STEPHEN P. ROBBINS, DAVID A. DECENZO, MARY COULTER

Παρουσίαση με θέμα: "STEPHEN P. ROBBINS, DAVID A. DECENZO, MARY COULTER"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 STEPHEN P. ROBBINS, DAVID A. DECENZO, MARY COULTER
Διοίκηση επιχειρήσεων Αρχές και εφαρμογές

2 6 Κεφάλαιο Διοίκηση ανθρώπινων πόρων

3 Μαθησιακά αποτελέσματα
Περιγράψτε τα κύρια στάδια της διαδικασίας ΔΑΠ (διαχείρισης ανθρώπινων πόρων) και όσων την επηρεάζουν Συζητήστε τις εργασίες που σχετίζονται με την αναγνώριση και την επιλογή ικανών εργαζομένων Εξηγήστε πώς οι εργαζόμενοι εφοδιάζονται με τις απαιτούμενες δεξιότητες και γνώσεις Περιγράψτε τις στρατηγικές για την συγκράτηση ικανών και εξαιρετικά αποδοτικών εργαζομένων Συζητήστε σύγχρονα ζητήματα της διοίκησης ανθρώπινων πόρων

4 Ποια είναι η διαδικασία διαχείρισης ανθρώπινων πόρων;
Διαχείριση Ανθρώπινων Πόρων (ΔΑΠ) Μια σημαντική εργασία η οποία μεριμνεί για την εξασφάλιση του σωστού αριθμού ανθρώπων, στη σωστή θέση, τη σωστή στιγμή Η ποιότητα ενός οργανισμού καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από την ποιότητα των ατόμων που απασχολεί. Η επιτυχία των περισσότερων οργανισμών εξαρτάται από την εύρεση των εργαζομένων οι οποίοι κατέχουν τις δεξιότητες να εκτελούν επιτυχώς τις απαιτούμενες εργασίες για την επίτευξη των στρατηγικών στόχων της εταιρείας. Οι αποφάσεις και μέθοδοι που σχετίζονται με την επάνδρωση και τη διαχείριση των ανθρώπινων πόρων είναι ουσιώδεις για να εξασφαλίσουν ότι ο οργανισμός προσλαμβάνει και συγκρατεί τους κατάλληλους ανθρώπους.

5 Προσέξτε στο Σχήμα 6-1 ότι ολόκληρη η διαδικασία επηρεάζεται από το εξωτερικό περιβάλλον. Πολλοί από τους παράγοντες που παρουσιάστηκαν στο κεφάλαιο 2 επηρεάζουν άμεσα όλες τις πτυχές του μάνατζμεντ, αλλά η επίδρασή τους γίνεται πιο αισθητή στον τομέα της διοίκησης ανθρώπινων πόρων, επειδή ό,τι κι αν συμβεί στον οργανισμό τελικά επηρεάζει την τύχη των εργαζομένων.

6 Ποιο είναι το νομικό περιβάλλον της ΔΑΠ;
Από τα μέσα της δεκαετίας του 1960, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών έχει εξαπλώσει σημαντικά την επιρροή της στον τομέα της ΔΑΠ, μέσω της θέσπισης αρκετών νόμων και κανονισμών, στους οποίους συγκαταλέγονται: Καταφατικά προγράμματα δράσης Προγράμματα που διασφαλίζουν ότι οι αποφάσεις και πρακτικές βελτιώνουν την πρόσληψη, επιμόρφωση και διατήρηση των μελών προστατευόμενων ομάδων Από τα μέσα της δεκαετίας του 1960, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών έχει εξαπλώσει σημαντικά την επιρροή της στον τομέα της ΔΑΠ, μέσω της θέσπισης αρκετών νόμων και κανονισμών.

