Όνομα : Κατερίνα Φαρακλιώτη, Μαρία Τριανταφύλλου, Στέλλα Μπουγιούκου, Ερίσα Τσέλο, Ειρήνη Τσαπουρνιώτη Τμήμα : Γ ’3 Σχολικό έτος : Μάθημα : Π. Ε. Ε. Α.- Project Ομάδα : Πράσινη

Στην Ελλάδα οι κυριότεροι μέθοδοι καλλιέργειας που εφαρμόζονται είναι οι βιολογικές, συμβατικές και φυσικές. Χρησιμοποιούνται από αγρότες ανά την Ελλάδα, ενώ η κάθε μέθοδος καλλιέργειας έχει τα δικά της χαρακτηριστικά τα οποία παρουσιάζουν αρκετές διαφορές μεταξύ τους. Τελευταία αρχίζουν να εφαρμόζονται και άλλοι μέθοδοι καλλιέργειας που διαθέτουν περισσότερα πλεονεκτήματα από τις παλαιότερες και αποδεικνύονται αρκετά αποτελεσματικές.

 Η βιολογική καλλιέργεια είναι μία μέθοδος καλλιέργειας η οποία ελαχιστοποιεί ή αποφεύγει πλήρως τη χρήση συνθετικών λιπασμάτων και ζιζανιοκτόνων, ρυθμιστών ανάπτυξης των φυτών, ορμονών, καθώς και πρόσθετων ουσιών στις ζωοτροφές. Οι βιολογικοί καλλιεργητές βασίζονται σε υπολείμματα συγκομιδών, ζωικά λιπάσματα και μηχανική καλλιέργεια για τη διατήρηση της παραγωγικότητας του χώματος, τον εμπλουτισμό του με θρεπτικές ουσίες για τα φυτά καθώς και για τον έλεγχο ζιζανίων, παράσιτων και εντόμων. Η βιολογική καλλιέργεια μπορεί να αποτελέσει ελκυστική οικονομική δραστηριότητα για τους παραγωγούς και να τονώσει το εισόδημά τους, αφού τους δίνεται η δυνατότητα να ζητήσουν υψηλότερη τιμή για τα ποιοτικά προϊόντα που προσφέρουν. Επιπλέον, η διάδοση της υγιεινής διατροφής και η αύξηση της ζήτησης βιολογικών προϊόντων παγκοσμίως βοηθούν στην προώθηση της βιολογικής καλλιέργειας στους αγροτικούς κύκλους. Σε αυτό βοηθά και η νομοθεσία που ισχύει στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με τα βιολογικά προϊόντα, η οποία διαβεβαιώνει τους καταναλωτές για την αξιοπιστία των προϊόντων που έχουν την ένδειξη ‘ βιολογικό ’. Το κύριο ζήτημα της βιολογικής καλλιέργειας είναι η αντικατάσταση συνθετικών χημικών ουσιών με άλλες που βρίσκονται στη φύση. Αντί συνθετικών φυτοφαρμάκων χρησιμοποιούνται οργανικά φυτοφάρμακα όπως το πύρεθρο και η ροτενόνη. Οι βιολογικοί καλλιεργητές υποστηρίζουν ότι οι συγκεκριμένες οργανικές ουσίες είναι βιοδιασπώμενες και άρα δεν μένουν στο τελικό προϊόν..

 Τα βιολογικά προϊόντα εγγυώνται αυθεντικές γεύσεις και ποιότητα ζωής, σηματοδοτούν την έναρξη μίας νέας εποχής, η οποία εκφράζει την ανάγκη του ανθρώπου για υγιεινή διατροφή, και αποτελούν την απάντηση στα μεταλλαγμένα προϊόντα που κυκλοφορούν στην αγορά. Στην Ευρώπη, η βιολογική καλλιέργεια αυξάνεται με αλματώδεις ρυθμούς, ενώ έχει ήδη αρχίσει να αναπτύσσεται και στη χώρα μας. Σήμερα, όλο και περισσότεροι καταναλωτές στρέφονται στα βιολογικά προϊόντα που : – εγγυώνται καλύτερη ποιότητα ζωής, λόγω της απουσίας λιπασμάτων, φυτοφαρμάκων, ορμονών και άλλων χημικών ουσιών, – αποτελούν ασπίδα προστασίας, καθώς η ποιότητά τους πιστοποιείται από αρμόδιους οργανισμούς, – διατηρούν τα θρεπτικά συστατικά, τη γεύση και το άρωμά τους, – σέβονται το περιβάλλον.

