Εκπαιδευτική Ημερίδα ΑΚΙΔΑ Δημοτικό Σχολείο Κωνσταντινουπόλεως Λευκωσία 22 Νοεμβρίου ος Στόχος υπό έμφαση : «Βελτίωση των μαθησιακών αποτελεσμάτων» Ανδρέας Κυθραιώτης Επιθεωρητής Δημοτικής Εκπαίδευσης

ΑΞΟΝΕΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ 1.Τι εννοούμε με τον όρο «μαθησιακά αποτελέσματα»; 2.Γιατί έχει επιλεχθεί φέτος αυτός ο στόχος; 3.Έχει σχέση ο στόχος με τη βελτίωση των αποτελεσμάτων της Κύπρου σε διεθνείς έρευνες που θα διεξαχθούν το 2015; 4.Ποια είναι τα αναμενόμενα οφέλη από την επιτυχία του στόχου; 5.Πώς επιτυγχάνεται η ανάπτυξη της ικανότητας του σχολείου για συνεχή βελτίωση; 6.Έχουμε παραδείγματα προγραμμάτων σχολικής βελτίωσης σε άλλες χώρες; 7.Συνοπτικά τι μας δείχνει η επιστημονική έρευνα και οι εμπειρίες άλλων χωρών; 8.Πώς αναμένεται να εργαστεί φέτος η κάθε σχολική μονάδα; 2

1. Τι εννοούμε με τον όρο «μαθησιακά αποτελέσματα»; 3 Τα μαθησιακά αποτελέσματα αφορούν την επιτυχία των μαθητών μας τόσο ποιοτικά όσο και ποσοτικά σε σχέση με: το όραμά του εκπαιδευτικού μας συστήματος και τα αναλυτικά του προγράμματα.

Τι εννοούμε με τον όρο «μαθησιακά αποτελέσματα»; 4 «Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι με τον όρο μαθησιακά αποτελέσματα εννοούνται όχι μόνο οι γνώσεις αλλά και οι στάσεις, οι συμπεριφορές και οι δεξιότητες που επιδιώκεται να αποκτήσουν οι μαθητές μέσα από την εφαρμογή των Αναλυτικών Προγραμμάτων». Εγκύκλιος ΥΠΠ «Στόχοι υπό έμφαση της σχολικής χρονιάς 2014 – 2015» ( )

Το όραμα του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού Η διαμόρφωση εγγράμματων πολιτών με δεξιότητες, υπευθυνότητα, δημοκρατικό ήθος, ιστορική ταυτότητα αλλά και σεβασμό στη διαφορετικότητα. Πολιτών με ολοκληρωμένη προσωπικότητα, ικανών να συμβάλουν δημιουργικά στην ανάπτυξη της κοινωνίας και στην αντιμετώπιση των προκλήσεων του μέλλοντος, καθώς και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών μέσω της παιδείας και του πολιτισμού. Υπουργός Παιδείας και Πολιτισμού ( )

Οι τρεις σκοποί-πυλώνες των Αναλυτικών Προγραμμάτων

. Συνοπτικά: Τι εννοούμε με τον όρο «μαθησιακά αποτελέσματα»; ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΓΝΩΣΕΙΣΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣΣΤΑΣΕΙΣΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΕΣ 7

Αποτελεί μόνιμο στόχο όπως φαίνεται: στην αποστολή, στο όραμα και στα αναλυτικά προγράμματα του ΥΠΠ 2. Γιατί έχει επιλεχθεί φέτος αυτός ο στόχος; Αφορά μόνο τη φετινή σχολική χρονιά; 8 Όμως αποτελεί ευκαιρία για ανανέωση και ενίσχυση του ενδιαφέροντος και των προσπαθειών όλων μας για συνεχή βελτίωση των μαθησιακών αποτελεσμάτων, λαμβάνοντας υπόψη:  την ανάγκη για επιτυχία και αλλαγή  την επιστημονική έρευνα: στην Κύπρο και διεθνώς  τις αντιλήψεις που υπάρχουν σε μεγάλο μέρος της κοινωνίας μας για τα αποτελέσματα της εκπαίδευσης. Ο ΓΕΝΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΠΟΥ ΑΝΑΠΤΥΣΣΕΙ ΤΟ ΥΠΠ ΔΙΝΕΙ ΙΔΙΑΙΤΕΡΗ ΕΜΦΑΣΗ ΣΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΣΙΑΚΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ.