7

8 Είναι ίδιοι οι νόμοι της ΔΑΠ σε παγκόσμιο επίπεδο;
Οι νόμοι σχετικά με τη ΔΑΠ δεν είναι ίδιοι σε όλο τον κόσμο. Για παράδειγμα η νομοθεσία στη Γερμανία απαιτεί από τις εταιρείες να εφαρμόζουν αντιπροσωπευτική συμμετοχή στη λήψη των αποφάσεων Εργασιακά συμβούλια Ομάδες διορισμένων ή εκλεγμένων εργαζομένων τους οποίους οφείλει να συμβουλεύεται η διοίκηση όταν λαμβάνει αποφάσεις που αφορούν στο προσωπικό Εκπρόσωποι στα συμβούλια Εργαζόμενοι οι οποίοι παρευρίσκονται στα διοικητικά συμβούλια της εταιρείας και εκπροσωπούν τα συμφέροντα των εργαζομένων Οι νόμοι σχετικά με τη ΔΑΠ δεν είναι ίδιοι σε όλο τον κόσμο. Πρέπει να γνωρίζετε ποιοι νόμοι και κανονισμοί ισχύουν στην περιοχή σας.

9 Τι σημαίνει προγραμματισμός της απασχόλησης;
Προγραμματισμός της απασχόλησης Η διαδικασία κατά την οποία οι μάνατζερ διασφαλίζουν το σωστό αριθμό και τύπο εργαζομένων στις κατάλληλες θέσεις τη σωστή στιγμή Ευρετήριο ανθρώπινων πόρων Έκθεση αναφοράς που καταγράφει σημαντικές πληροφορίες για τους εργαζομένους, όπως όνομα, εκπαίδευση, επιμόρφωση, δεξιότητες, ομιλούμενες γλώσσες κ.λπ. Προγραμματισμός της απασχόλησης είναι η διαδικασία κατά την οποία οι μάνατζερ διασφαλίζουν το σωστό αριθμό και τύπο εργαζομένων στις κατάλληλες θέσεις τη σωστή στιγμή, ανθρώπους ικανούς να ολοκληρώσουν τις εργασίες εκείνες που θα βοηθήσουν τον οργανισμό να πετύχει τους συνολικούς του στόχους.

10 Ανάλυση της θέσης εργασίας
Ανάλυση θέσης εργασίας Μια διαδικασία που όπου αναλύονται οι ροές εργασίας και εντοπίζονται οι συμπεριφορές που απαιτούνται για την εκτέλεση των καθηκόντων Περιγραφή εργασιακών καθηκόντων Ένα γραπτό κείμενο που περιγράφει μια θέση εργασίας Προδιαγραφές μιας θέσης εργασίας Προσδιορίζουν τα ελάχιστα προσόντα που πρέπει να κατέχει ο υποψήφιος, προκειμένου να αποδίδει με επιτυχία σε μια δεδομένη θέση εργασίας Ενώ το ευρετήριο ανθρώπινων πόρων ενημερώνει τους μάνατζερ τι μπορούν να κάνουν επιμέρους υπάλληλοι, η ανάλυση της θέσης εργασίας είναι πιο θεμελιώδης. Κατά κανόνα πρόκειται για χρονοβόρα διαδικασία, όπου αναλύονται οι ροές εργασίας και εντοπίζονται οι δεξιότητες και συμπεριφορές που απαιτούνται για την εκτέλεση των καθηκόντων.

11 Πώς στρατολογούν εργαζομένους οι οργανισμοί;
Στρατολόγηση Εντοπισμός, αναγνώριση και προσέλκυση ικανών υποψηφίων Από τη στιγμή που οι μάνατζερ γνωρίζουν τα τρέχοντα επίπεδα στελέχωσής τους, μπορούν να αρχίσουν να αναλαμβάνουν σχετική δράση. Αν υπάρχουν μία ή περισσότερες κενές θέσεις, μπορούν να χρησιμοποιήσουν τις πληροφορίες που συγκεντρώθηκαν κατά την ανάλυση της θέσης εργασίας για να τους καθοδηγήσουν κατά τη στρατολόγηση – με άλλα λόγια, τη διαδικασία εντοπισμού, αναγνώρισης και προσέλκυσης ικανών υποψηφίων.

12 Οι υποψήφιοι εντοπίζονται μέσω της αξιοποίησης ποικίλων πηγών, μεταξύ των οποίων και το διαδίκτυο. Ο Πίνακας 6-2 προσφέρει καθοδήγηση. Η πηγή που χρησιμοποιείται πρέπει να αντικατοπτρίζει την τοπική αγορά εργασίας, το είδος ή τη βαθμίδα της θέσης και το μέγεθος του οργανισμού.