 Η συμβατική καλλιέργεια είναι η συνηθισμένη πρακτική καλλιέργειας βοηθούμενη από χημικά φυτοφάρμακα και λιπάσματα προσανατολισμένη στην ποσοτική παραγωγή με ποιοτικά κριτήρια της αγοράς στην οποία απευθύνονται π. χ. ομοιομορφία, ευκολία μηχανικής συγκομιδής, διατηρισιμότητα κ. ά. Στον τρόπο αυτό κυριαρχούν κυρίως τα υβρίδια. Υβρίδιο είναι μια τεχνητή διασταύρωση ή σειρά διασταυρώσεων μεταξύ διαφορετικών φυτών ίδιου είδους, κάτι που κατά κανόνα γίνεται στη φύση, διαφέρει όμως τρομερά από τη διαδικασία που γίνεται στα εργαστήρια καθώς εργαστηριακά είναι πλήρως κατευθυνόμενη και ελεγχόμενη και αποσκοπεί στη λήψη φυτών με συγκεκριμένα επιθυμητά χαρακτηριστικά που καθορίζονται από τις εκάστοτε ανάγκες της αγοράς και της προάσπισης των αναγκών έρευνας και κατοχύρωσης των εργαστηρίων. Συνήθως συγχέεται ο φόβος απέναντι στα γενετικά τροποποιημένα με το σκεπτικισμό απέναντι στα υβρίδια αλλά όπως προκύπτει είναι δύο εντελώς διαφορετικά πράγματα. Για την ώρα αρκεί να αναφερθεί ότι ενώ για τα γενετικά τροποποιημένα υπάρχουν τεκμηριωμένα επιχειρήματα για την ακαταλληλότητά τους στην υγεία, για τα υβρίδια δεν μπορεί να ισχυριστεί κανένας ότι είναι ανθυγιεινά.

 Η φυσική καλλιέργεια είναι μία μέθοδος καλλιέργειας στην ουσία κατά την οποία γίνεται προσπάθεια προσομοίωσης του φυσικού τρόπου ανάπτυξης των φυτών στη φύση. Με τη μέθοδο αυτή δεν κλαδεύουμε, δεν κατεργαζόμαστε το έδαφος, δε λιπαίνουμε και φυσικά δεν ραντίζουμε καθόλου.

