσσαλονίκης Μουσουλμάνοι εμφανίζονται στη Θεσσαλονίκη μετά την άλωσή της από τους Τούρκους. Ο Μουράτ αποφασίζει την αναγέννηση της πόλης. Απελευθερώνονται, έναντι λύτρων, οι ευγενείς, υποχρεώνονται οι κάτοικοί της, που είχαν καταφύγει σε άλλα μέρη, να ξαναγυρίσουν, επιδιορθώνονται τα τείχη και τα φρούρια και εγκαθίστανται χίλιες οικογένειες Τούρκων από τα Γιαννιτσά στην πόλη. Ταυτόχρονα κτίζονται και τα πρώτα δημόσια κτίρια της περιόδου.

Τούρκικη ενδυμασία Οι πρόκριτοι και επιφανείς (αγιάνηδες)”, γράφει ο Απ. Βακαλόπουλος, “φορούν καφτάνι από μεταξωτό ατλάζι, φορέματα με πολύχρωμη φόδρα και σαμαρόγουνα και στο κεφάλι διάφορων ειδών χρυσοΰφαντα σαρίκια. Οι άνθρωποι της μεσαίας τάξης φορούν επενδύτη από αγγλικό βαμπακερό και καφτάνι από ύφασμα της Δράμας. Οι κυρίες και οι δούλες τους σκεπάζουν το πρόσωπό τους με το φερετζέ και βαδίζουν ντροπαλές. Οι πλούσιες φορούν πολυτελή πανωφόρια από μετάξι χρυσοΰφαντα”.

Φωτογραφίες από το λαογραφικό μουσείο Θεσ/νίκης

ΠΡΟΞΕΝΕΙΟ Βαρσάμη Αγγελική Γκινάι Μάριο Ζαφειράκης Παντελής Ταχριτζόγλου Κατερίνα

Το όνομα της ομάδας μας Προξενείο είναι το σημερινό Μουσείο του Μακεδονικού Αγώνα και βρίσκεται στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, δίπλα στο μητροπολιτικό ναό του Γρηγορίου Παλαμά, στην οδό Προξένου Κορομηλά 23. Το κτίριο, σχεδιασμένο από το διάσημο αρχιτέκτονα Έρνστ Τσίλερ, κατασκευάστηκε το 1893 με δωρεά του Ανδρέα Συγγρού. Tο κτίριο ενοικιάστηκε από το ελληνικό κράτος για να στεγάσει το Γενικό Προξενείο της Ελλάδας. Κατά την περίοδο το ελληνικό προξενείο της Θεσσαλονίκης αναδείχθηκε σε επιτελικό κέντρο του Μακεδονικού Αγώνα. Επικεφαλής ήταν μια σημαντική προσωπικότητα, ο γενικός πρόξενος Λάμπρος Κορομηλάς.

Παρουσία Αρμενίων στη Θεσσαλονίκη Η Αρμενική παρουσία στην πόλη μας ανάγεται στους βυζαντινούς χρόνους, αλλά η οργάνωση της παροικίας σε κοινότητα άρχισε στα Η παροικία γνώρισε δυο περιόδους μεγάλης δημογραφικής ανάπτυξης:

Την πρώτη μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, όταν από τις 80 χιλιάδες περίπου Αρμενίους που η Ελλάδα δέχτηκε φιλόξενα στο έδαφός της, χιλιάδες εγκαταστάθηκαν στην περιοχή της Θεσσαλονίκης.

Και τη δεύτερη, όταν, μετά τη διάλυση της πρώην ΕΣΣΔ και την έναρξη των εθνικών συγκρούσεων στην Υπερκαυκασία, κατέφυγαν στην κεντρική Μακεδονία πάνω από 11 χιλιάδες Αρμένιοι και Ελληνοαρμένιοι.

Αρμένιοι Κτίσματα Αρμένων στην Θεσαλλονίκη: Η Αρμένικη Εκκλησία Η εκκλησία χτίστηκε από τον Ιταλό Αρχιτέκτονα Βιταλιανό Ποζέλι το 1903 και βρίσκεται στην οδό Διαλέττη 4. Είναι αφιερωμένη στην Παναγία.

ΤΕΛΟΣ Πολύτιμη ήταν η βοήθεια από τις καθηγήτριες Αμπεριάδου Δ. και Κατόγλου Ε. ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΠΟΛΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΧΡΟΝΟ ΣΑΣ