13 Ο Πίνακας 6-3 συνοψίζει τις κυριότερες επιλογές που διαθέτει ένας μάνατζερ για την περικοπή θέσεων εργασίας. Μην ξεχνάτε ότι, ανεξαρτήτως της μεθόδου που θα επιλεγεί, οι εργαζόμενοι θα πληγούν. Πραγματευόμαστε διεξοδικότερα την περικοπή θέσεων εργασίας –τόσο για τα θύματα όσο και τους επιβιώσαντες– παρακάτω στο κεφάλαιο αυτό.

14 Πώς οι μάνατζερ επιλέγουν υποψηφίους για μια θέση εργασίας;
Διαδικασία επιλογής Επιδιώκει να προβλέψει ποιοι υποψήφιοι θα είναι «επιτυχημένοι» αν προσληφθούν Αξιοπιστία Αφορά στο εάν ο τρόπος επιλογής υπολογίζει σταθερά το ίδιο χαρακτηριστικό Εγκυρότητα Η αποδεδειγμένη σχέση μεταξύ του οργάνου επιλογής που χρησιμοποιείται και κάποιου συναφούς μέτρου υπολογισμού Αφού μέσω της προσπάθειας στρατολόγησης συγκροτηθεί ένα σύνολο υποψηφίων, το επόμενο βήμα στη διαδικασία ΔΑΠ είναι να καθοριστεί το καλύτερα καταρτισμένο πρόσωπο για τη θέση. Ουσιαστικά, λοιπόν, η διαδικασία επιλογής αποτελεί μια άσκηση πρόβλεψης: επιδιώκει να προβλέψει ποιοι υποψήφιοι θα είναι «επιτυχημένοι» αν προσληφθούν· με άλλα λόγια, ποιος θα αποδώσει επαρκώς σε σχέση με τα κριτήρια που ο οργανισμός χρησιμοποιεί για να αξιολογήσει τους εργαζομένους του.

15 Σκεφτείτε, για μια στιγμή, ότι κάθε απόφαση επιλογής θα οδηγούσε σε τέσσερα πιθανά αποτελέσματα. Όπως φαίνεται στο Σχήμα 6-2, δύο εκβάσεις θα υποδείκνυαν σωστές αποφάσεις, ενώ οι άλλες δύο σφάλματα.

16 Δοκιμασίες πριν από την πρόσληψη
Ένα επιχείρημα που προβάλλεται κατά των γραπτών δοκιμασιών είναι ότι τα χαρακτηριστικά που ελέγχονται ενδέχεται να μη σχετίζονται με την εργασιακή απόδοση. Αυτή η κριτική οδήγησε σε αυξημένη χρήση των δοκιμασιών προσομοίωσης της απόδοσης Δοκιμασίες προσομοίωσης της απόδοσης Συντίθενται από πραγματικές επαγγελματικές συμπεριφορές Οι μάνατζερ έχουν στη διάθεση τους πληθώρα μέσων επιλογής, ώστε να μειώσουν τα σφάλματα αποδοχής και απόρριψης. Τα καλύτερα μέσα περιλαμβάνουν τις γραπτές δοκιμασίες, τις δοκιμασίες προσομοίωσης της απόδοσης και τις συνεντεύξεις.

17 Κλείνοντας τη συμφωνία
Η παροχή μόνο θετικών πληροφοριών για μια θέση εργασίας, ίσως αργότερα δημιουργήσει προβλήματα δυσαρέσκειας Ρεαλιστική προεπισκόπηση εργασίας (RJP) Μια προεπισκόπηση της θέσης εργασίας που περιλαμβάνει τόσο αρνητικές όσο και θετικές πληροφορίες για τη θέση και την εταιρεία Προκειμένου να αυξηθεί η επαγγελματική ικανοποίηση μεταξύ των εργαζομένων και να μειωθεί ο αριθμός των αποχωρούντων εργαζομένων που ανανεώνεται, οι μάνατζερ πρέπει να λάβουν υπόψη μια ρεαλιστική προεπισκόπηση της εργασίας (RJP). Μια RJP περιλαμβάνει τόσο αρνητικές όσο και θετικές πληροφορίες για τη θέση και την εταιρεία.