Γενετικός Τροποποιημένος Οργανισμός ( ΓΤΟ ), όπως αναφέρεται στην Οδηγία 2001/18/ ΕΚ, είναι κάθε οργανισμός, εξαιρούμενων των ανθρώπων, του οποίου το γενετικό υλικό έχει τροποποιηθεί κατά τρόπο που δεν συμβαίνει φυσιολογικά με τη σύζευξη ή / και το φυσιολογικό συνδυασμό. Η τεχνολογία αυτή επιτρέπει σε επιλεγμένα μεμονωμένα γονίδια να μεταφερθούν από έναν οργανισμό σε έναν άλλο, ακόμα και μεταξύ ειδών που δεν συγγενεύουν μεταξύ τους. Το θέμα των Γενετικά Τροποποιημένων Οργανισμών ( ΓΤΟ ) είναι ιδιαίτερα σημαντικό κι έχει απασχολήσει την Ευρωπαϊκή Ένωση από τη δεκαετία του Στόχος των αρμόδιων αρχών των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι ο έλεγχος και ο περιορισμός τυχόν αρνητικών επιπτώσεων από ΓΤΟ, αφήνοντας ταυτόχρονα περιθώρια για ερευνητική δράση στο νέο επιστημονικό τομέα της βιοτεχνολογίας ή και για χρήση στην αγορά, αν τα προϊόντα αποδειχθούν χρήσιμα και αβλαβή. Η γενετική τροποποίηση ή γενετική μηχανική ή τεχνολογία συνδυαζόμενου DNA αποτελεί μια από τις νεώτερες μεθόδους εισαγωγής νέων χαρακτηριστικών σε μικρό - οργανισμούς, φυτά και ζώα. Αντίθετα από άλλες μεθόδους γενετικής βελτίωσης, η εφαρμογή της τεχνολογίας αυτής είναι αυστηρά ελεγχόμενη. Πριν οποιοσδήποτε γενετικά τροποποιημένος οργανισμός ( ΓΤΟ ) ή προϊόν εισαχθεί στην αγορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης πρέπει να περάσει από ειδική διαδικασία έγκρισης όπου εξετάζεται η ασφάλεια σε σχέση με τους ανθρώπους, τα ζώα και το περιβάλλον. Οι πιο συνηθισμένοι τύποι ΓΤΟ είναι τα γενετικά τροποποιημένα είδη φυτών καλλιέργειας και περιλαμβάνουν γενετικά τροποποιημένο καλαμπόκι, σόγια, πολτό ελαιόσπορου και ποικιλίες βαμβακιού. Τέτοιες ποικιλίες έχουν κυρίως τροποποιηθεί γενετικά με σκοπό να γίνουν ανθεκτικά σε ορισμένα ζιζάνια και ζιζανιοκτόνα. Από τη μια πλευρά, η ανάπτυξη ανθεκτικών στα ζιζάνια φυτών μειώνει τη χρήση των ζιζανιοκτόνων που χρειάζονται για να περιορίσουν την ανάπτυξη ορισμένων παρασίτων στις καλλιέργειες. Από την άλλη, η χρήση φυτών που αντέχουν σε ένα συγκεκριμένο φάσμα ζιζανιοκτόνων επιτρέπει τη χρήση των τελευταίων για την καταστροφή παρασίτων χωρίς να καταστρέφονται και τα χρήσιμα, ΓΤ, φυτά. Με αυτόν τον τρόπο αποφεύγεται και η χρήση πολλαπλών παρασιτοκτόνων.

Τα τελευταία χρόνια έχουν αρχίζει να εφαρμόζονται νέα είδη καλλιέργειας, που παρουσιάζουν αρκετά πλεονεκτήματα και βοηθούν αρκετά τους αγρότες, όπως η υδροπονική, αεροπονική και ακουαπονική. Η υδροπονική είναι γνωστή από τις αρχές του 17 ου αιώνα αλλά έγινε περισσότερο γνωστή από το 1970 που πλήθος αγροτών άρχισε να την εφαρμόζει σε επίπεδο παραγωγής. Οι νέες αυτές μέθοδοι καλλιέργειας χρησιμοποιούν μόνο το 5% με 10% του νερού που απαιτείται σε μια συμβατική καλλιέργεια σε χώμα. Τα φυτά βρίσκονται σε πολύ μικρότερη απόσταση το ένα από το άλλο, η παραγωγή είναι εντυπωσιακά ταχύτερη και τα εργατικά χέρια που απαιτούνται είναι πολύ λιγότερα. Δηλαδή, σε πολύ μικρότερο χώρο, με ελάχιστα έξοδα για το πότισμα και ελάχιστα έξοδα για εργατικά η παραγωγή είναι πολλαπλάσια της συμβατικής. Το σημαντικότερο όμως όλων είναι ότι οι καλλιέργειες αυτές δεν απαιτούν εύφορη γη ! Για να είμαστε ακριβέστεροι, δεν απαιτούν καν καλλιεργήσιμη γη. Ακόμα και το πιο άγονο κομμάτι του πλανήτη μπορεί να παράξει εύκολα και γρήγορα τα απαιτούμενα προϊόντα. Αρκεί να το επιτρέπουν οι κλιματολογικές συνθήκες ( για να μην υπάρχει μεγάλη δαπάνη σε θέρμανση / ψύξη των χρησιμοποιούμενων θερμοκηπίων ), να υπάρχει επαρκής ηλιοφάνεια ( για να μην χρειάζεται τεχνητός φωτισμός ) και να έχει νερό ( σε σαφώς λιγότερες ποσότητες από αυτές που απαιτεί η καλλιέργεια σε χώμα ). Η κάθε μέθοδος έχει τα δικά της πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Εξελίσσονται όμως με τον χρόνο και τη συμβολή της επιστήμης που καλείται να δώσει μία λύση στο τεράστιο πρόβλημα του υπερπληθυσμού, της κατεστραμμένης από φάρμακα καλλιεργήσιμης γης και της έλλειψης καθαρού νερού. Γιατί αυτοί είναι οι κυριότεροι λόγοι που οδήγησαν στην ανάπτυξη τέτοιων μεθόδων και ελπίζουμε πως η εξέλιξή τους θα τις κάνει ακόμα πιο παραγωγικές, προσοδοφόρες αλλά και οικονομικές για τον καταναλωτή.

