ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΠΟΣΙΜΟΥ ΝΕΡΟΥ ΣΤΗΝ EΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΝΕΡΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Γεωργία Σερετούδη Δρ. Χημικός Δ/νση: Λειτουργίας και Συντήρησης Εγκαταστάσεων και Περιβαλλοντικών Ελέγχων

EΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΝΕΡΟΥ

Δεξαμενές-Αντλιοστάσια ΔΙΚΤΥΟ ΔΙΑΝΟΜΗΣ ΝΕΡΟΥ Δεξαμενές-Αντλιοστάσια Μεταφορά και διανομή του πόσιμου νερού εντός του πολεοδομικού συγκροτήματος της Θεσσαλονίκης η ΕΥΑΘ Α.Ε. λειτουργεί και συντηρεί 34 αντλιοστάσια 21 δεξαμενές. Δίκτυο Μεταφοράς νερού Αγωγοί Ωθήσεως Το προς διάθεση νερό με τη χρήση των αντλιοστασίων και μέσω ωθητικών αγωγών οδηγείται σε διάφορες περιοχές και στάθμες. Οι ωθητικοί αγωγοί είναι, κυρίως, χαλύβδινοι και έχουν μήκος περί τα 100 χιλιόμετρα. Δίκτυο διανομής Μήκος του δικτύου διανομής ~1.500 χιλιόμετρα.

ΔΙΩΡΥΓΑ ΠΡΟΣΑΓΩΓΗΣ Η μεταφορά του νερού από το φράγμα του Αλιάκμονα μέχρι την εγκατάσταση επεξεργασίας νερού γίνεται ως ακολούθως: Από το φράγμα εκτροπής στη θέση Αγία Βαρβάρα και μέχρι τη δυτική όχθη του Αξιού με ελεύθερη ροή μέσω ανοικτής διώρυγας συνολικού μήκους 50 km. Διάβαση του Αξιού μέσω δίδυμου σιφώνα μήκους 1,5 km. Από την ανατολική όχθη του Αξιού μέχρι το Aντλιοστάσιο Σίνδου, μέσω κλειστού αγωγού μήκους 8,5 km. Από το αντλιοστάσιο Σίνδου μέχρι την εγκατάσταση, μέσω καταθλιπτικού αγωγού μήκους 4,7 km.

ΝΕΡΑ ΓΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΠΟΣΙΜΟΥ ΝΕΡΟΥ ΚΥΑ 46399/4352/1986 Απαιτούμενη ποιότητα των επιφανειακών νερών που προορίζονται για πόσιμα Κατηγορίες Α1 Νερά μετά από απλή φυσική επεξεργασία και απολύμανση (με ταχεία διύλυση και απολύμανση) Α2 Νερά μετά από κανονική φυσική και χημική επεξεργασία και απολύμανση (με προχλωρίωση, συσσωμάτωση, κροκίδωση, καθίζηση, διύλυση και απολύμανση) Α3 Νερά μετά από εντατική φυσική και χημική επεξεργασία και προχωρημένη απολύμανση (συσσωμάτωση, κροκίδωση, καθίζηση, διύλυση, προσρόφηση (ενεργός άνθρακας) και όζον τελική χλωρίωση)

ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΝΕΡΟΥ Η επεξεργασία του επιφανειακού νερού του ποταμού Αλιάκμονα γίνεται με τις πλέον σύγχρονες μεθόδους στην εγκατάσταση επεξεργασίας νερού, ώστε να καταστεί κατάλληλο για πόση. Η λειτουργία της ξεκίνησε τον Αύγουστο του 2003. 1ο στάδιο της Α΄ Φάσης Δυνατότητα επεξεργασίας 150.000 m3/ημέρα 2ο στάδιο της Α΄ Φάσης Επιπλέον δυνατότητα επεξεργασίας 150.000 m3/ημέρα Ολοκλήρωση των επόμενων φάσεων του έργου Δυνατότητα επεξεργασίας 600000 m3/ημέρα

ΚΑΤΟΨΗ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΝΕΡΟΥ 2 2o Στάδιο A΄Φάσης 3 1 Κτίριο διοίκησης Δεξαμενή εισόδου Δ2 Κτίριο χημικών Μονάδα απομάκρυνσης στερεών Παχυντής ιλύος Αφυδάτωση λάσπης Ταχεία ανάμιξη Δεξαμενές κροκίδωσης/καθίζησης Κλίνες άμμου, κλίνες ενεργού άνθρακα Μονάδα ασβέστη Χλωρίωση Δεξαμενή πόσιμου νερού Δ3 4 7 5,6 8 9 10 11 12

Διάγραμμα Διεργασιών Εγκατάστασης Επεξεργασίας Νερού Al2(SO4)3 Πολυηλεκτρολύτης H2SO4 Δεξαμενές κροκίδωσης/καθίζησης (3) Ταχεία ανάμιξη Δεξαμενή εισόδου Δ2 Κλίνες άμμου (9) O3 Cl2(g) Ca(OH)2 Δεξαμενή οζόνωσης Δεξαμενή πόσιμου νερού Κλίνες ενεργού άνθρακα (8)