18 Πώς εντάσσονται στον οργανισμό οι νέοι εργαζόμενοι;
Κατατόπιση Η εξοικείωση ενός νέου εργαζομένου με τα καθήκοντά του και τον οργανισμό Εκπαίδευση εργαζομένων Η εκπαίδευση των εργαζομένων αποτελεί μια μαθησιακή εμπειρία που επιδιώκει μια σχετικά μόνιμη μεταβολή στους εργαζομένους, βελτιώνοντας την ικανότητά τους να εκτελούν το έργο τους Αφού επιλεχθεί ο υποψήφιος για μια θέση εργασίας, πρέπει να εξοικειωθεί με τα καθήκοντά του και τον οργανισμό. Αυτή η εξοικείωση ονομάζεται κατατόπιση. Η εκπαίδευση των εργαζομένων αποτελεί μια μαθησιακή εμπειρία που επιδιώκει μια σχετικά μόνιμη μεταβολή στους εργαζομένους, βελτιώνοντας την ικανότητά τους να εκτελούν το έργο τους. Συνεπώς, η εκπαίδευση περιλαμβάνει την μεταβολή δεξιοτήτων, γνώσεων, νοοτροπιών ή συμπεριφορών.

19 Τα κύρια ερωτήματα στο Σχήμα 6-3 υποδεικνύουν τα είδη των ενδείξεων που προειδοποιούν τον μάνατζερ για την ανάγκη εκπαίδευσης. Οι προφανέστερες σχετίζονται άμεσα με την παραγωγικότητα.

20 Στη διάθεσή μας υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τύποι εκπαιδευτικών μεθόδων. Στο μεγαλύτερο μέρος τους, κατατάσσονται στην εκπαίδευση εντός ή εκτός του χώρου εργασίας. Οι δημοφιλέστερες εκπαιδευτικές μέθοδοι συνοψίζονται στον Πίνακα 6-4.

21 Τι είναι ένα σύστημα διαχείρισης της απόδοσης;
Σύστημα διαχείρισης της απόδοσης Μια διαδικασία θέσπισης κριτηρίων απόδοσης και αξιολόγησης της απόδοσης Αξιολόγηση 360ο Μια μέθοδος αξιολόγησης που επιζητάει ανατροφοδότηση από διάφορες πηγές για το άτομο που αξιολογείται Είναι σημαντικό για τους μάνατζερ να εξασφαλίσουν υψηλά επίπεδα απόδοσης εκ μέρους των υφισταμένων τους τα οποία ο οργανισμός θεωρεί επιθυμητά. Πώς διασφαλίζουν οι μάνατζερ αποδόσεις τόσο καλές όσο θεωρητικά πρέπει να είναι; Στους οργανισμούς, το τυπικό μέσο αξιολόγησης του έργου των υπαλλήλων αποτελεί μια συστηματική διαδικασία αξιολόγησης της απόδοσης.

22 Στον Πίνακα 6-5 καταγράφονται ειδικές τεχνικές αξιολόγησης

23 Τι συμβαίνει αν η απόδοση κάποιου εργαζομένου είναι κάτω του μέσου όρου;
Πειθαρχία Ενέργειες που αναλαμβάνει ο μάνατζερ για να ενισχύσει το επίπεδο και τους κανονισμούς του οργανισμού Συμβουλευτική εργαζομένων Διαδικασία σχεδιασμένη να βοηθά τους εργαζομένους να ξεπερνούν προβλήματα σχετικά με την απόδοσή τους Αν, για κάποιο λόγο, ένας εργαζόμενος δεν ικανοποιεί τους στόχους αναφορικά με την απόδοσή του/της, ο μάνατζερ πρέπει να επισημάνει τους λόγους. Αν το πρόβλημα σχετίζεται με την απροθυμία του εργαζομένου να εκτελέσει τα καθήκοντά του, και όχι με τις ικανότητές του, αποτελεί πειθαρχικό πρόβλημα.