3. Έχει σχέση ο στόχος με τη βελτίωση των αποτελεσμάτων της Κύπρου σε διεθνείς έρευνες που θα διεξαχθούν το 2015; 9 Οι διεθνείς έρευνες (PISA, TIMSS):  παρουσιάζουν θετικές πτυχές  αλλά έχουν και τους δικούς τους περιορισμούς και  αποτελούν χρήσιμα εργαλεία ανάμεσα σε πολλά άλλα μέσα για την εκτίμηση των μαθησιακών αποτελεσμάτων. Το ΥΠΠ:  ούτε υπερεκτιμά τις δυνατότητες αυτών των ερευνών  ούτε υποτιμά τα θετικά που μπορούν προσφέρουν  αλλά τις αξιοποιεί ως ένα από τα διάφορα μέσα για εκτίμηση των μαθησιακών αποτελεσμάτων.

Έχει σχέση ο στόχος με τη βελτίωση των αποτελεσμάτων της Κύπρου σε διεθνείς έρευνες που θα διεξαχθούν το 2015; 10 Επομένως, το ΥΠΠ:  Έχει ως βασική επιδίωξή του την επιτυχία των μαθητών στους στόχους των αναλυτικών του προγραμμάτων, που επιδιώκουν τη σφαιρική μόρφωση του κάθε μαθητή και όχι μόνο την επιτυχία στον γνωσιολογικό τομέα.  Δίνει τη δυνατότητα σε κάθε σχολείο να θέσει τις δικές τους προτεραιότητες και στόχους σε σχέση με τη μάθηση των μαθητών του.

4. Ποια είναι τα αναμενόμενα οφέλη από την επιτυχία του στόχου; Συνάδει με την επιτυχία στην εφαρμογή της Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης και των Α.Π. Επιδρά στην πρόοδο των σχολείων & του εκπαιδευτικού συστήματος. Βελτιώνει τις στάσεις των μαθητών (π.χ. αυτοεικόνα και αυτοπεποίθηση τους). Προλαμβάνει και αντιμετωπίζει την αντικοινωνική συμπεριφορά των μαθητών. Βελτιώνει το κύρος και την αξιοπιστία όλων μας. Βελτιώνει τις στάσεις της κοινωνίας προς την εκπαίδευση. 11

Ποια είναι τα αναμενόμενα οφέλη από την επιτυχία του στόχου; 12 Το πιο σημαντικότερο όφελος δεν είναι η βελτίωση των ίδιων των μαθησιακών αποτελεσμάτων αλλά η ανάπτυξη της ικανότητας της κάθε σχολικής μονάδας για συνεχή βελτίωση. Όπως τονίζει και ο θεωρητικός της εκπαιδευτικής αλλαγής Michael Fullan (2011): “Η μεγαλύτερη επιτυχία ενός σχολείου σε σχέση με την εισαγωγή αλλαγών είναι η ανάπτυξη της ικανότητάς του για συνεχή βελτίωση (sustainability).”

5. Πώς επιτυγχάνεται η ανάπτυξη της ικανότητας του σχολείου για συνεχή βελτίωση; 13 Σημαντικοί παράγοντες όπως εντοπίζονται από την εφαρμογή προγραμμάτων σχολικής βελτίωσης σε διάφορες χώρες:  Συστηματική προσπάθεια βελτίωσης της διδασκαλίας και μάθησης τόσο στο επίπεδο της τάξης όσο και στο επίπεδο του σχολείου (Van Velzen, 1985).  Αλλαγές στην κουλτούρα του σχολείου: Χρειάζεται να υιοθετηθούν ισχυρές στρατηγικές που θα καθιστούν ικανούς τους ανθρώπους να εξετάζουν και να αλλάζουν βασικές αξίες και πεποιθήσεις (Fullan, 2005).  Έμφαση σε ένα κοινό όραμα, προτεραιότητες και στόχους μάθησης που αφορούν βασική ανάγκη του σχολείου (Fullan, 2005).  Προαγωγή της συνεχούς αξιολόγησης της μάθησης: Η βελτίωση της μάθησης είναι ο τελικός στόχος κάθε σημαντικής προσπάθειας βελτίωσης στο σχολείο. Επομένως, χρειάζεται η καταγραφή αυτής της πορείας μάθησης (διαμορφωτική αξιολόγηση) (Hopkins et al 1997∙ Fullan, 2005).