 Είναι ετερογενείς πληθυσμοί  Είναι τοπικά προσαρμοσμένοι  Έχουν δημιουργηθεί με επιλογή των γεωργών και της φύσης  Παρουσιάζουν ομοιόσταση σε καταπονήσεις από βιοτικούς και αβιοτικούς παράγοντες  Αποτελούν ένα εξελισσόμενο υλικό Μερικές ετήσιες τοπικές ποικιλίες είναι τα σιτηρά, τα λαχανικά και τα όσπρια, ενώ μερικές πολυετείς είναι το αμπέλι, η ελιά και άλλα οπωροφόρα

Τα συγκεκριμένα είδη καλλιεργειών χρησιμοποιούνται εδώ και πάρα πολλά χρόνια και είναι και αρκετά αποδοτικά. Συγχρόνως όμως γίνονται και προσπάθειες βελτίωσης τους προκειμένου να υπάρξει μεγαλύτερη παραγωγή σε συντομότερο χρονικό διάστημα, αλλά και δημιουργίας νέων μεθόδων καλλιέργειες οι οποίες θα είναι περισσότερο αποτελεσματικές και γενικότερα θα εμφανίζουν περισσότερα πλεονεκτήματα.

Στην Εύβοια εφαρμόζονται διάφορες καλλιέργειες και η παραγωγή προϊόντων αυξάνεται συνεχώς. Συγκεκριμένα στη Βόρεια Εύβοια καλλιεργούνται τα τελευταία χρόνια βιολογικές ελιές στην περιοχή των Ροβιών, ξερά σύκα στο χωριό ‘ Ταξιάρχης ’, χαμοφάσουλα στην περιοχή του Μαντουδίου και αμπέλια στην Ιστιαία. Επιπλέον, καλλιεργείται τα τελευταία 5 χρόνια το ιπποφαές που είναι ένας φυλλοβόλος θάμνος με ευεργετικές ιδιότητες στην περιοχή του Προκοπίου. Επίσης, εφαρμόζονται καλλιέργειες μανιταριών στη Στενή, σύκων στην περιοχή της Κύμης, εκλεκτό κρασί στο Ληλάντειο πεδίο και ελαιόλαδο σε όλο τον νομό της Εύβοιας. Μεγάλη είναι και η παραγωγή αγροτικών προϊόντων στη Νότια Εύβοια, όπου καλλιεργούνται κυρίως τσάι και θυμάρι. Τέλος, σε όλες τις πεδινές περιοχές της Εύβοιας καλλιεργούνται ντομάτες, πατάτες, πορτοκάλια, λεμόνια, αγγούρια, μπρόκολα, κουνουπίδια, κολοκύθια κ. ά.