24 Πώς αποζημιώνονται οι εργαζόμενοι;
Διαχείριση των αποζημιώσεων Ο σχεδιασμός μιας δομής αμοιβών οικονομικά αποδοτικής, για την προσέλκυση και την συγκράτηση ικανών εργαζομένων και την παροχή κινήτρων προς αυτούς, ώστε να επιδεικνύουν υψηλά επίπεδα ενέργειας κατά την εργασία Αμοιβή βάσει δεξιοτήτων Ένα σύστημα που επιβραβεύει τους εργαζομένους για τις επαγγελματικές δεξιότητες και ικανότητες που επιδεικνύουν Η ανάπτυξη ενός αποτελεσματικού και κατάλληλου συστήματος αποζημιώσεων αποτελεί σημαντικό μέρος της διαδικασίας ΔΑΠ. Μπορεί να συμβάλει στην προσέλκυση και συγκράτηση ικανών και ταλαντούχων ατόμων που βοηθούν τον οργανισμό να κατακτήσει το όραμα και τους στόχους του. Επιπρόσθετα, το σύστημα αποζημιώσεων του οργανισμού έχει αποδειχθεί πως επιδράει στη στρατηγική του απόδοση.

25 Αποζημίωση (συν.) Κυμαινόμενες αμοιβές Προνόμια εργαζομένων
Ένα σύστημα κατά το οποίο η αποζημίωση του εργαζομένου εξαρτάται από την απόδοσή του Προνόμια εργαζομένων Μη οικονομική επιβράβευση σχεδιασμένη να ανυψώσει την ποιότητα ζωής των εργαζομένων Πολλοί οργανισμοί χρησιμοποιούν συστήματα κυμαινόμενων αμοιβών, κατά τα οποία η αποζημίωση του εργαζομένου εξαρτάται από την απόδοσή του. Όταν ένας οργανισμός σχεδιάζει το συνολικό πακέτο αποζημιώσεων, εξετάζει πολύ περισσότερα από το ωρομίσθιο ή τις ετήσιες αποδοχές. Πρέπει να λάβει υπόψη ένα ακόμα στοιχείο, τα προνόμια των εργαζομένων, τα οποία αποτελούν μη οικονομική επιβράβευση σχεδιασμένη να ανυψώσει την ποιότητα ζωής των εργαζομένων.

26

27 Πώς μπορούν οι μάνατζερ να διαχειριστούν τη συρρίκνωση;
Συρρίκνωση Η προγραμματισμένη περικοπή θέσεων εργασίας σε έναν οργανισμό Νόσος των εργαζομένων που διαφεύγουν της απόλυσης Ένα σύνολο στάσεων, αντιλήψεων και συμπεριφορών των υπαλλήλων που επιβιώνουν από τις ακούσιες περικοπές στο προσωπικό Η συρρίκνωση αποτελεί την προγραμματισμένη περικοπή θέσεων εργασίας σε έναν οργανισμό. Επειδή κατά κανόνα περιλαμβάνει τη μείωση του ανθρώπινου δυναμικού του οργανισμού, συνιστά σημαντικό θέμα για το τμήμα ΔΑΠ.

28

29 Τι συνιστά σεξουαλική παρενόχληση;
Σεξουαλική παρενόχληση Κάθε ανεπιθύμητη ενέργεια ή δραστηριότητα σεξουαλικής φύσης που επηρεάζει άμεσα ή έμμεσα την πρόσληψη, απόδοση ή το εργασιακό περιβάλλον του ατόμου Η σεξουαλική παρενόχληση αποτελεί σοβαρό ζήτημα σε οργανισμούς τόσο του δημοσίου όσο και του ιδιωτικού τομέα. Περισσότερες από καταγγελίες καταχωρούνται από την ΕΙΕΕ κάθε χρόνο, με περισσότερα από 15 τοις εκατό των καταγγελιών να έχουν υποβληθεί από άντρες. Διακανονισμοί σε ορισμένες από αυτές τις υποθέσεις επιβάρυναν με σημαντικά έξοδα τις εταιρείες στο πλαίσιο της εκδίκασης της υπόθεσης. Εκτιμάται ότι η σεξουαλική παρενόχληση αποτελεί τον μοναδικό μεγαλύτερο οικονομικό κίνδυνο που οι εταιρείες αντιμετωπίζουν σήμερα.