14 6. Έχουμε παραδείγματα άλλων χωρών σε σχέση με τη σχολική βελτίωση; Μερικά πολύ γνωστά προγράμματα βελτίωσης: The Accelerated School Project (Η.Π.Α.) The Barclay-Calvert Project (Η.Π.Α.) Success for All (Η.Π.Α.) Improving the Quality for All (Βρετανία) The Halton’s Effective Schools Project (Καναδάς) The Dutch National School Improvement Project (Ολλανδία) Περισσότερα από 100 διαφορετικά προγράμματα βελτίωσης στις Η.Π.Α.

Το Πρόγραμμα των Επιταχυνόμενων Σχολείων στις Η.Π.Α. (Accelerated School Project, ) (1 ο παράδειγμα προγράμματος βελτίωσης) Σκοπός του Προγράμματος « Χωρίς καμιά αύξηση στους πόρους του σχολείου (ιδιαίτερα στο οικονομικό κόστος) τα δημόσια σχολεία με μεγάλο αριθμό μαθητών με σοβαρά μαθησιακά προβλήματα να μετατραπούν σε σχολεία όπου όλοι οι μαθητές θα επιτυγχάνουν. Συγκεκριμένα, οι μαθητές αποφοιτώντας από: τη δημοτική εκπαίδευση θα κατέχουν τις βασικές γνώσεις και δεξιότητες τη μέση εκπαίδευση θα είναι έτοιμοι ακαδημαϊκά για να φοιτήσουν στην ανώτερη εκπαίδευση». (Levin, 1988, 1996, 2014).

Αποτελέσματα του Προγράμματος Αν και κάθε σχολείο θεωρείται μοναδικό και δεν είναι εύκολο να γίνει τυποποιημένη σύγκριση με άλλα σχολεία φάνηκε ότι στα επιταχυνόμενα σχολεία: Υπάρχει πραγματική ανάπτυξη των μαθητών: υψηλού επιπέδου νοητικές δεξιότητες, έρευνα, εμπειρίες από την πραγματική ζωή, πρωτοβουλία, δημιουργικότητα Τα αποτελέσματα φαίνονται από τις επιδόσεις των μαθητών: στην έρευνα, σε γραπτές εργασίες, στις καλές τέχνες Αποφεύγεται η απομνημόνευση.

Το Πρόγραμμα “Improving the Quality of Education for All” (2 ο παράδειγμα προγράμματος βελτίωσης Από τις αρχές του 1990 το Πρόγραμμα έχει εφαρμοστεί σε εκατοντάδες σχολεία στην Βρετανία. Επίσης εφαρμόστηκε σε αρκετά σχολεία σε άλλες χώρες. Hopkins, Ainscow, & West (1994, 1997) Hopkins (1987, 2001)

Το Μοντέλο Βελτίωσης της Ποιότητας ) ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ Ηγεσία Διοίκηση/Οργάνωση Περιβάλλον σχολείου Διδασκαλία & Μάθηση Ανάπτυξη Προσωπικού Έρευνα & Αξιολόγηση Εμπλοκή των γονιών ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΤΑΞΗΣ Σχέσεις/Κλίμα Προσδοκίες Συνδυασμός προσεγγίσεων διδασκαλίας Προσαρμογή Αναλυτικού Προγράμματος στις ανάγκες Αυτοαξιολόγηση εκπαιδευτικού Έμφαση στη διδασκαλία και μάθηση ΟΡΑΜΑ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΟΧΟΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΜΑΘΗΣΗΣ (ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ)

ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ ΒΕΛΤΙΩΣΗΣ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΩΝ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΣΕ: Επίπεδο σχολικής μονάδας Επίπεδο τάξης Επίπεδο συνεργασίας με το εξωτερικό περιβάλλον ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Σύνοψη: Τι δείχνει η διεθνής επιστημονική έρευνα και οι εμπειρίες άλλων χωρών;