ΠΡΟΟΖΟΝΩΣΗ - ΡΥΘΜΙΣΗ pH - ΤΑΧΕΙΑ ΑΝΑΜΙΞΗ Το προς επεξεργασία νερό εισέρχεται στις δεξαμενές προοζόνωσης όπου έρχεται σε επαφή με το όζον (Ο3), το οποίο παράγεται στη μονάδα οζόνωσης. Στη συνέχεια το νερό οδηγείται στις δεξαμενές διόρθωσης pH, που γίνεται ρύθμιση του pH με προσθήκη διαλύματος θειικού οξέος, H2SO4. Στις τρεις δεξαμενές ταχείας ανάμιξης επιτυγχάνεται η πλήρης ανάμιξη και διασπορά του προστιθέμενου διαλύματος κροκιδωτικού θειικού αργιλίου (Al2(SO4)3). Κύριος στόχος: Οξείδωση φυσικού οργανικού φορτίου, απολύμανση, μείωση αλγών, επίτευξη βέλτιστων συνθηκών για τη λειτουργία της κροκιδοκαθίζησης. ΔΕΞΑΜΕΝΕΣ ΚΡΟΚΙΔΩΣΗΣ - ΚΑΘΙΖΗΣΗΣ Οι δεξαμενές κροκίδωσης - καθίζησης είναι τρεις, κυκλικές, διαμέτρου 30 m και πλευρικού βάθους 4 m. Το νερό εισέρχεται από τον πυθμένα του θαλάμου κροκίδωσης και έρχεται σε επαφή με διάλυμα πολυηλεκτρολύτη, με σκοπό τη δημιουργία μεγαλύτερων συσσωματωμάτων και τη διαύγαση του νερού. Το αιώρημα νερού-νιφάδων από το θάλαμο κροκίδωσης υπερχειλίζει στην κυρίως δεξαμενή καθίζησης όπου επικρατούν συνθήκες ηρεμίας και οι νιφάδες ιλύος καθιζάνουν, ενώ το διαυγασμένο νερό ακολουθεί ανοδική πορεία. Κύριος στόχος: Μείωση αιωρούμενων στερεών, αλγών, οργανικού φορτίου, απομάκρυνση επιπλεόντων.

ΟΖΟΝΩΣΗ ΔΙΥΛΙΣΗ ΜΕΣΩ ΚΛΙΝΩΝ ΑΜΜΟΥ Η διύλιση γίνεται σε κλίνες διύλισης βαρύτητας, υψηλής ταχύτητας φόρτισης. Υπάρχουν εννέα δίδυμες κλίνες μονοστρωματικού διυλιστικού μέσου (άμμος) και δύο μονές κλίνες διστρωματικού μέσου (άμμος-ανθρακίτης). Όταν ολοκληρώνεται ένας κύκλος διύλισης και η κλίνη είναι πλέον κορεσμένη, υποβάλλεται σε αυτόματη διαδικασία έκπλυσης με νερό και αέρα. Κύριος στόχος: Μείωση αιωρούμενων στερεών (θολότητας). ΟΖΟΝΩΣΗ Το νερό μετά την έξοδό του από τη δεξαμενή καθαρού νερού, και αφού γίνει προσθήκη H2O2, εισέρχεται στη δεξαμενή επαφής όζοντος ωφέλιμου όγκου 990 m3. Η παραγωγή όζοντος γίνεται από τρεις γεννήτριες, δύο για την οζόνωση και μία για την προοζόνωση, οι οποίες λειτουργούν με την αρχή των ηλεκτρικών εκκενώσεων. Κύριος στόχος: Οξείδωση οργανικού φορτίου, απομάκρυνση οσμής-γεύσης.

ΚΛΙΝΕΣ ΕΝΕΡΓΟΥ ΑΝΘΡΑΚΑ (GAC) Το συγκρότημα κλινών ενεργού άνθρακα περιλαμβάνει οκτώ δίδυμες κλίνες, πλάτους 2x3,15 m, μήκους 12,5 m και βάθους στρώματος 2,5 m εκάστη. Ο καθαρισμός των κλινών γίνεται αυτόματα μέσω προγράμματος έκπλυσης αέρα-νερού. Κύριος στόχος: Προσρόφηση και βιο-αποικοδόμηση οργανικών ουσιών, απομάκρυνση οσμής-γεύσης.

ΜΟΝΑΔΑ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗΣ ΑΝΘΡΑΚΑ Για την αύξηση της ικανότητας του άνθρακα να προσροφά οργανικές ενώσεις, ο GAC αναγεννάται σε ειδική μονάδα με θέρμανση σε πολύ υψηλή θερμοκρασία. Τα κύρια στάδια της θερμικής αναγέννησης είναι: ξήρανση του υγρού άνθρακα, εκρόφηση των πτητικών προσροφημένων ουσιών, αεριοποίηση και διάσπαση σε ασταθή προϊόντα, πυρόλυση των μη πτητικών ουσιών, οξείδωση και αεριοποίηση των παραπροϊόντων της πυρόλυσης.

ΓΡΑΜΜΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΙΛΥΟΣ Η ιλύς που παράγεται στις δεξαμενές κροκίδωσης - καθίζησης οδηγείται στο αντλιοστάσιο περίσσειας ιλύος και από εκεί στον παχυντή. Εκεί οδηγείται και το ίζημα από τη δεξαμενή κορεσμού ασβέστη, καθώς και η ιλύς που απομακρύνεται από την ειδική μονάδα στερεών. Η παχυμένη ιλύς σαρώνεται προς κεντρική χοάνη με τη βοήθεια ξέστρου. Στη συνέχεια οδηγείται στην εγκατάσταση αφυδάτωσης (ταινιοφιλτρόπρεσσες), η λειτουργία της οποίας υποβοηθείται από την προσθήκη πολυηλεκτρολύτη. ΓΡΑΜΜΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΝΕΡΩΝ ΕΚΠΛΥΣΗΣ - ΕΙΔΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΣΗΣ ΣΤΕΡΕΩΝ Τα νερά έκπλυσης των κλινών άμμου οδηγούνται μέσω αντλιοστασίου στην ειδική μονάδα απομάκρυνσης στερεών, η οποία αποτελείται από τις παρακάτω υπομονάδες: δεξαμενή ταχείας μίξης, δεξαμενές κροκίδωσης και δεξαμενές καθίζησης (εξοπλισμένες με υλικά καθίζησης τύπου λαμέλας και με ξέστρα συλλογής ιλύος). Η καθιζάνουσα ιλύς οδηγείται στον παχυντή.

SCADA Η διαδικασία παραγωγής είναι αυτοματοποιημένη σε μεγάλο βαθμό και περιλαμβάνει ένα μεγάλο αριθμό “on-line” οργάνων που καταγράφουν συνεχώς παραμέτρους λειτουργίας και χαρακτηριστικά του νερού στα διάφορα στάδια (παροχόμετρα, pHμετρα, αγωγιμόμετρα, θολόμετρα, μετρητές υπολειμματικού χλωρίου κτλ). Τα σήματα των οργάνων αυτών στέλνονται στο κέντρο ελέγχου των εγκαταστάσεων, στο οποίο είναι εγκατεστημένο και το μιμικό διάγραμμα των λειτουργιών. Στον ίδιο χώρο υπάρχει εγκατεστημένο και το SCADA του Aντλιοστασίου της Σίνδου.

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΠΑΡΑΓΟΜΕΝΟΥ ΝΕΡΟΥ Ο εργαστηριακός έλεγχος του παραγόμενου νερού, καθώς και της λειτουργίας όλων των ενδιάμεσων σταδίων παραγωγής γίνεται στο Εργαστήριο της Εγκατάστασης, όπου ένας μεγάλος αριθμός δειγμάτων εξετάζεται καθημερινά ως προς τις φυσικο-χημικές, μικροβιολογικές και οργανικές παραμέτρους που απαιτούνται από την Ισχύουσα Νομοθεσία ΚΥΑ Υ2/2600/2001 (ΦΕΚ 892B΄/11.7.2001) σε συμμόρφωση προς την οδηγία 98/83 ΕΚ του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την «ποιότητα του νερού ανθρώπινης κατανάλωσης».

ΠΑΡΟΧΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΜΕΝΟΥ ΝΕΡΟΥ ΠΡΟΣ ΔΙΚΤΥΟ ΔΙΑΝΟΜΗΣ Έτος Μέση ημερήσια παροχή επεξεργασμένου νερού (m3/d) Συνολική παροχή επεξεργασμένου νερού (m3) 2007 129.100 47.100.000 2008 131.500 48.143.100 2009 129.200 47.157.300 2010 122.240 44.627.106 2011 126.300 46.109.350

Σύνολο των τριαλογονομεθανίων (ΤΗΜs)

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Oι τιμές όλων των παραμέτρων που αναλύονται είναι πολύ χαμηλότερες από τις προβλεπόμενες παραμετρικές τιμές της ισχύουσας Υγειονομικής Διάταξης (Υ2/2600/2001) για το πόσιμο νερό ή μη ανιχνεύσιμες. Iκανοποιούνται πλήρως οι απαιτήσεις της παραγωγής πόσιμου νερού, όσον αφορά την απόδοση, την ποσότητα του παραγόμενου νερού και την ποιότητά του στην Εγκατάσταση επεξεργασίας Νερού Θεσσαλονίκης. Βρίσκεται σε εξέλιξη από την ΕΥΔΕ/Υ.ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ η μελέτη Επέκτασης της Εγκατάστασης Επεξεργασίας Πόσιμου Νερού για παραγωγή επιπλέον 150000m3/ημέρα (2ου Σταδίου της Α΄ Φάσης).