30 Τι σημαίνει πνευματικότητα του χώρου εργασίας;
Πνευματικότητα των χώρου εργασίας Σχετίζεται με την αναγνώριση ότι οι εργαζόμενοι έχουν μια εσωτερική ζωή που θρέφει και θρέφεται από την ουσιώδη εργασία που λαμβάνει χώρα στο πλαίσιο μιας οργανωσιακής κοινότητας Η πνευματικότητα του χώρου εργασίας δεν αφορά στις οργανωμένες θρησκευτικές πρακτικές. Δεν αφορά στη θεολογία ούτε στον πνευματικό ηγέτη κάποια θρησκείας. Αντίθετα, η πνευματικότητα του χώρου εργασίας σχετίζεται με την αναγνώριση ότι οι εργαζόμενοι έχουν μια εσωτερική ζωή που θρέφει και θρέφεται από την ουσιώδη εργασία που λαμβάνει χώρα στο πλαίσιο μιας οργανωσιακής κοινότητας.

31 Παρότι οι έρευνες στο πεδίο αυτό είναι σε εμβρυακό στάδιο, αρκετά χαρακτηριστικά τείνουν να αποδίδονται σε έναν πνευματικό οργανισμό. Παρουσιάζονται στον Πίνακα 6-7.

32 Ενότητα καριέρας Οικοδομώντας την καριέρα σας

33 Οικοδομώντας την καριέρα σας
Καριέρα Η αλληλουχία θέσεων εργασίας που καταλαμβάνει κάποιος κατά τη διάρκεια της ζωής του Καριέρα άνευ συνόρων Όταν ένα άτομο αναλαμβάνει προσωπικά την ευθύνη για την καριέρα του/της

34 Πώς μπορώ να κάνω επιτυχημένη καριέρα;
Εκτιμήστε τα προσωπικά σας προτερήματα και αδυναμίες Πού είναι τα εγγενή σας ταλέντα; Εντοπίστε ευκαιρίες στην αγορά Πού βρίσκονται οι επαγγελματικές ευκαιρίες του αύριο; Αναλάβετε την ευθύνη για τη διαχείριση της δικής σας καριέρας Αναπτύξτε τις διαπροσωπικές σας δεξιότητες Οι διαπροσωπικές δεξιότητες, ιδιαίτερα η ικανότητα επικοινωνίας, βρίσκονται στην κορυφή της λίστας των δεξιοτήτων που «πρέπει να κατέχουν» όλοι σχεδόν οι εργαζόμενοι

35 Επιτυχημένη καριέρα (συν.)
Η εξάσκηση τελειοποιεί Αν θέλετε να διαπρέψετε σε κάποιον τομέα, πρέπει να είσαστε προετοιμασμένοι για πολύ καλά οργανωμένη εξάσκηση Παραμείνετε ενήμεροι Προκειμένου να διατηρήσετε την καριέρα σας στο σωστό δρόμο, πρέπει να μάθετε να αφοσιώνεστε διά βίου Δικτύωση Η δημιουργία και διατήρηση επωφελών σχέσεων με άλλα πρόσωπα προκειμένου να πετύχετε τους στόχους σας

36 Επιτυχημένη καριέρα (συν.)
Παραμείνετε ορατός Παραμένοντας ορατός αυξάνετε την κινητικότητά σας και την αξία σας στην αγορά εργασίας Αναζητήστε μέντορα Οι εργαζόμενοι που έχουν κάποιον μέντορα απολαμβάνουν καλύτερη κινητικότητα και περισσότερες γνώσεις για τις εσωτερικές διεργασίες του οργανισμού Αξιοποιήστε το ανταγωνιστικό σας πλεονέκτημα Αναπτύξτε δεξιότητες που θα σας προσφέρουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στην αγορά εργασίας

37 Επιτυχημένη καριέρα (συν.)
Μην αποφεύγετε το ρίσκο Δεν είναι κακό να αλλάζετε δουλειά Για να ανανεώσετε τις δεξιότητές σας, να αυξήσετε το εισόδημά σας και να παραμείνουν ενδιαφέροντα τα επαγγελματικά σας καθήκοντα, η ανάγκη να μετακινηθείτε σε κάποιον άλλο εργοδότη καθίσταται όλο και πιο πιθανή Ευκαιρίες, προετοιμασία και τύχη = επιτυχία

38 (που έχει κυρωθεί με τον Ν. 100/1975)
Απαγορεύεται η αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή του παρόντος έργου με οποιονδήποτε τρόπο χωρίς γραπτή άδεια του εκδότη, σύμφωνα με το Ν. 2121/1993 και τη Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης (που έχει κυρωθεί με τον Ν. 100/1975)