Η κάθε σχολική μονάδα ενθαρρύνεται: 1.να επικεντρωθεί σε μια σημαντική μαθησιακή προτεραιότητα 2.να δώσει έμφαση σε συγκεκριμένες διαστάσεις του σχολείου και τάξης που θα επιδράσουν θετικά στη βελτίωση των μαθησιακών αποτελεσμάτων και 3.να επιλέξει η ίδια όσες εισηγήσεις θεωρεί τις πιο κατάλληλες, για να προωθήσει τον υπό έμφαση στόχο. 8. Πώς αναμένεται να εργαστεί φέτος η κάθε σχολική μονάδα; 20

ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΩΘΗΣΗΣ ΤΟΥ ΥΠΟ ΕΜΦΑΣΗ ΣΤΟΧΟΥ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ Έμφαση σε μια προτεραιότητα Παραδείγματα: Γραπτός λόγος Δημιουργικότητα Συμπεριφορά μαθητών ΕΠΙΠΕΔΑ ΠΡΟΩΘΗΣΗΣ ΤΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ Έμφαση σε συγκεκριμένες διαστάσεις της: Α. ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ π.χ., Μεγιστοποίηση του διδακτικού χρόνου Β.ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ π.χ., διαμορφωτική αξιολόγηση Γ.ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΜΕ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥΣ ΦΟΡΕΙΣ π.χ., Παιδαγωγικό Ινστιτούτο ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΑΝΑΣΤΟΧΑΣΜΟΣ Εκτίμηση της βελτίωσης Αναθεώρηση (αποφάσεις για τη συνέχεια) 21

ΕΠΙΠΕΔΟ 1: ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ 1Προγραμματισμός 2Κουλτούρα και κλίμα σχολείου 3Διαχείριση προσωπικού 4Ποιότητα διδασκαλίας 5Διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας (ως μητρικής/ως δεύτερης) 6Συμμετοχή σε διεθνείς έρευνες 7Διαχείριση διδακτικού χρόνου 8Υποστήριξη μαθητών 9Απουσίες εκπαιδευτικών και μαθητών 10Κατ’ οίκον εργασία μαθητών 11Συμπεριφορά μαθητών έξω από την τάξη 12Αξιοποίηση επισκέψεων, εκδρομών και εξωσχολικών δραστηριοτήτων 13Αξία στη μάθηση 14Αξιοποίηση των πηγών μάθησης 22

ΕΠΙΠΕΔΟ 2: ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ 1Οργάνωση/δόμηση του μαθήματος 2Προσανατολισμός στην επίτευξη των στόχων 3Εφαρμογή/χρήση εμπεδωτικών ασκήσεων 4Ανάπτυξη στρατηγικών μάθησης 5Υποβολή και αξιοποίηση ερωτήσεων 6Αξιοποίηση του διδακτικού χρόνου 7Ανάπτυξη περιβάλλοντος μάθησης 8Διοίκηση της τάξης 9Διαφοροποίηση της διδασκαλίας 10Αξιολόγηση μαθητή 23

ΕΠΙΠΕΔΟ 3: ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ ΜΕ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥΣ ΦΟΡΕΙΣ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟΙ ΦΟΡΕΙΣ 1Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού: Επιθεωρητές, Σύμβουλοι, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο 2Συνεργασία με άλλα σχολεία – Δίκτυα 3Πανεπιστήμια – Ερευνητικά Κέντρα 4Γονείς 24

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΠΡΟΩΘΗΣΗΣ ΤΟΥ ΥΠΟ ΕΜΦΑΣΗ ΣΤΟΧΟΥ ΣΤΑΔΙΟ 2 Καθορισμός αναγκών και προτεραιοτήτων ΣΤΑΔΙΟ 3 Ανάπτυξη σχεδίου δράσης για βελτίωση ΣΤΑΔΙΟ 4 Εφαρμογή και παρακολούθηση της προόδου ΣΤΑΔΙΟ 5 Αξιολόγηση και αναθεώρηση ΣΤΑΔΙΟ 1 Συλλογή και ανάλυση δεδομένων 25

ΚΛΕΙΝΟΝΤΑΣ 26 «Οι επιτυχημένες αλλαγές στην εκπαίδευση είναι αυτές που γίνονται ταυτόχρονα από τη βάση προς την κορυφή και από την κορυφή προς τη βάση». Michael Fullan «Γίνετε η αλλαγή που επιθυμείτε να δείτε στον κόσμο». Μαχάτμα Γκάντι Ευχαριστώ για την προσοχή σας.